Morgunblaðið - 11.01.1987, Blaðsíða 29

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. JANÚAR 1987
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. JANÚAR 1987
29
Plnrfujj Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, simi 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuði innanlands. i lausasölu 50 kr. eintakið.
Umbrot í Klna
Mótmæli stúdenta í Kína
eru þess eðlis, að þeir,
sem þekkja aðstæður í landinu,
eru sannfærðir um, að voldug
öfl standi þeim að baki. Ekkert
er máli skiptir gerist í landinu
af tilviljun. Þótt kínverska
stjómkerfið hafí verið að breyt-
ast, eru breytingamar ekki
orðr.ar nægilega miklar til þess,
að almenningur hafí sjálfur
fmmkvæði að jafn róttækum
aðgerðum og námsmenn hafa
gripið til og vakið hafa heims-
athygli.
I fyrsta lagi hafa námsmenn
haft í frammi ögranir við lög-
regluna. Þeir hafa farið í
mótmælagöngur í trássi við
opinber fyrirmæli. í öðru lagi
hafa stúdentar tekist á við op-
inbera málsvara stjómvalda
með árásum á forystugreinar í
dagblöðum, stjómarmálgögn-
um, og þá sérstaklega á
Dagbiaðið íPeking. „Dagblaðið
birtir fullt af lygum,“ sagði einn
námsmanna við Reuter-frétta-
stofuna og bætti við: „Allur
leiðarinn er uppfullur af lygum
utan ein lína. Þar segir að
maður eigi ekki að óttast sann-
leikann."
Unnt er að velta lengi vöng-
um yfír því, hvað valdi umbrot-
unum í Kína og hvert þau leiði.
Þær vangaveltur em þó byggð-
ar á sandi vegna þeirrar miklu
leyndar, sem enn ríkir í Kína.
Á þessu stigi nægir að staldra
við þá staðreynd eina, að til
okkar berast þær fréttir og
myndir, sem menn hafa getað
séð á síðum Morgunblaðsins.
Hvemig yrði okkur við, ef ein-
hver sambærileg tíðindi bærust
frá Sovétríkjunum? Ekki em
mörg ár síðan stjómkerfí þess-
ara tveggja kommúnistaríkja
var sambærilegt að því leyti,
að í báðum réð leyndarhyggja
og hrein fátæktarstefna í efna-
hagsmálum. Nú geta frétta-
menn breska útvarpsins, BBC,
staðið á Torgi hins himneska
friðar í Peking og talað við
kínverska námsmenn á ensku
og sent skoðanir þeirra hindr-
unarlaust til heimsins alls.
Hvenær fá þeir leyfí til slíkrar
starfsemi á Rauða torginu í
Moskvu? Og í Kína hefur mark-
aðsöflunum verið leyft að draga
úr fátækt og örbirgð. Ekkert
sambærilegt er að gerast í sov-
ésku efnahagslífí.
í október síðastliðnum vom
tíu ár liðin frá því að menning-
arbyltingunni svonefndu lauk í
Kína. Á tímum byltingarinnar
?gengu námsmenn um að skipun
stjómvalda og kröfðust skilyrð-
islausrar hlýðni við kenningu
Maós. Á árinu 1978 ákváðu
kínversk stjómvöld undir for-
ystu Dengs Xiaoping, að tekin
skyldi upp ný efnahagsstefna
og stefnt að opnu þjóðfélagi.
Síðastliðið sumar var formlega
ákveðið, að setning, sem höfð
er eftir Maó og varð stefnuat-
riði kínverskra kommúnista
1956: „Látum hundrað blóm
blómstra og hundrað skoðanir
keppa“ ætti ekki einungis við
um vísindi heldur einnig stjóm-
mál. Nú er það yfírlýst stefna
stjómvalda í Peking, að al-
menningi sé ekki aðeins heimilt
að ræða um stjómmál heldur
er fólk hvatt til að láta í ljós
eigin skoðanir á þeim.
Efnahagsstefna Dengs er
umdeild meðal þeirra, sem
stjóma Kína. Þeir em vafalaust
margir, sem vilja hverfa til
gamla tímans. Innleiðing skoð-
anafrelsis er ekki síður um-
deild. Svo virðist, að þeir, sem
vilja, að blómin fái að blómstra,
standi að baki kinverskum
námsmönnum og hvetji þá til
dáða. Niðurstaða umbrotanna
í Kína er alls ekki gefín, hvorki
í efnahagsmálum né að því er
þróunina til lýðræðis varðar.
