Morgunblaðið - 10.11.1985, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐID, SUNNUDAGUR10. NÓVEMBER1985
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR10. NÓVEMBER1985
29
JHnrgmj Útgefandi tWfafeife Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, StyrmirGunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1,s:mi 83033. Áskrift-
argjald 400 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 35 kr. eintakiö.
Snögg afgreiðsla
á Sovétmönnum
að var ánægjulegt að fylgj-
ast með því á dögunum, hve
snarlega Albert Guðmundsson,
iðnaðarráðherra, afgreiddi til-
raunir Sovétmanna til þess að
ná fótfestu í íslenzku atvinnu-
lífi. Strax að loknum viðræðu-
fundi í iðnaðarráðuneytinu lá
það ljóst fyrir, að þetta hafði
verið fyrsti og síðasti fundurinn
um þetta mál. Þetta er fagnað-
arefni. Mikilva:gt var að Sovét-
menn gerðu sér grein fyrir því,
að ekkert hik væri á íslenzkum
stjórnvöldum, engin tilhneiging
til að kanna málið frekar. Það
er líka ljóst, að þeir Stálfélags-
menn höfðu ekkert frumkvæði
að því að tala við Sovétmenn.
Þvert á móti er Morgunblaðinu
kunnugt um, að framan af fengu
þeir einungis vitneskju um, að
erlendur aðili hafði áhuga á
samstarfi við þá en ekki hvaða
erlendi aðili það væri. Þetta
pukur segir nokkra sögu um
raunveruleg áform Sovétmanna
í þessari furðulegu og klaufa-
legu tilraun þeirra til þess að
komast inn í atvinnulíf okkar.
Eftir stendur hins vegar sú
athyglisverða staðreynd, að þeir
reyndu. Og aðferðir þeirra til
þess vekja upp ýmsar spurning-
ar. Þeir fengu íslenzkt fyrir-
tæki, sem haft hefur einhver
viðskipti við Sovétríkin til þess
að hafa milligöngu um samtöl
á milli þeirra og Stálfélagsins.
Hvað kom til? Hvers vegna
sneru Sovétmenn sér ekki sjálf-
ir beint til Stálfélagsins eða
iðnaðarráðuneytisins og lýstu
áhuga sínum við þessa aðila?
Hvers vegna notfærðu þeir sér
milligöngu íslenzks fyrirtækis,
sem aldrei hefur komið nálægt
stórrekstri sem þessum? Hafa
Sovétmenn gert tilraun til að
nota sér milligöngu annarra
íslenzkra fyrirtækja í svipuðum
tilgangi?
Þessar og fleiri spurningar
hljóta óhjákvæmilega að vakna
vegna þessarar viðleitni Sovét-
manna til þess að verða aðilar
að stóru fyrirtæki í íslenzku
atvinnulífi. Talsmenn Sovétvið-
skipta hér á íslandi hafa oft
haldið því fram, að ástæðulaust
væri að hafa grunsemdir í garð
Sovétmanna í sambandi við
viðskipti þeirra við okkur og
talið þá menn ofstækisfulla í
andstöðu við Sovétmenn, sem
hafa varað við of miklum við-
skiptum við þá. Hvað segja
þessir sömu menn nú um til-
raunir Sovétmanna til þess að
verða þátttakendur í byggingu
stáliðjuvers á íslandi?
Auðvitað er það staðreynd,
að Sovétmenn beita viðskiptum
í pólitískum tilgangi. Þeir vilja
selja okkur alla þá olíu, sem
þeir geta fengið okkur til að
kaupa vegna þess, að þeir vilja
að við verðum háðir þeim um
olíuinnflutning. Þeir tímar hafa
komið á undanförnum árum, að
erfitt hefði verið fyrir okkur
íslendinga að fá keypta olíu á
almennum markaði vegna þess,
að þegar skortur var á olíu
hugsuðu menn fyrst og fremst
um fasta viðskiptavini sína, en
við íslendingar höfum verið
fastir viðskiptavinir Sovét-
manna í hátt á fjórða áratug.
