Morgunblaðið - 18.05.1986, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR18. MAÍ1986
1
Nína og Skúlí að Kjarvalsstöðum. í forgninninn er sonur Nínu, sem heitir Smári.
I Rætt við systkinin Nínu Gauta-
dóttur myndlistarmann, sem nú er
að sýna máiverk á Kjarvalsstöð-
um, en sýningunni iýkur um helgina
og Skúla Gautason, sem varað
Ijúka námi úr Leiklistarskóla ís-
lands og leikur nú í leikriti Nioliér-
| es, Tartuffe.
II
Mi
:
m
Morgunbladið/Ámi Sœberg.
KANNSKI EIGll W
EFM AÐ VINNA SAMAN
Bjallan er biluð, gjörið svo
vel að beija að dyrum.
Miða með þessum orðum
hefur verið nælt í gardínuna. Þegar
barið er kemur Elín Guðjónsdóttir,
móðir þeirra Nínu og Skúla, til
dyra og vísar gestinum inn í stofu
þar sem systkinin sitja innan um
ótal rósavendi. Hvers vegna eru öll
þessi blóm hér, er spurt?
„Mamma varð sextug, Skúli
bróðir minn útskrifaðist úr Leiklist-
arskóla ríkisins og frumsýningin
var á leikriti skólans, Tartuffe, og
ég opnaði málverkasýninguna á
Kjarvalsstöðum — allt gerðist þetta
sömu helgina," segir Nína.
— Voruð þið búin að ákveða að
halda upp á þessa atburði sameigin-
lega?
„Nei, þetta er tilviljun," segir
Nína og lítur á bróður sinn Skúla,
sem situr á móti henni með kross-
lagða fætur.
„Já, þetta er bara tilviljun,"
undirstrikar Skúli.
— Er það líka tilviljun að þið
systkinin hafið bæði lagt listagyðj-
unni lið?
„Við eigum svo sem ekki langt
að sækja þetta," segir Nína og
brosir. „Mamma er leikari að
mennt, útskrifaðist úr Leiklistar-
skóla LR og pabbi var handavinnu-
kennari."
„Listnáminu var samt aldrei
haldið að okkur,“ segir Skúli. „Okk-
ur var stefnt í hagnýtt nám.
Þegar mamma heyrði að ég hefði
í hyggju að fara í leiklistarskólann
iatti hún mig fremur en hvatti. En
ég sogaðist samt einhvern veginn
inn í þetta. Aður en ég fór í leiklist-
arskólann vann ég sem forritari
hjá Essó og ég held að ég hafi verið
sæmilegur forritari. En mér fannst
eitthvað vanta, sem hafði með
manneskjuna að gera, eitthvað með
holdi og blóði. Til þess að nálgast
hana var ég farinn að semja ljóð á
tölvuna. Mér fannst ég verða að
gera eitthvað í þessu annars yrði ég
brjálaður. Þá ákvað ég að fara
annaðhvort í læknisfræði eða leik-
list.“
„Ég fór líka fyrst í hagnýtt nám
eða í hjúkrun," segir Nína og ég
sé ekkert eftir því. Það er gott að
fá atvinnu við það starf. En ég átti
mér alltaf þann draum að fara til
Parísar að læra frönsku og fara í
listnám. Fyrst eftir að ég kom út
vann ég sem einkahjúkrunarkona
hjá ríku fólki, barónum og greifum.
Loks pukraðist ég í inntökupróf í
Listaháskóla Parísar, Ecole Nation-
ale Supérieure des Beaux-Arts. Ég
vildi ekki láta neinn vita um þennan
ásetning minn. Þaðan útskrifaðist
ég svo árið 1976 úr málaradeild."
— Hér þekkir fólk þig af vefnað-
inum.
„Já, ég fór í framhaldsnám í
vefnaði og skúlptúr, þegar ég hafði
villst inn í vefnaðarvinnustofu í
skólanum og með vefnaðinn þreifaði
ég mig áfram í nokkur ár.
Ég lærði upphaflega þennan
hefðbundna myndvefnað. En ég
fann fljótlega að ég hafði ekki
þolinmæði til að stunda hann og fór
að vefa stórar þrívíddarmyndir úr
grófum efnum eins og snæri, bindi-
gami, trollgami og koparþræði."
„Ég man, þegar ég kom að heim-
sækja Nínu til Parísar á þessum
ámm og sá hana við vinnu þá brá
mér. Þama stóð hún með stóran
meitil og barði vefinn til að þétta
hann. Þetta voru engin smáátök,"
segir Skúli.
„Já, ég notaði skúlptúráhöld við
vefnaðinn," segir Nína.
— Þú hefur væntanlega ekki
getað notast við venjulegan vefstól?
„Nei, ég bjó til sérstakan stól úr
vatnspípum, sem ég festi á vegg
og setti uppistöðuna á milli röranna.
Þegar ég sýndi teppin, sem voru
mörg af stærðinni 2,50x2,0 m,
þurfti marga karlmenn til að hengja
þau upp. Eg seldi öll teppin strax,
bæði hér heima og úti. Þetta var
svo uppörvandi,“ segir Nína og
hnykkir höfðinu til áhersluauka svo
ijósrautt hárið þeytist í allar áttir
iíkt og hvítar eldtungur á snarkandi
báli.
