Morgunblaðið - 15.02.1987, Blaðsíða 58

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. FEBRÚAR 1987
58
Afmæliskveðja:
Steinar Guðmunds-
son leiðbeinandi
Sumir menn lifa alltaf, af því að
þeir hafa unnið til þess. 0g þegar
manni er tjáð, að einhver bæti við
sig stórum degi i almanakinu, þá
orkar slíkt sem ávinningur, svo að
ekki sé talað um það, ef menn hafa
unnið fyrir skoðun sinni, þegar tekizt
hefur verið á við lífið af samvizku
og heiðarleik og andlegu hugrekki.
Og nú er hann Steinar okkar
(Guðmundsson sjötíu ára í dag —
klippt eða skorið eins og kerlingam-
ar í þjóðsögunni sögðu. Steinar er
maður, sem æðrast ekki þrátt fyrir
hækkandi aldur. Þar að auki er hann
lífskíminn úr hófi fram þrátt fyrir
það, að hann sé gæddur meiri alvöru
en flestir menn sem ég hef kynnzt,
en í honum býr sérstakur sannleikur
um lífíð og tilveruna. Kynni af hon-
um gera hvem og einn ríkari í
andlegum skilningi — og í mörgum
tilfellum langtum langtum sterkari
eins og starfsferill hans í þágu hug-
sjónar sinnar og líflínunnar sannar,
svo að ekki verður um villzt.
Steinar er Reykvíkingur í húð og
hár, af gamla skólanum að sjálf-
sögðu, bam litlu stórborgarinnar,
fæddur á Laugavegi 19 — en frá
tveggja ára aldri til átta ára alinn
upp á Njálsgötu 3, sem afmælis-
bamið á málverk af í stássstofu sinni
á Lindargötunni. Njálsgötuhúsið
hafði afí Steinars — kenndur við
Vegamót — reist, Guðmundur hét
hann og var Guðmundsson, bóndi
og ullarmatsmaður, en föðurætt
Steinars má rekja alla leið austur í
Meðalland f Skaftafellssýslu. Hann
er að þriðja og fjórða skyldur herra
Sigurbimi Einarssyni biskupi, sem
er athyglisvert.
Steinar flytur á Hótel Heklu átta
ára gamall með foreldrum sínum,
sem tóku að reka staðinn. Þar við
Lækjartorg lifði hann og hrærðist
til tuttugu og fímm ára aldurs. Hann
er semsagt með gamal-reyk-
vískan bakgrunn, alinn upp á fræg-
asta hóteli landsins á þeim tíma,
mitt í hjarta borgarinnar — í asfalt-
frumskóginum — og vandist því
snemma vandasömum blæbrigða-
ríkum mannlegum samskiptum.
Hótel veita alltaf sérstakt andrúms-
loft, sem margir gefa mikið fyrir,
t.a.m. sú gáfaða og listræna þjóð
Frakkar, en sumir þeirra eyða mest-
um hluta ævi sinnar á hótelum.
Camus, rithöfundurinn frægi, gat
ekki skrifað nema á hóteli.
Margrét Ámadóttir móðir Stein-
ars var tvígift. Fyrri eiginmann
hennar, Egil skipstjóra Egilsson, tók
út í ofsaveðri af fískiskútunni
„Langanesi" frá Hafnarfírði 21.
marz 1907. Seinni maður Margrétar
veitingakonu var Guðmundur Krist-
inn, búfræðingur og kennari, síðar
bóndi, kaupmaður, skipamiðlari og
veitingamaður. Böm Margrétar og
hans: Ragnheiður, giftist Gunnari
Ámasyni skipstjóra frá Brekku í
Dýrafírði, en hann fórst með Fróða
1941; Guðmundur Pétur, búfræðing-
ur og skógræktarmaður, nú látinn;
Egill Þorvarður Steinar og Anna,
gift Unnsteini Beck borgarfógeta.
