Morgunblaðið - 23.11.1985, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER1985
togtiiiHfifrtfe
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoóarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
StyrmirGunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
BjörnJóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Augfýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjaid 400 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 35 kr. eintakiö.
Skattagleði sósíal-
demókrata — íslenzk
skattalandhelgi
Skattagleði sósíaldemókrata í
Svíþjóð er gamalkunn.
Raunar heimtir sænska ríkið
hærra skatthlutfall af þjóðar-
tekjum og/eða aflatekjum fólks
og fyrirtækja en flest önnur.
Nú hyggur Olof Palme, forsætis-
ráðherra og leiðtogi sósíaldemó-
krata í Svíþjóð, á skattheimtu í
skattalandhelgi annarra Norð-
urlanda. Hann hefur lagt til að
tekinn verði upp norrænn virðis-
aukaskattur til að greiða kostn-
að við norræna samvinnu.
Norræn samvinna er um flest
af hinu góða. Við höfum sitt
hvað jákvætt til hennar sótt.
Og samstarf af þessu tagi kostar
að sjálfsögðu einhverja fjár-
muni. Á þeim vettvangi er þó
aðhalds þörf. Norræn samvinna
má ekki þróast í rándýrt skrif-
ræði - með tröllvaxna yfirbygg-
ingu -, sem bindur aðildarríkj-
um óeðlilega kostnaðarbagga.
Sérstök skattheimta af því tagi,
sem hinn skattaglaði forsætis-
ráðherra sósíaldemókrata í Sví-
þjóð hefur lagt til, er út í hött.
Frá því að núverandi ríkis-
stjórn var mynduð, á tveimur
og hálfu ári, hafa ríkisskattar,
beinir og óbeinir, verið lækkaðir
sem svarar langleiðina í tvo
milljarða króna. Nefna má
lækkun tekjuskatts einstaklinga
1983 og 1984; ákvörðun um af-
nám tekjuskatts á almennar
launatekjur í áföngum, en fyrsta
skref á þeirri vegferð var stigið
í ár og það næsta er ráðgert á
komandi ári; lækkun erfðafjár-
skatts; niðurfelling skatta þegar
skattþegn hættir störfum; sér-
stök lækkun skatts á sjómenn
árið 1985, til lausnar kjaradeilu;
endurgreiðsla uppsafnaðs sölu-
skatts til sjávarútvegs; afnám
10% álags á ferðamannagjald-
eyri; lækkun innflutningsgjalds
af bifreiðum; niðurfelling tolla
og söluskatts af tölvubúnaði og
niðurfelling söluskatts af vélum
og tækjum til landbúnaðar.
Þessi upptalning er ekki tæm-
andi.
Skattbyrði einstaklinga til
ríkisins vegna beinná skatta
hefur lækkað verulega. Álagðir
skattar til ríkisins í hlutfalli við
tekjur einstaklinga vóru 6,3%
1979 en 5,1% 1984 og undir 5%
1985.
Umtalsverður ríkissjóðshalli
í ár og þröng staða í ríkisfjár-
malum veldur því, að fresta
verður ýmsum framkvæmdum,
sumum aðkallandi, skera niður
áður ákveðin rekstrarútgjöld
ríkisins og fresta ráðgerðum
skattalækkunum að hluta til.
Skattahugmyndir flokksleið-
toga sósíaldemókrata í Svíþjóð
um samnorræna skattheimtu á
íslandi hljóma því undarlega í
eyrum Islendinga. Sænskar
skattahugmyndir af þessu tagi
eiga sízt erindi í íslenzka skatta-
landhelgi. Hún er þegar nægi-
lega setin.
Það sem íslendingum ríður
nú mest á er að ná niður verð-
bólgu, viðskiptahalla og erlend-
um skuldum, sem og að vekja
og efla alla hvata til framtaks
og verðmætasköpunar í þjóðar-
búskapnum, atvinnulífinu. Okk-
ur ríður á að auka þjóðartekj-
urnar, skiptahlutinn á þjóðar-
skútunni, með öllum tiltækum
ráðum, til að ná sambærilegum
lífskjörum hér á landi og í
grannríkjum.
Stjórnvöld geta örvað fram-
tak í þjóðarbúskapnum og stuðl-
að að innlendum sparnaði eftir
ýmsum leiðum, meðal annars
skattalegum. Hugmyndir nor-
rænna sósíaldemókrata um
samnorrænt úthald í íslenzkri
skattaiandhelgi falla ekki að
viðblasandi staðreyndum í ís-
lenzku efnahagslífi. Skattagleði
þeirra kann að hafa sprengt af
sér eðlileg mörk í heimahögum.
Hún á hinsvegar ekki erindi
hingað.
Reykholts-
kirkja —
Snorrastofa
*
Akveðið hefur verið að byggja
kirkju í Reykholti. Gert er
ráð fyrir hliðarhúsi við kirkj-
una, Snorrastofu, sem hýsa á
margvíslegt menningar- og
fræðslustarf.
Fagna ber þessum áformum.
