Morgunblaðið - 15.01.1987, Side 31

Morgunblaðið - 15.01.1987, Side 31
30 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. JANÚAR 1987 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. JANÚAR 1987 31 pitrgmi Útgefandi tHftfrÍfr Árvakur, Reykjavík Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakiö. Frumkvæði Þorsteins Pálssonar Ovæntar sviptingar í íslensk- um stjórnmálum vekja jafnan verulega athygli. Al- mennt mælist það vel fyrir hjá fólki, þegar stjórnmálamenn fara ótroðnar slóðir og bijótast út úr hinum mótaða ramma. Þetta hefur enn einu sinni verið staðfest nú. Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, tók sér fyrir hendur að stöðva framgang stjórnarfrumvarps um kjaradóm í sjómannadeilunni. Ríkisstjórnin kallaði þing saman til þess eins að samþykkja þetta frumvarp, það hafði verið lagt fram af Steingrími Hermanns- syni, forsætisráðherra, þegar Þorsteinn Pálsson kom heim frá útlöndum og lýsti yfir því, að hann vildi láta reyna á það tii þrautar, hvort aðilar að sjó- mannadeilunni gætu ekki samið. Hér á þessum stað hefur oft á undanförnum dögum verið lýst undrun yfir gangi mála í sjó- mannadeilunni. Svo virðist sem aðilar deilunnar hafi aldrei kom- ist að kjama málsins í samtölum sínum. Ríkisstjómin færði þau rök fýrir afskiptum sínum, að ekki þýddi lengur að fara venju- legar leiðir til lausnar deilunni; markaðir okkar í útlöndum og þá helst Bandaríkjunum væra í hættu; ekki væri annað forsvar- anlegt en beita löggjafarvaldinu til að knýja sjómenn til veiða. Það er ekki einleikið, hve oft þarf að leita til löggjafans í sjó- mannadeilum. Ættu bæði sjómenn og útgerðarmenn að líta í eigin barm af því tilefni og huga að þeim vinnubrögðum, sem þeir beita í kjaraviðræðum. Eftir að ríkisstjómin tók málin í sínar hendur risu fulltrúar beggja upp og mótmæltu af- skiptum hennar. Út af fyrir sig var við því að búast. Ríkisstjómin hafði um tvo kosti að velja, þegar ákveðið var að beita lagasetningarvaldinu. Hún gat sett bráðabirgðalög eða ákveðið að leggja málið fyrir Alþingi. Svo virðist sem ráð- herrar Framsóknarflokksins hafi ekki verið andvígir setningu bráðabirgðalaga, hinn kosturinn var þó valinn; skynsamlegri kosturinn. Þegar þessar ákvarðanir vom teknar og lagt var á ráðin um að boða Alþingi til fundar fyrr en ráðgert var þegar þingmenn fóru í jólaleyfi, var Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðis- flokksins, kominn til Parísar á fund fjármálaráðherra OECD- ríkjanna um skattamál. í ljós hefur komið, að ríkisstjórnin tók ákvörðun um að kalla Alþingi saman til fundar og leysa sjó- mannadeiluna með lagasetningu án vitundar formanns Sjálfstæð- isflokksins. Það lýsir furðulegu sambandsleysi milli forystu- manna stjómarflokkanna og ráðherra Sjálfstæðisflokksins. Auðvitað bar forsætisráðherra að ræða svo mikilvægt mál við formann samstarfsflokks síns en sú skylda hvíldi ekki síður á herðum þeirra ráðherra Sjálf- stæðisflokksins, sem sérstaklega fjölluðu um þessi mál. Afleiðing- in af þessu sambandsleysi er sú furðulega uppákoma, að formað- ur annars stjórnarflokksins stöðvar afgreiðslu máls, sem aðrír ráðherrar úr hans eigin flokki höfðu samþykkt. Hitt er ljóst, að sú aðgerð Þorsteins Pálssonar hefur jákvæð áhrif fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Fyrir Steingrím Hermanns- son, forsætisráðherra, var