Morgunblaðið - 21.08.1986, Blaðsíða 50

\r
50
cfeei TZÍJOA IS H'JDAOirTMim ,GK1A W’/T);jíJ(m
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. ÁGÚST 1986
U
i*
!
munmn
Kem hinpcð 5em ákiptmerni /x
áster,
.. .ad vita að hún vill /.ir.i
fluka fiskinn
TM Reg. U.S. Pat. Otf —all rlghts reserved
01986 Los Angeles Times Syndlcale
Mamma. — Ég get ekki
sofnað fyrir tíkarspenun-
Maðurinn minn verður
leiður að hafa ekki fengið
tækifæri til þess að hitta
Þ'g!
HÖGNIHREKKVISI
» P0 ÞyfeFTlR /MElRi éViT/\UVKTAREVC>l.
Hvalkjöt er hollt
Edda Magnúsdóttir matvæla-
fræðingur hjá Rannsóknarstofnun
fískiðnaðarins skrifar:
„Vegna viðtals í morgunútvarpi
þriðjudaginn 12. ágúst sl. við annan
af ritstjórum Gestgjafans um gæði
hvalkjöts og matreiðslu á því langar
mig að leiðrétta það sem þar var
sagt, þ.e. að hvalkjötið væri
vítamín- og bætiefnalaust.
Til að bera saman næringargildi
hvalkjöts við annað kjöt valdi ég
nautakjöt (sirloin steik) og eru
meðfylgjandi tölur fengnar úr nær-
ingarefnatöflum úr bókinni
Composition of Foods, útg. 1975
af United States Department of
Agriculture.
Við samanburð á næringargildi
hvalkjöts og nautakjöts kemur í ljós
að í þessum tveimur kjöttegundum
er efnainnihaldið nokkuð líkt, þ.e.
prótein u.þ.b. 20%, fita 6-7% og
kolvetni engin. Fitusýrusamsetning
þessara tveggja tegunda er hins
vegar ólík. Hvalfita inniheldur mun
meira af ómettuðum fítusýrum en
nautafita og er því heilsusamlegri.
B-vítamínin eru svipuð í hvalkjöti
og nautakjöti og steinefnin líka
nema hvað jám er meira í hvalkjöti
en í flestu öðru kjöti og tífalt á við
nautakjöt, enda er talað um að því
dekkra sem kjöt sé þeim mun jám-
ríkara sé það. Því má segja að sá
munur sem er á bætiefnainnihaldi
þessara tveggja kjöttegunda sé
hvalkjötinu í vil.
Þess vegna getum við fengið
okkur ódýrt og gott hvalkjöt í mat-
inn, fullviss um hollustu þess og
væri ekki úr vegi að Gestgjafínn
kæmi með nýjar uppskriftir til að
fara eftir við matreiðslu á þessu
ágæta hráefni.“
Samanburjur á næringarcfnainnihaldi í hvalkjöti og .autakjoti - miðaö er viö 100 g
af ætum hluta.
Vatn
%
Orka
%
Prótein
%
F ita
\
Kolv.
%
Stein-
efni
g
Ca
me
P
mg
Fe
mg
K
mg
A
a . e .
b2
mg
Níasín
mg
Hvalkjöt
Nautakjöt
70,9 156
70,9 152
20,6
21,4
' ,5
6 ,7
1.0
1 ,0
12
12
144
199
30X
3,2
22
2
10
0,09 0,08 4,7*
0,09 0,19 5,1
xTölur yfir járn (Fe) í hvalkjöti eru úr bókinni Meat Science, 3rd ed. eftir Lawrie, R.A
(1985) og tölur yfir níasín eru fengnar úr Food com osition and Nutrition Tables 1981/82.
Yíkverji skrifar
Sumarsýningar þær sem Nor-
ræna húsið hefur gengist fyrir
um árabil em jafnan skemmtileg
tilbreyting í langdegi sumarsins.
