Morgunblaðið - 24.01.1986, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. JANÚAR1986
12
„Hef fundið margt í
sjálfri mér sem ég
hélt týnt og gleymt“
Einþáttungur: Samtal Vilborgar Halldórsdóttur leik-
konu og blaðamanns (Vilborg fer með hlutverk Lóu
íSilfurtungli Laxness, sem leikfélag Akureyrar frum-
sýnir í kvöld).
Leikurinn gerist á einni og hálfri klukkustund síðdegis þriðjudaginn 21. janúar
1986 í „lágu húsi við lygnan fjörð“. Á miðju sviði er stofa. Inn af henni til vinstri
er svefnherbergi og enn lengra eldhúsið. Þar inn af er „dagstofa“ og enn lengra
„pisseríið“. Leikurinn gerist í fremri stofunni. Aðalhlutverkið er í höndum Vil-
borgar Halldórsdóttur leikkonu. Hún leikur sjálfa sig. Undirritaður útsendari
Morgunblaðsins leikur blaðamann þess á Akureyri. Vilborg hefur svipt af sér
teppi sem hún var með vegna kulda og situr í sófa við gluggann. Fætur uppi á
borði. Ég sit í stól hinum megin við borðið. Fætur líka uppi á borði. Á borðinu
er bunki af tímaritinu Fálkanum frá 1954.
Vilborg': (útskýringartónn í rödd-
inni) Maður reynir að lesa sér til —
koma sér inn í stemmningu þessara
ára. Við rákumst á árgang ’54 af
Fálkanum á fombókasölu og keypt-
um. Svo sit ég hér heima og les ._..
Silfurtúnglið gerist einmitt ’54. Ég
er líka að leita að kvenímynd þess-
ara ára. Helsta dyggð konunnar var
að vera góð húsmóðir, eiginkona
og móðir. Og í Silfurtúnglinu segir:
„Er hægt að hugsa sér meiri sælu
en eiga góðan mann og lítinn dreing
í lágu húsi við lygnan fjörð í skjóli
á bak við heiminn? Eins og nokkur
frægð jafnist á við það!“ Ég er
sammála þessu með lága húsið og
lygna fjörðinn og frægðina, en ekki
hinu kannski.
Blm.: Ertu hrifin af verkinu —
Silfurtúnglinu?
Vilborg: Já, þetta er frábært leik-
rit. Sígilt. í einföldum orðum felst
svo margt. Heyrðu t.d. hvað þessi
setning er falleg: ....... og ótal
hversdagslegir menn og konur
koma með aurana sína og kaupa
sig inn til að sjá hversdagsleik
sjálfra sín blómstra í þessum eina
sem guð gaf auðmýktina til að
tjá sig.“ Eg skrifaði hana á eld-
hússkápinn héma hjá mér — svona
sem áminnara.
Það er hollt að vinna í þessu
verki og það hefur breytt mörgu
fyrir mig. Ég hef fundið margt í
sjálfri mér, sem ég hélt ég væri búin
að týna eða gleyma, við að vinna
Lóu.
Blm.: Hvemig kona er þessi Lóa?
Vilborg: Ég hélt fyrst, og gæti trú-
að að margir haldi, að hún sé eins
og Feilan sér hana fyrir sér — í
skógörmum og í strigapilsi. En Lóa
er kona síns tíma. Hún er smáborg-
arafrú. En hún er líka náttúruein-
læg. Hún er trú sínu eðli — tær.
Hún er full af andstæðum eins og
við emm öll kannski. „í draumi
sérhvers manns er fall hans falið."
Draumur hennar dregur hana suður
í skarkalann. Það er ekki endilega
illmennska Feilans sem eyðileggur
hana. Draumur getur einfaldlega
breyst í martröð — Lóa gerir sér
ekki grein fyrir því — en það gerist
einmitt í hennar tilfelli.
Blm.: (sýpur úr hvítum kaffibolla
sem stóð á borðinu) Segðu mér
aðeins frá leikferlinum.
Vilborg: Ég útskrifaðist úr Leik-
listarskólanum vorið '83. Mitt
fyrsta hlutverk eiginlega eftir það
var að ganga með og eignast mitt
annað bam, í mars ’84. Ég byijaði
svo að æfa í Stalín er ekki hér, sjón-
varpsuppfærslunni, í maí það ár.