tvennt til í þessari stöðu, að snú- ast gegn ákvörðun formanns Sjálfstæðisflokksins og slíta þar með stjómarsamstarfinu þremur mánuðum fýrir kosningar eða kyngja því, að frumvarpið, sem hann hafði nýflutt í nafni ríkis- stjómarinnar, væri ómerkt. Forsætisráðherra valdi síðari kostinn. Framsóknarmenn hafa reynt að fóta sig á því, að fram- ganga ríkisstjórnarinnar og flutningur fmmvarpsins hafi leitt til nýrrar stöðu milli sjó- manna og útgerðarmanna og þess vegna geti þeir sætt sig við framtak Þorsteins Pálssonar. Sé það rétt er fmmkvæði formanns Sjálfstæðisflokksins þeim mun betra. Hann heggur á hnút á því augnabliki, sem allir em sammála um, að sé hið rétta. Sjómannadeilan sýnir í hvílíkar ógöngur menn komast, þegar þeir gleyma þessari gullnu reglu: I upphafi skal endirinn skoða. Sveiflumar fram og til baka benda til skorts á mark- vissri forystu hjá deiluaðilum sjálfum. Innan ríkisstjómarinnar var ekki staðið að úrvinnslu málsins á viðunandi hátt. Fmmkvæði Þorsteins Páls- sonar leiðir vonandi til þess, að frjálsir samningar takist sem fyrst milli sjómanna og útgerð- armanna bæði á fiskiskipum og farskipum. AF INNLENDUM VETTVANGI eftir SVEIN ANDRA SVEINSSON Lög um námslán og námsstyrki: Heildarsátt fómað í pólitísku áróðursstríði Stjórnmálin taka stundum á sig furðu- iega mynd. Gott dæmi um það er sá fjölmiðlafarsi, þar sem Friðrik Sophus- son og Finnur Ingólfsson léku aðalhlut- verkin. Friðrik og Finnur höfðu það hlutverk að sætta andstæð sjónarmið flokka sinna I málefnum Lánasjóðs íslenskra námsmanna og að ná sáttum um þau sjónarmið við námsmenn. í upp- haf i leiks hefir Friðrik hugmyndir Sverris Hermannssonar upp á vasann. Finnur kemur með hugmyndir á móti, sem Friðrik fellst á. Finnur fellur síðan frá eigin hugmyndum og segir þær hafa það eitt markmið að íþyngja námsmönn- um. Friðrik fellst ekki á þetta og ver hugmyndir Finns gegn gagnrýni hans sjálfs. Ekki er unnt að áfellast neinn þó hann hristi höfuðið og segist ekki skilja. Hér verður gerð tilraun til þess að varpa ljósi á málin og þá ekki síst um hvað raunverulega hafi verið rætt. Finnur Ingólfsson: Kynnti drög sín á þing- flokksfundi Framsóknar- flokksins þann 19. desember. Eyjólfur Sveinsson: Stendur hann í raun á bak við fléttu Finns? Friðrik Sophusson: Sakar Finn um að hafa stofnað viðræðum í hættu, sem hann sjálfur sleit þann 10. desember. Sverrir hugsar sér til hreyfings Þann 20. desember 1985, við 3. umræðu fjárlaga, lét Pálmi Jónsson framsögumaður meirhluta fjárveit- inganefndar eftirfarandi ummæli falla: „í tillögum meirihluta nefnd- arinnar er ekki gert ráð fyrir auknum fjárframlögum til Lána- sjóðs íslenskra námsmanna. Er þar með ljóst, að verulegar breytingar þurfa að eiga sér stað í útlánaregl- um sjóðsins til að endar nái saman á árinu 1986 í starfsemi hans.“ Það var meðal annars á þessum grundvelli, sem Sverrir Hermann- son, sem þá var nýsestur í stól menntamálaráðherra, réðst í endur- skoðun á lögum um námslán og námsstyrki. Upphaflegt markmið Sverris var að fá afgreitt frumvarp til þeirra laga fyrir þingslit og skip- aði hann nefnd til þess að semja drög að nýju frumvarpi. Fljótlega á síðasta ári var ljóst að ekki næðist samkomulag milli stjómarflokkanna um frumvarp að nýjum lögum og þann 22. apríl flutti Sverrir Hermannsson fræga skýrslu á Alþingi, þar sem hann kynnti hugmyndir nefndarinnar og sínar. I skýrslu þessari var m.a. gert ráð fyrir 3,5% vöxtum á öll námslán, auk verðtryggingar og að lánin skyldu endurgreiðast á 30 árum. Einnig var þar gert ráð fyrir afnámi tekjutengingar á endur- greiðslum. Fj órmenningaklí kan Menntamálaráðherra skipaði hinn 28. apríl 1986 samvinnunefnd stjómarflokkanna um L.