Sýningin sem nú stendur yfir er
þó með hressilegasta móti, en þama
em sýnd verk fjögurra málara okk-
ar af yngri kynslóð sem segja má
að séu þegar búnir að finna sér
ömgga sillu í íslenskri myndlist.
Þetta em þeir Einar Hákonarson,
sem er aldursforsetinn, Gunnar Orn
Gunnarsson, Helgi Þorgils Friðjóns-
son og Kjartan Olason.
Fyrir áhugasaman leikmann með
tiltölulega hefðbundna myndsýn og
sem skoðar þar af leiðandi myndir
einatt með því hugfari hvernig þær
fari á stofuveggnum heima, verða
verk Einars Hákonarsonar óhjá-
kvæmilega minnisstæðust. Einar er
greinilega að feta sig inn í nýtt
tímabil um þessar mundir og það
verður fróðlegt að fylgjast með
honum á þeirri leið. Gunnar Öm
verður æ villtari eftir því sem hon-
um vegnar betur í Ameríkunni.
Helgi Þorgils er einhver sérstæð-
asti myndlistarmaður okkar um
þessar mundir, nýlistarmaður eða
hug-myndlistarmaður eins og það
er kallað í sýningarskrá — en með
ótvíræða teiknihæfileika og málar
stórar og mikilfenglegar myndir
með skírskotunum í gömul klassísk
málverk. Það er engu líkara en í
Helga sé kominn réttborinn arftaki
Kjarvals, því hugmyndaheimurinn
sem blasir við í sjálfu málverkinu
hjá Helga er á sinn hátt stundum
glettilega skyldur þeirri goðsagna-
veröld sem gamli meistarinn átti til
að draga upp í sumum verkum
sínum. Heimspekin og hugmynda-
fræðin á bak við málverk þessara
tveggja listamanna er hins vegar
allt annars eðlis. Unglingurinn í
hópnum er Kjartan Ólason og það
eru lítil unggæðismerki á máttug-
um og alit að því dulúðugum
verkum hans.
Það mun vera megintilgangur
sumarsýninga Norræna hússins að
gefa ferðamönnum, erlendum sem
innlendum, kost á því að sjá það
helsta sem er á döfinni í íslenskri
myndlist. Aðrir myndlistarunnend-
ur ættu hins vegar ekki að láta slíkt
fæla sig frá því að sjá þessa fjör-
legu sýningu áður en henni lýkur
nú um næstu helgi.
Verðfall það sem orðið hefur á
eldislaxi á helstu mörkuðum
erlendis hlýtur að vera frammá-
mönnum fískeldis hér á landi
nokkurt áhyggjuefni. I einhveijum
tilfellum munu áhrif verðfallsins
þegar vera farin að lýsa sér í því
að útlendingar sýna nú minni áhuga
á því að ráðast í stórframkvæmdir
á þessu sviði með innlendum laxeld-
ismönnum.
Sennilega getum við þakkað for-
sjóninni fyrir það að verðfallið á
eldislaxi kemur nú á þessari stundu
— áður en allir sem vettlingi geta
valdið eru komnir út í laxeldi í ein-
hverri mynd. Skynsamlegast hlýtur
nú að vera að eftirláta þeim stöðv-
um sem nú þegar eru komnar á
einhvern rekspöl, þróunarstarfið í
kringum þessar nýju og áhættu-
sömu atvinnugrein. Á bak við þær
flestar standa traustir og fjársterk-
ir aðilar og þess umkomnir að taka
á sig þau áföll og bamasjúkdóma
sem óhjákvæmilega hljóta að hetja
á svo unga grein.
Af hálfu stjómvalda hefur orðið
undarlegur dráttur á stefnumörkun
fyrir fiskeldið. Þar á bæ hljóta
menn þó að hafa áhuga á að ekki
komi til offjárfestingar í þessari
grein, eins og ýmsum öðmm sem
hafa síðan verið að sliga lands-
menn. Stjómvöld eiga til dæmis
eftir að gera það upp við sig í eitt
skipti fyrir öll hvort skipa eigi físk-
eldinu á bás innan landbúnaðar-
ráðuneytisins eða sjávarútvegs-
ráðuneytisins. Þar getur verið um
vemlegt álitamál að ræða.
