Morgunblaðið - 04.03.1987, Blaðsíða 23

Guðmundur H. Garðarsson.
■ Nýjahúsnæö-
iskerfið er bráða-
birgðalausn.
Frjálsir samning-
ar komi í stað
miðstýrðs
skömmtunarkerfis.
okkur, hvað húsnæðismálastjórn
hefur til ráðstöfunar í janúar 1989?
Samningar við lífeyrissjóðina eru
til ársloka 1988.“
Auk þeirra Jóhönnu og Kristínar
tóku Hjörleifur Guttormsson,
þingmaður Alþýðubandalagsins,
og Stefán Benediktsson, þing-
maður Alþýðuflokksins, til máls
við umræðumar. Báðir gagnrýndu
þeir stefnu og starf ríkisstjómarinn-
ar í húsnæðismálum og töldu að
ekki hefði verið staðið við þau fyrir-
heit, sem gefín hefðu verið. Stefán
vitnaði til ummæla sinna, þegar
húsnæðislögin vom til umræðu á
síðasta ári, en þá sagði hann: „Ég
held, að það liggi alveg í augum
uppi, hvemig gallamir á þessu
fmmvarpi em til komnir. Þeir aðil-
ar, sem stóðu að því að semja
gmndvöll þessa fmmvarps, vom
þar í hlutverki gæslumanna mjög
sértækra hagsmuna, annars vegar
vinnuveitenda og hins vegar laun-
þega. Þeir sjá náttúrlega enga
brýna ástæðu til að gæta neinna
altækra hagsmuna, þar sem þeirra
umboð er miklu afmarkaðra en
umboð þingmanna."
Gjörbreyting til batnað-
ar
Umræðumar héldu síðan áfram
19. febrúar og þá var það Halldór
Blöndal, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins og helsti talsmaður
flokksins í húsnæðismálum, sem
hafði orðið. Hann vék í upphafi, að
viðtali við Jóhönnu Sigurðardóttur
í sjónvarpsfréttum, þar sem þing-
maðurinn hefði haft þau orð að
húsnæðiskerfið riðaði til falls. Hann
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. MARZ 1987
■ Staðhæfingar
um að lánakerfið
sé að bresta hafa
ekki við rök að
styðjast.
Stefán Benediktsson.
■ Höfundar nýju
húsnæðisiag-
anna voru gæslu-
menn sérhags-
muna.
kvaðst hafa svarað þessari fullyrð-
ingu í blaðagrein, en þau sjónarmið
hefðu ekki komið fram í sjónvarp-
inu. Halldór minnti á, að núverandi
húsnæðiskerfi hefði verið komið á
fót fyrir tilstuðlan verkalýðshreyf-
ingarinnar. Hann taldi, að nú
andaði köldu í garð verkalýðshreyf-
ingarinnar frá þingmönnum Al-
þýðuflokksins. Til marks um það
nefndi hann m.a. hin tilvitnuðu
ummæli Stefáns Benediktssonar.
Halldór gerði síðan að umtalsefni
tillögu Alþýðuflokksmanna um
kaupleiguíbúðir og gagnrýndi bæði
eignaformið og hugmyndir um fjár-
mögnun (85% frá ríki og 15% frá
sveitarfélögum), sem hann taldi al-
gerlega óraunhæfar. „Ef menn ætla
að gefa öllum í gegnum ríkissjóð,
þá eru þeir að velja dýrari kost en
hinn, að leyfa fólki að spjara sig,
láta það reyna á sjálft sig, láta það
leggja sig fram, finna þann kraft
sem í því býr, sem er undirstaða
lífshamingju, en ekki hitt að vera
alltaf öðrum háðir," sagði hann.
Til marks um það, hver hin ríkjandi
viðhorf væru hér á landi í þessum
efnum vitnaði Halldór í könnun
Félagsvísindastofnunar frá 1985.
Þar var ungt fólk um land allt
spurt: Hversu þýðingarmikið telur
þú það almennt vera, að fjölskyldan
eigi sjálf íbúð þá, er hún býr í?
Svörin voru: Mjög þýðingarmikið
73,4%, fremur þýðingarmikið
19,2%, veit ekki 1,5%, ekki þýðing-
armikið 3,7%. Sjálfseignarstefnan
fékk m.ö.o. afdráttarlausan stuðn-
ing.
