Morgunblaðið - 11.08.1985, Blaðsíða 1

PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS SUNNUDAGUR 11. ÁGÚST1985
BLAD
Vfltu ekki
Andstætt víni
batna orgel
sjaldnast með
aldrinum og hið
tæplega 60 ára
gamla pípuorg-
el í Fríkirkj-
unni í Reykja-
vík hefur látið töluvert á sjá:
trépípur hafa rifnað, málmpípur
dældast, skinnið, sem í eina tíð
var notað fyrir loftopin, hefur
hrörnað og innþornað. Afleið-
ingin: nótur eru daufar eða
þagnaðar með öllu. Og það er
orðið langt um liðið frá því
hljóðfærið var tekið rækilega í
gegn.
En nú er verið að ráða bót á
því. f sumar hafa feðgar tveir
frá Þýskalandi unnið að því að
gera við orgelið og færa til nút-
ímalegri vegar. Organistinn Pa-
vel Smid aðstoðar þá eftir föng-
um, og álengdar fylgist Sigurður
ísólfsson, fyrrum organisti Frí-
kirkjunnar í röska hálfa öld,
með öllum framkvæmdum af
sama áhuga og viðkvæmni og
verið sé að skera upp besta vin
hans. Samlíkingin er ekki út i
hött, því iður orgelsins liggja
eins og hráviði út um alla kirkju,
tæplega 2400 pípur af öllum
stærðum og gerðum. Sigurður
gengur með blaðamanni um
kirkjuna, handleikur pipurnar
og blæs í, jafnframt því að
greina frá þeim flóknu hljóð-
fræðilegu lögmálum, sem gerð
og lögun þeirra lýtur.
Fríkirkjuorgelið var smíðað
hjá W. Sauer i Frankfurt am
Oder árið 1926 og sett í kirkjuna
um vorið það sama ár. Dr. Páll
ísólfsson tónskáld, bróðir Sig-
urðar, vígði orgelið í lok júlí er
hann lék á það við messu. Dr.
Páll hóf störf sem organisti Frí-
kirkjunnar þetta haust og var
orgelið m.a. keypt „svo viðun-
andi orgel til afnota fyrir hr. Pál
ísólfsson væri í kirkjunni," eins
og segir í bréfi nokkurra aðila í
Reykjavík, sem tóku sig saman,
ásamt stjórn Fríkirkjusafnaðar-
ins, og öfluðu fjár til orgelkaup-
anna.
„Þetta hefur verið mikið fyrir-
tæki á sínum tíma,“ segir Sig-
Sigurður ísðlfsson
vid orgelið í Fríkirkjunni.
Myndin er tekin fyrir 20 érum.
urður, „hljóðfærið kostaði sem
svarar tveimur einbýlishúsum.
Margir mætir menn lögðu hönd
á plóginn svo kaupin mættu
verða að veruleika.
Annars fór þetta framhjá mér
að mestu leyti, ég var úti á landi
þegar þetta var og vissi ekki að
von væri á orgeli fyrr en ég sá
það standa í kössum á hafnar-
bakkanum í Reykjavik. Þá var ég
18 ára gamall, og hefði aldrei
getað látið mér detta i hug að ég
ætti eftir að sitja við þetta
hljóðfæri á hverjum sunnudegi í
hálfa öld,“ segir Sigurður og
undrast glettni örlaganna.
Sem ekki er undarlegt, því
þegar þetta var hafði Sigurður
að nokkru markað sér framtíð-
arbraut, var nemandi í úrsmíði
hjá Árna Björnssyni gullsmiði.
Hann útskrifaðist nokkrum ár-
um síðar, en „sveik svo stéttina“,
eins og hann segir sjálfur, og fór
að vinna hjá Rafveitunni í
Reykjavík við að hreinsa og gera
við mæla.
„Ég þoldi ekki að vera í þess-
um litlu kvenúrum allan daginn,
þau voru að gera mig taugabilað-
an og því var ég feginn þegar
mér bauðst starfið hjá Rafveit-
unni: Það var eins og að fara úr
bilmótor yfir í stóra gufuvél að
hætta í úrunum og taka til við
mælana. Og ég hef aldrei séð eft-
ir því,“ segir hann, en Sigurður
átti eftir að starfa hjá Rafveit-
unni samfleytt frá árinu 1939 til
1976, þegar hann komst á eftir-
laun. En það er önnur saga.
Sigurður er tíundi í röð tólf
barna hjónanna Isólfs Pálssonar
frá Seli á Stokkseyri, organleik-
ara og hljóðfærasmiðs, og Þuríð-
ar Bjarnadóttur frá Símonar-
húsum. Fjöldskyldan bjó lengst
af á Stokkseyri þar sem ísólfur
lék á kirkjuorgelið, milli þess
sem hann stundaði sjóinn og
önnur störf í landi. Einnig sinnti
hann þvi áhugamáli sínu að
finna upp hluti þegar tóm gafst
til.
„Pabbi var uppfinningamaður
fyrst og fremst,” segir Sigurður,
„fann upp á ýmsum nýjungum,
eins og til dæmis netakúlunni úr
steini (sem kallaður er Isólfur í
Rœtt við Sigurð ísólfsson, fyrrverandi organista
í Fríkirkjunni í hálfa öld, um starfið og orgelið, sem nú
er verið að breyta og endurnýja