Auðvitað er það staðreynd, að
Sovétmenn hafa haft áhuga á
að komast inn í virkjanafram-
kvæmdir okkar til þess að geta
flutt hingað hóp sérfræðinga í
tengslum við þær framkvæmd-
ir, sem búið gætu um sig hér.
Auðvitað er það staðreynd, að
Sovétmenn hafa haft áhuga á
að taka hér upp fast áætlunar-
flug milli íslands og annarra
landa og hafa hreyft þeim
möguleika einmitt þegar verst
hefur árað hjá Flugleiðum til
þess að ná fótfestu í sam-
göngum okkar íslendinga.
í viðskiptaráðuneytinu og í
sölusamtökum sjávarútvegsins
hafa menn verið alltof blindir
á þessa viðleitni Sovétmanna
og tekið illa aðvörunum Morg-
unblaðsins um það, sem að baki
hefur búið. Stálfélagsmálið ætti
hins vegar að sannfæra þessa
sömu menn um það, hvað fyrir
Sovétmönnum vakir. Að því
leyti til kann það að hafa orðið
til góðs.
Tímabært er orðið að við
tökum samskipti okkar við
Sovétríkin upp til endurskoðun-
ar. I fyrsta lagi skiptir máli,
að dreifa olíukaupunum enn
betur en gert hefur verið. í öðru
lagi er það orðið mikið álitamál,
hvort það borgar sig að selja
allan þann fisk til Sovétríkj-
anna, sem þangað fer nú. í
þriðja lagi er það fáránlegt að
láta Sovétmenn komast upp
með alla þá starfsemi, sem þeir
hafa með höndum hér á sama
tíma og hendur okkar sendi-
ráðsstarfsmanna í Moskvu eru
bundnar að verulegu leyti.
Æskilegt væri að utanríkisráð-
herra tæki þessi mál til með-
ferðar á næstu vikum og mán-
uðum.
Iðnaðarráðherrann hefur
sýnt, að andstaða hans við við-
skiptasamninginn við Sovét-
menn á sínum tíma, sem varð
til þess að fyrri ríkisstjórn
missti stuðning hans og annars
þingmanns Sjálfstæðisflokks
var á málefnalegum forsend-
umn byggð og að hann gerir sér
glögga grein fyrir því, sem hér
er í húfi.
REYKJAVÍKURBRÉF
laugardagur 9. nóvember
Afnám mannréttinda
Mannfólkið er ein-
kennilegt. Það
rýkur upp til
handa og fóta og
er gagntekið, al-
tekið eða heltek-
ið af einhverjum
ákveðnum málum sem fylla huga þess
um stundarsakir. Síðan fellur á dúna-
logn. Það er ekki lengur í tízku að hafa
áhuga á viðkomandi málum, ný umræðu-
efni þrýsta sér inn í þjóðfélagið eftir
einhverjum lögmálum sem enginn skilur
og enginn virðist geta staðizt. Þannig
voru mannréttindamál — og þá ekki
sízt meðferðin á andlegum risum í Sovét-
ríkjunum — helzta umræðuefni manna
fyrir nokkrum árum, nú hefur þetta
umræðuefni koðnað niður. Fáir tala um
örlög þeirra sem lenda á geðveikrahæl-
um eða í Gúlaginu í Sovétríkjunum.
Bezti bandamaður stjórnenda þar er
gleymskan. Sovésk stjórnvöld hafa leikið
sér með tímann eins og dýratemjarar
að ljónum eða tígrisdýrum. Hann virðist
hafa allt í hendi sér fólkstemjarinn á
leiksviðinu austantjalds. Jafnvel Afgan-
istan er ekki á dagskrá — og þá allra
sízt hjá þeim sem ávallt þenja sig út
þegar mannréttindi eru á dagskrá ann-
ars staðar en í kommúnistaríkjunum.
