Morgunblaðið - 15.01.1987, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. JANÚAR 1987
UnnurS. Þorsteins-
dóttir—Minning
* Fædd 9. nóvember 1910
Dáin 6. janúar 1987
Unnur Sigurlaug Þorsteinsdóttir,
mágkona mín, er látin. Hún fædd-
ist á Eyjólfsstöðum í Vatnsdal, sem
er ein fegursta sveit landsins þar
sem tign, fegurð og mildi fylla sjón-
deildarhringinn. Foreldrar hennar
voru Margrét Oddný Jónasdóttir og
Þorsteinn Konráðsson. Bæði voru
þau komin af traustu og göfugu
bændafólki. Á fyrstu búskaparárum
sínum á Eyjólfsstöðum byggðu þau
sér stórt og vandað íbúðarhús úr
steinsteypu, sem enn í dag er eitt
stærsta og formfegursta hús í sveit-
um landsins. Þau hjón áttu 9 börn,
misstu eitt nýfætt. Þá ólu þau upp
eina fósturdóttur.
Það var á haustdögum árið 1936
að ég réðst til vinnu á Eyjólfsstöð-
um. Þá kynntist ég þessu heimili
vel. Áður hafði ég víða verið á
bæjum í vinnu og að þeim öllum
ólöstuðum þá blasti við mér nýr
heimur á Eyjólfsstöðum. Fyrsta
vinnudegi mínum þar gleymi ég
seint. Ég var látinn, ásamt tveimur
yngstu bræðrunum er þá voru
heima, vinna á túninu við að moka
úr hlössum. Klukkan sex um kvöld-
ið kom bóndinn Þorsteinn til okkar
og sagði: „Þið hafið unnið vel í
dag, drengir mínir, og nú skulið þið
hætta og koma heim.“ Bræðurnir
lögðu frá sér skóflumar. Ég hélt
áfram. Mér datt ekki í hug að ég
ætti að hætta, þar sem rétt var
farið að bregða birtu og veður hið
fegursta. Ég var vanur að vinna
fram í myrkur. Þá kölluðu bræðum-
ir til mín að ég ætti að hætta líka.
Eftir haustannir fór ég heim í hrein-
um fötum, heilum skóm og með
krónur í vasa.
Margrét var góð og trygglynd
kona sem helst mátti ekki aumt sjá
án þess að reyna að bæta úr því.
Heimilið var henni allt og þar ríkti
reglusemi og eining. Sjálf var
Margrét eins og sólargeisli sem
bæði vermdi og lýsti. Þorsteinn stóð
hér við hlið konu sinnar. En búskap-
urinn var honum ekki allt. Áð
upplagi var hann fræðimaður og
safnari. Hann skildi að þjóðin mátti
ekki slíta rætur sínar við fortíðina.
Þorsteinn unni tónlist og var organ-
leikari í sóknarkirkju sinni í tugi
ára. Hann átti gott orgel sem hann
kenndi bömum sínum á. Þorsteinn
var líka þjóðhagur smiður eins og
margir í ætt hans. í tilsvörum og
lýsingum var Þorsteinn hinn orð-
hagi maður enda vel ritfær. Á þessu
myndarheimili ólust bömin upp og
dmkku í sig menntaþrá sem þau
fengu svalað eftir því sem kostur
var.
í þessum jarðvegi mótaðist Unn-
ur. Unnur var glæsileg og fríð
stúlka. Hún var vel greind, persónu-
leiki hennar traustvekjandi og oft
hugsaði hún meira um aðra en
sjálfa sig. Unnur var létt í lund,
ræðin og skemmtileg, með gott
skopskyn og hnyttin í tilsvörum.
Hún var mjög söngelsk og spilaði
vel' á orgel. Unnur stundaði nám í
Kvennaskólanum á Blönduósi vet-
urinn 1930—31. Hún var mikið fyrir
hannyrðir og gerði þar marga fal-
lega hluti. Sú list fylgdi henni æ
síðan.
Árið 1938 fluttust foreldrar Unn-
ar til Reykjavíkur og með þeim
böm þeirra, er þá vom ófarin úr
föðurranni, þar á meðal Unnur. Það
þótti skarð fyrir skildi þegar þessi
myndarlega og góða fjölskylda
hvarf úr sveitinni. En það var bót
í máli að gott fólk kom í staðinn
svo að enn er gott að koma í Eyj-
ólfsstaði.