Halldór Blöndal vék síðan að
þeim breytingum, sem orðið hafa á
lánakerfinu. Ætli sakir hafi ekki
staðið þannig í ágústmánuði
[1986]“, sagði hann, „að þeir sem
áttu íbúð fyrir gátu vænst þess að
fá um 150 þúsund kr. til að kaupa
gamla íbúð, G-lán? Og ætli G-láni
til þeirra sem ekki áttu íbúð fyrir
hafí ekki verið öðru hvoru megin
við hálfa milljón, 450-500 þús.? Nú
voru þessi lán hækkuð, annars veg-
ar tífölduð, upp í 1,2 milj. , og hins
vegar hækkuð upp í 1,8 millj. eða
eitthvað þvílíkt. Þetta er auðvitað
gjörbreyting. Þetta hefur m.a. haft
það í för með sér, að í staðinn fyr-
ir að áður sótti kannski annar hver
maður, sem keypti gamla íbúð um
lán úr Húsnæðisstofnun, þá sækir
nú kannski allur þorri manna.“
Halldór sagði, að í ljósi þessa
væri ekki óeðlilegt þótt fasteigna-
verð hefði eitthvað hækkað fyrst
eftir að nýja kerfið tók gildi. En
þar væri um skammvinnar sveiflur
að ræða. Um þá tillögu Jóhönnu
Sigurðardóttur að bæta tveimur eða
þremur milljörðum króna í húsnæði-
skerfíð á þessu ári sagði hann:
„Það mundi að sjálfsögðu þýða
meiri þenslu hér á Reykjavíkur-
svæðinu en nú er. Það mundi draga
fólk í vaxandi mæli til Stór-
Reykjavíkursvæðisins utan af
landsbyggðinni."
Halldór Blöndal vék loks að frá-
sögninni um fjölskylduna, sem ekki
fékk húsnæðislán þrátt fyrir 90.
þúsund króna mánaðarlaun. Hann
taldi, að þetta stæðist ekki og þarna
væri misskilningur á ferðinni. Hann
bauðst til að upplýsa málið og leið-
rétta í samvinnu við Jóhönnu
Sigurðardóttur, ef þingmaðurinn
vildi.
Ovissan horfin
Húsnæðismálin voru aftur á dag-
skrá á Alþingi 24. febrúar s.l. og
lauk, sem fyrr segir, ekki fyrr en
um miðja nótt. Þar var farið vítt
um völl og deilt um markmið og
leiðir í húsnæðismálum, ekki síst
hinn félagslega þátt húsnæðiskerf-
isins. Alþýðuflokksmenn sökuðu
félagsmálaráðherra um, að hafa
leynt upplýsingum um horfur í hús-
næðismálum, en hann vísaði því
harðlega á bug. Meðal þeirra, sem
við þessar umræður tóku upp vöm
fyrir núverandi kerfi, var Guðmund-
ur J. Guðmundsson, þingmaður
Alþýðubandalagsins. „Mér finnst
það gegna nokkurri furðu,“ sagði
hann, „að verkalýðshreyfíngin skuli
verða fyrir aðkasti .fyrir að hafa
gerbreytt húsnæðislánakerfínu
þannig að lán hafa aldrei verið
fleiri eða hærri og aldrei verið jafn-
miklir möguleikar."
Guðmundur H. Garðarsson,
varaþingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, sagði, að nýja hús-
næðislánakerfið væri að sínu mati
bráðabirgðalausn, óæskileg lausn,
sem hann kvaðst mundu reyna að
fá breytt í framtíðinni. „Ég tel að
það sé tímaskekkja, að vera að
burðast með svona stórt, miðstýrt
kerfi,“ sagði hann. Guðmundur
kvaðst telja, að íbúðarkaupendur
og húsbyggjendur ættu að geta
snúið sér annað en til opinbers kerf-
is um lánafyrirgreiðslu. í því
sambandi nefndi hann banka og
sparisjóði og kvað það hlutverk
slíkra fyrirtækja, að útvega fjár-
magnið. Það væri um ýmsar leiðir
að velja. Bankar og sparisjóðir
fengju fé frá almennum sparifjár-
eigendum, en þeir gætu líka leitað
til lífeyrissjóða eða almennra fjár-
málastofnana. „Það þarf engar
maraþonumræður á Alþingi um
þessi mál,“ sagði Guðmundur. „Það
á að lofa fólkinu, að leysa þetta
sjálft. Það á, að fá að glíma við
þetta sjálft og fá að ráðstafa sínum
peningum og fjármunum, hvort sem
þeir eru myndaðir í samningum í
kringum stóra hópa eða af ein-
hverjum fáum sjálfstæðum ein-
staklingum."
