Morgunblaðið - 09.08.1986, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. ÁGÚST 1986
19
Unnið að rannsókn á áhættusýni
i Borgarspítalanum. Tvenns kon-
ar aðferðir eru notaðar til að
rannsaka blóðsýni með tilliti til
alnæmissýkingar. Fyrst eru sýn-
in rannsökuð með svonefndu
Elisu-prófi, sem breytir litnum á
blóðinu ef mótefni veirunnar er
þar að finna. Niðurstaða þessa
prófs er ekki fullkomlega örugg,
þótt liturinn breytist og því er
annað próf notað til staðfesting-
ar ef blóðsýni bera merki smits.
Það er svokallað Western-blot-
próf.
forðast að eiga samfarir við ein-
staklinga sem það þekkir ekki. Sér
í lagi er varað við vændiskonum.
Þá er unnið að því að hefja smokk-
inn aftur til vegs og virðingar. Með
tilkomu sýklalyfja og „pillunnar"
hefur smokkurinn í raun orðið úrelt-
ur, bæði sem vörn gegn kynsjúk-
dómum og getnaðarvöm. Alnæmi
hefur breytt stöðu smokksins aftur.
Talið er að hætta á alnæmissmiti
við samfarir minnki allt að þrjátíu-
falt sé smokkur notaður.
Á fundinum hjá landlækni bar
þessi mál á góma. Þar kom fram
að fyrirhuguð er áróðursherferð
fyrir notkun smokksins. Vakin var
athygli á þeirri staðreynd að á Is-
landi er smokkur ekki vara sem
auðvelt er að komast yfír þegar
mikið liggur við. Til skamms tíma
var hann einungis seldur í apótek-
um og almenningssalemum, eink-
um Bankastræti 0. Nú mun hann
fáanlegur í nokkmm stórmörkuð-
um. En er það nóg? Það er mörgum
feimnismál að kaupa smokka
frammi fyrir afgreiðslumanni og
öðmm viðskiptavinum. Á fundinum
vom menn sammála um að fjölga
þyrfti útsölustöðum smokka og
koma upp sjálfsölum, sem menn
hefðu aðgang að allan sólarhring-
inn.
Útbreiðsla
Á Islandi er, eins og áður sagði,
vitað um 25 einstaklinga sem smit-
ast hafa af alnæmisveirunni, 23
karlmenn og 2 konur. í þessum
hópi em 18 hommar, 5 lyfjafíknir
og tveir gagnkynhneigðir einstakl-
ingar, einn karl og ein kona, sem
smitast hafa við samfarir við sýktan
rekkjunaut. í þessum 25 manna
hópi em tveir með réttnefnt al-
næmi, eða sjúkdóminn á hæsta
stigi, 8 með forstigseinkenni en
aðrir einkennalausir. Flestir í þess-
um hópi, eða 17, em á aldrinum
milli tvítugs og þrítugs. Alls hafa
nú 392 einstaklingar komið til rann-
sóknar, 98 hommar, 93 lyjQafíknir,
114 gagnkynhneigðir karlar, 73
konur og 14 dreyrasjúklingar. Mjög
hefur dregið úr því undanfarin
misseri að fólk í áhættuhópum komi
til rannsókna.
I Bandaríkjunum höfðu í júní
síðastliðnum greinst 22.406 manns
með alnæmi á hæsta stigi. í Evrópu
er talan komin upp í 2.442. Á Norð-
urlöndum er sjúkdomurinn út-
breiddastur í Danmörku, en þar
hafa 87 tilfelli greinst. 51 tilfelli
hefur greinst í Svíþjóð, 23 í Noregi
og 11 í Finnlandi.
rakvélar, tannbursta og sjúkling-
amir, sváfu í sama rúmi og þeir,
notuðu sömu baðherbergi o.s.frv.
Enginn sambýlinganna hefur fengið
merki um smit. Því getur sýkt fólk
farið í sundlaugar, ferðast með
strætisvögnum, farið á samkomu-
staði, veitingahús, í leikhús og
kvikmyndahús án þess að af þeim
stafi nein smithætta. Verður ekki
nægilega rík áhersla lögð á þessa
staðreynd, sérstaklega þar sem
allmikið hefur borið á auknum for-
dómum í garð fólks úr áhættuhóp-
um vegna þessa sjúkdóms.
Varnir
Engin meðferð við alnæmi er enn
þekkt. Umfangsmiklar rannsóknir
eru nú gerðar á lyfjum, sem vitað
er að letja vöxt veirunnar. Ekkert
þeirra hefur skipt sköpum í meðferð
mjög veikra sjúklinga enn sem kom-
ið er. Líklegt er þó að lyf finnist
innan fán-a missera sem kunni að
draga úr sjúkdómseinkennum, en
ólíklegt er að af því fáist lækning.
