Morgunblaðið - 23.10.1985, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 23. OKTÓBER1985
Minning:
Asgeir M. Ásgeirsson
- fgrrv. skipstjóri
Fæddur 20. febrúar 1910
Dáinn 14. október 1985
Heiðursmaðurinn Ásgeir M.
Ásgeirsson hefur siglt sínu lífs-
fleyi í lokahöfn. Skip hans er kom-
ið að landi.
Frá unga aldri stóð hann i
stafni og stýrði knerri gegnum
brim og boða við bylgjóttar
strendur og úfinn sæ Atlantsála.
Óhikað má telja hann í hópi
Y~ þeirra vormanna íslands sem
| lögðu undirstöðuna að því velferð-
arríki sem þjóðin býr við í dag.
Það þurfti karlmenni sem ekki
æðruðust, til að sigla yfir hafið á
styrjaldarárunum þegar hættur
drápsvopna lágu í undirdjúpunum,
og hver míla gat verið hin síðasta.
Fiskurinn skyldi seljast í bresk-
um höfnum — þjóðin að njóta
hagnaðarins.
Ásgeir M. gerði ávallt fyrst og
fremst kröfur til sjálfs sín. Hann
var hreinn og beinn — sagði skoð-
anir sínar skeleggt, bæði um menn
og málefni — hræsnaði aldrei —
og hann var mikill vinur vina
sinna.
Hann átti einnig sterka trú á
mátt og megin einstaklingsins, og
því var hann hinn kröftugi stólpi í
öllu starfi þeirra sem vilja ein-
staklinginn í öndvegi.
Á kveðjustundu skulu færðar
einlægar þakkir, bæði persónulega
frá þeim sem þessar línur ritar,
svo og öllum þeim fjölmörgu sem
áttu því láni að fagna að starfa
með Ásgeiri að málefnum Sjálf-
stæðisflokksins í ungu vaxandi
bæjarfélagi — Seltjarnarnesbæ.
Þar var hann sá sterki bakvörður
sem ráðlagði, efldi og hvatti —
aldrei með hálfvelgju, heldur
ávallt heill í öllu. „Gjör rétt, þol ei
órétt" gátu sannarlega verið hans
einkunnarorð.
Vaxandi bæjarfélag er fátækara
við brottkall þessa góða félaga, en
tímans þungi niður heldur áfram,
og því mun fyrr en seinna verða
ýtt úr vör á Seltjarnarnesi nýjum
björgunarbáti sem Ásgeir M. átti
sinn stóra þátt í að verður að
veruleika. Þá er sá bátur klýfur
brim og holskeflur Ægis, með þá
æskumenn í stafni, sem erfa eiga
það þjóðríki, sem kynslóð þess
sem hér er kvaddur gerði að vel-
ferðarþjóðflegi, mun í því fleyi
minning hans halda áfram að lifa,
við þær sjávarstrendur þar sem
hann áður sótti björg í bú.
Skip míns góða vinar er komið
að landi.
Magnús Erlendsson
Ásgeir Magnús Ásgeirsson skip-
stjóri og kaupmaður, sem hér er
minnst, fæddist í Tröð í Álftafirði
við Djúp 20. febrúar 1910.
Foreidrar hans voru hjónin
Ásgeir Ingimar Ásgeirsson, út-
gerðarmaður og kaupmaður í
Súðavik, og Þorbjörg Hannibals-
dóttir Sveinbjarnarsonar bónda
Egilssonar í Lágadal á Barða-
strönd. Ásgeir Ingimar var sonur
Ásgeirs bónda á Svarthamri Ás-
geirssonar, hreppstjóra á Kleifum
í Skötufirði og er þetta vestfirsk
ætt mann fram af manni og margt
þeirra ættmenna þekktir mann-
dómsmenn og skemmtilegt fólk.
Einar Guðfinnsson segir í sinni
sögu, að Ásgeir Ingimar hafi verið
með skemmtilegustu mönnum sem
hann hafi kynnst: „Honum varð
allt að sögu,“ og svo var um son
hans Ásgeir, að hann þótti
skemmtilegur og sögumaður
ágætur eins og margir vestfirskir
sjómenn. Vestra ólust sjómenn
upp við að segja sögur, fyrst í
verbúðunum á árabátatímanum
og síðan í lúkurunum á skútum og
útilegubátum og allar urðu þær
sögur að vera skemmtilegar; skop-
sögur eru sjómönnum eigin-
legastar.