Utan þings hafa einnig farið
fram talsverðar umræður um
ástandið á fasteignamarkaðnum og
nýja lánakerfið. Sigurður Guð-
mundsson, framkvæmdastjóri
Húsnæðisstofnunar, sagði hér í
blaðinu 19. febrúar, að misskilning-
ur ríkti um biðtíma eftir lánum.
Þeir, sem væru að kaupa í fyrsta
sinn, nytu forgangs og að undan-
fömu hefðu liðið um 6 mánuðir frá
því umsókn var lögð inn og þar til
fyrri hluti lánsins væri greiddur út.
Hann kvaðst líta svo á, að í raun
og veru væri biðtíminn svokallaði
úr sögunni. Með gamla lánakerfinu
hefði það verið siður, að fólk keypti
fyrst íbúð og skuldbatt sig til að
greiða ákveðnar fjárhæðir, sem áttu
m.a. að koma í formi húsnæðislána.
Oft hefði komið fyrir að þessar
greiðslur féllu ekki saman og fólk
lent í vandræðum. Nýja lánakerfið
kæmi í veg fyrir þetta, því þar
væri gengið út frá því að menn
réðust ekki í fjárfestinguna fyrr en
með lánsloforð í höndunum. I grein
í Helgarpóstinum s.l. fímmtudag
segir Sigurður, að það sé einkenni-
leg afstaða að halda því fram, að
nýtt lánakerfi sé að bresta, þegar
það sé þess albúið, að veita á 24
mánuðum lán til 4-5 þúsund íbúða
í landinu, sem muni nema 7.5 til
8,0 milljörðum króna. Jafnframt
vísar Sigurðar því á bug, að frásögn
blaðsins um 90. þús. kr. fjölskyld-
una, sem ekki fékk lán, gefí rétta
mynd af afgreiðslu lánsumsókna
almennt. „Um þessar mundir hefur
Húsnæðisstofnun gefíð út 2.604
lánsloforð," sagði hann, „og má
telja víst, að mikill meirihluti hand-
hafa þeirra sé með laun, sem eru
innan við 90. þúsund kr. á mánuði."
Er Húsnæðisstofnun
óþörf?
Ásmundur Stefánsson, forseti
ASÍ, segir í viðtali við Tímann 26.
febrúar s.l.: „Ég tel nýja húsnæðisl-
ánakerfið ekki sprungið. Spuming-
in er, hvort lánaeftirspum hafi verið
vanmetin. Það getur reynslan ein
skorið úr um og því full snemmt
að leggja einhlítan dóm á það. Sá
langi biðtími, sem fólk stendur nú
frammi fyrir, fínnst mér samt sem
áður of íangur, sem kallar á það
að við fömm yfír alla möguleika á
að stytta hann. Og ég held að það
sé hægt með því að grípa inn í frá
báðum endum - annars vegar með
aukinni fjárveitingu til kerfísins og
hins vegar með takmörkun á þeirri
sjálfvirkni, að allir fái lán án tillits
til þess, hvort þeir þarfnast þess
eða ekki. “ Hvað síðara atriðið
áhrærir er það hugmynd Ásmund-
ar, að þrengja t.d. lánsmöguleika
þeirra sem em minnka við sig hús-
næði, en þykir freistandi að notfæra
sér lán með niðurgreiddum vöxtum.
Loks er að geta framlags Magn-
úsar Axelssonar, fasteignasala,
til umræðnanna um húsnæðismálin.
í grein hér í blaðinu á föstudaginn
bendir hann á, að húsnæðislögin
einkennist af gamalli hugsun um
miðstýringu, höft og úthlutanir.
