Morgunblaðið - 15.01.1987, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. JANÚAR 1987
17
Um hvalveiðar
Eftir Kristján
Lilliendahl
Áframhald hvalveiða íslendinga
og vísindalegt gildi þeirra hefur
mjög verið til umræðu. Saga hval-
veiða við ísland er sorgleg. Þremur
tegundum hefur verið útrýmt og
margar aðrar verið ofveiddar. Und-
anfarin ár hefur langreyður verið
uppistaðan í veiðunum og hafa um
240 dýr verið drepin á hverju ári.
Þrátt fyrir aðvaranir var þessum
veiðum haldið áfram og rökin voru
þau að á meðan okkur tækist að
veiða sama fjölda árlega væri allt
í lagi. Nú hefur komið í ljós að
þetta var ekki rétt. Nýleg áætlun
Hafrannsóknastofnunar gerir ráð
fyrir um 160 dýra veiðiþoli stofns-
ins.
Fylgjendur hvalveiða hafa verið
duglegir að koma skoðunum sínum
á framfæri en minna hefur heyrst
til andstæðinganna þar til að Sea
Shepherd lét til skarar skríða. Að-
gerðir þeirra eru óveijandi en
hinsvegar mátti búast við einhveiju
slíku.
Hlutur stjórn-
málamanna
Þrátt fyrir samþykkt Alþingis á
hvalveiðibanni Alþjóða hvalveiði-
ráðsins hefur sjávarútvegsráðu-
neytið unnið gegn vilja Alþingis í
þessu máli. Ástæður þess eru aug-
ljósar, sem sé að tryggja áfram-
haldandi rekstur Hvals hf. Ekki vil
ég draga í efa gildi Hvals hf. sem
skattgreiðanda og vinnuveitanda.
Fyrirtækið virðist vera arðvænlegt
sem sést best á því að það treystir
sér til að taka út úr rekstrinum 50
milljónir á fjórum árum sem eiga
að notast í hvalrannsóknir. Eg held
að fá önnur fyrirtæki í landinu
gætu þetta. Hversu öflugt og gott
fyrirtæki sem Hvalur hf. er breytir
það því ekki að Alþingi ákvað að
fóma hvalveiðum fyrir hagsmuni
sem taldir voru meira virði fyrir
þjóðina. Endalaust má ræða um
hvort þessi ákvörðun hafi verið rétt,
en það er tilgangslaust þar sem hún
hefur þegar verið tekin. Lítilsvirð-
ing sú sem sjávarútvegsráðuneytið
sýnir Alþingi er hinsvegar um-
hugsunarefni. Sérstaka athygli
vekur framganga sjávarútvegsráð-
herra í málinu. Fundið var gat í
alþjóða hvalveiðisáttmálanum og
vísindamenn fengnir til aðstoðar við
að klæða hvalveiðar í visindabún-
ing. Flestir sáu í gegnum þessar
áætlanir og mótmælum rigndi yfir
okkur. Þá hófst áróðursherferð sem
átti að skýra málið fyrir þjóðinni.
Höfðað var til þjóðrembu og útlend-
ingahaturs okkar. Samkvæmt
skoðanakönnunum virðist stór hluti
þjóðarinnar hafa lagt trúnað á
þennan málflutning. Blindan var
svo mikil að ýmsir töldu sjávarút-
vegsráðherra betri í enskri tungu
en bandaríska ráðamenn. Ráðherra
þýðir „primarily for local consump-
tion“ sem heimild til að flytja
hvalkjötið út en flestir aðrir héldu
þetta þýða „aðallega til neyslu inn-
anlands".
Bandaríska stjórnin taldi sig
neydda til að setja viðskiptahömlur
á íslenskar afurðir ef íslendingar
Nýttfélagum
þjóðleg fræði
Félag áhugafólks um þjóðleg
fræði verður stofnað n.k. laugar-
dag. Markmið hins nýja félags
verður að stuðla að söfnun, varð-
veislu og rannsóknum þjóðfræði-
efnis hverskonar og æskilegri
nýtingu þess í þágu íslenskrar
menningar og visinda, eins og
segir í tilkynningu frá undirbún-
ingsnefnd.
Stofnfundurinn verður haldinn í
forsal Þjóðminjasafnsins laugar-
daginn 17. janúar kl. 17.