Ásgeir M. Ásgeirsson kunni það
fyrst af sínum langa vinnudegi að
segja, að hann var átta ára gamall
að hjálpa föður sínum í fisktil-
gerð, eins og Vestfirðingar sögðu á
hans tíð, þeir gerðu til fisk en ekki
að fiski, og flatti faðir hans
fiskinn en snáðinn vaskaði hann
upp úr stampi fullum af sjó. Þegar
faðir hans hafði flatt síðasta
fiskinn, átti strákur eftir að vaska
upp nokkra fiska úr stampinum.
Um leið og Ásgeir Ingimar var að
fara úr sjóklæðunum valt sonur
hans útaf við stampinn steinsof-
andi niður í fjörugrjótið. Ásgeir
hafði gott atiæti hjá foreldrum
sínum, en þetta var lenskan að
börn færu snemma að vinna eins
og geta þeirra leyfði og veitti
sjaldan af í þennan tíma að hver
og einn gerði það sem hann orkaði
til bjargar sér og sínum.
Ellefu ára gamall varð Ásgeir
kokkur á skaki á 11 tonna súð-
byrðingi sem Andvari hét. Þeir
lágu úti svo sem venja var á færa-
veiðunum og söltuðu í bátinn.
Margar eru sögurnar af ungling-
um, sem fengu þau afleitu kynni
fyrst af sjómennsku að kokka
fyrir skútukarla og á færabátnum
Andvara var allt sama lífið og á
skútunum áður. Þetta var hið
versta verk, og enn verra á litlum
færabát en skútu, þrengslin meiri
og aðeins kabyssa til að elda á og
bátarnir ultu meira, létu verr en
skúturnar og það var sjaldan svo
kyrrt í sjó að kokkurinn mætti
sleppa hönd af soðningarpottinum
á kabyssunni og oft flaug bæði
kokkur og pottur yfir lúkarinn yf-
ir í hina síðuna og þá varð að tína
soðningarstykkin upp og byrja á
nýjan leik eldamennskuna.
Það er kunnast þjóðinni, að Þór-
bergur Þórðarson gafst upp við
sjómennskuna einmitt í þessu
starfi, en því var öfugt farið um
Ásgeir, hann varð ákveðinn í að
gerast sjómaður, það kom ekkert
annað starf til álita fyrir honum.
Ásgeir var nefnilega fæddur sjó-
maður, honum var gefin harkan
til sjómennskunnar og líkams-
burðirnir, hann var snemma
hraustmenni.
Ekki varð meira um róðra Ás-
geirs á bátum vestra í bili, því að
hann fluttist suður til Reykjavík-
ur með foreldrum sínum þá á
þrettánda árinu. Hann átti þá eft-
ir að ljúka fullnaðarprófi úr
barnaskóla og varð því að vera
einn vetur í barnaskóla í Reykja-
vík. Þar stóð hann sig með þeim
ágætum að foreldrar hans og
kennarar töldu sjálfsagt að hann
gengi menntaveginn, en piltur var
ekki aldeilis á því. Hann féllst á að
fara í gagnfræðaskóla en lengri
skólaganga kæmi ekki til mála,
hann ætlaði að vera sjómaður og
ekki neitt annað. Þegar kom að
lokaprófinu var Ásgeir stíft að
hugsa um að láta sig falla á próf-
inu til að öruggt væri að hann yrði
ekki að halda áfram setu á skóla-
bekk. Hann trúði einum kennara
sínum, Einari Magnússyni, fyrir
þessari ætlan sinni, en Einar
brást illa við og einnig stærð-
fræðikennarinn Ólafur Daníels-
son, sem frétti af þessari ætlan.
Ásgeir var í sérlegu uppáhaldi hjá
ólafi, því að stærðfræði lét honum
vel og það er svo um marga skip-
stjórnarmenn að þeir eru góðir
stærðfræðingar að eðlisfari og sú
gáfa kemur þeim náttúrlega betur
en til dæmis skáldskapargáfa,
enda fátítt að þeir geti sett saman
vísu.
Ásgeir lauk gagnfræðaprófinu
1927 með láði en hafði samt sitt
fram, fór á sjóinn og þar var hann
í þrjátíu ár, en þá bilaði maginn
og hann varð að fara í land.
