Morgunblaðið - 21.12.1985, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. DESEMBER1985
fT)BORGARBLÓMÍÐ
VaG7SKlPHOLTi 35 SÍMÍ 3Z2I3
Ljósm. Einar Hannesson 1982.
VeiðisUðurinn Hrafnhylur í Alftá, fast neðan við gamla brúarstcðið hjá bænum Brúarlandi. Fjær sést félagsheimilið Lyngbrekka.
ÁLFTÁ
ÁMÝRUM
Einar Hannesson 1982.
— eftir Einar
Hannesson
Álftá er í hópi minni laxveiði-
áa í landinu. Eigi að síður hefur
hún vakið athygli stangveiði-
manna fyrir óvenjulegan stöðug-
leika í veiði og aukningu, á meðan
flestar laxveiðiár lentu í veiði-
lægðinni á seinustu árum, eins
og dæmin sanna. Hún hefur
þannig komið skemmtilega á
óvart. Árlegt meðaltal veiði í
Álftá á árunum 1973-79 var 263
stangveiddir laxar, auk sjóbirt-
ingsveiðarinnar. Hins vegar hef-
ur árlegt meðaltal seinustu fimm
árin, 1980-84, verið 336 laxar. Er
aukning því um 27%. Á þessu er
auðvitað sú skýring, að unnið
hefur verið að fiskirækt i Álftá.
Þá má einnig nefna í þessu
sambandi, að mestur hluti árinn-
ar er innan við 70 metra hæð
yfir sjó. Þá er Álftá sambland
af lindá og dragá.
Ós Álftár í sjó er skammt utar
en býlið Álftárós, sem er um 18
km vestur frá Borgarnesi. Efstu
drög að ánni eru inn á Hraundal
í um 30 km frá sjó, en áin sjálf
á upptök í jaðri Álftárhrauns,
skammt frá býlinu Álftá. Um 6
km frá upptökum fellur í Álftá
áin Veitá, sem á efstu drög inn
á Hraundal, sem fyrr greinir.
Eftir Veitá kemst sjógenginn
fiskur um 10 km vegalengd eða
nokkru ofar en Hraundalsrétt
hjá Syðri-Hraundal. Sjógenginn
fiskur kemst því um 30 km leið
eftir ánum. Vatnasvið Álftár í
sjávarósi er 118 km2.
Netaveiði hætt
Þegar veiðifélagið var stofnað
um ána 1971, hafði lengst af verið
stunduð netaveiði í Álftá, eins
og í öðrum laxveiðiám í Mýra-
og Borgarfjarðarsýslu. Horfið
var alveg frá netaveiði 1973 og
eingöngu veitt eftir það á stöng.
Um 40 ára skeið hafði verið
stunduð reglulega stangveiði .í
efra hluta Álftár, en netaveiði
eins og áður segir á neðri hluta
hennar. Það var Sigurður Guð-
brandsson (1902-1984) mjólkur-
bússtjóri í Borgarnesi, en hann
var ættaður frá Hrafnkelsstöð-
um, sem lengst hafði stundað
stangveiði í ánni, því hann byrj-
aði að veiða þar sem ungur
drengur. En árið 1934 var efri
hluti árinnar leigður til fimm ára
og þá hefst fyrst reglubundin
stangveiði í ánni, sem fyrr segir,
enda þótt að Sigurður hafi stund-
að þar veiði áður og ýmsir aðrir
veiðimenn hafa bleytt færi í
ánni. Að fimm árunum liðnum
var samningur um stangveiði í
ánni framlengdur. Má því segja,
að áin hafi verið leigð að hluta
til stangveiði frá 1934 og síðar
öll frá 1973 og til þessa dags.
Hindrun rutt úr vegi
Eins og fyrr greinir, var stofn-
að veiðifélag um ána 1971 og
stóðu aö því jarðir, sem land eiga
að öllu svæðinu, enda þótt að við
stofnun félagsins hafi ekki verið
laxgengt um ána nema að Ker-
fossi, sem er í 10 km fjarlægð
frá sjávarósi. Þetta var gert í
þeim tilgangi að opna laxi leið
upp á efri hluta svæðisins og
koma því öllu í ræktun. Enda fór
það svo, að Kerfoss var sprengd-
ur, eins og það er kallað, þegar
hindrun er rutt úr vegi í straum-
vatni og ekki gerður fiskvegur.