En Kínveijar em ekki hræddir
við að leyfa umheiminum að
fylgjast með umbrotunum.
Þjóðviljinn og
Afganistan
Iforystugrein Þjóðviljans á
föstudag er rætt um horfur
í Afganistan eftir för Eduards
Shevardnadze, utanríkisráð-
herra Sovétríkjanna, til lands-
ins. Gefur Þjóðviljinn sér það,
að mark eigi að taka á yfírlýs-
ingum sovéskra ráðamanna og
leppa þeirra í Kabúl um vopna-
hlé og friðarvilja. Blaðið telur
á hinn bóginn, að Kínverjar og
Vestur-Evrópumenn þurfí að
láta að sér kveða til að „sæmi-
legar friðaraðgerðir" komi til
sögunnar í Afganistan. Og
hvað er „sæmilegt" að mati
Þjóðviljans? í forystugrein mál-
gagns Alþýðubandalagsins
segir: „að í Kabúl sæti stjóm
sem gætti hlutleysis en væri
um leið vinsamleg Sovétrílqun-
um.“
í „þjóðfrelsi" Alþýðubanda-
lagsins og Þjóðviljans felst, að
ríkisstjómir skuli vera „vin-
samlegar Sovétríkjunum". Það
er ekki frelsi Afgana, sem Þjóð-
viljinn ber fyrir bijósti heldur
hagsmunir Sovétríkjanna.
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 10. janúar
Það var athyglisvert að
hlusta á samtal við Rob-
ert McNamara, fyrrum
varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, í CNN-
sjónvarpsstöðinni
bandarísku sem var hvað
atkvæðamest á topp-
fundinum í Reykjavík. Samtalið átti sér
stað vegna bókar sem McNamara hefur
skrifað og heitir Blundering into Disaster.
I þessu samtali kom Reykjavík mjög við
sögu og stórveldafundurinn þar. McNam-
ara kvaðst þess fullviss að ástandið í
heimsmálunum hefði batnað verulega á
sl. ári. Það hefði verið áberandi að forystu-
maður Sovétríkjanna hefði talað með
öðrum hætti en menn ættu að venjast úr
þeirri átt. Gömlu vígorðin hefðu verið sett
til hliðar. Þessi fyrrum vamarmálaráð-
herra og því fyrirrennari Weinbergers
sagði að Reagan-stjómin hefði fylgt sterkri
utanríkisstefnu og virtist lýsa yfir stuðn-
ingi við þann þátt í stjómarathöfnum
forsetans. McNamara hefur mikla þekk-
ingu á alþjóðamálum og vakið athygli á
hungri og fátækt í þriðja heiminum á und-
anfömum árum, því að hann settist svo
sannarlega ekki í helgan stein, þegar hann
hætti afskiptum af stjórnmálum, heldur
einbeitti hann sér að efnahags- og al-
þjóðamálum eins og kunnugt er.
McNamara sagðist hafa trú á því að
Reagan mundi halda áfram sterkri ut-
anríkisstefnu, ef hann fengi frið til. Hann
gerði ekki alltof mikið úr írans-hneyksl-
inu, en sagði að það sýndi að óvanir menn
hefðu verið að vasast í því sem þeir kynnu
ekki og hneykslið stafaði m.a. af því að
vanir stjómarerindrekar með mikla reynslu
hefðu ekki verið kallaðir til. Utanríkismál
væm viðkvæm og það væri of mikið af
því að óvanir menn fjölluðu um þau með
ýmsum hætti. Allir þræðir ættu að liggja
um utanríkis- og vamarmálaráðuneytið,
en það hefði augsýnilega ekki verið í þessu
tilfelli. Schultz og Weinberger hefðu verið
utangátta og þeirra menn.
Áður hafði Donald Regan verið yfír-
heyrður fyrir nefnd þingsins sem fjallar
um málið og svo er að skilja að hann hafí
ekki vitað um atburðarás í þessu vopna-
sölumáli. Hann kemur afarvel fyrir. Regan
er starfsmannastjóri Hvíta hússins og því
er haldið fram í fjölmiðlum, að Nancy
Reagan, eiginkona forsetans sem fjölmiðl-
ar telja áhrifamesta ráðgjafa hans, vilji
að Regan hverfí úr embætti, en aðspurður
blæs hann á allt slíkt. Regan var með
Reagan í Reykjavík. Hann hafði verið hér
áður, það var í stríðinu eins og kom fram
í samtali sem Agnes Bragadóttir átti við
hann fyrir Morgunblaðið í Washington
eftir toppfundinn. Framburður Regans
fyrir þingnefndinni virðist falla í sama
farveg og það sem McNamara sagði, þ.e.
að þeir sem helzt hefðu átt að fylgjast
með framvindu hefðu verið utan gátta.