Ásgeir sagði svo um skólalær-
dóm: Maður lærir margt í skóla
þau ár sem maður er þar, en á
sjónum er maður að læra allt lífið.
Ásgeir átti fjölbreyttan sjó-
mannsferil. Hann var fyrst á
Fróða með þeim mikla aflamanni
Þorsteini Eyfirðingi en þar var
aldrei nema mannval og síðan á
togaranum Hafsteini með Lúðvík
Vilhjálmssyni, einnig miklum
aflamanni á sinni tíð. Haustið
1932 fór Ásgeir í Stýrimannaskól-
ann og lauk hinu meira fiski-
mannaprófi vorið 1933 og var
hæstur sinna bekkjarfélaga á því
prófi. Um vorið, stuttu eftir að
hann kom frá prófborðinu, réðst
hann á spánskan togara, Euskal-
enria, sem kom inn með veika
t Móðir okkar, tengdamóölr og amma HALLDÓRA FRIDRIKSDÓTTIR frá Efri-Hólum, fyrrverandi skólastjóri, andaöist á heimili sínu, Hraunteig 13. aö kvöldi hins 21. október. Jarðarförin auglýst síöar. t Maöurinn minn, EGGERT LAXDAL, Norheimstolin 43, Haugasund, Noregi. lést á heimili okkar 21. þessa mánaöar. Jaröarförin fer fram 25. þessa mánaöar.
Sigurlaug Siguróardóttir, Guörún Siguróardóttir, Sigurður Blöndal, Björn Sigurósson, Hannelore Sigurösson, Berit Laxdal og börn.

og barnabörn. +
I Hjartkær sonur okkar, bróöir og faöir, HAFLIDI GÍSLI GUNNARSSON, Kjalarlandi 25, lést af slysförum 20. þessa mánaöar. Gunnar Sigurgíslason, Ásdís Hafliöadóttir, Nína Gunnarsdóttir, Linda Gunnarsdóttir, Ásdís Hafliöadóttir.
t Ástkær eiginmaöur minn. faöir, tengdafaðir og afi, SIGURDUR S. MAGNUSSON prófessor, Flókagötu 54, Reykjavík,
andaöist mánudagskvöldiö 21. október í Borgarspitalanum.
Audrey Magnússon, börn, tengdabörn og barnabörn. +
I
t Móðir okkar tengdamóðir, amma og langamma, VALGERDUR GUÐMUNDSDÓTTIR hjúkrunarkona, veröur jarösungin frá Fossvogskirkiu föstudaginn 25. október kl. 13.30. Þeim sem vilja minnast hennar er vinsamlegast bent á Blindrafélagiö. Jakob Tryggvason, Ragnheiður Jónsdóttir, Bjarney Tryggvadóttír, Árni Jónsson, Jónína Tryggvadóttir, barnabörn og langömmubörn. ÁSGEIR M. ÁSGEIRSSON, kaupmaöur, Sjóbúöinni, Grandagarói, Melabraut 7, Seltjarnarnesi, sem lést mánudaginn 14. október sl., veröur jarösunginn frá Nes- kirkjumiövikudaginn23. októberkl. 13.30. Þeim sem vilja minnast hins látna er bent á Slysavarnafélag íslands. Guömundur Ásgeirsson, Jakobína Valmundardóttir, Baldur Asgeirsson, Þórunn Ólafsdóttir, Ásgeír S. Asgeirsson, Sigurveig Lúövíksdóttir, Kristín Ásgeirsdóttir, Óskar G.H. Gunnarsson, Ásgeir B. Asgeirsson, Emil Ásgeirsson, barnabörn og barnabarnabörn.
menn, og réðust þangað fimm ís-
lendingar.
