Morgunblaðið - 24.09.1985, Síða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER1985
Fjármagn og þekking
frá Noregi nauðsynleg
— segir Matthías Garðarsson starfsmaður norska sjávar-
útvegsráðuneytisins um uppbyggingu fiskiræktar á Islandi
„VILJI íslendingar fá hraða og
önigga þróun í fiskirækt hjá sér
virðist mér nauðsynlegt fyrir þá að
fá til þess fjármagn og þekkingu frá
Noregi. Annars verður þróunin hér
hæg og mun kosta mörg mistök, sem
>ður hafa verið leyst í Noregi og því
má komast hjá þeim. Stjórnvöld ættu
því að stefna að því að fá þá íslend-
inga, sem nú eru við nám í fiskirækt
í Noregi, til baka til íslands til að
nýta þekkingu þeirra við uppbygging-
una. Einnig ættu þau að hugleiða að
koma á fót sérstakri deild, gjarnan
undir sjávarútvegsráðuneytinu, sem
hefði umsjón með uppbyggingu fisk-
ræktar,“ sagði Matthías Garðarsson,
starfsmaður norska sjávarútvegs-
ráðuneytisins í samtali við Morgun-
blaðið. Matthías var hér staddur á
fiskeldissýningunni í Laugardalshöll
með norsku fyrirtækjasamsteypunni
UFN, sem sérhæfír sig í þjónustu
við fyrirtæki í fískirækt.
t. „UFN er skammstöfun á fyrir-
tækisnafni, sem þýðir eiginlega
vörur og þjónusta til fiskiræktar,“
sagði Matthías aðspurður um það
fyrir hvað UFN stæði. „UFN byrj-
aði sem opinbert verkefni, þar sem
opinber ráðgjafarþjónusta stjórn-
aði verkinu og fékk um 20 norsk
fyrirtæki með í dæmið. Hug-
myndin var að kanna möguleikana
á því, að safna þessum fyrirtækj-
um saman í eitt, sem einungis
fengist við fiskirækt, þó fyrirtækin
ein sér geti fengizt og fáist við
ýfhislegt annað. Ástæða þess að
byrjað var á þessu var sú, að það
vantaði fyrirtæki, sem gæti boðið
heildarpakka, bæði tæknibúnað,
ráðgjöf, skipulagningu, fjármögn-
un og tryggingar fyrir fiskirækt-
ina. Þessu opinbera verkefni lauk
með því að fyrirtækið var stofnað
í sumar.
Ég er starfsmaður fiskimála-
deildar sjávarútvegsráðuneytisins
í Bodö í Nordlands-fylki. Þar erum
við 40 manns dreifðir um fylkið
með aðalskrifstofu í Bodö. Starfs-
sviðið er ráðgjöf, stjórnun, fram-
kvæmd, ákvörðun í sambandi við
sjávarútvegsmál, þar á meðal fisk-
eldi í okkar fylki. Vegna þess, að
ég er íslendingur og starfa við
þetta, var ég lánaður UFN til
aðstoðar þeim hér á sýningunni í
Reykjavík," sagði Matthías.
„Við erum ánægðir með sýning-
una vegna þess, að við komum
ekki til þess að selja, heldur til að
kynna fyrirtækið og kynnast því,
sem er að gerast í fiskeldi á íslandi
í dag og til þess að komast í sam-
bönd við samstarfsaðila hér. Eftir
viðtöl, sem við höfum átt við aðra
erlenda þátttakendur, virðast þeir,
sem komu á sýninguna sem sölu-
sýningu, óánægðir. Ástæðan fyrir
því að við erum tiltölulega ánægðir
er sú, að við álítum að það séu
möguleikar á fiskirækt fyrir hendi
á islandi og UFN vill vera með og
taka þátt í þeirri þróun, sem við
reiknum með að muni verða hér.