Samt eru margir sem telja að forsetinn
sjálfur hafí vitað meira en komið hefur
fram, en engar heimildir eru þó fyrir því.
Helzt er að sjá eins og þama hafí orðið
eitthvert tjáskiptaslys á æðstu stöðum og
þykir ekki gott þegar forsetaembætti
Bandaríkjanna er annars vegar.
Þess var beðið með óþreyju að Casey,
yfírmaður bandarísku leyniþjónustunnar
CLA, kæmi fyrir þingnefndina, en í stað
þess var farið með hann í sjúkrahús í höf-
uðborginni og tekið úr honum heilaæxli.
Hann hafði fengið aðsvif.
Shultz og Weinberger hafa augsýnilega
frétt af vopnasölunni eins og hveijir aðrir
blaðalesendur, annað hefur a.m.k. ekki
komið fram, og Shultz hefur nánast hreins-
að sig af öllu vitorði. En svona framkoma
við utanríkis- og vamarmálaráðherra
landsins hefur einmitt verið meinið, að
dómi McNamara.
Reykjavík enn í
sviðsljósinu
Eins og fyrr getur kom Reykjavík mjög
við sögu í samtalinu við McNamara. Hann
sagði að forsetinn hefði ekki verið nægi-
lega vel undirbúinn undir þennan fund,
enda sagði hann sjálfur: Við erum komnir
á kaf í samninga, en það var ekki ætlun-
in. Þetta undirbúningsleysi hefði komið
fram undir lokin, einnig hjá aðstoðarmönn-
um forsetans.
McNamara sagðist vera sammála þeim
tillögum eða áætlunum sem rætt hefði
verið um í Reykjavík og ekki væri hægt
að halda viðræðum áfram án þess að
byggja á toppfundinum í Reykjavík. Þar
hefðu línumar verið lagðar, hvað sem segja
mætti um fundinn að öðm leyti. Þeim sem
áhuga hafa á að kynna sér á einum stað
viðhorfin sem fram komu í Reykjavík skal
bent á nýútkomna bók blaðamanns Morg-
unblaðsins, Guðmundar Magnússonar,
Leiðtogafundurinn í Reykjavík, en þar em
helztu atriði hans tíunduð í hnotskum. Þar
segir:
„Hvað gerðist í raun og vem á fundi
Reagans og Gorbachevs í Höfða? í fæstum
orðum sagt gerðust þar óvæntari og sögu-
legri atburðir en nokkur átti von á þegar
til fundarins var boðað. Bandaríkjamenn
komu til fundarins í von um að geta lagt
gmndvöll að samkomulagi um vemlega
fækkun meðaldrægra kjamorkueldflauga
í Evrópu og Asíu og takmörkun á tilraun-
um með kjamorkuvopn. Þeir vonuðust líka
eftir því að ákvörðun yrði tekin um dag-
setningu næsta fundar Reagans og
Gorbachevs í Washington, þar sem unnt
yrði að ganga formlega frá slíku samkomu-
lagi. Sovétmenn virðast hafa komið til
fundarins með það eitt í huga að stöðva
geimvamaáætlun Bandaríkjastjómar. Til
að ná því markmiði virðast þeir hafa verið
reiðubúnir að kasta öllum eða nær öllum
kjamorkuvopnum fyrir róða. Og Banda-
ríkjamenn reyndust fúsir að útrýma
megninu af eigin kjamorkuvopnum, ef
þeir fengju að halda áfram rannsóknum
og tilraunum með geimvamir. í Höfða
tókst samkomulag — sem aldrei var þó
undirritað og er því ekki í gildi — um að
útrýma öllum meðaldrægum kjamorkueld-
flaugum í Evrópu, þ.e. SS-20 flaugum
Sovétmanna og stýri- og Pershingflaugum
Bandaríkjamanna. Fyrir fundinn höfðu
samningamenn stórveldanna í Genf orðið
ásáttir um að fækka þessum vopnum svo
að hvor aðili hefði flaugar sem geta borið
100 lqamorkusprengjur eða kjamaodda.