Kristján Lilliendahl
„Kjarni málsins er sið-
leysi sjávarútvegsráðu-
neytisins og misnotkun
vísindanna. Þetta vita
allir sem vilja vita en
því miður virðist áróður
hvalveiðisinna hafa
ruglað almenning í
ríminu.“
reyndu að sniðganga hvalveiðibann-
ið. Afstaða Bandaríkjanna byggðist
á þarlendum lögum og stjómvöld
þar geta ekki haft fmmkvæði að
því að bijóta landslög. Þar verða
forsetar jafnt sem aðrir stjóm-
málamenn að hlíta lögum eða segja
af sér ella. Bandaríkjamenn hafa
aldrei haft áhuga á því að lenda í
deilum við íslendinga en mæli lög
þeirra svo fyrir komast þeir ekki
hjá því. Hérlendis var ekki skilning-
ur fyrir hendi á þessari erfiðu
aðstöðu Bandaríkjanna. Menn vildu
bara reka herinn enda ekki vanir
því að stjórnvöld teldu sér skylt að
hlíta lögum. íslenskir stjómmála-
menn virðast álíta að lagasetningar
séu einskonar viljayfirlýsingar sem
ekki þurfi að taka tillit til nema það
henti þeim sjálfum.
Málflutningur hvalveiðisinna
hefði aldrei hlotið þessar undirtekt-
ir hjá þjóðinni ef þeir hefðu ekki
verið dyggilega studdir af flestum
fjölmiðlum landsins. Hryggilegast-
ur var fréttaflutningur sjónvarpsins
af málinu og oft fékk maður á til-
finninguna að Hvalur hf. ætti
sjónvarpið. Umfjöllun þess var nær
öll á einn veg þótt fjölmiðlamenn
ættu að vita að tvær eða fleiri hlið-
ar em á hveiju máli.
Vísindaveiðarnar em, ef ekki
ólöglegar, þá að minnsta kosti sið-
lausar. Þær em slæmt fordæmi.
Brasilíumenn, sem hættir vom hval-
veiðum, ætla að hefja „vísindaveið-
ar“ og Norðmenn og Kóreubúar
ætla að halda áfram veiðum undir
yfirskini vísindanna? í fiskveiðideil-
um okkar höfum við haft vemdar-
sjónarmið að leiðarljósi og notið
samúðar erlendis. Þeirri samúð er
nú stefnt í voða.
Hlutur Hafrann-
sóknastofnunar
Allri rannsóknastarfsemi í
landinu er haldið í stöðugu fjár-
svelti. Gildir það jafnt um Hafrann-
sóknastofnun og aðrar rannsókna-
stofnanir. Viðbrögð starfsmanna
hennar ber að skoða í þessu ljósi.
Sjávarútvegsráðherra lofar þeim 50
milljón krónum og biður þá um að
sýna fram á nauðsyn hvalveiða.
Auðvitað verða mennirnir við bón
ráðherra. Þótt ástæðurnar séu aug-
ljósar er það engu að síður sorglegt
að sjá vísindi misnotuð á þennan
hátt. Hinsvegar hafa lengi verið
tengsl á milli Hvals hf. og Hafrann-
sóknastofnunar. Stofnunin hefur
ætíð stutt hvalveiðar með vísindum
og leitt hjá sér gögn sem bent hafa
til ofveiði. Með nýjustu áætlun sinni
virðist stofnunin þó viðurkenna
fyrri mistök en gefur sem fyrr
grænt ljós á áframhald veiða.
í vísindaáætlun Hafrannsókna-
stofnunar mistókst að sýna fram á
nauðsyn hvaladráps. Engum dylst
sem áætlunina les að veiðamar eru
aðalatriðið en ekki rannsóknimar.
Að vísu hefur einhver dýralæknir
hjá Hval hf., Lambertsen að nafni,
áhuga á dauðum hvölum, en ég sé
ekki ástæðu til að við veiðum hvali
hans vegna. Bæði erlendir og inn-
lendir vísindame'nn hafa bent á að
veiðamar séu óþarfar. Mikið er til
af gögnum sem ekki er búið að
vinna úr og tækni nútímans kemur
í stað hvaladráps við söfnun upplýs-
inga.
Rannsóknir á lífríki sjávar eru
okkur íslendingum nauðsjmlegar.
Menn verða að geta trúað niður-
stöðunum en þær má ekki gefa sér
fyrirfram. Ef vísindin eiga að vera
trúverðug verða þau að standa óháð
og mega ekki ganga kaupum og
sölum. Hafrannsóknastofnun hefur
mikil áhrif á nýtingu okkar á gæð-
um hafsins. íslendingar verða að
geta treyst því að tillögur stofnun-
arinnar byggist á bestu fáanlegu
upplýsingum. Þetta traust hefur nú
orðið fyrir áfalli vegna hvalamáls-
ins.