Fram kemur, að húsnæðislögin hafa
valdið óeðlilegu ástandi á fasteigna-
markaðnum. Upphæð lánanna
veldur aukinni eftirspum eftir stór-
um íbúðum og verðfalli lítilla íbúða,
en langur biðtími lána og forgangs-
réttur þeirra, sem kaupa í fyrsta
sinn, veldur því að stór hópur
manna er með lánsloforð í höndum
en fáar íbúðir til að velja um.
„Lausnin felst í því,“ segir hann,
„að leggja Húsnæðisstofnun niður
í núverandi mynd. Kaupendur eiga
að leita hver til síns banka um fyrir-
greiðslu vegna fasteignakaupa.
Bankinn tekur þá umsóknina til
meðferðar einstaklingsbundið, veit-
ir ráðgjöf og aðstoðar viðkomandi
við að taka ákvörðun um fasteigna-
kaup. Þegar málið er í höfn er haft
samband við Byggingarsjóð ríkisins
sem fjármagnar lánveitingu bank-
ans. Niðurstaðan er að kaupandi
fær betri þjónustu, þar sem bankinn
er í samkeppni við aðra banka um
viðskiptavini. Seljandi fær tryggar
greiðslur og jafnvel fyrr. Það stuðl-
ar að lækkun fasteignaverðs.
Húsnæðisstofnun á síðan að þjóna
þeim sem einhverra hluta vegna
eiga ekki aðgang að bönkum."
GM
23
Dr. Sigrún Klara Hannesdóttir
Doktor í
bókasafns-
og upplýs-
ingafræðum
SIGRÚN Klara Hannesdóttir
varði doktorsritgerð við bóka-
safnsfræðideild University of
Chicago þann 23. janúar síðast-
liðinn. Heiti ritgerðarinnar er
The Scandia Plan. Cooperative
Acquisition Scheme for Improv-
ing Access to Research Publicati-
ons in Four Nordic Countries,
og fjallar um samvinnu rann-
sóknabókasafna á Norðurlönd-
unum um innkaup á vísindaritum
i þeim tilgangi að auka samnýt-
ingu þeirra, og aðferðir við að
auka aðgang vísindamanna að
upplýsingum.
Sigrún Klara lauk stúdentsprófí
frá Menntaskólanum á Akureyri
1963, BA-prófi í ensku, íslensku
og bókasafnsfræðum frá heim-
spekideild Háskóla íslands 1967 og
meistaraprófi í bókasafnsfræðum
frá Wayne State University í
Detroit í Bandaríkjunum 1968. For-
eldrar Sigrúnar eru Hannes Jónsson
og Sigríður Jóhannesdóttir frá
Seyðisfirði.
Sigrún Klara, sem er dósent í
bókasafns- og upplýsingafræðum
við félagsvísindadeild Háskóla ís-
lands, mun vera fyrsti Islendingur-
inn sem lýkur doktorsprófi í þessari
grein.
Arnessýsla:
Félag bygg-
ingariðnaðar-
manna boðar
verkfall
Selfossi.
FÉLAG byggingariðnaðarmanna
í Árnessýslu hefur boðað verk-
fall frá og með 11. mars.
Verkfallið tekur til fjögurra iðn-
greina, húsasmíði, málunar,
pípulagna og húsgagnasmiði.
Gert er ráð fyrir að formlegar við-
ræður verði einhvem næstu daga.
Félag byggingariðnaðarmanna í Ár-
nessýslu tók samningsumboðið af
Sambandi byggingarmanna 24. febr-
úar síðastliðinn til þess að fylgja
betur eftir sínum kröfum að því er
Gylfí Guðmundsson formaður bygg-
ingariðnaðarmanna sagði.
Félag byggingariðnaðarmanna er
meðal annars með sérstakar kröfur
um að mælingarskylda verði við
smíði brúar yfír Ölfusárósa og við
framkvæmdir á Nesjavöllum. Krafan
er sett fram til þess að tryggja að
ekki komi upp þrætur síðar þegar
þessi stórverk verða komin af stað.
Gylfi Guðmundsson sagði og að iðn-
aðarmenn í Árnessýslu sæktu vinnu
í ríkum mæli á höfuðborgarsvæðinu
þó svo vöntun væri á iðnlærðum
mönnum austan Hellisheiðar.
Sig.Jóns