f Noregi er fiskirækt orðin einn
arðbærasti atvinnuvegur, sem
þekkist í landinu i dag. Til dæmis
er ríkisstjórnin búin að ákveða að
fiskirækt sé ein af þeim atvinnu-
greinum, þar sem rannsóknir og
vísindastörf verði höfð í hávegum
á næstu árum. Jafnframt er rækt-
un á laxi og silungi í Noregi háð
sérstökum leyfum. Þetta þýðir það
að sérstakar reglur gilda fyrir
veitingu á leyfum fyrir þessa
ræktun og viðbót og aukning því
takmörkuð. Til dæmis hefur
norska sjávarútvegsráðuneytið
ákveðið að í haust skuli veita 150
ný leyfi fyrir lax og silung í
landinu. Þegar umsóknarfrestur
var liðinn höfðu 1.500 sótt um.
Mikið fé er til í þessari atvinnu-
grein og mikill áhugi hjá fjársterk-
Opinberar heim-
sóknir forseta koma
viðskiptaðilum vel
Hu( 21. september. Frá fréturitara Morgunbladsins, Önnu Bjarnsdóttur.
HEIMSÓKN Vigdísar Finnbogadóttur, forseta ísiands, til Hollands,
var með öðru sniði en heimsókn hennar til Spánar. Þar er tekið á
móti opinberum gestum með miklum íburði en Hollendingar gera
ekki eins mikið úr opinberum heimsóknum þjóðhöfðingja almennt.
Þó var skrifað þó nokkuð um ísland og Vigdísi forseta í hollensk
blöð á meðan á heimsókn hennar stóð.
Þráinn Þorvaldsson, fram- myndu nú muna lengi og tala um
kvæmdastjóri Útflutningsmið-
stöðvar iðnaðarins, sagði í samtali
við Morgunblaðið að opinberar
heimsóknir forseta gætu haft
mikið gildi fyrir íslenskt þjóðfélag
í heild sinni vegna athyglinnar
sem þær vektu.
„Fjöldi íslendinga fær þá hug-
mynd af fréttum að ferðir forseta
séu ekkert nema heimsóknir í
hallir og séu peningasóun fyrir
þjóðfélagið. Þetta er alls ekki rétt
þar sem forseti vekur mikla at-
hygli á íslandi á ferðum sínum og
það kemur bæði menningar- og
viðskiptamálum okkar mjög vel.
Hver veit t.d. nokkuð um eyjuna
Íjöltu sem er svipuð að stærð og
sland og má bera saman við okkar
• land? Hverjum dettur í hug að
kaupa vörur þaðan? Við vitum
ekkert um Möltu og því hugsum
við ekki um viðskiptamöguleika
þar. Vigdís forseti vekur mikla
athygli á íslandi og það er okkur
til góðs“.
Þráinn sagði að margir við-
skintsaðilar fslendinga í Hollandi
það að þeir hefðu verið boðnir í
veislu með þjóðhöfðingja íslands.
„Mörgum þykir það afar merki-
legt,“ sagði Þráinn „og það tengir
þá nánari böndum við viðskiptaað-
ila þeirra á íslandi. Það hefur
geysilega mikla þýðingu þegar
forsetinn tekur þátt í heildarkynn-
ingu á landinu, eins og Vigdís
forseti gerði með því að mæta í
móttöku íslenskra viðskiptaaðila
og stofnana í Haag á föstudag.
Auðvitað þarf að gæta þess að
halda virðingu forsetaembættisins
í þessu sambandi en það er hægt
og hefur verið gert,“ sagði Þráinn.
Hann nefndi að það hefðu borist
til íslands um 800 úrklippur frá
Bandaríkjunum um Vigdísi forseta
og ísland eftir að hún opnaði
Scandinavia Today fyrir þremur
árum. „Það var stórkostleg kynn-
ing sem landið fékk í sambandi
við það ferðalag. Athyglin í Hol-
landi hefur að sjálfsögðu ekki verið
eins mikil en nú er það okkar
viðskiptaaðilanna að nýta hana á
sem bestan hátt.“
um fyrirtækjum, sem ekki þurfa
þó að vera í fiskiræktinni. Vegna
þess að fiskirækt er mjög arðbær
atvinnugrein eru mörg fyrirtæki,
sem vilja eiga viðskipti við hana.
