Morgunblaðið - 23.10.1985, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER1985
33
Nicaragua
verður að lifa
ar. En það sem aðgreinandi er
þykir merkilegra. Það undirstrik-
ar sérstöðu ríkisreksturs og krefst
þess að opinber rekstur leiti
sjálfstæðra leiða. Aðeins í sumum
tilvikum getur reynsla einkarekst-
ursins komið að gagni og þá
reynslu ber að nýta eins vel og
mögulegt er. Þar vantar einnig
mikið á. En lausnir fyrir hinn
opinbera rekstur eru enn fremur
fátæklegar og almenns eðlis. Á
þær verður minnst í annarri grein.
Samfélag okkar hefur allt til að
bera til þess að gera ríkisrekstur,
þar sem við viljum hafa hann, að
fyrirmyndarþjónustu fyrir borg-
arana. Hann tekur við þar sem
örðugt er að koma við einkarekstri
til að fullnægja þeirri þjónustu og
vernd, sem við höfum ákveðið að
þjóðfélag okkar skuli veita. En til
þess að svo megi verða þurfum við
að leggja til hliðar alla sleggju-
dóma. Það veitist mörgum erfitt
og enn virðist „skynsemin" leiða
menn í allar áttir.
Við hljótum þó að geta verið
sammála um nokkur meginatriði
sem varða ríkisrekstur, hvaða
stjórnmálaskoðanir sem við að-
hyllumst. Hljótum við ekki að
telja það markviss og skynsamleg
vinnubrögð að einbeita okkur að
þeim verkefnum áður en tekið er
að karpa um ágreiningsmálin? Við
hljótum að vera sammála um að
markmið löggjafans þurfi að vera
skýr og afmörkuð. Við hljótum að
vera sammála um að fyrst og
fremst skuli ríkið vinna að því að
ná þeim markmiðum sem sett
hafa verið. Við hljótum einnig að
vera sammála um að rétt sé að
stuðla að sem mestri hagkvæmni
við þann rekstur sem við höfum
ákveðið að ríkisvaldið skuli hafa
með höndum. Og fyrst við erum öll
sammála um þessa sjálfsögðu
hluti þá hlýtur að vera grundvöll-
ur fyrir stórbættum ríkisrekstri
án þess að verulegar byltingar
hafi átt sér stað í þjóðfélagi okkar,
sem ekki næðist fullt samkomulag
um, og hætta væri á að æti börnin
sín.
í næstu grein mun ég fjalla um
bandarískar samanburðarrann-
sóknir á afköstum og gæðum þess-
ara tveggja rekstrarforma, einka-
reksturs og opinbers reksturs.
Þær upplýsingar geta vonandi
varpað einhverju ljósi á hvenær
við gætum vænst bestu þjónust-
unnar af báðum rekstrarformum.
Höfundur er rið hískólanám í
rekstrarhagfræði og stjórnunar-
fneði í Bandaríkjunum. Hann er
fyrrrerandi framkræmdastjóri full-
trúaráðs sjálfstæðisfélaganna I
Reykjarík.
— eftir Ragnar
Stefánsson
í sjónvarpsfréttum í fyrrakvöld
var sagt að í ræðu hefði Daniel
Ortega, forseti Nicaragua, lýst yf-
ir afnámi borgaralegra réttinda í
Nicaragua. í Morgunblaðinu 17.
október var svo risafyrirsögn á
forsíðu: Almenn mannréttindi af-
numin í Nicaragua.
Hvort tveggja er lygi. Hið rétta
er að Ortega lýsti gerð neyðarlaga,
sem takmarka að nokkru þau
miklu lýðréttindi sem öllum þegn-
um Nicaragua eru tryggð, sem eru
meiri réttindi en tryggð eru í
nokkru öðru landi Rómönsku Am-
eríku og þótt víðar væri leitað.