Fyrst og fremst vegna söguhelgi
staðarins, sem tímabært er að
þjóðin sinni. En jafnframt
vegna þess að stefnt er að lifandi
starfi í þágu bókmenningar,
sögufræðslu, kynningar á ís-
lenzkri menningu í nútíð og
framtíð og hagnýtri þjónustu
við innlenda og erlenda gesti.
Það er mjög mikilvægt að
íslenzk þjóð hlúi að menningar-
arfi sínum og standi vörð um
þá staði, sem söguleg helgi hvílir
á. Einn þeirra er Reykholt
Snorra Sturlusonar. Þær hug-
myndir, sem reifaðar eru í sókn-
arnefnd Reykholtskirkju, eiga
því erindi til þjóðarinnar allrar.
Það væri verðugt verkefni, til
dæmis fyrir einhver fjöldasam-
tök eða þjónustuhreyfingu, að
hafa frumkvæði um þjóðar-
stuðning við þetta verkefni. Þar
sem rætur þjóðmenningar okkar
hvíla, og Reykholt er einn þeirra
staöa, á þjóðin skuld að gjalda.
fitoigíM máQ
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 313. þáttur
í Velvakandaþáttum þessa
blaðs hefur stundum undan-
farið verið minnst á drykkinn
Hi-C og hvernig ætti að lesa úr
þessu. Hér skal því ítrekað það
sem um þetta var sagt í þáttum
310 og 311. Burt með framburð-
inn hæsí (hvernig getur ríkis-
útvarpið þolað slíkt í auglýs-
ingum?) og reynum heldur að
segja hikk, hik eða jafnvel há(a)
sé.
í einu Velvakandabréfinu
sagði svo um annað efni: „Þá
er það þetta með „verðin". Ég
hef hingað til staðið í þeirri
meiningu að orðið „verð“ væri
eintöluorð. Nú um langan tíma
hefur stórmarkaður hér í borg
auglýst fyrir hverja helgi, bæði
í blöðum og með heimsendum
bæklingum. í þessum auglýs-
ingum finnst mér málinu frek-
lega misboðið, þar sem alltaf
er talað um... „verðin hjá
okkur" o.s.frv. Er þetta
kannski eitt af þeim atriðum
sem verður rétt bara ef það er
nógu oft sagt og skrifað? Með
von um skýr svör frá einhverj-
um fræðingi."
Umsjónarmaður tekur í
sama streng og bréfritari.
Honum finnst afar óviðfelldið
að hafa orðið verð í fleirtölu.
Reyndar er tiltölulega stutt
síðan hann sá það eða heyrði
í fyrsta sinn. Er þetta angi af
fleirtöluáráttu sem nú herjar
á málið, sbr. árangra, sum-
ardvalir barna í sveit, martrað-
ir og jafnvel tilganga. Ætli
fleirtalan verðin sé ekki enn
eitt dæmið um ensk áhrif, bein
eftiröpun á prices? Sjálfsagt er
að sporna við málfarsbreyting-
um af þessu tagi. En mistakist
það og nógu margir taki
smekkleysuna upp, þá verður
hún auðvitað „rétt“ með tíman-
um, eins og bréfritari gefur í
skyn.
★
Þá skal aftur gægst í Páls-
bréf og nú í dæmi af staglstíl.
í blaði var frá því skýrt að
útlendingar nokkrir hefðu sýnt
ljósmyndasýningar á tiltekn-
um stað. Við Páll spyrjum:
Sýndu þeir ekki bara ljósmynd-
irnar?
Annað dæmi: „Hafrann-
sóknastofnun hefur nýlega
skilað skýrslu um rannsóknar-
áætlun á hvölum við ísland."
Ja, þetta er víst ekki gert að
órannsökuðu máli!
Þriðjadæmi: „Borgarfulltrú-
ar Alþýðubandalagsins mót-
mæltu því harðlega á fundi
borgarstjórnar í fyrrakvöld að
kjörnir endurskoðendur borg-
arinnar tækju af sér að endur-
skoða reikninga borgarfyrir-
tækja borgarinnar og endur-
skoða síðar sína eigin endur-
skoðun."
Kannski endurtekning orð-
anna endurskoðun og borg eigi
hér að flokkast undir „listræna
klifun", en varla er slíku til að
dreifa, þegar segir í frétt að
hinn slasaði sé lífshættulega
slasaður. En lokadæmið af
staglinu í bili er úr bridsfrétt:
„Á hinn bóginn eru 6 lauf hins-
vegar auðveld til vinnings." Og
þó. Bætum einu góðu við: „Yfir-
Ieitt hafa þau byrjað sem starf
tveggja, þriggja forritara en
síðan vaxið að vöxtum.“ Þetta
mætti kannski kalla vaxta-
vexti.
★
Að þessu sinni verður Páls-
bréf svo kvatt með nokkrum
klausum sem umsjónarmaður
tilfærir án athugasemda, nema
hvað hann færist í fang það
erfiði að setja á þær fyrirsagn-
ir:
1) Næturvakt eða dagvakt.
