Morgunblaðið - 27.10.1985, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAWÐ, SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER1985
Nýr framhaldsmyndaflokkur
í íslenzka sjónvarpinu
Nýr framhaldsmynda-
flokkur er að hefja
göngu sína í sjónvarp-
inu. Hann er frá ítalska
sjónvarpinu og fjaltar um Giu-
seppe Verdi, eitt mesta tónskáld
Ítalíu, sem er kunnur fyrir óperur
sínar, m.a. Rigoletto, Aita og La
Traviata.
Verdi var 87 ára gamall þegar
hann andaðist 1901, 40 árum eftir
sameiningu Ítalíu og upplifði
hraðar og harkalegar þjóðfé-
lagsbreytingar, sem urðu á Ítalíu
um hans daga. Hann stóð í nánum
tenglsum við strauma og hrær-
ingar síns tíma eins og óperur
hans bera vott um.
Einkalíf Verdis endurspeglast
einnig í verkum hans eins og ann-
arra listamanna. Margherita,
fyrri kona hans lést ung og varð
fögur í minningu hans. Guisepp-
ina Strepponi, síðari kona hans,
var margbrotinn persónuleiki og
iðraðist þess ætíð að hafa ekki
kynnzt Verdi þegar hún var yngri,
áður en mikið mótlæti fyllti hana
beiskju. Þriðja konan í lífi Verdis
var Teresa Stolz, sem fyllti hann
nýrri lífsgleði þegar hann hafði
náð sextugsaldri.
f kynningarbæklingi ítalska
sjónvarpsins segir að með þáttun-
um um Verdi sé reynt að kynna
sem flestum ævi tónskáldsins og
sögu ftalíu um hans daga. Fram-
leiðendurnir hafa reynt að halda
sér við staðreyndir og vilja að þær
tali sínu máli.
SMÁBÓNDI
Giuseppe Verdi var fæddur í
Roncole di Busseto í Pódalnum 10.
okt. 1813, skammt frá Parma, þeg-
ar sá hluti ftalíu laut enn stjórn
Austurrikismanna. Faðir hans rak
krá, sem var jafnframt vínbúð og
nýlenduvöruverzlun. Tónlistar-
hæfileikar Verdis komu snemma í
ljós og hann hóf nám sitt í tónlist-
inni hjá orgelleikara kirkjunnar í
Roncole. Seinna tók Antonio Bar-
ezzi, auðugur kaupmaður frá
Busseto, hann undir sinn vernd-
arvæng.
Þegar Verdi féll á inntökuprófi í
Tónlistarskólann í Mílanó útveg-
aði Barezzi honum einkakennara
og kostaði uppihald hans í borg-
inni. f Mílanó kynntist Verdi óper-
um Bellinis og Donizettis og lét sig
dreyma um að feta í fótspor
þeirra. Að loknu námi í Mílanó fór
hann aftur til Busseto, varð
hljómsveitarstjóri þar og kvæntist
gáfaðri og viljasterkri dóttur Bar-
ezzis, Margheritu.
Verdi og Margherita eignuðust
dóttur, Virginiu og son Icilio, en
Virginia lézt tæplega ársgömul.
Fjölskyldan fluttist þá til Mílanó
og þar samdi Verdi fyrstu óperu
sína, Olberto, sem var frumflutt í
La Scala 17. nóvember 1839 og
hlaut góða dóma. Síðan lézt Icilio
skyndilega. Verdi var falið að
semja aðra óperu (Un giorno di
regno), en áður en hann hafði lokið
verkinu andaðist Margherita af
heilahimnubólgu. Verdi missti
þannig konu sína og tvö bðrn á
tæpum tveimur árum. Önnur
ópera hans mistókst.
Þegar hér var komið ákvað
Verdi að hætta tónsmíðum. Hann
var einmana og yfirgefinn og
þetta var eitt erfiðasta tímabilið í
ævi hans. En þá bað forstjóri La
Scala, Bartolomeo Marelli, hann
að kynna sér texta að óperu um
Nebúkadnesar og ánauð og útlegð
gyðinga. Skyndilega fylltist hann
mikilli andagift eftir margra
mánaða deyfð og sinnuleysi og
vann að kappi að því að semja
nýja óperu. Frumsýning þeirrar
óperu, Nabucco, fór fram í La
Scala 9. marz 1842 og var mikill
sigur fyrir Verdi.