Niðurstaðan varð hins vegar í samræmi
við tillögu sem Reagan forseti setti fram
fyrir nokkmm ámm, þegar harðast var
deilt um kjamorkuvopn í Evrópu og svo-
kallaðar friðarhreyfíngar létu hvað mest
til sín taka. í annan stað tókst um það
samkomulag í Höfða, að í Asíu gætu Sov-
étmenn haft eldflaugar er bæm 100
kjamaodda og Bandaríkjamenn sama
§ölda á heimaslóðum. Þama er um að
ræða vemlega fækkun, því nú em kjama-
oddar Sovétmanna í Asíu 513.
í þriðja lagi féll Gorbachev frá kröfu
sinni um tafarlausa stöðvun allra kjam-
orkuvopnatilrauna. Hann féllst á tillögu
Reagans um að fækka í staðinn slíkum
tilraunum og draga úr umfangi þeirra, en
samkomulagsdrögin gera ráð fyrir því að
stefnt skuli að því að hætta þeim með
öllu síðar.
Um þessi þijú atriði hefði verið hægt
að gefa út sameiginlega yfírlýsingu að
loknum fundinum í Höfða og undirrita
samninga um þau í Washington síðar á
árinu. Bandaríkjamenn virðast hafa verið
reiðubúnir til þess, en það vom Sovétmenn
ekki. Þessi afstaða hefur komið mörgum
á óvart vegna þess að Sovétstjómin hafði
látið í það skína að áfangasamningar
væm mögulegir. Á Reykjavíkurfundinum
setti Gorbachev hins vegar sem úrslitaskil-
yrði fyrir samkomulagi um þessi atriði að
það væri tengt fækkun langdrægra kjam-
orkueldflauga og verulegum takmörkun-
um á geimvamarrannsóknum Bandaríkja-
manna. Bandaríkjamenn sættu sig hins
vegar ekki við að marka rannsóknum á
geimvömum þann þrönga bás sem Sovét-
menn kröfðust og á því atriði strandaði
samkomulag í Höfða á síðdegisfundinum
óvænta 12. október.
Þegar fundinum í Höfða lauk var einnig
óleystur ágreiningur um framtíð skamm-
drægra kjamorkueldflauga í Evrópu.
Tillaga Gorbachevs var að þeim yrði ekki
fjölgað frá því sem nú er, en það hefði í
för með sér yfírburði Sovétríkjanna á þessu
sviði. Það var þess vegna ekki að ástæðu-
lausu að Helmut Kohl, kanslari Vestur-
Þýskalands, sendi Reagan bréf nokkmm
dögum fyrir Reykjavíkurfundinn og benti
honum á þá stöðu sem yfírburðir Sovét-
manna á þessu sviði sköpuðu í Evrópu.
Tillaga Bandaríkjamanna í Höfða var um
jafnræði á þessu sviði, þ.e. að fjöldi
skammdrægra eldflauga hjá báðum aðilum
skyldi miðast við núverandi fjölda sovésku
flauganna. Um þetta náðist ekki sam-
komulag.
í viðræðunum um langdrægar eldflaug-
ar og geimvamir þokaðist í samkomulags-
átt um veigamikil atriði. Báðir aðilar féllust
á að fækka kjamorkusprengjum í hinum
langdræga herafla sínum (langdrægum
eldflaugum á landi og í kafbátum og
sprengjum og meðaldrægum eldflaugum í
flugvélum) um helming á næstu fímm
árum. Samstaða var einnig um að virða
samninginn um gagneldflaugar (ABM) frá
1972 í tíu ár, en að þeim tíma liðnum
mætti segja honum upp með sex mánaða
fyrirvara. í Genfarviðræðunum höfðu
Bandaríkjamenn fallist á að virða samning-
inn í sjö og hálft ár en Sovétmenn gert
kröfu um að virða hann í fímmtán ár, eins
og vikið var að hér að framan, svo þama
komu Reagan og Gorbachev hvor til móts
við hinn. Með því að virða ABM-samning-
inn getur hvorugur aðili sett upp gagneld-
flaugakerfi í geimnum á gildistíma
samningsins.
Öll þessi samkomulagsdrög hvíldu að
mati Gorbachevs á því hvert yrði leyfílegt
umfang geimvamarrannsókna á næstu tíu
árum. Krafa Gorbachevs var að rannsókn-
ir og tilraunir yrðu alfarið bundnar við
rannsóknarstofur. í því skyni vildi hann
setja nýtt ákvæði í ABM-samninginn sem
kvæði upp úr um þetta, en í samningnum
nú er ekkert sem bannar tilraunir utan
rannsóknarstofu. Gorbachev kvað þetta
vera gert til að „styrkja" samninginn, en
Reagan og ráðgjafar hans töldu þetta „rót-
tæka breytingu" á samningnum sem
myndi leiða til þess að geimvamaáætlunin
væri í rauninni úr sögunni.