Auk náms í skóla lífsins aflaði
Steinar sér menntunar í skólum,
stundaði m.a. nám í verzlunarskóla
í Englandi (í Hull). Hann er einn
þeirra manna, sem er alltaf að læra,
ekki sízt á síðari ámm eins og síðar
verður vikið að — hann hefur þessa
leitandi ólgu, einkennandi fyrir sumt
fólk af Bergsætt, lífskraft, sem brýzt
út á ýmsum sviðum. Hann minnir
sterklega á frænda sinn nýlátinn
síra Eirík J. Eiríksson, fyrmm þjóð-
garðsvörð, en þeir vom þremenning-
ar að frændsemi. Ymsir aðrir
stórbrotnir karakterar teljast til
frændsemi við Steinar svo sem eins
og Einar sálugi Hjaltested söngvari,
sem ljómi lék um þrátt fyrir ósigra
hans í hólmgöngu við Bakkus. Það
var hann, sem sagði: „Ef einhver
dettur upp fyrir tjaldið á Metropolit-
an, þá verður jarðarförin löng."
Einar freistaði gæfunnar vestan-
hafs. Hann var gæddur snilligáfu.
Hjörtur heitinn Hansson kaup-
maður og á tímabili formaður
Verzlunarmannafélags Reykjavíkur
var náinn ættingi Steinars. Þeir vom
á öðmm og þriðja. Hjörtur var at-
hafnamaður og sómadrengur hinn
mesti. Það er töluvert um kaupmenn
í ætt Steinars, en svo að vitnað sé
til Stefáns skálds ffá Hvítadal, þá
segir hann á einum stað, að íslenzka
kaupmannastéttin sé bezta og heið-
arlegasta stéttin á íslandi. Skáldið
átti við kaupmenn af gamla skólan-
um, sem störfuðu við það aðhald að
verða að vera heiðarlegri en annað
fólk á hverju sem valt.
Það skýrir sig sjálft, að sveiflur
í lífi og starfí Steinars em kynfylgj-
ur eins og annað. Hann vann hjá
hemum sem túlkur og skrifstofu-
maður — er fljúgandi fær í enskri
tungu, hefur músíkgáfu fyrir tungu-
mál. Hann vann ennfremur um skeið
hjá bæjarverkfræðingi.
En hin stóra stund í lífí hans rann
upp 28. apríl 1944, þá hann kvænt-
ist stúlku að vestan, Jósíönu Sigríði,
dóttur Magnúsar formanns Krist-
jánssonar í Bolungarvík. Móðir konu
Steinars hét Hansína Guðrún Stef-
anía Kristín frá Botni í Súgandafírði,
dóttir Jóhannesar Hannessonar Am-
órssonar prófasts í Vatnsfírði, en
Hannes Iangafí Jósíönu fórst í lend-
ingu í Gmnnavík. Þetta er svokölluð
Gmnnavíkurætt. Magnús var kennd-
ur við Tröð í Bolungarvík, sonur
Kristjáns Halldórssonar bátafor-
manns. Afí Jósíönu, Kristján Hall-
dórsson, reisti eitt fyrsta steinhúsið
I Bolungarvík. Það blasir við manni,
þegar ekið er inn í plássið og stend-
ur við sömu götu og Hraðfrystihúsið
og nokkuð fyrir utan bijótinn. Þar
í „Steinhúsinu" ólst eiginkona Stein-
ars upp — í „fegursta sjávarplássi á
norðurhveli jarðar" eins og þýzkur
túristi segir um Bolungarvík í reisu-
bókarkomi sínu. Raunar hafa fleiri
erlendir ferðamenn sagt slíkt hið
sama. Ýmsir sjóar hafa brotnað á
þeim hjónunum í tímans rás, en þau
hafa staðið allt af sér eins og brim-
vöm, hún að vestan og hann með
sína karlmennsku frá „vötnunum
ströngu" f Skaftafellssýslu að lang-
feðgatali.