Fyrir nokkrum árum ætlaði allt vit-
laust að verða út af E1 Salvador. Þar
voru bara góð öfl og vönd. Síðan kom í
ljós að vondu öflin voru ekki eins vond
og góðu öflin héldu fram og góðu öflin
voru ekki eins góð og þau höfðu fullyrt.
Nú er reynt að koma í veg fyrir að E1
Salvador verði sú púðurtunna sem að
var stefnt. Þá var það Nikaragúa. Þar
voru góðu öflin allsráðandi en illu and-
arnir útlægir. Reagan, sem hvorki er
eins heilagur og aðdáendur vilja vera
láta né eins djöfullegur og andstæðingar
hans fullyrða, vinnur að því öllum árum
að reyna að eyðileggja góðu öflin í
Nikaragúa, að sögn vinstri manna. Nú
blasir við að góðu öflin í Nikaragúa eru
farin að banna mannréttindi miskunn-
arlaust og í allra augsýn. Ekkert prent-
frelsi, ekkert málfrelsi. Engin mann-
réttindi. Áhuginn er að minnka á Nik-
aragúa. Menn hafa ekki áhuga á nema
algóðum eða alvondum öflum. Og þá er
að snúa sér til Suður- Afríku.
Mannréttindabrot
í Sudur-Afríku
Nú virðast ekki vera til nein vond öfl
nema þar. í Suður-Afríku eru öll vond
öfl heimsins saman komin á einum stað.
Sameinuðu þjóðirnar hafa samþykkt
það í einfaldri atkvæðagreiðslu og það
var einfalt mál. Um það eru allir sam-
mála, jafnvel Gorbasjeff og Reagan, svo
það þarf ekki frekari vitna við. Gengur
jafnvel svo langt að menn telja að illskan
í Suður-Afríku sé smitandi. Þeir lista-
menn sem þangað koma, og jafnvel þeir
sem reyna að skemmta svörtu fólki, eru
útskúfaðir, þeir hljóta að hafa tekið
sjúkdóminn. Samt er vitað að í Suður-
Afríku eru bæði góð öfl og ill. Þar eru
til góðir svertingjar og vondir hvítir
menn. Þar eru einnig til góðir hvítir
menn og vondir svertingjar. Þar er Alan
Paton og þar er Nadine Gordimer. Þau
' hafa skrifað af þvílíkri nærfærni og
skilningi um land sitt og þjóð að aðdáun
vekur. Þau hafa öðrum fremur bent á
illu öflin í Suður-Afríku; þau sem
stjórna landinu; þau sem telja sig vera
guðsútvalda þjóð. En það er tvískinn-
ungur að halda því fram að hvergi séu
ill öfl nema í Suður-Afríku, né kyn-
þáttahatur né mannúðarleysi. Fulltrúar
alls þessa eru í flestum löndum. Þeir
stjórna einnig mörgum löndum, t.a.m.
öllum ríkjum kommúnismans.
Þeir sem ætla að refsa Suður-Afríku
sérstaklega verða einnig að refsa öðrum
einræðisríkjum, t.a.m. í Afríku og Suð-
ur-Ameríku, svo að ekki sé nú talað um
kommúnistaríkin. Þar er mannúðin
fyrir borð. Þar er illskan og hatrið mikið
afl. Þar er skírskotað til lágra hvata.
Það er einnig gert í mörgum vestrænum
ríkjum. Við þurfum ekki að fara út fyrir
landsteinana til að horfa á fordóma,
tvískinnung og takmarkanir mannsins í
allri sinni nekt. Við erum ekki einu sinni
laus við hatur. Kærleikurinn eins og
Kristur boðaði hann er sízt af öllu aðals-
merki okkar samtíðar. Jafnvel við erum
í glerhúsi, hvað þá um margar þjóðir
aðrar, herskárri.