Náttúruvernd
Erlend náttúmvemdarsamtök
hafa talsvert látið í sér heyra vegna
hvalveiða íslendinga. Enda ekki að
furða. Hér á landi hefur málflutn-
ingur þeirra verið skmmskældur
af hvalveiðisinnum og honum ekki
verið svarað á málefnalegan hátt.
Rökþrot hvalveiðimanna virðast al-
gjör og þá er gripið til skítkasts.
Heyrst hafa ummæli eins og „gaml-
ar kerlingar í teboðum" til að lýsa
þessum samtökum. En hvalir em
ekki einkaeign okkar íslendinga.
Hvalimir veija miklum hluta ævinn-
ar á alþjóðlegum hafsvæðum og em
þannig sameiginleg auðlind margra
þjóða.
Sjávarútvegsráðherra hefur sagt
okkur Islendinga vera svo mikla
náttúmvemdarþjóð að við þörfn-
umst ekki leiðbeininga um það efni.
Ekki þurfa menn langt að fara til
að finna uppblásna mela og rofa-
börð og sjá með eigin augum
náttúmvernd okkar. Öðm máli
gegnir um hafið, kynni einhver að
segja, en þar má t.d. benda á að
ekki em nema um 20 ár síðan við
Islendingar veiddum síðustu torfu
vorgotssíldarinnar. Sá stofn
hrygndi við Suðvesturland og var
sú síld er feitust var að hausti. Hún
kemur trúlega aldrei aftur.
Náttúmvemdarráð er sá aðili
sem leiða ætti umræður í þjóðfélag-
inu um náttúmvemd. Þrátt fyrir
ýmis mál sem það hefur lýst sig
andsnúið getur barátta þess ekki
talist þróttmikil. Hvalveiðar okkar
em einungis eitt dæmi um stefnu
náttúmverndarráðs sem lýsa mætti
með orðunum ,já ráðherra“. For-
svarsmenn þess virðast hafa sofnað,
en allir geta vaknað og vonandi
tekur ráðið röggsama afstöðu gegn
vísindaveiðum.
Sjávarútvegsráðherra hefur í
fjölmiðlum haldið því fram að ef
við hættum hvalveiðum myndi hvöl-
um fjölga og þeir éta nytjafiska
okkar út á gaddinn. Á þennan hátt
reynir ráðherra að gera hvalina að
meindýmm. Vísindalega er enginn
fótur fyrir þessari skoðun. í Suður-
höfum hefiir ekki orðið vart við
meiri fisk þótt hvölum hafí verið
nær útrýmt þar. Eða hafa sjómenn
hér kannski orðið varir við aukinn
afla sem rekja megi til áratuga of-
veiði okkar á hvölum?
Höfundur er líffræðingur og
starfarlýá Líffræðistofnun Há-
skólans.
AUGLYSING
um aðalskoðun bifreiða, bifhjóla og léttra
bifhjóla í Hafnarfirði, Garðakaupstað og í
Bessastaðahreppi 1987:
Skoðun fer fram sem hér segir:
Mánud. 19.jan. G 1 til G 300
Þriðjud. 20. jan. G 301 til G 600
Miðvikud. 21.jan. G 601 til G 900
Fimmtud. 22.jan. G 901 til G 1200
Föstud. 23. jan. G 1201 til G 1500
Mánud. 26. jan. G 1501 til G 1800
Þriðjud. 27.jan. G 1801 til G 2100
Miðvikud. 28. jan. G 2Í01 til G 2400
Fimmtud. 29. jan. G 2401 til G 2700
Föstud. 30. jan. G 2701 til G 3000
Mánud. 2. febr. G 3001 til G 3300
Þriðjud. 3. febr. G 3301 til G 3600
Miðvikud. 4. febr. G 3601 til G 3900
Fimmtud. 5. febr. G 3901 til G 4200
Föstud. 6. febr. G 4201 til G 4500
Mánud. 9. febr. G 4501 til G 4800
Þriðjud. 10. febr. G 4801 til G 5100
Miðvikud. 11. febr. G 5101 til G 5400
Fimmtud. 12. febr. G 5401 til G 5700
Föstud. 13.febr. G 5701 til G 6000
Mánud. 16. febr. G 6001 til G 6300
Þriðjud. 16. febr. G 6301 til G 6600
Miðvikud. 18. febr. G 6601 til G 6900