Í.N. og var nefndinni falið það hlutverk að sam- ræma sjónarmið stjómarflokkanna í þessu máli. Fulltrúar í nefndinni vom: Friðrik Sophusson, formaður og Tryggvi Agnarsson fyrir hönd Sjálfstæðisflokksins og Finnur Ing- ólfsson og Haraldur Olafsson fyrir hönd Framsóknarflokksins. Gekk þessi nefnd gjarnan undir nafninu „Fjórmenningaklíkan" meðal náms- manna. Ekki fór sögum af störfum þess- arar nefndar fyrr en á haustmánuð- um, þegar lá við að upp úr syði vegna frétta af fundi Friðriks með námsmönnum í Lundi, þar sem hann tjáði sig um efni samkomu- lags, sem náðst hefði í nefndinni. Finnur brást hinn versti við, sakaði Friðrik um trúnaðarbrest og lýsti sig óbundinn af þessum samkomu- lagsdrögum. Friðrik virðist þó hafa tekist að lægja öldurnar og þann 6. október náði nefndin formlega samkomulagi um frumvarpsdrög, sem send voru til ráðherra. Undir þau rituðu allir nefndarmennirnir án fyrirvara. Finnur neitaði algerlega að fall- ast á hugmyndir Sverris, sem settar voru fram snemma á árinu, en kom í þess stað fram með nýjar hug- myndir, sem hinir nefndarmennirnir féllust á. Þessar hugmyndir fólu í sér m.a. þak á námslán, er miðað var við tæp 1.200.þús. Lán umfram þak skyldu heita viðbótarlán og skyldu þau endurgreiðast að fullu á 15 árum og bera hæstu vexti. Heimild til veitingu ferðastyrkja skyldi breytt í lánsheimild. Gegn því að fá þetta samþykkt, féllst Finnur á 1% lántökugjald af námslánum. Til- lögur Finns um tveggja milljóna króna algert hámark náðu hins veg- ar ekki samþykki nefndarmanna, né heldur sú hugmynd hans, að viðbótarlánin yrðu afgreidd í gegn- um bankastofnanir. Með þessum drögum, hafði Finn- ur fundið leið til málamiðlunar milli vaxtastefnu menntamálaráðherra og yfirlýstrar stefnu sinnar og framsóknarmanna að taka ekki vexti af námslánum. í stað þess að allir borguðu vexti eða enginn, skyldu 15% námsmanna borga vexti af sínum lánum, en aðrir ekki. Skömmu eftir að ráðherra hafði fengið drögin í hendur, sendi hann þau til námsmanna til kynningar og umsagnar. Þann 23. október boðaði Sverrir á sinn fund fulltrúa námsmanna og samvinnunefndina og fór hann þar fram á að þessir aðilar reyndu að ná samkomulagi um frumvarp, sem unnt væri að flytja sem stjórnarfrumvarp. Samning-aviðræður við námsmenn Það var ljóst áður en hér var komið, að fulltrúar námsmanna gátu engan veginn fellt sig við drög samvinnunefndarinnar og settu þeir það sem skilyrði fyrir samningavið- ræðum, að þær byrjuðu á upphafs- punkti og að drögin yrðu algerlega sett til hliðar. Nefndarmenn og ráð- herra samþykktu þetta skilyrði á sameiginlegum fundi þann 23. október, þ.e. það var ekki lengur til umfjöllunar. Viðræðurnar sner- ust þess í stað um það, hvernig unnt væri að nálgast það megin- markmið samvinnunefndarinnar að hækka endurgreiðsluhlutfall námsl- ána í 92-3%, eins og stefnt var með lögunum frá 1982. í upphafi viðræðnanna deildu aðiiar um það, hvert raunverulegt endurgreiðsluhlutfall væri af námslánúm og