Síðan lék ég í Beisk tár Petm von
Kant á Kjarvalsstöðum, sem fmm-
sýnt var í nóvember það ár. Ég tók
einnig þátt í samvinnu Leikarafé-
lagsins og Leiklistarskóla íslands,
lék sem gestaleikari í Kirkjugarði
Chekovs með 3. bekk það ár. Svo
lék ég í Af hveiju láta bömin svona.
Þar lék ég „konu í svörtu" í sögu
Ástu Sigurðar, Gatan í rigningu.
Blm.: Heyrðu, svo hefurðu búið til
söngtexta.
Vilborg: Já, ég skrifa stundum ljóð.
Ég kalla þau stundum hugslettur.
Maðurinn minn fékk að nota eitt
þeirra — það var Húsið er að
gráta ... (Maður Vilborgar er Helgi
Bjömsson, leikari og söngvari
hljómsveitarinnar Grafík, sem gerði
nefnt lag ákaflega vinsælt ekki alls
fyrir löngu.)
Blm.: Ætlarðu að verða alvöru
skáld?
Vilborg: Em það ekki allir? Nei, ég
skrifa þegar mér líður illa. Stundum
dansa ég líka þegar mér líður illa.
Fyrst fór ég að semja ljóð, síðan
að dansa. Þess vegna leik ég senni-
lega. Ég finn eitthvað inni í mér
sem ég þarf að losna við og þetta
er góð leið til að koma því frá sér.
Blm.: Áttu kannski eftir að gefa
ljóðin þín út?
Vilborg: Já, kannski. Og veistu
hvað ég ætla þá að gera? (stríðnis-
glampi í augunum).
Blm.: (hissa) Nei.
Vilborg: Ég ætla að skrifa á titilsíð-
una: „Eg hélt að aðalatriðið væri
að emja ekki fyrir öðm fólki það
sem maður ber í hjartanu." Þessi
setning er úr Silfurtúnglinu.
(Vilborg kenndi eitt ár „úti á
landi" áður en hún fór í Leiklistar-
skólann — á ísafirði. Er hún dvald-
ist þar bjó hún í Hafnarstræti 33.)
Vilborg: Ég verð að segja þér frá
VILBORG HALLDÓRSDÓTTIR:
LEIKARALJÓÐ
Lítil stúlka
sem er búin að finna sína paradís,
Hvað er paradís
annað en sá staður
sem þú finnur best paradísina í sjálfum þér?
er í starfi
þar sem leitin beinist að því að leita að
þessari paradís
sjálfs sín
og sýna hana umheiminum
Sýna hana umheiminum köldum
sýna umheiminum háðskum
eitthvað hlýtt rakt og lifandi
eins o g nýfætt bam
Til að reyna að gera heiminn
hlýrri og manneskjulegri
láta hann finna
þó ekki væri nema eina kvöldstund
hinn ljúfsára sársauka þess
að vera til
ágúst 1982
Tré — snjór — Vilborg. Brosandi í hríðinni fyrir norðan.
skemmtilegri tilviljun. Þegar ég fór
til ísafjarðar var búið að útvega
mér íbúð. En þegar til kom breyttist
það og ég endaði í Hafnarstræti
33. Þegar ég kom svo hingað norður
í haust fékk ég heldur ekki húsnæði
sem ég átti upphaflega að fá og
fékk þessa íbúð í staðinn — í
Hafnarstræti 33.Þetta finnst mér
mjög skemmtilegt — ég er svo
forlagatrúar. Textinn sem við
minntumst á áðan, Húsið er að
gráta, _er einmitt um Hafnarstræti
33 á ísafirði (eins og ærið hefur
verið sagt í fjölmiðlum og ég er
orðin þreytt á ...). Ég kynntist
Helga á Isafirði. Ég ætlaði mér í
leiklistarnám áður en ég fór þang-
að. Hafði sótt um skóla a Englandi
en hélt ég væri orðin of sein þann
vetur — lagði því lykkju á leið mína,
fór vestur. Og við Helgi komumst
að því að við ólum með okkur sama
draum. Við erum fyrsta parið sem
kemst saman inn í skólann og út
aftur.