Ognanir við
Nicaragua
Bandaríkin, einkanlega, halda
uppi málaliðaher gegn uppbygg-
ingu landsins við norður- og suð-
urlandamærin í gerspilltum lepp-
ríkjum sinum Honduras og Costa
Rica. Þetta er ekki skæruliðaher í
þeim skilningi að hann eigi að
leita eftir stuðningi fólks í Nicar-
agua. Nei, þetta er her einræðis-
herrans, ógnvaldsins, sem þekkir
þá einu leið til valda að hræða,
pynda og drepa. Þetta er að mestu
her sjálfs blóðhundsins Somoza,
búinn fullkomnustu vopnum og
studdur bandarískri hernaðarráð-
gjöf, flugvélahllif og upplýsinga-
tækni til að fara morðferðir inn í
landið.
Fyrir ströndum Nicaragua er
bandaríski flotinn grár fyrir járn-
um og hótar innrás verði stjórn
Nicaragua á einhver „rnistök" á
milli þess sem hann leggur tund-
urdufl í kaupskipahafnir landsins
og annað góðgæti.
Hvað er verið að verja?
Það sem þjóð Nicaragua er að
verja er það sem ávannst þegar
ógnvaldinum Somoza var steypt.
Frelsi til að lifa og geta um frjálst
höfuð strokið, til að geta haft
skoðanir og tjáð þær, frelsi til að
skipuleggja sig í pólitíska flokka
og til að geta stundað pólitískan
áróður, frelsi til fjöldaaðgerða og
til lýðræðislegra kosninga, já og
hún er að verja frelsi sitt til að
vera óháð á alþjóðvettvangi.
Þegar neyðarlögin eru sett núna
er það gert vegna þess að stjórn-
völd telja þau réttu leiðina til að
verja þetta frelsi, sem áunnist
hefur.
Hvaða breytingar
eru þetta?
Helstu breytingarnar eru:
1. Telji ríkisstjórnin sig hafa
sannanir fyrir ólöglegu athæfi
einstaklings getur hún, sam-
kvæmt þessum breytingum, lát-
ið málið gangá mjög hratt
gegnum dómskerfið. Eftir sem
áður er dómskerfið tvöfalt og
opið. Sú seinvirkni sem er inn-
byggð í dómskerfi Nicaragua og
að minnka líkur á því að nokkur
sé dæmdur saklaus (sbr. ís-
lenska dómskerfið), þessi sein-
virkni er afnumin í bili. Áfram
getur dæmdur áfrýjað til
hæstaréttar.
2. I lögum Nicaragua er hverri
manneskju tryggður réttur til
að fara inn í landið og út úr því.
Með neyðarlögunum er ríkis-
stjórninni heimilt að hindra
einstaka menn til að koma inn i
landið eða fara út úr því. Þetta
er svipað og í Bandaríkjunum
með þeirri undantekningu að í
Bandaríkjunum er enginn
málaliðaher erlends stórveldis
sem fer myrðandi um landið.
Því hefur annars þegar verið
lýst yfir, svo dæmi sé tekið, að
öllum Norðurlandabúum sé
heimilt að fara inn i landið og
út úr því eins og þeim sýnist.
3. Takmarkað hefur verið frelsi
blaða til að skrifa um hernað-
arleg og pólitísk mál. Þetta með
skrifin um hernaðarstöðuna í
landi þar sem innrás er i gangi
held ég allir skilji. Takmarkan-
ir á skrifum um pólitísk mál
beinast eingöngu að skrifum
þar sem reynt er að rífa niður
þann viðbúnað sem stjórn Nic-
aragua er að byggja upp vegna
ótta um yfirvofandi innrás.
Greifynjan blóðþyrsta
Þessi erótíska sturtusena reynist vampýrustúlkunni ungu (Andrea Rau)
skeinuhætt í Daughters of Darkness, því vatn er vampýrum jafn hættu-
legt og blóð er þeim lífsnauðsyn.