Af einhveijum ástæðum virðist
þróunin í laxeldi hér á landi ætla
að verða á nokkuð aðra lund en
víða erlendis, því helstu stöðvamar
sem hér em í uppsiglingu verða
margar mjög stórar á alþjóðlegan
mælikvarða. í Noregi hins vegar
em flestar stöðvarnar tiltölulega
litlar með í kringum 100 tonna
framleiðslu á ári. Víkveiji var fyrr
á þessu ári á vesturströnd Kanada
og fékk þá að kynnast iítillega
áformum manna í British Columbia
í laxeldi, en meðfram strönd BC er
eitthvert álitlegasta laxeldissvæði í
heimi. Fróðlegt var að kynnast þar
sjónarmiðum eins af yfírmönnum
BC Packers, sem er helsti útflytj-
andinn á Kyrrahafslaxi. Hann sagði
að þeir hjá BC Packers fylgdust
náið með framvindunni í laxeldi en
hefðu engin áform uppi um að fara
sjálfír út í laxeldi að svo komnu
máli. Ástæðan var sú að hans sögn
að menn þar töldu laxeldið meira í
ætt við búrekstur en útveg. Þessi
maður sá fyrir sér margar litlar
laxeldisstöðvar í einkaeigu og sem
heimilisfólk á viðkomandi laxabúi
annaðist af sömu alúð og tilfinningu
og ef um væri að ræða kýr, svín
eða alifugla. Hlutverk BC Packers
var að framleiða fóður handa
laxabúunum og að kaupa síðan lax-
inn af laxabúunum og selja.
Ef þetta er raunhæf mynd af
laxeldi framtíðarinnar, þá eru Is-
lendingar greinilega á rangri braut,
því varla eru aðstæður svo gjör-
ólíkar hér á landi og á vesturströnd
Kanada að stórrekstur borgi sig hér
en smábúskapur þar vestra. Og ef
þetta er laxeldi framtíðarinnar, þá
á þessi atvinnuvegur greinilega
heima innan landbúnaðarráðuneyt-
isins.
En það er einnig ástæða til að
velta því fyrir sér hvort markaður
fyrir eldislax hafí ekki verið of-
metinn og hvort verðfallið nú sé
ekki staðfesting á því. Er raunhæft
að ætla að flestir þeir sem aldrei
hafí neytt lax áður þyki hann yfir-
leitt lostæti þegar þeir bragða hann
í fyrsta sinn og má stækka markað-
inn með þeim hætti, því varla munu
þeir sem þegar hafa dálæti á laxi
borða hann mikið oftar en þeir gera
nú? Segir ekki sagan að jafnvel
hundamir í Borgarfirði hafí farið í
felur þegar þeir heyrðu minnst á
lax hér á árum áður? Svo leitt var
fólk og hundar þar um slóðir á
þessu góðmeti yfír háveiðitímann.
Lax er líkt og ijúpan — lostæti sem
mesti glansinn fer fljótlega af þegar
það er of oft á boðstólum.
Er ef til vill skynsamlegri stefna
í fískeldi að hægja eitthvað á áform-
unum í laxeldi en í þess stað leggja
stóraukna áherslu á eldi á verðmæt-
um sjávarfíski, svo sem skelfíski
ýmiss konar, flatfíski o.fl.? Þekk-
ingin á þessu sviði er hins vegar
að miklu leyti innan stofnana sjáv-
arútvegsins, svo ef þetta verður
ofan á, kann að vera skynsamleg-
ast að fella fískeldið almennt undir
sjávarútvegsráðuneytið.
Það verður fróðlegt að fylgjast
með því hvað stefnu fiskeldismálin
taka hér á landi í ljósi nýrra við-
horfa.