Morgunblaðið - 15.01.1987, Qupperneq 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. JANÚAR 1987
HVAÐ SEGJA RÁÐHERRAR SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS?
Ragnhildur Helgadóttir:
Hvarflaði
ekki að mér
að Þorsteinn
vissi ekki um
málið
RAGNHILDUR Helagadóttir,
heilbrigðisráðherra segir að
það hafi aldrei hvarflað að
henni að Þorsteini Pálssyni
formanni Sjálfstæðisflokksins
væri ókunnugt um þau áform
forsætisráðherra að kalla sam-
an þing, til þess að setja lög í
sjómannadeilunni.
„Aðild mín að þessari ákvörðun
var ósköp venjuleg, eins og er um
aðrar ákvarðanir sem teknar eru
í ríkisstjóminni," sagði Ragnhild-
ur í samtali við Morgunblaðið.
„Samkvæmt þeim upplýsingum
sem fyrir lágu, þá var þetta raun-
ar það eina sem unnt var að gera
og samkvæmt þeim upplýsingum
sem fýrir lágu á fundinum var
ekki annað að sjá, en aðrir ráð-
herrar, þ.e.a.s. þeir sem fjarstadd-
ir voru, væru þessu samþykkir,"
sagði Ragnhildur.
„Að því er varðar formann
Sjálfstæðisflokksins, þá hvarflaði
ekki að mér annað en hann hefði
verið með í ákvörðunum og sam-
ráð haft við hann á öllum stigum
þessa máls. Ég hafði ekki minnstu
hugmynd um það fyrr en á þriðju-
dag, að formaður flokksins hafði
ekki verið hafður með í ráðum,
því ég taldi á ríkisstjómarfundin-
um á mánudag, að ég væri að
íjalla um hans niðurstöðu," sagði
Ragnhildur.
Albert Guðmundsson:
Taldi þetta
gert með
samþykki
formannsins
ALBERT Guðmundsson iðnað-
arráðherra segir að hans aðild
að þeirri ákvörðun sem tekin
var á ríkisstjórnarfundi sl.
mánudag, að kalla þing saman
vegna kjaradeilu sjómanna,
hafi verið með þeim hætti að
hann hafði einungis samband
við Matthias A. Mathiesen ut-
anrikisráðherra sem gegndi
embætti fjármálaráðherra í
fjarveru hans. Hann hafi staðið
í þeirri trú að Þorsteinn Páls-
son hefði verið upplýstur um
framvindu mála og væri því
samþykkur að þing yrði kvatt
saman.
„Ég gat ekki betur skilið en
að það hefði verið haft samband
bæði við formann þingflokksins
og formann flokksins," sagði Al-
bert í samtali við Morgunblaðið.
„Ég hafði sjálfur ekkert samband
við Þorstein, enda ekkert til þess
ætlast, en þegar málið var af-
greitt í ríkisstjóminni á mánudag,
þá skildi ég það þannig að haft
hefði verið samband við Þorstein
og formann þingflokksins og að
meðferð sú sem þá var til af-
greiðslu væri með þeirra sam-
þykki,“ sagði Albert.
Albert sagði að ríkisstjómin
hefði í síðustu viku falið tveimur
ráðhermm að leggja tillögur fyrir
ríkisstjómina, sem þeir hefðu gert
og á þessum fundi hefðu tillögur
þeirra verið til afgreiðslu.
Matthías Á. Mathiesen:
Taldi að haft
hefði verið
samband við
Þorstein
MATTHlAS Á. Mathiesen ut-
anríkisráðherra segir að vissu-
lega megi til sanns vegar færa,
að eðlilegt hefði verið að hann
hefði haft samband simleiðis
við Þorstein Pálsson fjármála-
ráðherra þegar ákveðið var að
kalla saman þing vegna sjó-
mannadeilunnar, en hann hafi
staðið í þeirri meiningu að for-
sætisráðherra hafi haft sam-
band við hann, áður en hann
tók við málsmeðferðinni af
Matthíasi Bjarnasyni á sunnu-
dagskvöld.