Þetta var framkvæmt 1973 og
Veiðistaðurinn Verpi í Álftá á Mýrum.
tveimur árum síðar var farvegur
Álftár í neðsta hluta svæðisins
lagfærður til að auðvelda laxi
göngu upp ána.
12 jaröir eiga
aöild að ánni
Aðild að félaginu eiga eftir-
taldar jarðir: Arnarstapi, Álftá,
Álftárbakki, Álftárós, Álftár-
tunga, Ánastaðir, Brúarland,
Hamraendar, Hrafnkelsstaðir,
Hundastapi, Syðri-Hraundalur
og Þverholt. Helmingur jarð-
anna er í Álftaneshreppi og hinn
hlutinn í Hraunhreppi. Fyrsti
formaður veiðifélagsins var
Magnús Guðmundsson, Hunda-
stapa, og aðrir í stjórn Brynjúlf-
ur Eiríksson, Brúarlandi, og
Ingólfur Guöbrandsson, Hrafn-
kelsstöðum. Magnús var formað-
ur frá 1971 og til 1975, en þá tók
við formennsku Brynjúlfur Ei-
ríksson, Brúarlandi, en er hann
lést varð Páll Þorsteinsson, Álft-
ártungu, formaður 1976 og hefur
gegnt því starfi síðan.
Gönguseiöi af laxi
Við ræktun árinnar hafa nær
eingöngu verið notuð gönguseiði
af laxi, sem t.d. voru höfð í sér-
stakri eldisþró og fóðruð um tíma
og þannig aðlöguð aðstæðum.
Var notaður í þessu skyni um-
búnaður aflagðrar heimilisraf-
stöðvar í Álftártungu.
VeiÖiIeyfasala í
höndum félagsins
Veiðifélagið leigði um árabil
ána út í einu lagi, en fyrir nokkr-
um árum tók það sjálft í sínar
hendur sölu veiðileyfa. Um 50
veiðistaðir eru í ánni, en mis-
gjöfulir, eins og eðlilegt er. Veiði-
mannahús er við ána, skammt
frá Kerfossi. Auðvelt er að
komast að veiðistöðum í Álftá.
Tvær stengur hafa verið notaðar
þar í sumar að þeim var fjölgað
íþrjár.
Tekjur og
skipting þeirra
Tekjur af veiði hafa verið góð-
ar og námu jiær 900 þús. kr. á
árinu 1984. I arðskrá félagsins
kemur fram hlutdeild hverrar
jarðar í veiði eða tekjum af
henni. Við gerð arðskrár skal
taka tillit til landlengdar jarðar
að veiðivatni, hrygningar- og
uppeldisskilyrða og veiðiaðstöðu,
hvort heldur sem er gagnvart
neti eða stöng. í lögum er ekki
tilgreint hversu háa hundraðs-
tölu hvert fyrrgreindra atriða,
sem taka skal tillit til, skuii fá
við niðurjöfnun arðs. Um slíkt
gildir samkomulag aðila eða
mat, ef ekki næst samkomulag.
Til fróðleiks má geta þess, að í
arðskrá Álftár eru 1.000 eining-
ar, en jarðir 12 sem fyrr greinir
og hver hlutur einstakra jarða
frá 8 einingum í 230 einingar.
Meðaltal eininga á hverja jörð
innan félagsins er því 83 eining-
ar. Eru sex jarðanna með 83
einingar eða fleiri. Gert er ráð
fyrir að endurskoða megi arðskrá
á átta ára fresti.
Páll Þorsteinsson
formaður
í stjórn veiðifélags Álftár eru:
Páll Þorsteinsson, Álftártungu,
formaður, Guðbrandur Brynj-
úlfsson, Brúarlandi og Halldór
Gunnarsson, Þverholtum.
Heimildir:
Orkustofnun, vatnamælingar,
Veiðimálstofnun: birt og óbirt cfni.
Höíundur er fulltrúi hjá Veiði-
miiastofnun.