Morgunblaðið - 16.03.1986, Síða 45

f
MORGUNBLADID, gLINNUDACilJR 16. MARZ 1986
45
þessarar aðstöðu hefur hún getað
lifað fijálsu lífi, eins og ráða má
af Njálu.
Svefnloft Gunnhildar
Nokkru eftir að Hrútur bað
Unnar Marðardóttur og ráðahagur
þeirra var ákveðinn, þurfti hann að
fara til Noregs að vitja arfs. Til
þess að styrkja stöðu sína, sótti
hann heim Harald konung, son
Gunn-hildar, og óskaði að gerast
hirðmaður hans. Konungur brást í
fyrstu fár við, uns móðir hans
hvatti hann eindregið til að ráða
Hrút í þjónustu sína. Konungur
féllst á það, en þó yrði á því nokkur
töf og skyldi Hrútur á meðan vera
á vegum Gunnhildar.
Að boði Gunnhildar, var Hrúti
fylgt í steinhöll eina. Hann var
leiddur til hásætis og honum haldin
hin dýrlegasta veisla. Þegar leið á
veisluna og drykkjuna, birtist
Gunnhildur og ætlaði Hrútur þá að
víkja úr hásætinu, en Gunnhildur
bað hann vera kyrran og myndi
hann skipa þetta sæti meðan hann
væri gestur hennar. Síðan segir
frá þessu í Njálu á þessa leið:
„Síðan settist hún hjá Hrúti og
drukku þau og um kveldið mælti
hún: Þú skalt liggja í lofti hjá mér
í nótt og við tvö saman.
Þér skuluð slíku ráða, segir hann.
Síðan gengu þau til svefns og
læsti hún þegar loftinu innan og
sváfu þau þar um nóttina, en um
morguninn fóru þau til drykkju.
Og allan hálfan mánuð lágu þau
tvö ein í loftinu.
Þá mælti Gunnhildur við þá menn
er þar voru: Þér skuluð engu fyrr
týna nema lífinu, ef þér segið nokk-
urum frá um hagi vora Hrúts."
Það er engan veginn ólíklegt, að
höfundur Njálu hafi haft heimildir
um venjur Gunnhildar og þeim sé
hér réttilega lýst. Vafalaust hefur
Sturla Þórðarson sem hirðmaður
og sagnaritari Magnúsar konungs
fengið um þetta vitneskju og honum
þótt þetta frásagnarvert.
Kveðjuorð Gunnhildar
En skáldið í Fagurey lætur það
verða forföður sínum dýrt að hafa
sofnað á loftinu hjá Gunnhildi. Þótt
Hrúti þætti vistin allgóð hjá Gunn-
hildi, stefndi hugur hans samt til
íslands. Gunnhildur innti hann þá
eftir því, hvort hann ætti konu
nokkra úti þar. Hrútur neitaði því.
Þegar kom að skilnaði þeirra, leiddi
Gunnhildur Hrút á einmæli, gaf
honum gullhring og mælti síðan:
„Ef ég á svo mikið vald á þér,
sem ég ætla, þá legg ég það á við
þig, að þú megir engri munúð fram
koma við konu þá, er þú ætlar þér
á íslandi, en fremja skaltu mega
vilja þinn við aðrar konur.“
Njála segir, að Hrútur hafi hlegið
við og gengið á braut. Hann hefði
vel mátt spara sér hláturinn. Þegar
heim kom giftist hann Unni, en
samvist þeirra var skömm. Hún
gekk frá honum eða skildi við hann
af þeirri ástæðu, sem hermt er í
Njálu, að „hann má ekki hjúskapar-
far eiga við mig, svo að ég megi
njóta hans .. . Þegar hann kemur
við mig, þá er hörund hans svo
mikið, að hann má ekki eftirlæti
hafa við mig. En þó höfum við
bæði breytni til þess á alla vega,
að við mættum njótast, en það
verðureigi."
Skilnaðarorð Gunnhildar við
Hrút urðu þannig að áhrínsorðum
og raunar upphaf og orsök deilu-
mála Laxdæla og Fljótshlíðinga.
Skáldið í Fagurey undirbýr söguna
um sjálfar deilumar á magnaðan
hátt með kynnum Gunnhildar og
Hrúts og áhrifamiklum kveðjuorð-
um hennar. Jafnframt sýknar hann
forföður sinn. Dulmögnuð ástæða
olli því, að Unnur gat ekki notið
hans.
Rifja má upp fleiri atburði í frá-
sögn Njálu af Hrúti, sem eru undir-
búnir á dulrænan hátt. Þannig
undirbýr höfundurinn frásögn af
stuldinum í Kirkjubæ með því að
láta Hrút segja við Höskuld bróður
sinn, föður Hallgerðar, þegar hann
sá hana unga: „Ærið fögur er mær
að sjá og munu margir þess gjalda.
En hitt veit ég eigi, hvaðan þjófs-
augu eru komin í ætt vora.“ Ekki
er ósennilegt, að Hrútur hafi haft
í huga, að móðurbróðir Hallgerðar
var Svanur á Svanshóli, sem talinn
var bæði þjófóttur og göldróttur.
Höfundur Njálu er hins vegar ekki
í efa um, að Hrútur sjái hér fyrir
stuldinn, sem Hallgerður lét þræla
sína fremja í Kirkjubæ.