Myndbönd
Árni Þórarinsson
Ef þú hefur gaman af hroll-
vekjum og rekst á spólu með
einni slíkri sem heitir Daughters
of Darkness, þá skaltu taka hana
heim til að skoða. Ef þú hefur
gaman af sérkennilegum bió-
myndum yfirleitt ættir þú að
gera hið sama. Daughters of
Darkness er gerð af belgískum
leikstjóra Harry Ktimel að nafni,
en sem kunnugt er fáum við ekki
að sjá margar myndir frá Belgíu
hérlendis. Kumel notar hins
vegar alþjóðlegan leikhóp og
þegar myndin var frumsýnd árið
1971 voru útgáfurnar tvær, ensk
og frönsk (franski titillinn er Les
Rouges aux Levres). Myndin
vakti þá þegar athygli fyrir
óvenjulegt framlag til hroll-
vekjuhefðarinnar sem þá var
mjög virk og vinsæl.
Kúmel flytur hér hinn evr-
ópska nýbylgjumyndstíl þessa
tíma — t.d. mynda eins og
L’Année derniére á Marienbad —
inn í gotnesku hrollvekjuna og
útkoman er súrrealísk, Ijóðræn
og ákaflega munúðarfull vamp-
ýrumynd. Sú föngulega og fjöl-
hæfa leikkona Delphine Seyrig,
sem margir þekkja m.a. úr fyrr-
nefndri Marienbad-mynd Alain
Resnais, leikur Elísabetu Bat-
hory, hina frægu greifynju blóð-
suguþjóðsagnanna sem öðlast
vildi eilíft líf með því að nærast
á blóði ungra stúlkna. Elísabet
lifir „góðu“ lífi í nútímanum
samkvæmt myndinni og í upp-
hafi hittir nýgift par hana og
unga fylgikonu þegar þau verða
innlyksa á eyðilegu strandhóteli.
Eins og gefur að skilja hyggst
Beta hin blóðþyrsta fá annað og
meira en bolla af tei hjá brúð-
hjónunum ungu.
Daughters of Darkness er síð-
ur en svo hrollvekja í venjulegum
skilningi. En myndin er full af
óhugnaði í bland við magnaða
erótík með afskaplega fögrum,
stílhreinum sviðsetningum og
kyrrstæðri myndatöku. Hana
brestur að vísu úthaldið undir
lokin, en engu að síður: Hnýsileg-
asta mynd, en að sönnu ekki við
allra hæfi.
Stjörnugjöf: Daughters of Dark-
ness-írt^Á
Ragnar Stefánsson
„Takmarkanir á skrif-
um um pólitísk mál
beinast eingöngu að
skrifum þar sem reynt
er að rífa niöur þann
viðbúnað sem stjórn
Nicaragua er að byggja
upp vegna ótta um yfir-
vofandi innrás. beinist
þetta einkum gegn einu
stærsta dagblaði lands-
ins La Prensa, sem hef-
ur stutt innrásaraðilann
með ruglandi fréttum.“
Beinist þetta einkum gegn einu
stærsta dagblaði landsins La
Prensa, sem hefur stutt innrás-
araðilann með ruglandi frétt-
um.
4. Rétturinn til fjöldaaðgerða og
kröfugangna sem hefur verið
mjög mikill hefur verið tak-
markaður. Fyrir kröfugöngu
verður að uppfylla ákveðin skil-
yrði, samkvæmt þessum bráða-
birgðalögum. Upplýsa verður
um gönguleið (eins og hér) og
hversu umfangsmikil ganga á
að vera og tryggja að ekki verði
raðist á einstaklinga á götum
eð. á eignir borgaranna á leið
gongunnar.
Enn er Nicaragua
vagga lýðræðisins
Þrátt fyrir þær skerðingar sem
hér hafa verið nefndar njóta ein-
staklingar meira frelsis í Nicar-
agua en í nokkru öðru landi Róm-
önsku Ameríku. Þeir njóta meira
frelsis en einstaklingar í nokkru
öðru landi sem búa við sambæri-
legar aóstæður erlendrar íhlutun-
ar og stöðugra morðárása, og
efnahagslegra þvingana.
Samstaða heimsins
Það eina sem hindrar Bandarík-
in í innrás í Nicaragua er almenn-
ingsálitið í heiminum. Takist
Bandaríkjastórn að koma sök á
hendur Nicaragua-stjórn eða að
ögra Nicaraguastjórn til verknaðs
sem almenningsálitið í heiminum
mundi fordæma, þá hafa þeir
skapað sér skilyrði til innrásar.