Nadine Gordimer hefur verið sískrif-
andi frá því hún var 15 ára, að eigin
sögn. Samt hefur hún ekki verið sett í
neitt gúlag. Hún er ekki heldur á geð-
veikrahæli. Hún er ekki einu sinni land-
flótta í Bandaríkjunum eins og Solz-
henitsyn. Hafa menn íhugað það? Sjálf
hefur Nadine Gordimer sagt að margar
sagna hennar hefðu vel getað sprottið úr
öðru umhverfi en hennar eigin. Annað
í sögum hennar gæti einungis verið
runnið úr suður-afrískum jarðvegi, þar
sem litarháttur manna tryggir einum
völd en öðrum auðmýkt. Slíku ástandi
getur enginn mælt bót. Það er viður-
styggð. En horfum ekki af hundaþúfu á
Suður-Afríku. Horfum af háum sjónar-
hóli. Lítum yfir heimsbyggðina alla, og
hvað blasir þá við augum? Hvað segja
menn um þá svívirðilegu styrjöld og
úthelling blóðs sem tíðkast hefur á
landamærum múhameðstrúarmanna í
Iran og írak? Þar er fólki fórnað á altari
hatursins. Á altari fordóma. Á altari
mannúðarleysis. Allt fyrir brjálaða
stjórnendur eins og Komeini og Kadd-
affi sem einskis svífast til að tryggja
sér völd. Er ekki ástæða til að hætta
öllum samskiptum við þessi ríki? Eða
þá sem afnámu mannréttindin í Nik-
aragúa. Eða þá sem frömdu innrásina í
Afganistan. Mörgum hefði jafnvel þótt
ástæða til að hætta öllum viðskiptum
við Bandaríkin meðan á Viet-Nam stríð-
inu stóð. Engum datt það samt í hug
því allir vissu að þá mundu íslendingar
éta það sem úti frýs. Við erum ekki síður
tækifærissinnuð en aðrar þjóðir. Við
erum ekki barnanna bezt, það er mis-
skilningur, blekking, óskhyggja þegar
bezt lætur. Þeir sem nú boða algjört
samskiptabann á Suður-Afríku hefðu
aldrei þorað að ganga fram fyrir skjöldu
og krefjast slíks banns á Sovétríkin og
stjórnendur Gúlagsins. En hver er
munurinn? Við á Morgunblaðinu höfum
aldrei verið þeirrar skoðunar að íslend-
ingar ættu ekki að hafa góð og mikilvæg
viðskipti við Sovétríkin án tillits til
stjórnarfars. Okkur hefur aldrei dottið
í hug að það ætti að refsa þeim lista-
mönnum sem hafa sótt kommúnistarík-
in heim. I Eþíópíu lifa valdhafar í vel-
lystingum praktuglega, sóa og spenna
fjármunum fólksins í hergögn og valda-
brölt meðan þúsundirnar svelta heilu
hungri. Hverjum dytti í hug að bann-
færa þann listamann sem tæki upp á
því að syngja fyrir Eþíópíumenn undir
slíkum kringumstæðum? Varla nokkr-
um heilvita manni. Þarna blasir tví-
skinningurinn við í allri sinni dapurlegu
dýrð. Samt hefur hungrið í Eþíópíu
hreyft við samvizku okkar meir en önnur
harmsefni í heiminum.
Mannskepnan er undarlegt fyrirbrigði
og dómgreindarleysi hennar virðast
engin takmörk sett. Ringulreiðin og
tvískinnungurinn aftur á móti í algleym-
ingi. Menn ættu bara að þakka guði fyrir
að þurfa ekki að búa í þessum geggjuðu
löndum þar sem íbúunum er stjórnað
af miklu miskunnarleysi, mannréttindi
eru í lágmarki og mannúð ekki í tízku.
Hvað sem hver segir er áreiðanlega
þakkarefni að þurfa til að mynda ekki
að búa í Suður-Afríku. Það hlýtur að
valda hverjum siðferðilega þroskuðum
manni miklu hugarangri að vera þar í
forréttindahópnum. Vel getur verið að
náttúran refsi slíku fólki með því að láta
það endurfæðast sem svertingja í næsta
lífi, hver veit?
