Morgunblaðið - 15.08.1986, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. ÁGÚST 1986
Suður-Afrika:
Blökkumönnum leyft að
kjósa til ráðgjafarþings?
Durban, Suður-Afrku, og Washington, AP.
RÍKISSTJÓRN Suður-Afríku
hefur tilkynnt að hún kunni að
leyfa blökkumönnum að taka
þátt í almennum kosningum í
landinu i fyrsta skipti, en þó að-
eins til ráðgefandi þings. Engin
breyting verður á þeirri stefnu
að láta blökkumenn búa í sér-
stökum hverfum og sækja sér-
staka skóla.
Tveggja daga ráðstefnu Þjóðar-
flokksins, ríkisstjórnarflokksins í
Suður-Afríku, er lokið, en ráðstefn-
una sóttu 1.700 fulltrúar. Fyrir
hana var lögð tillaga um að blökku-
menn fengju að kjósa sérstakt
ráðgefandi þing. Fleiri tillögur voru
lagðar fyrir ráðstefnuna, en þær
miða að því að koma í einhverju til
móts við kröfur blökkumanna, án
þess þó að stofna hagsmunum hvíta
minnihlutans í hættu.
P.F. Botha, forseti landsins,
sagði í lok ráðstefnunnar að lög um
aðskilnað kynþáttanna kynnu að
leyfa einhverjar breytingar hvað
snertir skóla og íbúðarhverfi, en
þessi meginregla ætti fullan rétt á
sér. Enginn þyrfti að biðjast afsök-
unar á því að senda böm í skóla,
þar sem hægt væri að mennta þau
í samræmi við eigin menningu og
trúarbrögð.
Bandaríska öldungadeildin sam-
þykkti í gær að bæta vefnaðarvöru
á lista yfir þær vörur, sem bannað
verður að flytja til Bandaríkjanna
frá Suður-Afríku, en frumvarj) þar
að lútandi er nú til meðferðar þings-
Utanríkisráðherrafundi lokið:
Brjálsemi yfirmannsins kostaði beinbrot
Nokkrir slökkviliðsmenn í Chandigarh á Indlandi fótbrotnuðu
þegar yfirmaður þeirra skipaði þeim í ölæði að stökkva af
slökkviliðsbílnum á fullri ferð. Að sögn vitna var slökkviliðsstjór-
inn viti sinu fjær af drykkju. Meðal annars beindi hann byssu
að einum undirmanna sinna og skipaði honum að klifra upp á
þak slökkvistöðvarinnar til að veiða flugu. Slökkviliðsstjórinn
hefur verið leystur frá störfum.
„Afstaða mín mótaðist
af samþykkt Alþingis“
- sagði Matthías A. Mathiesen um kjarnorkuvopnalaust svæði á Norðurlöndum
HAUSTFUNDI utanríkisráð-
herra Norðurlanda lauk í gær.
Fundurinn var að þessu sinni
haldinn í Kaupmannahöfn. Þar
voru að venju einkum rædd þau
mál, sem tekin verða til með-
ferðar á allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna, sem hefst i
næsta mánuði. Tillaga danska
þingsins um að skipuð verði
sérstök embættismannanefnd
til að fjalla um kjarnorku-
vopnaiaust svæði á Norðurlönd-
um náði ekki samþykki.
Ákveðið var að fela forstöðu-
mönnum stjórnmáladeilda
utanríkisráðuneyta Norður-
landanna að kanna hvort
ástæða sé til að skipa slíka
nefnd.
! samtali við Morgunblaðið að
fundinum loknum sagði Matthías
Á. Mathiesen, utanríkisráðherra,
um umræðumar um kjarnorku-
vopnalaust svæði: „Mín afstaða
mótaðist af samþykkt Alþingis frá
i fyrra, sem m.a. leggur áherslu á
að hafa þurfi í huga mun stærra
svæði en Norðurlöndin ein, þar á
meðal svæði þar sem nú eru kjam-
orkuvopn.“ Hann sagðist einnig
hafa ítrekað þá skoðun að hug-
myndin um kjamorkuvopnalaus
Norðurlönd væri einungis raunhæf
sem liður í mun víðtækara sam-
komulagi um takmörkun vígbún-
aðar.
Rætt var um ástand mannrétt-
indamála í Suður-Afríku á fundin-
um. Samkomulag náðist um að
ræða að nýju um viðskiptabann á
Suður-Afríku ef öryggisráð Sam-
einuðu þjóðanna tekur ekki
ákvörðun um slíkt bann.
„Á fundinum skýrði ég frá því
að viðskipti íslendinga og Suður-
Afríku hefðu dregist mjög saman
og að þau væru nú nánast engin,“
sagði Matthías Á. Mathiesen.