Blm.: (undrunartónn) Nú, er þá
svona erfitt að vera par í skólanum?
Vilborg: Já, skólinn er svo kreíj-
andi. Þú kemur í hann til að biðja
hann að kenna þér að túlka það sem
er inni í þér. Menn þurfa þar að
horfast í augu við galla sína og
vinna úr þeim — fjallað er um mjög
viðkvæma hluti. Menn breytast
mjög mikið á því að fara í gegnum
Leiklistarskólann, en ég er á móti
því sem oft er sagt að hann steypi
alla í sama mót.
Þegar ég er spurð um leiklistina
dettur mér alltaf í hug textinn
„Heroin" eftir Lou Reed: „It’s your
life, it’s your wife, it’s your blood,
it’s . .. heroin.” Svona er leiklistin
— hún er allt. Annars er listnám
það skemmtilegasta sem fólk getur
farið í held ég — þó það sé auðvitað
persónubundið.
Blm.: Það hefur verið nokkuð um
að ungir leikarar, oft nýútskrifaðir,
komi hingað norður til LA. Er það
betra en að fara í leikhúsin fyrir
sunnan — fáið þið fleiri tækifæri
hér?
Vilborg: Við fáum nú oft ekkert
að velja! Já, við fáum meira tæki-
færi héma. Fólk er auðvitað mis-
munandi heppið — en hér fáum við
meira pláss. Leikreynslan er svo
mikils virði — og hér er maður á
fullu allan tímann. Frá því maður
kemur að hausti og fram á vor.
Við byijuðum á Jólaævintýrinu í
haust, nú er það Silfurtúnglið og
strax á þriðjudaginn byijar samlest-
ur á Fóstbræðrum, sem er næsta
stykki.
Blm.: Þú hefur verið á ísafirði og
nú á Akureyri. Líður þér vel úti á
landi?
Vilborg: Ég er svo mikill sígauni.
Finnst gott að rífa mig upp með
rótum og vera á framandi stöðum.
Mér finnst frelsi í því. Mér finnst
stundum vanta nálægðina við nátt-
úruna í Reykjavík þó það fari nú
eftir því hvar í borginni maður býr.
Ég bý í miðbænum og þar er ekkert
nema bílar, steinsteypa og hraði.
Blm.: Enginn má vera að því að
slappa af.
Vilborg: Fólk er svo upptekið við
að vera upptekið. Hér er þetta allt
öðruvísi. (Lítur út um gluggann.)
Hér er ég konan í heiðinni. Það er
gott að fá tækifæri til að vinna á
svo góðum stað. Ég sit stundum
hér við gluggann á nóttunni og
horfí út á snjóbreiðuna. Þegar engir
bflar eru á ferðinni. Þetta gæti verið
á Svalbarða eða Norðurheimskaut-
inu. Kyrrð yfir öllu. Mér finnst
Silfurtúnglið einmitt sett upp á
kórréttum stað. Þetta er nú norðan-
fólk í leikritinu. Fólk sem lifir í
nánum tengslum við náttúruna.
Blm.: Þú talar einmitt með norð-
lenskum hreim í sýningunni. Var
ekkert erfitt að venja sig á það,
Reykvíkingurinn?
Vilborg: Tókstu eftir því? Nei, það
er ótrúlega auðvelt. Mér fínnst það
fallegra en ég get ekki alltaf notað
harða framburðinn; segi t.d. ekki
mjólllllk! En nú orðið segi ég
sammmmt og gata. _ Sjáumst í
göngugötunni! (Hlær.) Ég var lengi
að sætta mig við það orð. Ég tala
ekta Reykjavíkurmál. Sletti of-
boðslega, en það er að lagast.
Blm.: Ertu vön að undirbúa þig
fyrir leikrit á þennan hátt — eins
og t.d. að breyta framburði; komast
þannig nánar inn í hlutverkið?
Vilborg: Nei, ég hef ekki gert það
áður en mér finnst það góð leið að
karakter; kannski einhvem tíma
aftur...
Blm.: Þú átt tvö böm. Hefurðu
verið með þau héma hjá þér?