Þar sem frekari aukning er tak-
mörkuð í Noregi, leita þessi fyrir-
tæki gjarnan eitthvað annað, bæði
með fjármagn sitt og viðskipti.
Þess vegna hafa Norðmenn meðal
annars á huga á íslandi og upp-
byggingu þar. Því hefur UFN sett
sér það markmið að vera með í
uppbyggingunni á íslandi, meðal
annars með því að veita til hennar
fjármagni. UFN hefur vegna þess
verið í sambandi við þó nokkra
aðila á sýningunni, sem hefur verið
boðið upp á ókeypis ráðgjöf við
áætlanir um fiskirækt. Við erum
í sambandi við mörg fyrirtæki,
sem hafa áhuga á samstarfi við
UFN og hugsanlega verður lausnin
sú, að stofnað verði nýtt fyrirtæki,
þar sem UFN á þá minnihluta og
önnur fyrirtæki, eitt eða fleiri, eiga
þá meirihlutann. Gallinn er bara
sá, að það virðist leitun að fyrir-
tækjum á fslandi í dag, sem hafa
einhverja þekkingu á fiskiræktar-
málum. Þá á ég ekki við þau fáeinu
fyrirtæki, sem nú eru með tiltölu-
legar stórar áætlanir með upp-
bygginu fiskiræktarstöðva."
Hvað finnst þér um þá bjartsýni,
sem ríkir varðandi uppbyggingu
og afkomu fiskiræktar hér á landi?
„Fyrir utan tiltölulega þröngan
hóp manna, sem starfar við upp-
byggingu á stöðvum í samstarfi
við Norðmenn, virðist kunnáttu-
leysi hjá fólki, sem er með áætlanir
um að hefja fiskirækt, vera allmik-
ið. Forsætisráðherra sagði við
opnun sýningarinnar, að hann
væri sannfærður um, að fiskirækt
ætti eftir að verða einn af horn-
steinum atvinnulífs í landinu og
bjarga þjóðinni út úr þeirri
kreppu, sem hún væri í í dag. Þrátt
fyrir þetta finnst ekki á islenzka
bókamarkaðinum ein einasta
fræðibók á íslenzku um fiskirækt.
Þess vegna er almenn þekking
fólks á þessu sviði á mjög lágu
stigi og þeir aðilar, víðs vegar um
land, sem hyggjast fara út í fiski-
rækt geta ekki útvegað sér upplýs-
ingar um hana á móðurmálinu. Sé
miðað við þær kröfur, sem í Noregi
eru settar um kunnáttu þeirra,
sem vilja hefja fiskirækt, má
nefna að talsverður fjöldi þeirra,
sem eru á skrá hjá Veiðimálastofn-
un hér, fengi aldrei leyfi til fiski-
ræktar í Noregi vegna kunnáttu-
leysis," sagði Matthías Garðars-
son.
MorgunblaðiS/Ól.K.M.
Ferskum þorski úr BÚR-togaranum Ottó N. Þorlákssyni skipað um borð í
Ljósafoss.
Frystiskip flytur
ferskan físk
— Ljósafoss flutti 139 lestir til Grimsby fyrir BÚR
LJÓSAFOSS, frystiskip Eimskipafé-
lagsins, sem að undanfdrnu hefur
verið verkefnalítið, flutti um helgina
talsvert magn af ferskum físki á
markað í Grimsby í Englandi. Megnið
af fískinum var frá Bæjarútgerð
Reykjavíkur, en þangað barst á laug-
ardag meiri afíi, en með góðu móti
var hægt að vinna í fískiðjuverinu.
Brynjólfur Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri BUR, sagði í samtali
við Morgunblaðið, að til þess bragðs
hefði verið gripið þegar Ottó N.