Fimmtud. 19. febr. G 6901 til G 7200
Föstud. 20. febr. G 7201 til G 7500
Mánud. 23. febr. G 7501 til G 7800
Þriðjud. 24. febr. G 7801 til G 8100
Miðvikud. 25. febr. G 8101 til G 8400
Fimmtud. 26. febr. G 8401 til G 8700
Föstud. 27. febr. G 8701 til G 9000
Mánud. 2. marz G 9001 til G 9300
Þriðjud. 3. marz G 9301 til G 9600
Miövikud. 4. marz G 9601 til G 9900
Fimmtud. 5. marz G 9901 til G 10200
Föstud. 6. marz G10201 til G 10500
Mánud. 9. marz G10501 til G 10800
Þriðjud. 10. marz G10801 til G 11100
Miövikud. 11. marz G11101 til G 11400
Fimmtud. 12. marz G11401 til G 11700
Föstud. 13. marz G11701 til G 12000
Mánud. 16. marz G12001 til G 12300
Þriðjud. 17. marz G12301 til G 12600
Miðvikud. 18. marz G12601 til G 12900
Fimmtud. 19. marz G12901 til G 13200
Föstud. 20. marz G13201 til G 13500
Mánud. 23. marz G13501 til G 13800
Þriðjud. 24. marz G13801 til G 14100
Miðvikud. 25. marz G 14101 til G 14400
Fimmtud. 26. marz G14401 til G 14700
Föstud. 27. marz G14701 til G 15000
Mánud. 30. marz G15001 til G 15300
Þriðjud. 31. marz G15301 tiíG 15600
Miðvikud. 1. apr. G15601 til G 15900
Fimmtud. 2. apr. G15901 til G 16200
Föstud. 3. apr. G16201 til G 16500
Mánud. 6. apr. G16501 til G 16800
Þriðjud. 7. apr. G16801 til G 17100
Miðvikud. 8. apr. G17101 til G 17400
Fimmtud. 9. apr. G17401 til G 17700
Föstud. 10. apr. G17701 til G 18000
Mánud. 13. apr. G18001 til G 18300
Þriðjud. 14. apr. G18301 til G 18600
Miðvikud. 15. apr. G18601 til G 18900
Þriðjud. 21.apr. G18901 til G 19200
Miðvikud. 22. apr. G19201 til G 19500
Föstud. 24. apr. G19501 til G 19800
Mánud. 27. apr. G19801 til G 20100
Þriöjud. 28. apr. G20101 til G 20400
Miðvikud. 29. apr. G20401 til G 20700
Fimmtud. 30. apr. G20701 tii G 21000
Mánud. 4. maí G21001 til G 21300
Þriðjud. 5. mai G21301 til G 21600
Miövikud. 6. maí G21601 til G 21900
Fimmtud. 7. mai G21901 til G 22200
Föstud. 8. maí G22201 til G 22500
Mánud. 11. maí G 22501 til G 22800
Þriðjud. 12. maí G22801 til G 23100
Miövikud. 13. maí G23101 til G 23400
Fimmtud. 14. maí G23401 til G 23700
Föstud. 15. maí G23701 og yfir.
Skoðun verður við Helluhraun 4, Hafnarfirði, frá kl. 8:00—
12:00 og kl. 13:00—16:00 alla framantalda daga.
Festivagnar, tengivagnar og farþegabyrgi skulu fylgja
bifreiðum til skoðunar. Við skoðun skulu ökumenn
leggja fram fullgild ökuskírteini. Sýna ber skilríki fyrir
því, að bifreiðagjöld séu greidd, að vátrygging fyrir
hverja bifreið sé í gildi og að bifreiðin hafi verið Ijósa-
stillt eftir 1. ágúst sl. Athygli skal vakin á því að
skráningarnúmer skulu vera læsileg.
Vanræki einhver að koma ökutæki sínu til skoðunar
á auglýstum tíma, verður hann látinn sæta sektum
samkvæmt umferðalögum og ökutækið tekið úr um-
ferð hvar sem til þess næst.
Einkabifreiðar sem skráðar hafa verið nýjar á árinu
1985 og síðar eru ekki skoðunarskyldar að þessu sinni.
Þetta tilkynnist öllum þeim, sem hlut eiga afi máli.
Bæjarfógetinn í Hafnarfirði og í
Garðakaupstað.
Sýslumaðurinn í Kjósasýslu.
13. janúar 1987
Einar Ingimundarson