Af öðrum málum sem rædd voru
á fundinum nefndi Matthías alvar-
legan fjárhagsvanda Sameinuðu
þjóðanna og sagði að eilítið meiri
bjartsýni gætti nú en áður um að
takast mætti að greiða úr honum.
Þá Qailaði fundurinn um þá óvissu
sem nú ríkir í samskiptum risaveld-
anna og lét í ljós vonir um að
undirbúningur fyrir fund leiðtoga
þeirra bæri árangur og mætti
verða til að þoka áfram afvopnun-
arviðræðunum í Genf. Þá lögðu
fundarmenn áherslu á fækkun
kjamorkueldflauga og nauðsyn
þess að samkomulag náist um al-
gjört bann við efnavopnum.
Matthías Á. Mathiesen sagði
fundarmenn hafa lýst yfir von-
brigðum sínum varðandi framgang
mannréttindamála í samræmi við
ákvæði Helsinkisamþykktarinnar
frá árinu 1975.
Ákveðið hefur verið að næsti
fundur utanríkisráðherranna fari
fram í Reykjavík í lok marsmánað-
ar.
Grænland:
Hásetar
semja um
hlutinn sinn
Kaupmannaliöfn, frá Nils Jörpen Bruun,
Grænlandsfréttaritara Morgnnblaðsins.
SAMTÖK sjómanna og útgerðar-
manna í Grænlandi hafa nú í
fyrsta sinn gert með sér samn-
inga um kaup og kjör. Taka þeir
þó aðeins til háseta á rækjubát-
um, þeim, sem flytja aflann til
vinnslu í landi, en unnið er að
samningum fyrir háseta á verk-
smiðjuskipunum.
í samningunum er kveðið á um,
að hásetar fái í sinn hlut sem svar-
ar 33% af aflaverðmæti og þar er
einnig tekið fram, að útgerðarmenn
megi aðeins ráða til sín menn, sem
eru félagar í sjómannasamtökun-
um. Þetta ákvæði á þó ekki við um
eigendur og meðeigendur að út-
gerðarfyrirtækjum og yfirmenn.
GENGI
GJALDMIÐLA
London, AP.
GENGI Bandaríkjadollara var
breytilegt á helstu gjaldeyris-
mörkuðum heims í gær. Verð á
gulli breyttist lítið.
Síðdegis í gær kostaði sterlings-
pundið 1,4935 dollara (1,4865), en
annars var gengi dollarans þannig,
að fyrir hann fengust 2,0595 vestur
þýsk mörk (2,0685); 1,6595 svissn-
eskir frankar (1,6672);
6,7025 franskir frankar (6,7225);
2,3200 hollensk gyllini (2,3295);
1.417,75 ítalskar lírur (1.423,00);
1,3865 kanadískir dollarar (1,3892)
og 153,65 jen.
Frakkland:
Chirac fer varlega í
að selia ríkisfyrirtæki
Parfs, AP. "
NÚ ER að hefjast mesta uppboð
á ríkisfyrírtækjum í sögu
Frakklands. Menn eru á önd-
verðum meiði um ágæti þessa
uppboðs. Ýmsir telja að sala
ríkisfyrirtækja muni efla efna-
haginn, öðrum finnst að rétt
eins mætti veðsetja skartgripi
krúnunnar.
í áætlun Jacques Chirac, for-
sætisráðherra, kveður á um að
hlutabréf í 65 ríkisfyrirtækjum
verði seld. Þar eru hlutabréf í
bönkum, fjölmiðlum og olíufyrir-
tækjum.
Hægri menn, sem settust við
stjómvölinn í mars eftir að sósíal-
istar höfðu verið við völd í nokkur
ár, líta á sölu ríkisfyrirtækja sem
leið til að hleypa lífí í franskt efna-
hagslíf og auka samkeppnishæfni
franskra fyrirtækja.
Með því að selja hlutabréfín er
ætlunin að auka eignarhlut al-
mennings í fyrirtækjum og
minnka fjárlagahalla, sem talið
er að nemi 145 til 200 milljörðum
franskra franka á næsta ári.
Nýtt gildismat
Nefnd, sem stjórnin skipar,
ákveður verð hlutabréfanna.
Starfsmönnum verður gefínn
kostur á að kaupa ákveðið magn
hlutabréfa í fyrirtækjum, sem
þeir vinna hjá og erlendum aðilum
verður aðeins leyft að eignast
tuttugu prósent hlutabréfa í
frönskum fyrirtækjum.
„Áður en árið er liðið verður
nýtt gildismat komið á í Frakk-
landi,“ lofaði Chirac á fyrsta
blaðamannafundi sínum í embætti
forsætisráðherra fyrir mánuði.