í Reykjavík vann Unnur við
verslunarstörf og lengst var hún í
verslun Lúðvíks Storr á Laugavegi
15. Unnur þótti góð afgreiðslu-
stúlka, viðræðuþýð og ráðholl
viðskiptavinum. Þar vann líka
Hulda systir hennar, hún er tveimur
ámm yngri. Þær systur vom mjög
samrýndar, þótt þær væm í sumu
ólíkar að eðlisfari. Alltaf bjuggu
þær með foreldrum sínum, lengst
af á Bergstaðastræti 64. Það hús
keyptu þau Eyjólfsstaðahjónin og
þar nutu þau elliáranna við hina
bestu umönnun og hlýju þeirra
systra. Eftir lát þeirra keyptu þær
Unnur og Hulda íbúð í Stóragerði
32 og bjuggu þar saman. Mig lang-
ar til að þakka þeim systmm fyrir
alla þá velvild og hlýju sem þær
hafa alla tíð sýnt mér og fjölskyldu
minni.
Síðustu árin var Unnur á sjúkra-
húsi. Þrek hennar var þrotið. Þeir
sem komu að finna hana og mundu
hana unga og lífsglaða við að hlúa
að blómum í garðinum heima
þekktu hana ekki. En víst er að
Unnur mun ætíð standa okkur sem
þekktum hana fyrir hugskotssjón-
um eins og í garðinum heima.
Blessuð sé minning hennar.
Guðlaugur Guðmundsson
i
Minning:
Steingrímur Jóhann-
esson á Grímsstöðum
Þann 23. desember síðastliðinn
andaðist á heimili sínu, Grímsstöð-
um í Mývatnssveit, bemskuvinur
okkar og félagi, Steingrímur Jó-
hannesson.
Hann lést nær fyrirvaralaust og
um aldur fram. Steingrímur fæddist
á Grímsstöðum 23. febrúar 1921
. ogólþarallansinnalduraðundan-
skildum tímabundnum frávikum.
Foreldrar hans vom Elín Kristjáns-
dóttir og Jóhannes Sigfinnsson
bóndi þar. Elín var skyld foreldrum
okkar báðum og ræktuð frændsemi
og vinátta þeirra á milli. Þar við
bættist að móðir Elínar, Amfríður
Bjömsdóttir, var heimilisföst á
Gautlöndum í mörg ár og einnig
þijú börn hennar, sum aðeins um
stundarsakir en önnur lengur. Arn-
fríður var dálæti heimamanna, ekki
síst okkar bamanna, svo að okkur
fannst jafnan við eiga hlut í henni
með bamabörnum hennar. Þannig
mynduðust einskonar fjölskyldu-
tengsl við Grímsstaði, og þá fyrst
og fremst Elínu og Steingrím með
tilheyrandi frændrækni.
Ógleymanlegar verða okkur
heimsóknir á Grímsstaði. Framand-
legt lífríki þessarar landareignar,
framandleg störf við vatn og veiði,
Elín með sína smitandi gleði í aug-
um og hlátri, er sá svo um, að við
nutum lífsins til gmnns og svo
Stjana á Grímsstöðum með fiðluna
sína — ekki gleymist hún heldur.
Með árunum lögðust niður þessar
heimsóknir og sundur dró með okk-
ur frændsystkinunum þar til við
fómm að starfa saman í ungmenna-
félaginu Mývetningur.
Nú á dögum harðvítugrar auðs-
og einkahyggju, er vissulega tíma-
bært að ri§a upp og skilgreina eðli
og kjama ungmennafélaganna,
áhrif þeirra á einstaklingana og þá
jafnframt á þjóðfélagið allt. Um
leið og við gengum í ungmennafé-
lagið, á hveijum stað, skynjuðum
við og námum smám saman þá
sameignar- og samvinnukennd sem
var, og er væntanlega enn, einkunn
þessa félagsskapar, þar sem allir
unnu með öllum og fyrir alla til
þess að félagið þeirra mætti leysa
sem flest og stærst verkefni til vel-
ferðar fyrir það sjálft og þjóðfélag-
ið.
Að sjálfsögðu höfðu, og hafa,
ekki allir jafnnæman félagsanda.