Ásgeir komst í marga lífshætt-
una um dagana ekki síst í sigling-
um sínum á stríðsárunum, en taldi
sig hafa komist næst því að
drukkna, þegar hann féll fyrir
borð af spánska togaranum haust-
ið 1933 við Nýfundnaland. Þeir
voru að taka trollið í rysjuveðri og
komnir með það á síðuna, þegar
snörlan slitnaði og vörpubelgur-
inn spanaðist út og kippti Ásgeiri
með sér langt á sjó, eina út 10
metra frá skipinu. Þetta var um
nótt, en þeir fundu hann þó strax
með ljóskösturum en skipið rak
frá honum og þeir náðu ekki til
hans. Einn íslendinganna, Þorleif-
ur Jónsson, varð til þess að bjarga
Ásgeiri. Hann fór upp í brú til
spánska skipstjórans og kom hon-
um til að færa skipið áveðurs við
Ásgeir, þannig að það tókst að
kasta til hans línu. Ásgeir var ekki
aðframkomnari en það að hann
gat bundið utan um sig línuna, og
var þó þarna að berjast í rúmar 20
mínútur við að halda sér á floti í
sjógangi og sjávarhita sem var
rétt um 4 gráður. Ekki var hann
heldur hræddari en svo, að hann
tímdi ekki að sparka af sér spán-
nýjum sjóstígvélum sem hann var
í, sem hefði náttúrlega létt honum
að halda sér á floti.
Ásgeir sagði það oft, að „föður-
landið" hefði bjargað sér, hann
var í íslenskum ullarnærfötum og
eftir að hann gerðist kaupmaður
og fór að selja sjómönnum sjó-
fatnað, var hann mikill áróðurs-
maður fyrir íslenskum ullarnær-
fötum, var alltaf vel birgur af
þeim í verslun sinni og bæði sjó-
maður um nærföt, voru rekin í
hann kafþykk ullarnærföt og
fylgdi smá ræða um ágæti þeirra
og var Ásgeir aldrei sáttur við það
að sjómenn væru farnir að klæð-
ast bómullarnærfötum, jafnvel
stuttbuxum og nærskyrtum með
hlírum.
Ásgeir var rúmt ár á þessum
spánska togara og var næstu ár á
bátum frá Reykjavík, ýmist háseti
eða stýrimaður, var þá með Sím-
oni Sveinbjarnarsyni og Jóni
Björnssyni, þekktum bátaskip-
stjórum sem voru með línuveiðar-
ann Rifsnesið. Ásgeir taldi sig
hafa lært mest af þessum mönn-
um í siómennskunni. Árið 1937
réðst Ásgeir á flutningaskipið
Heklu, sem Eimskipafélag
Reykjavíkur átti, en það skip var
mikið í flutningum til Miðjarðar-
hafslanda með saltfisk. Þetta var
á Spánarstyrjaldarárunum og var
Einar O. Kristjánsson skipstjóri.
Árið 1939 réðst Ásgeir til Vest-
mannaeyja á Helga sem stýrimað-
ur með Ásmundi Friðrikssyni frá
Löndum, skólabróður sínum, en
bátinn átti Helgi Benediktsson.
Um áramóyin bað Helgi Ásgeir að
skoða bátinn Skaftfelling, sem hér
var í slipp í Reykjavík og þann bát
keypti Helgi. Ásgeir varð skip-
stjóri á hónum í Englandssigling-
um og fór í fyrstu ferðina í endað-
an janúar 1940. A Skaftfellingi fór
Ásgeir einar 20 ferðir á stríðs-
árunum en alls sigldi hann nær 50
fcrðir milli Englands og íslands í
heimsstyrjöldinni síðari.
Skaftfellingur var ekki nema 60
tonna bátur, þó stundum væri
siglt með 70 tonn af fiski og hann
var með 25 hestafla junemunk-
tell-vél og gangurinn því ekki mik-
ill eða um 4 sjómílur i logni eða
svo. En Skaftfellingur var ágætis
sjóskip og siglari góður og Ásgeir
notaði mikið seglin á Skaftfellingi
og hafði búið hann fullkomnum
seglabúnaði, klýfi, fokku, stórsegli
og messansegli. Það vakti furðu
manna og gerir enn hversu áfalla-
lítið þeir sluppu almennt þessir
bátakoppar, sem sigldu með fisk
milli Englands og íslands á styrj-
aldarárunum. Það var á þeim síld-
arhleðsla, þeir voru hlaðnir á
skammdekk og oft var á dekkinu
stór kassi með fiski og sá kassi gat
orðið þessum fleytum hættulegur,
ef þær tóku á sig sjó, en það var
furðulítið um áföll af völdum veð-
urs og það halda menn að hafi
mestu valdið, að vélaraflið var yf-
irleitt lítið og miklu minna en í
bátum eftir styrjöldina. Það er nú
svo að sé véiaraflið mikið, þá
freistast menn til að nota það,