Margrét hafði selt Hótel Heklu
1942 og flyzt þá á Vífílsgötu 6 en
eftir bmllaup ungu hjónanna þjuggu
þau næstu árin þar og á Lindargöt-
unni. 1946 ræðst Steinar í stórvirki,
reisir lítið hús við Skólavörðustíg og
setur þar upp verzlunina Gosa — og
þar byijuðu þau hjón að höndla og
ráku fyrirtækið í tíu ár eða gott
betur. Frúin bakaði ísform heima
sem smökkuðust jafíivel betur en
ísinn — og það var unnið á fullu.
Svo gerast undur og stórmerki.
1954 em AA-samtökin á íslandi
8tofnuð fyrir forgöngu Guðna Ás-
geiresonar frá Flateyri, sem þá vann
sem dugnaðarmaður á Keflavíkur-
velli eftir margra ára dvöl í Banda-
ríkjunum — það var vísirinn, ósköp
mjór í fyrstu. Steinar gekk hugsjón-
inni á hönd í byijun áreins 1956 og
hefur sfðan átt tandurhreina göngu
innan samtakanna — öllu heldur er
„festin" orðin þijátíu ára löng, sbr.
tæknina, sem hann sjálfur greinir
frá í bók sinni, „Furðuheimar alkó-
hólismans". „Einn dag í einu, einn
dag í einu, engar áætlanir, engar
heitstrengingar, bara einn dag í einu
— hver dagur er perla og festin leng-
ist og þú átt festina — þú ert festin."
Steinar er einn þeirra duglegu
ósérhlífnu manna, sem hafa náð
prógramminu, en þeir em því miður
allt of fáir. í tilefni af afmæli hans,
sem er „mikið" góður dagur eins og
sagt er á sunnlenzku og minnir okk-
ur á, er freistandi að hafa það eftir,
sem hann hefur sagt á einum stað:
„Enginn drykkjumaður — og þá
náttúrlega alkóhólisti — er svo illa
farinn, að hann geti ekki náð lífs-
árangri á við hvem sem er...“
Hann talar út frá persónulegri
reynslu sem leiðbeinandi fyrir alkó-
hólista í meðferð. „Og sólin rennur
upp ... eins og þar segir — og held-
ur áfram að skína glatt. Hann
gerðist ákafur sporgöngumaður inn-
an AA-samtakanna, einn af máttar-
stólpunum, án þess að hreykja sér
á einn eða annan hátt. Hann kynnti
sér fræði þeirra Bills og Bob, sem
vom brautryðjendur úti í júess, Bill,
sem var lögfráeðingur að mennt, og
Bob, sem hafði numið læknisfræði,
en báðar þessar greinar em fyrst
og fremst spuming um bijóstvit eins
og flest annað í lífínu, en þannig er
líka einmitt eðli og inntak AA-
prógramsins — „líflínunnar". Steinar
fór að vinna á vegum áfengismálafé-
lagsins Bláa bandsins ásamt með
þeim Jónasi Guðmundssyni píra-
mídaspámanni, Guðmundi Jóhanns-
' X
GAMLLGOÐI
BOKAM ARKAÐU Rl N N
ENDURVAKINN 19. febrúar

Bókamarkaðurinn þetta árið
verður eins og þeir gerðust
bestir hér áður fyrr.
Manstu? Heilu raðirnar af
girnilegum bókum á ótrúlega
hagstæðu verði.
Stórar, litlar, þunnar, þykkar,
sjaldséðar, sígildar, nýjar og
gamlar BÆKUR SVO ÞÚSUNDUM
SKIPTIR FYRIR ALLA ALDURS-
HÓPA Á GJAFVERÐI.
# í
rh-yC.
MARKAÐURINN HEFST
FIMMTUDAGINN 19. FEBRÚAR
í NÝJA BÆ, EIÐISTORGI.
Greiðslukortaþjónusta.
FELAGS ISLENSKRA BOKAUTGEFENDA I NYJA BÆ, EIÐISTORGI