— En svo flyst þú til Níger og
snýrð þér að leðrinu?.
„Já, þá var ég búin að fá nóg
af vefnaðinum. Þetta er svipað því
að verða ástfanginn, maður verður
svo upptekinn af því, en svo líður
það hjá,“ segir hún og hlær.
„í Níger uppgötvaði ég hirðingja-
þjóðflokk, blámenn, ekki svertingja,
afskaplega fallegt og tignarlegt
fólk, sem býr í stórum tjöldum úr
leðri, sem eru borin uppi af ttjá-
stofnum. Þau ferðuðust á úlföldum
og þau bjuggu til fallega hluti úr
skreyttu leðri, konurnar klæddust
dökkbláum leðurkuflum og báru
silfurskartgripi.
Ég fór heim til þessa fólks með
teikningar af hlutum, sem ég hugð-
ist láta vinna fyrir mig. Ég útskýrði
fyrir þeim lengi og vel hvað ég vildi
og þau sögðust skilja mig. Skilning-
urinn náðu þó ekki lengra en svo
að þegar ég fór spurðu þau hve
marga púða ég vildi. Svo fór að ég
útfærði teikningamar sjálf. Ég
sýndi þessi verk árið 1983 og fékk
góðar undirtektir."
— Og nú hefur þú dvaldið í
Kamerún að undanfömu og ert
farin að mála.
„Já, ég hef dvalist í Kamerún
síðan í október. Eiginmaður minn,
sem er byggingaverkfræðingur, er
að byggja þar 18 hæða ráðuneytis-
blokk í höfuðborginni Yaounde.
Umhverfið er ekkert sérlega
myndrænt," segir Nína, þegar við
spyijum um staðhætti. „Fmmskóg-
ur svo langt sem augað eygir og
borgin sjálf ber vitni um lélegan
evrópskan smekk.
Þama er alttaf sama hitamollan.
Innfæddir tala um stóm og litlu
þurrkatíð og stóm og litlu regntíð.
Þegar kemur sólargeisli þá hleypur
maður til og breiðir út þvottinn, sem
annars myglar. En ég hef verið
dugleg að vinna þama.
Annars byijaði ég á málverkinu
áður en ég fór til Afríku. Ég hætti
að bjóða fólki heim og lagði undir
mig stofuna og þar gerði ég stærstu
myndimar á sýningunni á Kjarvals-
stöðum. Mér finnst alltaf gott að
gera stórar myndir."
„Segðu henni ástæðuna fyrir
því að það em ekki fleiri stórar
myndir á sýningunni," skýtur Skúli
inn í.
„Æ, já, það var þannig, að ég
hafði haft með mér tvo blindramma
af stærðinni 65X85 til að sýna
smiðunum þama. Jú, þeir komu og
skoðuðu rammana og ég pantaði
hjá þeim stærri ramma. En alltaf
beið ég og aldrei komu rammarnir
á meðan notaðist ég við þá litlu.
Seint og síðarmeir komu þó ramm-
amir. Svona er þetta stundum í
Afríku.“
— Ég heyrði einhvers staðar að
þú hefði verið búin að gera aðrar
myndir, sem eyðilögðust?
„Já, ég hafði gert klippimyndir úr
pappakössum. Eg hafði verið að
flytja og átti því mikið af stórum
pappakössum, sem ég fékk mig
ekki til að henda og vildi nýta þá
einhvem veginn. Við lifum í svo
miklu neysluþjóðfélagi," segir Nína
og stynur. „Én þessar myndir eyði-
lögðust allar, þegar sprungu hjá
okkur vatnsleiðslur meðan við vor-
um á ferðalagi.“
— Það hefur þér auðvitað þótt
slæmt?
„Nei, ég var óánægð með þær
hvort sem var.“
— Hvað ertu að segja í þessum
nýjumyndum þínum?
„Ég hélt sýningu í Kamerún á
myndunum. Svertingjarnir heimt-
uðu útskýringar, þeir skildu ekki
hvað ég var að gera. En þetta eru
sennilega bara áhrif frá náttúrunni
— roki, sjó og næturkyrrð — líklega
heimþrá, sem er að bijótast út.“
— Skúli, hefur þú heimsótt Nínu
til Afríku?
„Nei, ekki ennþá, en mig langar
til þess.“
„Það er ekkert gaman fyrir þig
að koma til Kamerún," segir Nína,
„þú kemur til mín ef við förum á
einhveijar skemmtilegri slóðir."
— Finnst þér Skúli hafa breyst
frá því þú sást hann síðast, Nína?
„Já, hann er yfirvegaðri, eins og
hann sé alltaf að hugsa um eitthvað.
Kannski er hann bara ástfanginn,“
segir Nína og gýtur augunum
stríðnislega á bróður sinn.
— Þér líður vel í því sem þú ert
að gera, Skúli?
„Já, ég hef alltaf verið skotinn í