gagnrýndu náms- menn reikniaðferðir Steingríms Ara Arasonar hagfræðings og reikni- meistara samvinnunefndarinnar. Beindist gagnrýni þeirra aðallega að því að ekki skyldi tekið tillit til frystingarinnar fyrri hluta ársins 1986 og að verðtryggð lán hafi verið tekin upp fyrr, en Steingrímur gerði ráð fyrir. A grundvelli þessara gagnrýnisatriða, héldu námsmenn því fram, að endurgreiðsluhlutfallið væri í raun ekki 83,0%, heldur allt að 90%. Voru þessar tölur byggðar á útreikningum Sigurjóns Valdim- arssonar fyrrum framkvæmda- stjóra LÍN og sérlegs reiknimeist- ara námsmannahreyfinganna. í kjölfar þessara athugasemda end- urskoðaði Steingrímur útreikninga sína og hækkaði endurgreiðsluhlut- fallið í 84,9%. A næstu dögum var efnt til margra funda með samningsaðil- um, ýmist öllum eða í vinnuhópum um sérstök álitaefni. Það er svo í lok nóvember, sem draga fer til tíðinda í samningavið- ræðunum. Þann 21. nóvember lögðu náms- menn fram tillögur um það, hvemig stuðla mætti að hækkun á endur- greiðsluhlutfalli. I þeim tillögum var gert ráð fyrir því, að endurgreiðslu- reglur yrðu þannig, að því hærri sem lán væru, þeim mun hærra væri hlutfall endurgreiðslna af tekj- um; frá 3,5 - 4,5%. Á sama hátt og hærra endurgreiðsluhlutfall var aðalatriði hjá fulltrúum ríkisstjóm- arinnar, lögðu námsmenn aðal- áherslu á að framfærslugmndvöll- urinn (sem ræður upphæð námslána) yrði tryggður, þ.e. ráð- herra gæti ekki breytí upphæð námslána að eigin geðþótta, eins og gert var með frystingUnni í jan- úar í fyrra. Þess vegna lögðu þeir til, að aðeins yrði unnt að breyta reiknuðum framfærslukostnaði að þær breytingar hlytu samþykki þriggja manna nefndar fulltrúa menntamálaráðuneytis, náms- mannasamtakanna og hagstofu- stjóra. Hinn 28. nóvember lagði sam- vinnunefndin fram drög að samn- ingsgrundvelli. í þeim drögum var gert ráð fyrir hækkun þaksins upp í 1.500 þús, en á kostnað þeirra, sem undir væru þakinu, þar eð um þá skyldu gilda þær hertu endur- greiðslureglur, sem námsmenn höfðu bryddað upp á. í drögum samvinnunefndarinnar var og gert ráð fyrir málsskoti til þriggja manna nefndarinnar, en aðeins að breytingar yrði að bera undir hana, en samþykki hennar ekki gert að skilyrði. Að mati námsmannafulltrúanna voru drög þessi aðeins afbökun á hugmyndum námsmanna og kynntu þeir þann 2. desember nýjar hugmyndir að samningsgrundvelli. Þar var áfram gert ráð fyrir þriggja manna nefndinni óbreyttri og end- urgreiðslureglunum. Auk þessa var lagt til að við tveggja milljón króna markið yrði námsmaður tekinn til sérstakrar athugunar af stjóm LIN, áður en frekari ákvörðun yrði tekin um lán. Þessu sáttatilboði náms- manna var ekki formlega svarað af hálfu samvinnunefndarinnar. Bréfið til Sverris. Nú lá það fyrir, að tvenns konar samningsgrundvellir voru fyrir hendi, sem báðir voru æði langt frá upphaflegum hugmyndum mennta- málaráðherra. Friðrik lagði því áherslu á það, að menntamálaráð- herra yrði kynnt staða málanna, frá sjónarhorni samvinnunefndarinnar. Það var gert með bréfi til ráðherra þann 4. desember, undirritað af öll- um nefndarmönnunum. I bréfinu er mælt með því við ráðherra að hann taki tillit til draga samvinnu- nefndarinnar, en ekki er tekin afstaða til draga námsmanna. í bréfinu segir síðan: „Það er sameig- inleg skoðun samvinnunefndarinn- ar, að í þessum viðræðum við námsmenn hafi verulegur árangur náðst og hafi nefndin með tilboði sínu komið mjög til móts við sjónar- mið námsmanna, þó að ekki hafi náðst endanlegt samkomulag." Þessari fullyrðingu hafa náms- mannasamtökin mótmælt. Nefndin segir síðan sem svo, að hún treysti sér ekki að ganga lengra að svo stöddu í viðræðum við námsmenn, nema fyrir því komi vilyrði ráð- herra. „Nefndin telur nú fram- lengdu hlutverki hennar lokið og er framvinda málsins hér eftir í höndum ráðherra.