Gorbachev benti á að sú staða blasti
við að langdrægum kjamorkueldflaugum
Sovétríkjanna hefði verið fækkað um helm-
ing og í kjölfarið hefðu Bandaríkjamenn
komið sér upp geimvamakerfí sem drægi
mjög úr áhriftim þeirra sovésku eldflauga
sem eftir væm. I rauninni þyrftu Sovét-
menn að ijölga langdrægum kjamorku-
flaugum sínum við þessar aðstæður en
ekki fækka þeim. Svar Reagans var: Við
skulum þá semja um það að eyða öllum
langdrægum eldflaugum á næstu fímm
ámm eftir að helmingnum hefur verið
eytt. Gorbachev féllst á tillöguna og kvaðst
síðan vilja enn lengra á seinna tímabilinu.
Hann sagðist vilja eyða öllum langdræga
kjamorkuheraflanum, en ekki bara eld-
flaugunum. Heimildum ber ekki saman
um það, hvort Reagan hafði samþykkt
þetta, en Sovétmenn fullyrða að hann
hafí gert það.
Þegar að þessum púnkti var komið var
það spuming Gorbachevs og ráðgjafa
hans, hvað Bandaríkjamenn ætluðust fyrir
með geimvamakerfí eftir að öllum lang-
drægum flaugum hefði verið útrýmt. Þeir
sögðu að ónauðsynlegt væri að veijast því
sem ekki væri til. Svar Reagans var að
Bandaríkjamenn yrðu að hafa tryggingu
gegn brotum á samkomulaginu og hugsan-
legri árás þriðja aðila, sem kæmi sér upp
kjamorkuvopnum.
„Ég hef heitið bandarísku þjóðinni því
að afsala okkur ekki geimvamaráætlun-
inni,“ sagði Reagan við Gorbachev. „Fyrir
alla muni, reyndu ekki að fá migtil þess.“
McNamara taldi það galla á gjöf Njarð-
ar að Reagan skyldi ekki hafa getað
ráðfært sig við bandalagsþjóðimar í NATO
og hefði það háð honum á fundinum. Slík
ráðfærsla væri nauðsynleg. En nú lægju
málin fyrir og alls ekki annars að vænta
en áframhaldandi bata í samskiptum stór-
veldanna á þessu ári. Undirstaðan væri
Rekkjavik.
Það er dálítið skemmtilegt að heyra
bandaríska stjómmálamenn og fréttamenn
tönnlast á þessu orði Rekkjavik eins og
mm mm
rfJ\ fVl , m
Morgunbladið/RAX.
ekkert sé. Robert McNamara talaði um
Rekkjavik eins og hann hefði búið þar frá
blautu bamsbeini. Líklega verður
Reykjavíkur-fundurinn langlífari og
minnisstæðari í Bandaríkjunum og víðar
en bréfritari taldi fyrir nokkm.
Krókur móti bragði
Þetta sama kvöld var langur þáttur um
afvopnunarmál á annarri sjónvarpsstöð.
Þar talaði m.a. Paul Wamke, sendiherra,
aðalsamningamaður Bandaríkjanna í
SALT II-viðræðunum á vegum samtak-
anna Womans National Democratic Club,
en þessi dagskrá var flutt undir titlinum
Arms Control and Reykjavík og var hádeg-
isverðarfundur í Washington. Sendiherr-
ann nefndi einnig Reykjavík nokkrum
sinnum og er athyglisvert að Bandaríkja-
menn segja aidrei Rekkjavik Iceland,
heldur nægir borgamafnið eitt. Það segir
sína sögu.
Sendiherrann kvaðst ekki halda að af-
staða stjómarandstöðunnar brezku hefði
nein áhrif á viðræður risaveldanna um
afvopnunarmál, þær væm milli þeirra
tveggja. Hann var spurður, hvort hann
væri sammála því sem Fulbright hefði
sagt, að allar slíkar viðræður byggðust á
gagnkvæmu trausti, annars yrði ekkert
samkomulag, og kvaðst hann taka það
nærri sér að þurfa að vera ósammála þess-
um fyrrverandi öldungadeildarþingmanni.