En Steingrímur á Grímsstöðum var
dæmigerður ungmennafélagi og
vék aldrei af þeim vegi í hveijum
þeim félagsskap, er hann gerðist
þátttakandi í. Ávallt reiðubúinn til
starfa án annars ágóðahlutar en
þess að vinna vel að góðu málefni.
Þannig munum við vinir hans og
félagar jafnan minnast hans — með
hönd í hönd.
Eflaust munu einnig margir
minnast Steingríms sem afreks-
manns á leiksviði. Þar undi hann
sér sem fiskur í vatni og leysti hlut-
verk sín með ágætum. Að öðrum
ólöstuðum munu þó þijú hlutverk
bera hæst á leikaraferli hans;
Hjálmar tuddi í Maður og kona og
Candy í Mýs og menn og Skrifta-
Hans í Ævintýri á gönguför. Svo
ólík sem þau eru einkenndust þau
öll af næmi fyrir gerð persónunnar
og hófstillingu í meðferð hennar.
Skynjun hans á harmi og skopi
skáldlistarinnar var honum slíkur
vegvísir við val á upplestrar- og
skemmtiefni, sem hann oft var kraf-
inn um, að undrun sætti.
Steingrímur lagði mikla stund á
íþróttir svo sem skíðagöngu og tók
þátt í mörgum skíðamótum. Á með-
an leikfimifélag Mývetninga starf-
aði var hann þar stöðugur
þátttakandi. Á glímuvelli var hann
góður liðsmaður bæði sem leikmað-
ur og dómari. Síðast en ekki síst
hefur hann ástundað knattspyrnu
allt frá unglingsárum og fram að
hinstu stund, og nú síðustu árin
með sonum sínum.
Steingrímur kvæntist Þorgerði
Egilsdóttur Jónassonar frá
Húsavík. Þau eignuðust átta börn
sem öll eru á lífi og ennfremur stór-
an hóp bamabarna.
Hann Iét af búskap fyrir allmörg-
um árum og hefur síðan unnið við
Kísiliðjuna í Mývatnssveit. En sér
til upplyftingar og yndisauka átti
hann jafnan nokkrar kindur er
tengdu hann við jörð og gróanda.
Steingrímur á Grímsstöðum lagði
ekki fyrir sig langa skólagöngu eða
heimsreisur. En sem náttúrubarn,
því það var hann reyndar, safnaðist
honum ýmis fróðleikur, sem hvorki
verður kenndur né numinn nema í
tengslum við lifandi náttúru um-
hverfísins.
Hann lifði og dó á bökkum Mý-
vatns þar sem móðir náttúra er
gædd meiri grósku og auðugra lífi
en annars staðar gerist og fegurðin
gengur aldrei til viðar. Og nú, er
við kveðjum okkar gamla góða vin,
fögnum við því hlutskipti hans.
Ásgerður og Böðvar
á Gautlöndum
Hjónaminning:
Elín Magnúsdóttir
Jón Theodórsson
Hjónin Elín Magnúsdóttir og Jón
Theodórsson bjuggu fyrstu áratugi
aldarinnar, það er frá 1902 til 1931
á Gilsfjarðarbrekku í Geiradals-
hrepp, og komu þar upp sínum 8
börnum.
I því tilefni skrifa ég þessa grein,
til að minnast fjölskyldunnar þar,
sem reyndist mér vel alla tíð. Mikil
blóðtaka hefur það verið fyrir svona
lítinn hrepp að sjá tíu manna fjöl-
skyldu, hjónin með sín átta börn
ung og upprennandi starfskrafta,
flytja brott. Ský hefur dregið fyrir
sólu í Gilsfírðinum daginn þann.
Og sjálfsagt hafa þá fallið saknað-
artár.
Jón Theodórsson var skrautritari
mikill. Og þegar til Reykjavíkur
kom vann hann fyrir sér og sínum
að einhveiju leyti með því. Jón og
Elín voru trúfólk mikið og fengu
oft stórkostleg bænasvör hjá Guði,
enda lögðu þau daglega kvölds og
morgna öll sín málefni fram fyrir
hann, sem fæðir fugla loftsins og
klæðir liljur vallarins. Fyrst eftir
flutninginn til Reykjavíkur bjó fjöl-
skyldan í leiguhúsnæði. En það lýsir
vel góðri samheldni og samstarfi
fjölskyldunnar að þau lögðu í það
að byggja hús með mörgum íbúðum
í Mjóuhlíð 16 þar sem þau bjuggu
systkinin ásamt foreldrum sínum.