„Ég taldi að Þorsteini væri
kunnugt um gang málsins og mér
var tjáð að forsætisráðherra
myndi flytja frumvarpið," sagði
Matthías í samtali við Morgun-
blaðið. Matthías sagðist hafa talið
að þeir sem hefðu verið í málinu
fyrir stjómarflokkana, þeir Hall-
dór Ásgrímsson og Matthías
Bjamason hefðu miðlað upplýs-
ingum til formanns Sjálfstæðis-
flokksins þannig að hann fylgdist
með framvindu mála. „Matthías
tjáði mér að forsætisráðherra
myndi flytja málið og venjan er
sú að sá sem flytur mál, tryggi
sínum málum framgöngu.Ég átti
því von á því að forsætisráðherra
hefði gert Þorsteini grein fyrir
málinu," sagði Matthías.
Matthías var spurður hvað fæl-
ist í því að vera staðgengill annars
ráðherra. Hvort að hann færi þá
ekki alfarið með málaflokk við-
komandi ráðherra: „Reglan er sú,
að haft er fullt samráð við viðkom-
andi ráðherra og öðm vísi em
ákvarðanir ekki teknar," sagði
Matthías.
Matthías sagði að þegar Þor-
steinn hefði komið heim, þá hefði
hann gert sér grein fyrir því að
mikill vilji deiluaðila var fyrir
hendi, að leysa þessa deilu, án
þess að Alþingi gripi til lagasetn-
ingar. Seinni part þriðjudagsins
hafi það legið í loftinu að samn-
ingar gætu ef til vill tekist innan
tíðar og það hafi verið til þess að
tryggja það að samningsaðilar
fengju tækifæri til að semja, sem
hann hafi lýst því yfir að rétt
væri að reyna samningaleiðina til
þrautar. „Hann, eins og allir hin-
ir, vildi að deiluaðilar reyndu að
semja, án þess að til lagasetning-
ar kæmi. Ég sagði það reyndar í
lok minnar ræðu, að ég vonaðist
til þess að inn á fund sjávarút-
vegsnefndar kæmu fregnir þess
efnis að deilan væri leyst og mál-
ið þar með úr sögunnir“ sagði
Matthías.
Sverrir Hermannsson:
Vildi bráða-
birgðalög’
SVERRIR Hermannsson
menntamálaráðherra telur að
það hafi fyrst og fremst verið
handvömm Steingríms Her-
mannssonar forsætisráðherra
sem gerði það að verkum að
ekki var haft samband við Þor-
stein Pálsson formann Sjálf-
stæðisflokksins þegar
ákvörðun um að kveðja saman
Alþingi var tekin á ríkisstjórn-
arfundi á mánudag. Hann segir
þó að vissulega megi til sanns
vegar færa að þeim ráðherrum
Sjálfstæðisflokksins sem fóru
með málið hér heima, Matthíasi
Bjarnasyni og Matthíasi Á.
Mathiesen hafi orðið á mistök
með þvi að hafa ekki samband
við flokksformanninn símleiðis
til Parísar.
Sverrir sagði í samtali við
Morgunblaðið að hann hefði þegar
á mánudagsmorgun lýst sig
andvígan því að þing yrði kvatt
saman og lög yrðu sett til lausnar
á deilu sjómanna og útvegs-
manna. „Ég var þeirrar skoðunar
að ef á annað borð væri talið
nauðsynlegt að grípa inn í deil-
una, að það ætti að gera með
setningu bráðabirgðalaga."
Sverrir segist hafa rætt þessa
afstöðu sína við Matthías Á.
Mathiesen og Ragnhildi Helga-
dóttur, og þau hafi bæði verið sér
sammála um að þessa aðferð ætti
að nota, ef nauðsynlegt væri tal-
ið. Kvaðst hann einnig hafa greint
Steingrími Hermannssyni forsæt-
isráðherra frá þessari afstöðu
sinni, en forsætisráðherra hefði
sagt að hann teldi það lýðræðis-
legra að kveðja þingið saman.
Kvaðst Sverrir jafnframt hafa
haft samband við Halldór Ás-
grímsson og greint honum frá
afstöðu sinni.
„Ég skil vel og styð ákvörðun
Þorsteins Pálssonar," sagði Sverr-
ir, „því hér hafa átt sér stað alveg
einkennileg mistök. Ég er mjög
ánægður með karlmannleg og
snarboruleg vinnubrögð formanns
okkar. Forsætisráðherra átti
tvímælalaust að hafa samband við
formann Sjálfstæðisflokksins áð-
ur en ákvörðun var tekin um það
að kalla saman þing. Hvem hefði
grunað að formaður Sjálfstæðis-
flokksins hafði ekki hina minnstu
hugmynd um hvað stóð til fyrr
en eftir að ákvörðun hafði verið
tekin? Ekki mig. Auðvitað hefðu
okkar menn einnig átt að hafa
samband við Þorstein, þeir Matt-
hías Bjarnason og Matthías Á.