Bólusetning gegn sjúkdómnum er
enn skemur á veg komin.
Forvarnir eru eina raunhæfa
vopnið gegn sjúkdómi þessum, þ.e.
að reyna með öllum tiltækum ráðum
að forðast smit. Leitað er að merkj-
um smits í blóði blóðgjafa. Raun-
hæfasta ráðið er þó að hvetja til
aðhaldssemi í kynferðismálum.
Ljóst er að kynmök eru helsta út-
breiðsluleið sjúkdómsins. Fólk er
því hvatt til að sýna aðgát í þessum
efnum, einkanlega að hafa ekki
samræði við þá sem það þekkir
lítið. Líklegt er að notkun gúmmí-
vetja geti dregið úr smithættu, eins
og við aðra kynsjúkdóma.
Lögð hefur verið áhersla á að
leita að merkjum smits meðal
áhættuhópa og er fólk úr áhættu-
hópum hvatt til að leita læknis
vegna þess. Þeir sem eru smitaðir
án þess að vita það eru hættulegast-
ir með tilliti til útbreiðslu sjúk-
dómsins. Greining einkennalausrar
sýkingar verður einungis gerð með
mælingum á mótefnum gegn al-
næmisveirunni í blóði. Mótefni eru
prótín, sem mynduð eru sem svar
við framandi efnum og sýklum af
ýmsu tagi, t.d. myndast sértæk
mótefni gegn mislingaveiru eftir
mislingasýkingu. Mótefni eru
venjulega vemdandi, þ.e. þau eiga
einn þátt í að hemja sýkingu og
einnig koma þau í veg fyrir að sjúkl-
ingur smitist á ný af sama sýkli.
Mótefni gegn alnæmisveirunni gera
hins vegar ekkert af þessu og eru
eingöngu nothæf að svo komnu
máli til greiningar sýkingar. Mót-
efnamælingu er hægt að fá gerða
með því að hafa samband við heimil-
islækna eða þá lækna á Borgarspít-
ala og Landspítala sem fást við
sjúkdóminn.
Upplýsingar
Samstarfsnefnd spítalanna um
alnæmi hefur símatíma þar sem
hægt er að fá frekari upplýsingar
Málmsuðufélag
Islands:
Mótmælir
vinnubrögð-
um Rann-
sóknarráðs
í fréttatilkynningu frá Málm-
suðufélagi íslands er harðlega
mótmælt þeirri ákvörðun fram-
kvæmdanefndar Rannsóknar-
ráðs ríkisins að hafna umsókn
um styrk til að reyna vélmenni
við málmsuðu í Tækniskóla ís-
lands og nokkrum framleiðslu-
fyrirtækjum.
Bent er á, að smíði stálskipa sé
nú engin í landinu og mikil lægð í
málmiðnaði. Sífellt færra ungt fólk
mennti sig í greininni.
Spurt er, hvemig fari þegar ís-
iendingar þurfi að endumýja stál-
skip sín eða byggja virkjanir. Það
sé vandséð, hvemig málmiðnaðar-
fyrirtæki eigi að geta þróað fram-
leiðslu sína, meðan verkefnin séu
nær eingöngu viðhaldsverkefni.
Nauðsynlegt sé að ríkisvaldið tryggi
áframhald tækniþekkingar í
landinu.
Loks er minnt á, að í úthlutunar-
reglum rannsóknasjóðs sé m.a. lögð
áhersla á að styrkveitingar séu til
„framleiðni- og gæðaaukandi
tækni". Sé því ljóst, að umrætt
verkefni sé innan verksviðs Rann-
sóknarráðs og túlkun fram-
kvæmdanefndar eigi sér enga stoð.
(ÍJr fréttatilkynningu).
INNLENT
um sjúkdóminn, svarað er í símann
frá kl. 18 til 19 á miðvikudögum.
Þess á milli er símsvari tengdur við
númerið. Símanúmerið er 622280.
Þar er hægt að leita sér upplýsinga
um sjúkdóminn, þó fólk telji sig
ekki vera í sérstakri smithættu.
Einnig eru veittar upplýsingar um
hvert hægt er að leita, óttist fólk
að það hafí fengið sjúkdóminn.
Ennfremur má benda fólki á að
hafa samband við heimilislækna
sína. Þeir geta veitt upplýsingar.
Ef ástæða er til draga þeir blóð og
senda það nafnlaust á rannsókna-
stofu þar sem greining er gerð.