“ í framhaldi af bréfi þessu, fól menntamálaráðherra þeim Friðriki og Finni að halda áfram viðræðum við námsmenn og reyna til þrautar að ná samkomulagi. Virðist hann þar með hafa gefið þeim umboð til þess að ganga lengra. Finnur og Friðrik fóru fram á það stuttu síðar að námsmenn legðu fram tillögur að samkomulagi. 18. desember voru tillögur þeirra lagðar fram og var þar um að ræða formlegt sáttatil- boð, sem byggðist á fyrri hugmynd- um. Einnig hafði verið rædd sú hugmynd meðal námsmanna, að lánþega yrði heimilt að gefa út sér- stakt skuldabréf fyrir þeim hluta námsláns, sem námsmaður fær vegna maka sins, sem ekki er í láns- hæfu námi. Makinn yrði á þessu skuldabréfi sjálfstæður skuldari, en að öðru leyti skyldu gilda sömu reglur um þetta skuldabréf og skuldabréf námsmannsins. Ekki var eining um þessa leið meðal náms- manna og hún því ekki boðin fram. Sama dag ákváðu þeir Finnur og Friðrik að gera breytingar á fyrir- liggjandi drögum, þar sem þeir tóku upp þessar hugmyndir námsmanna Breytt drögin voru síðan send menntamálaráðherra og forsætis- ráðherra. Föstudaginn 19. desember fer ágreiningur þeirra Finns og Friðriks að koma upp á yfirborðið. Þann dag kynnti Finnur tillögur í þingflokki Framsóknarflokksins. Athyglisvert. er, að tillögur þær, sem hann kynnti þennan dag fyrir þingflokknum voru samhljóða þeim drögum, sem hann kom fram með þann þriðja janúar. Þennan dag lagði Friðrik mikla áherslu á það við Finn að málinu yrði lokið með því að þeir sendu frá sér endanlegar tillögur um það hvernig frumvarpið skyldi hljóða. Finnur hafnaði því, en lagði áherslu á það að viðræðum við námsmenn yrði frestað fram yfír áramót. Frið- rik fékk Finn þó til þess að samþykkja það, að drögin frá 4. desember ásamt framkomnum breytingum yrðu sendar náms- mönnum fyrir jól, til skoðunar yfir jólin. Þetta var þó ekki sent náms- mönnum fyrr en 29. desember. Morgfunblaðsf réttin Þann 29. desember efndi Sverrir Hermannson menntamálaráðherra til blaðamannafundar, þar sem það var m.a. tilkynnt, að drög að frum- varpi um lánasjóðinn hefðu verið send til námsmanna. Sverrir vildi ekki fjalla um einstök efnisatriði draganna af þeirri ástæðu að enn ætti eftir að fjalla um þau í ríkis- stjórninni, en það yrði gert fyrri hluta janúarmánaðar. Hins vegar tók Sverrir það sérstaklega fram, að full samstaða væri um þessi drög meðal fulltrúa stjórnarflokkanna og lagði hann áherslu á samþykki Finns Ingólfssonar. Frá þessu var greint í frétt Morgunblaðsins dag- inn eftir, auk þess sem efnisinnihald draganna var kynnt, en það hafði fengist eftir ýmsum krókaleiðum. 2. janúar sendir Finnur Ingólfs- son bréf til menntamálaráðherra í tilefni af þessari frétt. í bréfi þessu segir hann það misskilning hjá menntamálaráðherra að full sam- staða hafí náðst um frumvarps- drögin. „Ég er undrandi á þeim vinnubrögðum þínum, að fara að kynna á blaðamannafundi drög að þessu frumvarpi, sem er í vinnslu milli fulltrúa stjórnarflokkanna og námsmannasamtakanna og þær viðræður eru á mjög viðkvæmu stigi.