Eða hvað segja menn um mannrétt-
indin í Sovétríkjunum?
Nadine Gordimer hefur sagt í at-
hyglisverðu sjónvarpssamtali að hún
lýsi því sem hún þekki úr umhverfi sínu.
Ritskoðendurnir ætlist til þess að hún
afsaki gerðir suður-afrísku ríkisstjórn-
arinnar. En hún segir: Ég er rithöfund-
ur, ég er ekki áróðursmeistari. Það er
ekki hægt að ætlast til þess af rithöfundi
að hann leiti jafnvægis þar sem ekkert
jafnvægi er að finna og það er ekkert
jafnvægi í suður-afrísku þjóðfélagi. Ég
get ekki búið til jafnvægi sem er ekki
fyrir hendi. Ég get einungis lýst því
jafnvægisleysi sem er í umhverfi mínu.
En hvað um jafnvægið í Sovétríkjun-
um. Við skulum ekki hafa mörg orð um
það. Ein ástæðan fyrir tvískinnungnum
í heiminum er að sjálfsögðu sú að menn
nenna ekki að vera að tönnlast á því
sama sí og æ. Áróðursmeistarar komm-
únismans græða stórlega á þessum leiða.
Fá stundum að halda því fram í friði
að þegnar þeirra búi við jafnvægi sem
er í raun og veru ekki burðugra en tíðk-
ast í Suður-Afríku. Okkur kemur það
sjálfsagt ekki míkið við. Við berum ekki
ábyrgð á kommúnismanum í öðrum
löndum. Við viljum einungis ekki flytja
hann inn. En við viljum flytja ýmislegt
annað inn frá þessum löndum. Og við
viljum hafa tækifæri til að flytja afurðir
okkar út til þeirra. Við höfum átt góð
viðskipti við Sovétríkin. Við eigum að
halda þeim áfram og efla þau svo fram-
arlega sem ráðstjórnin reynir ekki að
ná tangarhaldi á okkur í gegnum þessi
viðskipti en slíkt er algengt eins og
kunngt er.
Mannréttindin í
Sovétríkjunum
Við skulum ekki gleyma því að Ronald
Reagan þarf að ræða við Mikhael Gor-
basjeff um stóralvarleg mannréttinda-
brot í Sovétríkjunum þegar þeir hittast
19. og 20. nóvember nk. Samt eru Gor-
basjeff og utanríkisráðherra hans taldir
afar geðugir menn og koma vel fyrir.
Þeir eigi jafnvel eftir að dáleiða að-
dáendur sína á vesturlöndum upp úr
skónum. En hver var göfugmannlegast-
ur og fríðastur alira kommúnistaleið-
toga annar en Josef Stalín! Gleymum
því ekki í vímunni.
Við þekkjum Andrei Sakharov og sögu
hans. En hann er einungis tákngerving-
ur, einn frægur maður sem stendur upp
úr og vitnar um örlög þúsunda annarra
sem eiga við sama böl að búa. Vitnar
um stalínisma í Sovét. En hvað um
Sjaranskí, 37 ára gyðing sem hefur verið
að taka út tíu ára hegningu í þrælabúð-
um í Úral vegna þess hann sóttist eftir
frelsi sem heitir á rússnesku „svik,
njósnir og andsovézk áróðursstarfsemi",
eða Lagle Parek sem er 44 ára, óskaði
þess eins að Eistar kappkostuðu að halda
einkennum sínum en bar auk þess lofs-
yrði á Lech Walesa. Hún hlaut níu ára
refsivist í þrælabúðum fyrir áróðurs-
starfsemi. Éða Jegor Volkof sem hefur
eytt átján árum af 58 sem hann hefur
lifað á geðveikrahæli nálægt kínversku
landamærunum vegna þess hann stóð
fyrir verkfallstilraunum 1967 meðal
samverkamanna sinna í byggingariðn-
aði. Eða önnu Sjerdkova sem er 58 ára
hvítasunnumaður og hefur verið á geð-
veikrahæli í Tasjkent frá 1973 vegna
óleyfilegra afskipta af trúarbrögðum
eins og það heitir á tungu Dostojevskis.