RADDLAUS
Það skyggði þó á flutninginn aö
sópransöngkonan Giuseppina
Strepponi, sem fór með aðal-
kvenhlutverkið, hafði næstum því
misst röddina. En þar með hófust
ástir Verdis og þessarar söngkonu,
sem hafði fórnað öllu fyrir listina
og reynt að sjá fyrir móður sinni,
bræðrum og tveim bðrnum, sem
hún átti með elskhuga sínum, ten-
órsöngvaranum Napoleoni Mori-
ani.
Vinsældir Nabucco urðu til þess
að Verdi varð tíður gestur í boðum
Clöru Maffei greifafrúr, sem kom
honum í kynni við marga mennta-
menn og ættjarðarvini. Þessi
kynni höfðu áhrif á næstu óperur
hans: I Lombardi alla prima crociata
(1843), Ernani (1844) og Attila
(1846). Þær endurspegluðu mikla
föðurlandsást ttala á þessum
tíma, þegar stór hluti Ítalíu var
enn undir stjórn Austurrík-
ismanna.
í júní 1847 hitti Verdi Strepponi
á ný, nú í París, þar sem hún sá
sér farborða með söngkennslu.
Hún sannfærðist brátt um að
Verdi vildi búa með sér.
Tæpu ári síðar brauzt út upp-
reisn í París og breiddist út um
alla Evrópu. Þetta var hið fræga
Ronaldo
Píckup sem
Verdi í
framhalds-
myndaþáttu-
num sem
sjónvarpið er
að hefja sýn-
ingar á.
Piazza della Scala í Mflanó um þaö leyti sem Verdi
samdi „Oberto".
byltingarár 1848. Austurríkis-
menn voru hraktir frá Mílanó eft-
ir fimm daga baráttu, en sigur ít-
ala var skammvinn. Mörg ár liðu
unz ítalir losuðu sig að fullu við
erlenda stjórn.
Bráðlega ákvað Verdi að snú
aftur til Busseto. Þá hófst margra
ára sambúð hans og Giuseppina
og hann samdi óperuna Rigoletto.
Verdi varð að heyja langa baráttu
við ritskoðendur, sem tðldu text-
ann „siðlausan", en óperunni var
forkunnarvel tekið, þegar hún var
loks flutt í fyrsta sinn í La Fenice,
11. marz 1851.
ILLKVITTNI
Lífið í Busseto varð Verdi og Gi-
useppinu erfitt. Bæjarbúar
hneyksluðust á því að Verdi skyldi
búa með konu „með fortíð", sem
var ekki eiginkona hans. Þau urðu
að þola illt umtal og illkvittni og
fengu nafnlaus bréf. Barezzi var
sá eini, sem tók Giuseppinu vel.
Verdi komst að þeirri niður-
stöðu að eina lausnin væri að
flytjast með Giuseppinu til Sant
Agata, landareignar sem hann
hafði keypt í útjaðri Busseto. Þar
voru þau laus við illgirni bæj-
arbúa og gátu verið í friði. Verdi
fylltist nýrri starfsorku og samdi
á þessum tíma meistaraverk á
borð við II Trovatore (1853) ogLa
Traviata, sem þó var hrópuð niður
í La Fenice 1853.
Verdi fór aftur til Parísar
ásamt Giuseppinu og þau dvöldust
þar í nokkur ár. Þegar hann færði
upp Un ballo in maschera (1859)
lenti hann aftur í útistöðum við
ritskoðendur.
Síðan braust út styrjöldin, sem
færði Italiu sjálfstæði. Cavour,
forsætisráðherra smáríkisins Pi-
edmont á Norður-Ítalíu, fékk Nap-
oleon III Frakklandskeisara til að
ganga í bandalag með konungi Pi-
edmonts, Viktor Emanúel II, gegn
Austurríkismönnum. Enn á ný
varð tónlist Verdis og Verdi sjálf-
ur rödd sameiningar ítala (Risorg-
imento).
„Lengi lifi Verdi“ hrópuðu ítalir
(stafirnir í nafni hans voru honir
sömu og fyrstu stafirnir S Vittorio
Emanuele Re D’Italia, þ.e. Viktor
Emmanúel Ítalíukonungur). En
eftir fyrstu sigrana samdi Napol-
eon III allt í einu sér frið við Aust-
urríkismenn í Villafranca.
Langbarðaland var innlimað í
Piedmont, en Feneyjar voru enn á
valdi Austurríkismanna og sam-
eining Ítalíu virtist ennþá eiga
langt í land.
Arið 1959 giftust Verdi og Giu-
seppina á laun í þorpi í Ölpum
Piedmonts og höfðu þá búið sam-
an í 16 ár. Þau giftu sig í skugga
almennra beiskju og vonbrigða,