“ Með þessu bréfí lét Finnur fylgja drög að lagafrumvarpi, sem hann taldi að unnt væri að ná sam- stöðu um við námsmenn. Þar hverfur Finnur frá hugmyndum sínum um þak, en leggur í þess stað til að námsmaður geti ekki fengið hærra lán en 1.960 þúsund, nema stjórn LIN samþykki og eru lán umfram það á sömu kjörum og almenn lán. Skal sú ákvörðun tekin með hliðsjón af getu námsmanns til að greiða lánið til baka og að- st.æðum til að ljúka námi. í drögum þessum gerir hann ráð fyrir endur- greiðslustuðli frá 3,75% til 4,5% og að breytingar á framfærslugrund- velli þurfí samþykki þriggja manna nefndarinnar. Það eina, sem skilur á milli draga þessara er að endur- greiðslustuðull Finns byrjar í 3,75% í stað 3,5% hjá námsmönnum. Ein- tak af frumvarpsdrögum sinum sendi Finnur einnig Friðriki Sop- hussyni og Steingrími Hermanns- syni. Samvistarslit Friðriks og Finns Þann þriðja janúar mæta þeir Finnur og Friðrik á jólafund hjá námsmönnum erlendis í Félags- stofnun stúdenta og á þeim fundi kynnti Finnur þau drög, sem hann hafði daginn áður sent mennta- málaráðherra. Eftirleikurinn; hörð viðbrögð Friðriks og Sverris við breytni Finns eru flestum kunn og óþarfi að rekja nánar, en í kjölfarið sigldi hatrammt flölmiðlastríð á milli Friðriks og Finns. I stað þess að lýsa þeirri deilu verður reynt að grafast fyrir um ástæður þessa við- bragða og hvert fram hald þessa máls verður. Mistök hjá Finni? Óhætt er að segja, að að fram- koma Finns Ingólfssonar hafi vakið harðar deilur. Einkum er það um- deilt, hvað honum hafi gengið til með þáttýöku sinni í í samvinnu- nefndinni. Sjálfstæðismaður nokkur, sem mikil afskipti hefír haft af viðræðunum, sagði um Finn: „Það er ljóst, að Finnur vildi að lögin frá 1982 yrðu nánast óbreytt. Að öðru leyti hefir hann enga skoð- un á þessum málum; fyrir honum vakir einungis að veiða atkvæði með því að líta út sem góður maður í augum námsmanna og gera sjálf- stæðismenn að slæmu mönnunum." Hvernig sem þessu er háttað, þá er það ljóst, að tvö öfl togast' á hjá Finni. Annars vegar eru það yfirlýs- ingar hans um það í bréfum til námsmanna að hann muni beijast gegn breytingarhugmyndum Sverr- is og hins vegar það að formaður flokksins felur honum að ná sam- komulagi um breytingar við sjálf- stæðismenn. Úr þessari klemmu reynir hann að losna með tillögum sínum um þak á námslán. Hvort sem sterk andstaða námsmann hef- ir komið honum á óvart eða að hann hefír komið auga á galla eig- in hugmynda, þá snýr hann baki við þessum hugmyndum sínum í upphafí viðræðna við námsmenn og samkvæmt heimildum blaðsins hafði hann þegar tekið þá ákvörðun síðari hluta október. Þegar Finnur sér, að saman gat gengið með sér og námsmönnum ákveður hann að binda sitt trúss við námsmenn. Hann ákveður hins vegar að láta málin ganga eftir eðlilegum farvegi og eru tvenns konar ástæður fyrir því. í fyrsta lagi hefír hann líklega í upphafi gert sér vonir um það, að honum tækist að ná niðurstöðu, sem bæði námsmenn og sjálfstæðis- menn gætu sætt sig við. í öðru lagi varð Finnur að tryggja sér stuðning flokks síns ef í odda skærist. Beið hann því í raun og veru eftir átyllu allan þennan tíma og Sverrir Her- mannsson