En álit almennings á þessari
stefnu er tvískipt og hefur hún
leitt til fyrstu stjómarkreppunnar
í því stjómarfyrirkomulagi, sem
nú er í Frakklandi: ríkisstjóm
hægri manna í samstarfi við for-
seta úr röðum sósíalista.
Stjóm Chiracs fékk því fram-
gengt á þingi að stjómað yrði
með tilskipunum til að unnt yrði
að hrinda þeim markmiðum, sem
hægri menn töldu mikilvægust, í
framkvæmd sem fyrst.
Þegar stjómin lagði úrskurð
um sölu ríkisfyrirtækjanna fyrir
Mitterrand neitaði hann að skrifa
undir. Forsetinn sagði að hér
væri svo mikilvægt mál á ferðinni
að þingið yrði að flalla um það
og bar því einnig við að hætta
væri á að fyrirtækin kæmust í
hendur erlendra aðilja.
Chirac kom í veg fyrir uppgjör
milli stjómar og forseta og féllst
á kröfu Mitterrands. Þingið af-
greiddi lögin 31. júlí og Mitterrand
skrifaði undir.
Þótt Chirac hafí kvartað undan
því að Mitterrand tefði mikilvæg-
ar endurbætur stjórnarinnar, fer
hann að öllu með gát. Fréttaskýr-
endur spá því að aðeins 25 ríkis-
fyrirtæki verði seld á næstu fímm
ámm.
Stefna Chiracs að selja ríkis-
fyrirtæki gengur þvert á aðgerðir
fyrri stjómar sósíalista eins og
önnur baráttumál hægri stjómar-
innar. í forsætisráðherratíð
sósíalistans Laurents Fabius voru
ýmis stór iðnfyrirtæki þjóðnýtt
árið 1982. Þessi stefna virðist
ekki hafa fallið kjósendum í geð
og í nýlegri skoðanakönnun
kvaðst aðeins 21 prósent að-
spurðra telja þjóðnýtinguna hafa
borið árangur. En sala ríkisfyrir-
tækja virðist ætla að reynast
varasamt verk, bæði af pólitískum
og hagnýtum ástæðum.
Deilt um sölu
sjónvarpsstöðvar
Skoðanakannanir sýna að
meirihluti Frakka er andvígur því
að TFl, sjónvarpsstöð ríkisins,
verði seld, þótt þeir séu einnig á
móti því að þjóðnýta fyrirtæki.
Francois Leotard, menningar-
málaráðherra, ætlar þó að láta
af því verða að selja TFl og seg-
ir að franskar sjónvarpsstöðvar
verði hæfari til samkeppni og
sjálfstæðari fyrir vikið.
Það hvetur stjómina til aðgátar
hversu mörg fyrirtæki skuli seld
og hver áhrif það getur haft á
ljármál og markaðinn í Frakk-
landi.
Fyrsta verk stjómarinnar var
að skipa nýja forstjóra tólf fyrir-
tækja, sem selja á, 23. júlí.
Síðan þá hefur stjómin reynt
að ákveða hvaða fyrirtæki verði
seld síðar á þessu ári. Búist er
við að Edouard Balladur, við-
skiptaráðherra, tilkynni í septem-
ber að hafíst verði handa um að
selja tvö eða þijú fyrirtæki.
Fréttaskýrendur segja líklegast
að þessi fyrirtæki verði valin úr
tveimur bönkum, tveimur iðnfyr-
irtækjum, tveimur tryggingafé-
lögum og tveimur félögum um
hlutabréfaeign í fyrirtækjum.
Jean-Yves Anglade, sérfræð-
ingur Sellier SA-fyrirtækisins í
París um hlutabréf, segir að sala
ríkisfyrirtækja eigi eftir að gera
þau samkeppnishæfari. Þau verði
Francois Mitterrand, forseti.
Jacques Chirac, forsætisráð-
herra.
þá óháð duttlungum og höftum
stjórnmálamanna.
„Ákvarðanir um stjómun fyrir-
tækjanna verður heldur ekki jafn
pólitískt vegna þess að stjórnend-
ur franskra ríkisfyrirtækja eiga
bágj: með að reka starfsmenn
vegna atvinnuleysisins og gildir
þar einu þótt fækka þurfí starfs-
liði,“ segir Anglade og bætir við:
„Frönsk eignarhaldsfyrirtæki eru
þegar farin leggja fyrir fé til að
grípa gæsina þegar hún gefst.
Aftur á móti gæti farið svo að
grípa þyrfti til skattaívilnana og
annarra slíkra aðgerða til að fá
aðra aðilja til að festa fé í þessum
ríkisfyrirtækjum. Og það er
ógerningur að spá um það hvem-
ig markaðurinn bregst við þegar
ríkisfyrirtækin verða seld.“