Þar var ég heimagangur er ég kom
til borgarinnar og var mér þar allt-
af tekið opnum örmum einsog ég
væri ein af fjölskyldunni.
Ekki er hægt að taka eitt af
systkinunum fram yfir annað. Þau
voru öll dugleg og listræn til munns
og handa eins og foreldrar þeirra
ot ættmenni. Systkinin, böm Jóns
og Elínar, voru: Guðrún var elst,
gift Óskari Guðlaugssyni. Þau eru
bæði dáin. Næst var Margrét, hún
er líka dáin. Hún var gift Páli Odds-
syni. Kristín átti Pétur Pétursson,
hann dó í sumar. Eggert húsgagna-
smiður. Jón Komelíus úrsmiður og
skartgripasali, giftur Sigríði Pét-
ursdóttur. Ragnheiður er gift
Trausta Guðjónssyni húsasmið.
Kristrún var gift Brynjólfi Ólafs-
syni, hann er dáinn. Anna er yngst,
hún er gift Björgvin Eiríkssyni. Öll
reyndust systkinin mér vel og
fannst mér oft ég vera komin heim
er ég heimsótti þau. Tómleiki fyllti
oft huga minn þegar ég sneri aftur
heim í sveitina mína eftir heimsókn
mína til þeirra. Sérstaklega vil ég
minnast Guðrúnar, sem var mér oft
sem móðir. Aldrei leið sá dagur að
hún bæði ekki fyrir hveiju heimili
í sinni æskusveit, því römm var sú
taug sem batt hana við æskuheimil-
ið sitt á Gilsfjarðarbrekku. Ræðu-
skörungur var hún mikill og hélt
hún bæði sunnudagaskóla og sam-
komur með Eggerti bróður sínum
í Mjóuhlíð 16. Guðrún lést að sumri
til 21. júlí fyrir tveimur árum, 1984.
Það sumar hafði rignt mikið og
sjaldan sést til sólar. Þannig hátt-
aði til að ég gat ekki fylgt frænku
minni til grafar, en sérstakt þótti
mér er ég vaknaði jarðarfarardag-
inn hennar að sólin skein á heiðum
himni og skaitaði þá sveitin sínu
fegursta daginn þann.
■ Að Guðrúnu látinni fannst í blöð-
um hennar blað sem hún hafði ritað
á nöfn sérstakra bænabarna sinna,
og þar á meðal var mitt nafn. Ég
þakka elsku frænku minni fyrir
bænirnar og móðurlega umhyggju
sem hún auðsýndi mér og aldrei
brást. Nú er skammt liðið frá af-
mælum þeirra Guðrúnar og Önnu,
elstu og yngstu systranna. Guðrún
var fædd 29. september 1902 og
hefði hún nú orðið 84 ára ef hún
hefði lifað. Anna varð 65 ára 30.
september og óska ég henni inni-
lega til hamingju og bið Guð að
blessa alla hennar framtíð. Ég
þakka Önnu og manni hennar og
bömum fyrir gestrisni, fórnfysi og
vináttu alla tíð í minn garð. Það
sama er að segja um systkini henn-
ar og þeirra fjölskyldur. Öll voru
þau mér sérstaklega góð og um-
hyggjusöm. Er þar ekkert þeirra
undanskilið. Þeim er svo lagið að
gefa og umvefja alla með kærleika
eins og þeim var kennt í æsku heima
í Gilsfjarðarbrekku.
I lok þessarar greinar vil ég
minnast Péturs Péturssonar, eigin-
manns Kristínar Jónsdóttur. Hann
var sérstök persóna í mínum augum
bæði í sjón og reynd. Hann var trú-
maður mikill. Ræðumaður og
söngmaður góður. Milli okkar Pét-
urs var sérstakt andlegt samband
og leit ég á hann sem minn læriföð-
ur, enda var hann leiðandi í upp-
fræðslu minni um skaparann og
lífið.
Far þú í friði, friður Guðs þig blessi.
Hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði, Guð þér nú fylgi.
Hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
Valdimar Briem
Minningar mínar um samskipti
mín við þetta fólk hlýja mér um
hjartarætur og eru sem gimsteinar,
sem aldrei verða frá mér teknir.
Ég og mín fjölskylda eigum þeim
mikið að þakka. Guðs blessun fylgi
þeim alla tíð.
Svafa Þórólfsdóttir