Mathiesen, en það er forsætisráð-
herra sem boðar þingið saman og
það átti hann ekki að geta gert
nema með samþykki formanns
samstarfsflokksins."
Þorsteinn Pálsson:
Hefur ekki
áhrif á
stj’órnar-
samstarfið
ÞORSTEINN Pálsson fjármála-
ráðherra og formaður Sjálf-
stæðisflokksins telur ekki að
sú ákvörðun hans að vilja láta
reyna samningaleiðina í sjó-
mannadeilunni til þrautar, áður
en ráðist væri í lagasetningu,
hafi áhrif á stjórnarsamstarfið,
eða samstarf hans við samráð-
herra úr Sjálfstæðisflokknum.
Þorsteinn var í gær spurður
hvort hann teldi að hann með
framkomu sinni í þessu máli, hefði
niðurlægt samráðherra sína innan
Sjálfstæðisflokksins: „Nei,“ svar-
aði Þorsteinn, „Samráðherrar
mínir í Sjálfstæðisflokknum vissu
alveg um mína afstöðu í þessu
máli og ég hafði rætt hana bæði
við formann þingflokksins og
þann ráðherra sem fjallaði um
þessi mál á mánudagaeftirmið-
deginum."
Samskonar spurningu um sam-
starfsflokkinn í ríkisstjóm svaraði
fjármálaráðherra á eftirfarandi
hátt: „Ég kom ekkert aftan að
Framsóknarflokknum í þessu
máli, ekki á nokkum hátt. Ég tel
ekki að þetta komi til með að
hafa nein áhrif á samstarfíð við
Framsóknarflokkinn en auðvitað
hefði forsætisráðherra átt að hafa
samband við formann samstarfs-
flokksins, þegar honum datt í hug
að leggja fram tillögu um að kalla
Alþingi saman til þess að setja log
á sjómenn og útgerðarmenn, “
sagði Þorsteinn og bætti við að
hann væri ekkert að elta ólar við
það, því það væri efnisleg niður-
staða málsins sem skipti máli,
þ.e. að slík lög voru ekki sett.
„Af minni hálfu hefur þetta
mál engin áhrif á samstarf við
ráðherra, hvorki úr eigin flokki
né úr Framsóknarflokknum,“
sagði fjármálaráðherra að lokum.
AFINNLENDUM
VETTVANGI
Kristinn H. Einarsson fram-
kvæmdastjóri BISN. Sá, sem einna
helst leiðir viðræðurnar við náms-
menn er Eyjólfur Sveinsson, sem
einnig er formaður Vöku, félags
lýræðissinnaðra stúdenta. Aðal-
kappsmál hans er að námsmenn
vinni saman að hagsmunamálum
sínum, án tillits til pólitískra skoð-
ana. Þetta sjónarmið er grundvöll-
urinn að þessari einstæðu samstöðu
námsmanna.
Fulltrúar námsmanna hafa gert
sér grein fyrir því að mun erfiðara
yrði að ná samkomulagi við fulltrúa
Sjálfstæðisflokksins, en fulltrúa
Framsóknarflokksins. Hefír
„taktík“ þeirra því verið sú, að
leggja fram tilboð, sem líkur væru
á að nægði til að stöðva upphaflegu
drögin og að Finnur gæti sam-
þykkt, og sameinast honum síðan
í því að knýja fram breytingu.
Námsmaður, sem mikinn þátt hefír
tekið í viðræðunum, lýsir gang
mála á þennan hátt: „Eyjóífur er
sá, sem stendur á bak við fléttu
Finns. Ætlunin hjá þeim var að fá
drög Finns samþykkt í þingflokki
Framsóknarflokksins og setja
þannig þrýsting á sjálfstæðismenn
að samþykkja þau drög, eða sætta
sig við það ella, að upphaflegu drög-
in næðu ekki fram. Hvort tveggja
þótti námsmönnum góður kostur.