Þannig getum við haldið áfram. Við
getum fyllt þessa opnu í Morgunblaðinu
einungis með nöfnum fórnardýra
„mannúðarinnar" í Sovétríkjunum, jafn-
vel 128 síður af Morgunblaðinu ef menn
hefðu áhuga á. Kaupmannasamtökin og
Alþýðusamband íslands ættu að kynna
sér þessi nöfn, næst þegar Donkíkóti
leggur upp í hernað gegn heimsku og
hörmungum í fjarlægum löndum. Og
hvernig væri að leiðtogar íslenskra laun-
þega kæmu við í Afganistan, þegar þeir
skreppa til Suður-Afríku á næstunni?
Þúsundir mannslífa
í veði
Að lokum er ástæða til að vekja at-
hygli á forystugrein Heilbrigðismála,
tímarits Krabbameinsfélags íslands en
það er vandaðasta alþýðlegt tímarit í
sinni grein sem hér er gefið út. Greinina
skrifar forstjóri Krabbameinsfélagsins,
dr. G. Snorri Ingimarsson læknir, og
fjallar hún um lungnakrabbamein og
tóbakseitrið. Hún er svohljóðandi:
„Okkur stendur ógn af krabbameini.
Enginn kemst hjá því að kynnast beint
eða óbeint þeim hörmungum sem þessi
sjúkdómur veldur. Flest kjósum við að
loka augunum og leita á vit gleymskunn-
ar. Einhver annar verður að takast á
við vandann. En hvað gerir þú lesandi
minn ef þér er falið að hafast eitthvað
að sem máli skiptir til að berja á þessum
sjúkdómi? Þú leggst undir feld og hugsar
ráð þitt. Þú sérð að vandamálið er stórt.
Rúmlega 700 Islendingar kynnast
krabbameini í líkama sínum á ári
hverju. Hnípnir vandamenn og vinir
skipta þúsundum.
— Og vandinn er mikill. Það er við
slægan óvin að etja og þú þekkir ekki
lögmál hans. Eða hvað? Þekkir þú ekki
eina orsök og þá sem mest munar um?
Þér hleypur kapp í kinn undir feldinum.
Neysla tóbaks veldur allt að þriðjungi
krabbameina. Það munar um minna.
Aftur er um að ræða hundruð sjúklinga
og þúsundir vandamanna. En nú snýst
málið um að firra þá kynnum við
krabbameinið. Þessi uppgötvun þín gerir
þig samábyrgan. Þú mátt ekki sofna
undir feldinum. Nú höfum við verk að
vinna.
En hvað hefur verið gert í málinu
fram að þessu? spyrð þú. Merkileg tíð-
indi hafa gerst. Alþingi samþykkti ný
lög um tóbaksvarnir á Islandi og þau
öðluðust gildi um síðustu áramót. Hvað
með það? heyrist í þér undan feldinum.
Þar með hafa heilbrigðisyfirvöld tekið
af skarið. Tóbaksvarningur er banvæn
neysluvara og nú merktur i samræmi
við það. Þessi aðgerð hefur mælst
misjafnlega fyrir. Innanlands höfum við
skipst á skoðunum um kosti og galla
slíkrar löggjafar. I hjarta okkar erum
við þó sannfærð um að heilsunni er betur
borgið án tóbaksneyslu.
Erlendis er annað upp á teningnum.
Island er allt í einu í fararbroddi með
aðgerðir gegn þessari farsótt ávanans
sem árlega sviptir milljónir jarðarbúa
heilsu og lífi. Við erum talin eiga betri
möguleika en nokkur önnur þjóð að losna
undan þessu oki. Þar fylgjast að smæð
þjóðarinnar og góð menntun hennar.