færði Finni hana á blaðamannafundinum þann 29. des- ember. Friðrik ókyrrist Það eru tvö meginmarkmið, sem í augum Friðriks Sophussonar skipta mestu máli í sambandi við lagasetningu um Lánasjóðinn. Ann- ars vegar er það hærra endur- greiðsluhlutfall námslána og hins vegar er það að dregið verði úr eftirspum eftir lánunum. Hann virðist hafa talið þakhugmyndir Finns þjóna vel þeim tilgangi og þess vegna fellst hann á þær. Náms- maður, sem þátt tók í viðræðum við samvinnunefndina sagði: „I upp- hafí viðræðnanna virtist Friðrik vera allur að vilja gerður til þess að ná samkomulagi við námsmenn; slíkt hið sama er ekki unnt að segja um þá Tryggva Agnarsson og Sig- urbjöm Magnússon, enda vildu þeir strax í byijun nóvember slíta við- ræðunum. Friðrik virðist hins vegar hafa gefíst upp í lok nóvember og sagði hann á hveijum einasta fundi að samningamir væm að falla á tíma.“ í ljósi þessa viðhorfs Friðriks, er það skiljanlegt, hvers vegna hann leggur svo mikla áherslu á það að nefndin ljúki störfum og að hún skili áliti sínu til ráðherra. Friðrik útbýr bréf til ráðherra, þar sem það kemur fram að allir nefndarmenn- imir séu sammála um það að árangur hafi náðst í viðræðum við námsmenn og nefndin ljúki störfum sínum með því að mæla með því við ráðherra að hann noti drög nefndarinnar, með breytingum, sem nefndin hafí samþykkt að gera í viðræðum við námsmenn. (Sbr.drög frá 28.11.) Finnur neitar hins vegar að skrifa undir slíkt bréf, nema áfram verði reynt til þrautar að ná samkomulagi við námsmenn. Um það varð samkomulag og var hon- um og Friðriki falið að halda áfram að ræða við námsmenn. Þeir fulltrúar námsmanna, sem rætt hefír verið við, eru sammála um það, að Friðrik hafí verið sér- lega áhugalítill um þessar viðræður eftir þetta. Til marks um það má geta þess, að á fundi þann 10. des- ember sleit Friðrik viðræðunum við námsmenn, þar sem þakið væri al- gert aðalatriði. Hann neyddist þó til þess að hætta við að slíta viðræð- unum, enda bæði Finnur og námsmenn á móti því. Námsmönn- um þykir því harla einkennilegt að hann ásaki Finn um að stofna við- ræðunum í hættu. Nú er það yfirlýst markmið beggja aðilanna að 'auka endur- greiðsluhlutfall námslána og ljóst að bæði tillögur námsmanna og samvinnunefndarinnar miða að svipuðu hlutfalli. Ástæða þess að ekki næst samkomulag um sáttatil- lögu námsmanna er hins vegar sú, að fulltrúar Sjálfstæðisflokksins telja hana ekki ná þeim tilgangi að minnka eftirspum eftir námslánum. Þar liggur hinn raunverulegi ágreiningur Friðriks og Finns. Spumingin er hins vegar hvort Sverri og Steingrími takist að jafna þennan ágreining. Námsmenn öflugir Helsti styrkur námsmanna í við- ræðunum við stjórnvöld er samstað- an. Til marks um hana má nefna að í samstarfsnefnd námsmanna getur að finna bæði stjórnarmann í Heimdalli og menn til vinstri við Alþýðubandalagið. Að jafnaði er það fjögurra manna hópur, sem er í viðræðunum fyrir hönd samstarfs- nefndarinnar: Eyjólfur Sveinsson formaður SHÍ, Högni Eyjólfsson varaformaður SÍNE, Pálmar Halld- órsson framkvæmdastjóri INSI og Sjá næstu síðu Simirbjörn Magnússon starfsmaður samvinnunefndar V innar og Tryggvi Agnarsson ráðgjafi Sverris: Töldu enga von til þess að ná samkomulagi við námsmenn og litu á viðræðurnar sem formsatriði.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.