Að lokum má benda á að Land-
læknisembættið hefur gefið út
bækling með spumingum og svör-
um um alnæmi. Hann á að liggja
frammi í flestum apótekum og
heilsugæslustöðvum í landinu.
sim oVS 3 ar\úr tar® 67 i nenð 'n
AUGLÝSINCASTOFA MYNDAMÓTA HF
Hegranes, togari Útgerðarfélags Skagfirðinga við bryggju á Sauðár-
króki. Á myndinni er Bjarki Tryggvason framkvæmdastjóri félagsins.
Hegranes mok-
fiskar en hinir
togararnir tefj-
ast í viðgerð
Saudárkróki. *
TOGARINN Hegranes landaði í
miðri vikunni 180 lestum af
þorski eftir 7 daga veiðiferð. Það
sem af er árinu hefur togarinn
borið að landi 2350 lestir af fiski
að verðmæti um 55 milljónir
króna.
Aðrir togarar Útgerðarfélags
Skagfírðinga, Drangey og Skapti,
eru til viðgerða og endurbóta í
Þýskalandi. Drangey hefur verið
lengd, skipt um aðalvél, skrúfu og
gír og fleiri lagfæringar gerðar á
skipinu. Skipið átti að vera tilbúið
til afhendingar 8. júlí sl. en vegna
fjárhagserfiðleika skipasmíðastöðv-
arinnar hefur verkið tafíst og og
nú er gert ráð fyrir að því Ijúki um
miðjan þennan mánuð.
Áðalvél Skapta bræddi úr sér 9.
maí sl. þegar skipið var á heimleið
úr veiðiferð. Það var dregið til
Þýskalands til viðgerða í sömu
skipasmíðastöð og Drangey er. Við-
gerðum átti að Ijúka í byijun þessa
mánaðar en nú er Ijóst að svo verð-
ur ekki og er áætlað að Skapti losni
3. sept. nk.
Bjarki Tryggvason fram-
kvæmdastjóri ÚS segir að þessar
miklu tafir hafi eðlilega raskað
mjög starfsemi fyrirtækisins. Fjár-
hagslegt tjón þess er verulegt, þótt
ekki sé hægt að segja til um það
nú hve mikið það verður. Með tilliti
til hins góða afla, sem verið hefur
í sumar sagði Bjarki að menn gætu
séð hvHíkt áfall þetta væri. Hann
sagði utgerðarfélagið hafa ætlað
að senda Drangey til viðgerða í
byijun þessa árs, en málið verið að
velkjast í „kerfínu" lengur en góði
hófí gegndi.
Kári
Hér á landi er skráð ein þota af gerðinni Cessna Citatíon og kom
hún hingað í maí sl. Vélin er í eigu Þotuflugs hf.
Cessna Citation verð-
launuð fyrir öryggi
í BANDARÍKJUNUM eru veitt
svonefnd Robert J. Collier-verð-
laun fyrir afrek á sviði flugs og
geimvísinda. Það þykir mikill
heiður að hljóta þessi verðlaun.
Nýlega voru þau veitt Cessna-
flugvélasmiðjunum fyrir Citat-
ion-þoturnar sem fyrirtækið
smíðar. Ein slík vél er í íslenska
flugflotanum, og er hún í eigu
Þotuflugs hf., sem tók til starfa
fyrr á þessu ári.
Cessna Citation-þotan hlaut
þessa viðurkenningu fyrir öryggi í
farþegaflugi. Ekkert slys hefur hent
farþega þessara véla í tvö ár, eða
í samtals 3,5 milljón flugstundir og
flugtök að meðaltali á 44 sekúnda
fresti allt árið um kring. Ef áfram
er haldið með talnaleik, þá samsvar-
ar þetta flugi 33 sinnum umhverfís
jörðina daglega allt árið um kring.
1.400 Citation-þotur eru nú til.
Þetta er í fyrsta sinn sem fram-
leiðandi smærri flugvéla hlýtur
þessi mikils metnu verðlaun síðan
þau voru fyrst veitt fyrir 75 árum.
Síðan 1970 hafa þau verið veitt
árlega í tengslum við flug og
geimvísindi, meðal annars þrisvar
til NASA og einnig til Skylab- og
Voyager-áætlananna sem unnið var
að hjá NASA, bandarísku geim-
ferðastofnuninni.
- G.Þ.
RALLY
CROSS
Rally Cross og Moto Cross keppni
á sunnudaginn
kl. 14:00 við Kjóavelli.
í síðustu keppni fylgdust 2000 manns með
hörku kappakstri á keppnisbraut BÍKR og
nú endurtökum við leikinn.
Miðaverð kr. 150 og frítt fyrir börn í fylgd
með fullorðnum.
^jav'*