Fréttin í sjónvarpinu 16. októ-
ber og þó sérstaklega í Morgun-
blaðinu í gær eru í reynd hluti af
vopnaskaki Bandaríkjanna.
Gleymum því ekki að við, þú og
ég og allur almenningur í heimin-
um, berum líka ábyrgð á því að
stjórn Nicaragua hefur orðið að
setja ofannefnd höft. Við berum
ábyrgð á því af því okkur hefur
ekki tekist að sýna Bandaríkja-
stjórn tennurnar nógu skýrt, að
sýna þeim það nógu skýrt að við
munum ekki þola innrás þeirra í
Nicaragua.
Höfundur er jarðskjilftafræðingur
í Reykjarík og starfar m.a. í El
Salrador-nefndinni.
Sannkallað
ljós í myrkrinu
Hljómplötur
Siguröur Sverrisson
Gary Moore
Run for Cover
lo Records/Steinar
Gary Moore hefur allt of lengi
verið allt of lítið þekktur á meðal
allt of margra. Það er kominn
tími til að breyting verði á. Af
hverju? Gary Moore er tvímæla-
laust á meðal 5 bestu gítarleik-
ara þungarokksins í dag og hefur
á liðnum árum sent frá sér af-
bragsgóðar plötur. í Bretlandi er
hann það sem menn kalla gjarn-
an „cult-hero“ en frægð hans
utan Bretlands er takmörkuð.
Hér á landi á Gary Moore þó
býsna stóran hóp tryggra að-
dáenda.
Verði Run for Cover ekki til
þess að beina athyglinni að Gary
Moore i miklu ríkari mæli en
verið hefur held ég að hann geti
alveg hætt að rembast við að
verða frægur. Betur held ég að
honum geti vart tekist upp en
einmitt á Run for Cover. Þar
hjálpast allt að; frábær lög, ein-
valalið hljóðfæraleikara, pott-
þétt upptökustjórn (enda \eigi
færri en 4 „stjórar" á aðeins 9
lög) og síðast en ekki síst geisl-
andi gítarleikur Moore sjálfs.
Það er gott dæmi um stöðu
Moore á meðal breskra rokkara
að hann á einkar gott með að fá
1. flokks menn til liðs við sig
þegar halda þarf í hljómleika-
ferðalag eða í hljóðver. Á meðal
aðstoðarmanna hans hér eru
ekki ómerkari menn en Glenn
Hughes (Trapeze, Deep Purple,
Hughes/Thrall Band), Neil Cart-
er (áður m.a. i UFO), Don Airey
(m.a. áður i Rainbow og um tíma
með Ozzy Osbourne), Bob Daisl-
ey (m.a. áður með Ozzy og Uriah
Heep) og síðan sjálfur Phil Lyn-
ott (áður driffjöður Thin Lizzy).
Allir skila þessir kappar sínu
óaðfinnanlega.
Þáttur Glenn Hughes á þess-
ari plötu er mjög stór. Hann
leikur á bassa í 4 lögum af 9 og
syngur í 3 þeirra. Reyndar stóð
til að þessi plata yrði upphaf
áframhaldandi samstarfs þeirra
Hughes og Moore en eitthvað
slettist upp á vinskapinn og mun
Hughes óheyrilega sár yfir
málalokum.
Öll lög plötunnar að einu und-
anskildu, sem Phil Lynott semur
og syngur, eru eftir Gary More,
ýmist einan eða þá í samvinnu
við Neil Carter. Flest eru þau
frábærlega góð, engin þó eins og
Out in the Fields, Run for Cover
og All Messed Up. Empty Rooms
er svo með fallegri rólegum lög-
um í þungarokkinu hin síðari ár.
Þótt ekki kæmi til annað en
stórkostlegur gitarleikur Gary
Moore á þessari plötu væri hún
fyllilega þess virði að kaupa
hana. Hins vegar er svo ótal-
margt annað sem hjálpar til að
gera hana eina af perlum ársins
í þungarokkinu. Run for Cover
er svo sannarlega ljðs í þvl
myrkri, sem lagst hefur yfii;
þungarokkið á þessu-ári.