Enn má greina viðræður þeirra
bræðra, Hrúts og Höskuldar, er
Hrútur hafði hafnað hólmgöngu-
áskorun Gunnars á Hlíðarenda.
Höskuldur spyr: „Hvort mun Gunn-
ari aldrei hefnast þessi ójöfnuður?"
Hrútur svarar „Hefnast mun hon-
um víst og mun oss verða í því
engin hefnd né frami." Hér er Hrút-
ur látinn sjá fyrir giftingu þeirra
Hallgerðar og Gunnars og endalok-
in frægu, þegar Hallgerður neitaði
Gunnari um hár sitt sem boga-
streng.
Það er sá frásagnarmáti Sturlu
Þórðarsonar að undirbúa frásagnir
af atburðum með spám, draumum
eða öðrum fyrirbærum sem benda
sterklega á hann sem höfund Njálu
eða a.m.k. sögu Gunnars og Hall-
gerðar.
Rétt þykir að ljúka þessum orð-
um með þeim eftirmælum sem
Sturla Þórðarson fær í formála
Sturlungasafnsins, en þau eru á
þessa leið:
„Og treystum vér honum bæði
til vits og einurðar að segja frá,
því að hann vissi eg alvitrastan og
hófsamastan. Láti guð honum nú
raun lofi betri."
Óneitanlega minnir þessi lýsing
á Sturlu Þórðarsyni á lýsingu Njálu-
höfundar á Hrúti Herjólfssyni. Báð-
um er þeim lýst á þann veg, að
þeir hafi verið hófsamir og vitrir.
Höfundur er fyrrum ritstjóri
dagblaðsins Tímans.
Námskeið í
almennri
skyndihjálp
Reykjavíkurdeild RKÍ beitir
sér nú, sem oft áður, fyrir þvi
að halda námskeið í almennri
skyndihjálp. Næsta námskeið
hefst þriðjudaginn 18. mars kl.
20 og stendur i 5 kvöld. Leið-
beinandi verður Guðlaugur Leós-
Námskeiðið verður haldið í
kennslusal RKÍ að Nóatúni 21.
Þeir sem vilja taka þátt í námskeið-
inu geta látið skrá sig hjá deildinni
í síma 28222.
Lögð er áhersla á fýrirbyggjandi
leiðbeiningar og ráð til alrrtennings
viðslys og önnur óhöpp.
Á námskeiðinu verður kennd
endurlífgun. Fyrstahjálp við bruna,
kali, og eitrunum af völdum eitur-
efna og eitraðra plantna. Einnig
verður kennd meðferð helstu bein-
brota og stöðvun blæðinga og fijall-
að um ýmsar ráðstafanir til vamar
slysum í heimahúsum. Auk þess
verður fjallað um margt fleira sem
kemur að notum þegar menn og
dýr lenda í slysum. Sýndar verða
myndir um hjálp við helstu slysum.
Fundur um
náttúrulækn-
ingastefnuna
Starfsmannaráð heilsuhælis-
ins í Hveragerði hélt fund með
starfsmönnum hælisins 5. mars
siðastliðinn. Gestir fundarins
voru dr. Jónas Bjarnason, efna-
verkfræðingur, varaformaður
NLFR, og Reynir Ármannsson,
póstfulltrúi, formaður NLFR,
segir í frétt frá ráðinu.
+ Kvennadeild Reykjavíkur-
deildar RKÍ
Aðalfundur
kvennadeildarinnar verður haldinn þriðju-
daginn 21. mars kl. 20.00 í Bláasal Hótel
Sögu.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Önnur mál.
Stjórnin.
Kvennadeild Reykjavíkurdeildar
Rauða kross íslands
Fræðslu- og
kynningarfundur
fyrir væntanlega sjúkravini verður haldinn þriðju-
daginn 18. mars kl. 20.00 í Múlabæ, Ármúla 34.
Þátttaka tilkynnist í sölubúðum eða bókasöfnum
sjúkrahúsanna eða í síma 28222 á skrifstofunni
Öldugötu 4.
Stjórnin.
Jónas Bjarnason flutti erindi um
náttúrulækningastefnuna í dag, þá
gat hann um stóraukinn áhuga fyrir
náttúrulækningum erlendis.
Reynir Ármannsson ræddi um
félagsmál NLFÍ og uppbyggingu
náttúrulækningafélaga og sögu
þeirra. Þar koni fram að Náttúru-
lækningafélag Islands var stofnað
á Sauðárkróki 1937, en aðalhvata-
menn að stofnun þess voru þeir
Jónas Kristjánsson, héraðslæknir,
og Bjöm Kristjánsson, kaupmaður.
Eftir erindi þeirra vom bomar
fram fýrirspumir, sem þeir svömðu
greiðlega. Þeir Reynir Ármannsson
og Jónas Bjarnason, hafa nýlega
tekið við forystu Náttúralækninga-
félags Reykjavíkur og nágrennis.
Við í starfsmannaráði lýsum
ánægju okkar yfir að hafa fengið
þessa góðu gesti á okkar fund og
þökkum þá mikilsverðu fræðslu er
þeir veittu okkur um náttúmlækn-
ingastefnu og félagsmál almennt.
Rauði kross íslands Reykjavíkurdeild heldur
námskeið
í almennri
skyndihjálp
Það hefst þriðjudaginn 18. mars kl. 20.00 í Nóatúni
21.
Nánari upplýsingar og skráning þátttakenda í síma
28222.
Öllum heimil þátttaka.