Þegar kaldar staðreyndir liggja fyrir
tökum við tillit til skynseminnar. Við
stöndum saman þegar á reynir. Við
sköpum fordæmi. Gott fordæmi.
En er björninn þá ekki unninn? heyr-
ist í þér undan feldinum. ónei! Nú
komum við að vandamálinu okkar. Það
eru miklir hagsmunir í veði fyrir aðra.
Tóbaksframleiðendur hafa illan bifur á
tiltæki Islendinga. Mjög illan. Neyt-
endamarkaðurinn hér er óverulegur og
framleiðendur munar ekki hót um hann.
Þá munar heldur ekki um að gefa tóbak
út á þetta sker til að viðhalda neyslunni.
Er nú ekki heldur barnalegt að óttast
þetta? — heyrist undan feldinum. Ja,
hver eru viðbrögðin? Nú flæða inn á
íslenskan markað ódýrar sígarettur sem
á nokkrum mánuðum hafa orðið sölu-
hæstar. Allt í einu eru reykingar orðnar
ódýrari óhollusta en fyrir ári. Þessar
sígarettur eru jafnvel seldar undir vöru-
heitum sem enginn kannast við utan
myrkviða Afríku. Þannig reyna tóbaks-
framleiðendur að gera lítið úr áhrifum
löggjafarinnar svo að aðrar þjóðir fari
ekki að fordæmi okkar.
Og enn eigum við undir högg að
sækja. Nú heyrast raddir um að rétt sé
að ríkið sleppi því taki sem það hefur
haft á dreifingu og sölu tóbaks. Þrátt
fyrir nýbreytnina yrðu ríkissjóði tryggð-
ar óskertar tekjur af tóbaksneyslu í
landinu. Með því að einblína aðeins á
stundarhagsmuni ríkissjóðs firra menn
sig þeirri ábyrgð að horfa á vandamálið
í heild sinni. Engin ákvæði eru til um
lágmarksverð tóbaks. Ef sömu markaðs-
lögmál eiga að gilda um tóbaksvörur og
aðrar neysluvörur, hvað varðar sölu og
dreifingu, má búast við að þær verði
boðnar á tilboðsverði og þá helst þar sem
unga kynslóðin leggur leið sína. Augljóst
er hvað af því leiðir. Islensk þjóð mun
ekki fitna af viðskiptum sínum við tób-
aksframleiðendur og bandamenn þeirra.
Einnig er ljóst að gróði ríkissjóðs mun
rýrna þegar að afborgunum kemur.
I grein hér í blaðinu lesum við að á
fimmta þúsund Islendingar muni látast
af völdum reykinga á næstu 15 árum.
Hvað heldur þú að það kosti ríkissjóð
að hjálpa þessu fólki við að deyja? Er
ekki mál að linni? Þú sérð að það er
tímabært að þú komir undan feldinum.
Við eigum verk að vinna."
Við skulum öll koma undan feldinum
og ganga til liðs við Krabbameinsfélag
íslands í baráttunni við tóbaksneyzlu.
Og — er farið eftir nýju tóbakslögunum
á veitinga- og vinnustöðum?
í Sudur-Afríku
eru öll vond öfl
heimsins saman
komin á einum
stad. Sameinuðu
þjóðimar hafa
samþykkt það í
einfaldri at-
kvæðagreiðslu
og það var ein-
falt mál. Um það
eru allir sam-
mála, jafnvel
Gorbasjeff og
Reagan, svo það
þarf ekki frekari
vitna við. Gengur
jafnvel svo langt
að menn telja að
illskan í Suður-
Afríku sé smit-
andi. Þeir lista-
menn sem þang-
að koma, og jafn-
vel þeir sem
reyna að
skemmta svörtu
fólki, eru útskúf-
aðir, þeir hljóta
að hafa tekið
sjúkdóminn.
Samt er vitað að
í Suður-Afríku
eru bæði góð öfl
og ill.