Hann væri þeirrar skoðunar að engum
væri treystandi fyrir neinu nema hagsmun-
um sínum! Hann hefði verið lögfræðingur
í Washington í 38 ár „og ég held ég treysti
engum", sagði Wamke af sannfæringu og
brosti. Það em einfaldlega hagsmunir Sov-
étríkjanna að ekki komi til kjamorkustyij-
aldar og meðan svo er ætti að vera hægt
að treysta þeim, svo langt sem þessir hags-
munir næðu. Sendiherrann sagði að það
væri ekki aðalatriðið hve mikið kjamorku-
oddum eða -flaugum væri fækkað, það sem
skipti máli væri, að þau vopn sem eftir
stæðu kæmu í veg fyrir að þau yrðu not-
uð. Það væri aðalatriðið.
Aðspurður sagði sendiherrann að lokum,
að geimvamaráætlun Reagans væri ekki
efnahagsstyijöld við Sovétríkin, því að
ekki væri ólíklegt að Rússar fyndu tiltölu-
lega ódýrt svar við henni, eins og Gor-
basjov gaf raunar í skyn þegar hann
svaraði spumingu Guðna Bragasonar á
blaðamannafundinum í Háskólabíói. Geim-
stöðvar væm vamarlitlar og hægt að
granda þeim. Þótt ekki kæmust nema 10%
eldflauga gegnum vamarkerfíð væri það
nægilegt til að ógna Bandaríkjunum. Rúss-
ar gætu einfaldlega íjölgað eldflaugum
sínum og kjamaoddum. Það væri raun-
hæfara að spyija, hvort Bandarlkin héldu
út að eyða trilljón milljónum dollara í
stjömustríðsáætlun, á sama tíma og þeir
þyrftu að veija miklu Qármagni í önnur
atriði landvama, s.s. flugmóðurskip.
Síðar þetta sama kvöld talaði Sigmund
Cohen, sem stjómar upplýsingadeildinni í
Washington um afvopnunarmál, og Qallaði
einnig um fundinn í Reykjavík öðrum
þræði. Hann sagði að Rússum hefði orðið
ágengt í Reykjavík vegna þess þeim hefði
tekizt að draga athyglina frá mannrétt-
indamálum, þar sem þeir stæðu illa að
vígi og að afvopnunarmálunum, en þar
ættu þeir betra tafl. Hann sagði að eftir-
lit með afvopnun kæmi ekki eitt sér í veg
fyrir styijöld og afvopnunarsáttmáli væri
því miður ekki heldur trygging fyrir friði
í heiminum. Rússar vissu að Bandaríkja-
menn væm óþolinmóðir, ekki sízt frétta-
menn, en sjálfír hefðu þeir nægan tíma
sem þeir hygðust m.a. nota til að sundra
samstarfí vestrænna þjóða. Hann sagði
að Rússar bæru sjálfír ábyrgð á því, að
SALT II hefði ekki verið samþykkt með
2/s atkvæðum á Bandaríkjaþingi, því að
þeir hefðu gert innrás í Afganistan þegar
samþykkja átti sáttmálann og hann því
saltaður.
Wamke sendiherra hafði áður sagt að
stjómmálamenn hefðu ekki treyst kjósend-
um fyrir því að leggja blessun sína yfir
samkomulagið eins og á stóð. Var að heyra
sem hann harmaði það og teldi þennan j
ótta merki um vanmátt og ístöðuleysi.
Cohen nefndi nokkur atriði SALT II og
virtist telja að ekki væru allir á einu máli
um það hver væru aðalatriði sáttmálans,
sumir segðu að með honum hefði verið
sett þak á fjölda kjamorkuflauga, ef svo
mætti segja, aðrir að helztu tíðindi hans
hefðu verið þau, að með honum hefði m.a.
verið lagt blátt bann við því að framleiða
nýjar tegundir eldflauga eins og MX og
SST 24.
Framburður Reg-
ansfyrirþing-
nefndinni virðist
falla í sama far-
vegogþað sem
McNamara sagði,
þ.e. að þeir sem
helzt hefðu átt að
fylgjast með
framvindu hefðu
verið utan gátta.
Samt eru margir
sem telja að for-
setinn sjálfur hafi
vitað meira en
komið hefur
fram, en engar
heimildir eru þó
fyrir því. Helzt er
að sjá eins og
þarna hafi orðið
eitthvert tjá-
skiptaslys á æðstu
stöðum og þykir
ekki gott þegar
försetaembætti
Bandaríkjanna er
annars vegar.