Finnur klúðraði hins vegar málinu,
með því að segja frá drögunum á
SÍNE-fundinum og gefa Friðriki
þannig kost á því að jarða sig í fjöi-
miðlastríði, sem honum hefir tek-
ist.“
Tvísýn staða
Eftir að upp úr sauð á milli þeirra
Finns og Friðriks, eru bæði fram-
sóknamenn og sjálfstæðismenn
svartsýnir á það, að samkomulag
muni takast meðal stjómarflokk-
anna í þessu máli og telja að ekkert
frumvarp verði lagt fram á þessu
þingi. Finnur nýtur einhuga stuðn-
ings ungra framsóknarmanna,
formaður þingflokksins hefír lýst
því yfir að hann telji Finn ekki
hafa hagað sér óeðlilega og Tíminn
berst á hæl og hnakka fyrir hans
hönd. Stóra spu mingin er hins veg-
ar hvaða afstöðu flokksformaðurinn
tekur. Ummæli hans á fundi með
Kiwanismönnum í Keflavík, þar
sem hann lýsti yfír undmn sinni á
viðbrögðum Finns, þóttu koma
nokkuð á óvart, enda hefír hann
gert allt til þess að draga úr þeim
síðan, þótt ekki hafi Steingrímur
lýst stuðningi sínum við Finn. í
samtali við blaðið sagði einn ungur
framsóknarmaður að Steingrímur
teldi þetta mál prófstein á áfram-
haldandi stjórnarsamstarf með
sjálfstæðismönnum, enda væri
Friðrik Sophusson sífellt að minna
á það að stefna Jóns Baldvins í
málefnum sjóðsins væri mjög ná-
lægt hugmyndum sjálfstæðis-
manna. „Steingrímur telur
áframhaldandi stjórnarsamstarf
vera raunhæfan möguleika; hann
er að reyna að sanna sig fyrir Sjálf-
stæðisflokknum og gæti átt það til
að fórna Finni í því skyni.“ Mikill
þrýstingur mun hins vegar vera
innan flokksins á formanninn að
styðja Finn; sem dæmi um það má
nefna ályktun framkvæmdastjómar
Sambands ungra framsóknar-
manna frá 9. janúar, þar sem
Steingrímur er m.a. hvattur til þess
að styðja Finn í viðleitni hans við
að bregða fæti fýúr Sverri Her-
mannsson.
Ekki er síður spuming um af-
stöðu þingmanna Sjálfstæðisflokks-
ins í þessu máli. Til dæmis má þess
geta, að Halldór Blöndal formaður
menntamálanefndar neðri deildar
Alþingis hefír lýst andstöðu sinni
við mörg atriði í drögunum frá 6.
október.
Það síðasta sem gerst hefír í
þessum málum, er að fulltrúar
námsmanna gengu hinn 9. janúar
til fundar við forsætisráðherra og
skýrðu sjónarmið sín. Sérstaka
áherslu lögðu þeir á það að samn-
ingaviðræðum við námsmenn yrði
ekki hætt vegna innbyrðisdeilna
þeirra Finns og Friðriks. Steingrím-
ur mun hafa tekið vel í þessi tilmæli
námsmanna, en gat þess, að ekkert
yrði aðhefst frekar í málinu, fyrr
en Sverrir væri kominn frá útlönd-
um.
Niðurlag
Fram að þessu hefir hefðin verið
sú þegar breytt hefír átt lögum um
námslán, að námsmenn hafa mót-
mælt öllum breytingarhugmyndum
stjómar og stjómarandstaða tekið
undir. Mótmælin hafa þó jafnan
skilað litlu. Nú gerist það hins veg-
ar, að allar námsmannahreyfíng-
arnar setjast að samningaborðinu
og semja við stjórnvöld um skerð-
ingu á hagsmunum sínum í því
skyni að ná sáttum. Enginn vafi er
á því, að höfundur þessarar nýju
stefnu er Eyjólfur Sveinsson form-
aður Vöku og SHI; eða eins og
hann sjálfur segir: „Námsmenn
verða að gera sér grein fyrir þeirri
pólitísku nauðsyn að náð verði þjóð-
arsátt um Lánasjóðinn og þess
vegna verða þeir að gefa eftir.“ Það
er ljóst, að aðilar vom þumlung frá
því að ná samkomulagi, og ef slíkt
hefði tekist, hefði stjórnarandstöðu-
flokkum ekki verið stætt á öðm en
að samþykkja slíkt. Hefðu þeir
flokkar, sem lýst höfðu yfír and-
stöðu við allar breytingar á lögun-
um beðið við það mikinn hnekki og
báðir stjómarflokkarnir hlotið
sæmd af. I stað þess að grípa þetta
tækifæri var samkomulaginu snúið
upp í fjölmiðlastríð, sem vafalaust
hefír orðið til þess að minnka tiltrú
námsmanna á báðum stjómarflokk-
unum.