„Vakt verður þar á nótt-
unni alla virka daga.“
2) Stefjafall. „Þegar vöggudís-
ir kváðu honum örlagastef
norður í Hjaltadal var
rímað á móti undir Heima-
kletti og stefin hittust úti
í Kaupmannahöfn og féllu
hvor að öðrum.“
3) Ósigur spjótkastsins. „Einar
sigraði spjótkastið aftur."
4) Hangiljóð. „En stutt ljóð
hangið utan í lífi, segir
töluvert um skáldið."
5) Tilkomi þín nýtni. „Svo nýt-
ir menn sem við Islending-
ar, kemur náttúrlega ekki
til greina að fleygja öllum
þeim verðmætum, sem
koma til að skapast við
þessar rannsóknir.“
6) Þjóðerni. „Fengu þær að-
stoð 80 manna norskrar
lúðrasveitar frá Noregi."
7) Þurrt og vott. „ ... þar sem
svo til eingöngu er þurrkað
í vothey.“
8) Leiðbeiningar handa bænd-
um. „Það færi of mikill
tími í að reka kýrina eina
heim á daginn til mjöltun-
ar og svo leki kýrin ekki
þvert á móti sé hún mjög
góð í mjöltun."
9) Landbúnaður. „Það er ekki
þar með sagt að þeir eigi
skilið eitthvað betra en við
sem búum þetta land.“
10) Lifi samkeppnin. „Einnig
geta þeir (Islendingar) nú
keppt við erlenda sam-
keppni.“
11) Efalausar upplýsingar. „Efa-
laust myndu vafalaust
aukast verulega með stytt-
ingu vinnutímans."
12) Sjálftekt. „Það tekur sig
kannski ekki að nefna
það.“
★
Frá „ókunnum höfundi" hef-
ur þættinum borist þessi limra
sem hér er látin flakka:
Það varð Tómasi ekki að trafala
að tjasla í afgamla rafala,
með heimsmet í flotti
sig hjúpaði skotti
af silfurref, mink eða safala.
★
Auk þess legg ég til að við
kaupum eitthvað, en verslum
það ekki. Versla merkir að
kaupa og selja, stunda við-
skipti. Sú sögn tekur ekki með
sér andlag.
Kórfélagar í Hamrahlíðarkórnum á æfingu.
Tónleikar í hátíðasal Menntaskólans við Hamrahlíð:
Hamrahlíðarkórinn syngur þjóð-
lög frá 14 löndum á frummálinu
Hamrahlíðarkórinn heldur tónleika
á morgun, sunnudag, kl. 17.00 í hátíð-
arsal Menntaskólans við Hamrahlíð.
Stjórnandi er Þorgerður Ingólfsdóttir.
Á efnisskránni eru eingöngu erlend
þjóðlög frá 14 löndum, sem öll verða
flutt á frummálinu að undanskildum
tveimur Ijóðaþýðingum eftir Þorstein
Valdimarsson.
Þorgerður sagði í samtali við
blaðamann Morgunblaðsins að kór-
inn hefði byrjað að vinna að þessari
efnisskrá sl. vor en vegna anna I
sumar Iögðust æfingar á þessari
efnisskrá niður en voru teknar upp
aftur fyrir u.þ.b. sex vikum. „Við
ætlum að syngja þjóðlög m.a. frá
ísrael, Japan, Rússlandi, Grikk-
landi, Spáni, Frakklandi, Bretlandi,
Sviss, Ungverjalandi, Júgóslavfu og
Makedóníu auk þess sem sungin
verða þjóðlög allra Norðurlandanna
nema Islands þar sem efnisskráin
verður byggð á erlendum þjóðlögum
eingöngu.
Okkur í kórnum hefur fundist
mjög spennandi að vinna að þessari
efnisskrá, þó það hafi verið mikil
vinna fyrir meðlimi kórsins og þrot-
laus æfing. Það er þó mikill lærdóm-
ur að öllum þessum textum en við
þurftum að fara hinar ýmsu leiðir
til að læra framburð textanna,"
sagði Þorgerður.
Kórinn fór í tónleikaför til Japans
sumarið 1984 þar sem meðlimir
lærðu ýmis japönsk hljóðtákn, að
sögn Þorgerðar. ísraelsmaðurinn
Ariel, sem stjórnar plöntunni í Litlu
hryllingsbúðinni, var fenginn til að
aðstoða við hebresku útfærsluna á
þjóðlögunum frá ísrael. Þá er stúlka
í kórnum sem hjálpaði við rússn-
esku þjóðlögin þar sem hún hefur
verið við nám þar í landi og ung-
versk kona, sem er við kennslu í
menntaskólanum, aðstoðaði við
framburð ungverskunnar.
Svona efnisskrá færir mann e.t.v.
svolítið nær þessum þjóðum en
þema þjóðlaganna er mjög svipað.
Sungið er um mannlegar tilfinning-
ar - ást og gleði, hryggð og trega.
Þá er 1 þjóðlögunum að finna vöggu-
lög og vinnusöngva."
Hamrahlíðarkórinn fór sem
kunnugt er á hina fjölmennu tón-
listarhátíð, „Europa Cantat“ eða
„Evrópa syngur", sem haldin var í
tilefni tónlistarársins 1985 í Strass-