Þorláksson, togari fyrirtækisins,
hefði verið kominn með 250 lestir
af þorski á laugardag og von hefði
verið á togaranum Hjörleifi inn
eftir helgina. Fyrirsjáanlegt var að
ekki hefði verið hægt að vinna allan
þennan fisk án þess að hætta væri
á skemmdum. Ekki hefði reynzt
unnt að fá söludag í Bretlandi fyrir
skipið vegna of stutts fyrirvara og
þar að auki væri Ottó togari en
ekki flutningaskip. Þar sem of langt
hefði verið í brottför næsta áætlun-
arskips til Bretlands hefði þetta því
verið eina færa leiðin til að forða
aflanum undan skemmdum.
Þar sem Ljósafoss er frystiskip,
þurfti ekki að stafla fiskinum í
gáma, heldur voru fiskkassarnir
einungis fluttir beint á milli skipa,
alls 139 lestir. Brynjólfur Bjarna-
son, sagði það alveg óvíst hver út-
koma á flutningi sem þessum yrði.
Þetta væri spennandi dæmi, en
framboð, eftirspurn og fleira gæti
haft mikil áhrif á endanlega út-
komu. Fiskurinn yrði ekki seldur
fyrr en í lok vikunnar og þangað
til yrðu menn að bíða.
FÍI varar við álagningu söluskatts á tölvur:
Þýddi verulegan afturkipp í
tölvuvæðingu iðnfyrirtækja
„ÞAÐ skýtur skökku við að á sama
tíma og mikið er talað um nauðsyn
nýsköpunar og tækniframfara í ís-
lensku atvinnulífí skuli aðgerðir
fyrirtækja á þessu sviði skattlagðar.
Þetta sýnir einnig að hið fyrsta verð-
ur að taka upp virðisaukaskatt í stað
núverandi söluskatts," segir í frétt
frá Félagi íslenskra iðnrekenda, sem
Morgunblaðinu hefur borist.
Tilefnið eru þær hugmyndir
sem heyrst hafa, að við undirbún-
ing fjárlagafrumvarps fyrir næsta
ár hafi komið til tals að leggja
söluskatt á tölvur og tölvuþjón-
ustu. í fréttinni segir ennfremur:
„Álagning söluskatts á tölvur,
tölvuhugbúnað og hugbúnaðar-
þjónustu myndi hafa í för með sér
verulegan afturkipp í þeirri tölvu-
væðingu iðnaðarfyrirtækja, sem
átt hefur sér stað á undanförnum
árum, ekki síst eftir að söluskatt-
ur var afnuminn af tölvum á árinu
1983.
Þessi töluvæðingur hefur tví-
mælalaust haft í för með sér veru-
lega hagræðingu fyrir iðnaðarfyr-
irtækin. Þessi þróun hefur haft í
för með sér mikla grósku í íslensk-
um hugbúnaðariðnaði og hefur
haft mikla þýðingu fyrir þessa
ungu iðngrein, sem hlýtur að eiga
mikla framtíð fyrir sér. Öflug
starfsemi á innanlandsmarkaði
hlýtur að vera forsenda fyrir
möguleikum á erlendum markaði.
Samkeppnisstaða íslenskra
hugbúnaðarfyrirtækja við erlend
fyrirtæki myndi stórlega versna ef
lagður yrði söíuskattur á þann
dýra tölvubúnað, sem nota þarf
við hugbúnaðarframleiðslu.
Fyrirvaralítil og fyrirvaralaus
álagning söluskatts á tölvur,
tölvuhugbúnað og hugbúnaðar-
þjónustu, getur einnig haft mjög
alvarlegar afleiðingar fyrir samn-
inga, sem þegar er búið að gera
um tölvubúnað. Þar má til dæmis
nefna þegar gerða samninga um
sölu á tölvum, tölvukerfum og
þjónustu fyrir margar milljónir
króna, þar sem samningurinn nær
til næstu 6—12 mánaða."