Morgunblaðið - 04.03.1987, Page 42

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. MARZ 1987
42
Hið græna gull
Norðurlanda
Jónshúsi, Kaupmannahöfn.
í VEIÐI- og skógminjasafninu
í Hörsholm var 16. febrúar sl.
opnuð sýningin Nordens
grönne guld, Hið græna gull
Norðurlanda. Er sýningin yfir-
litssaga skógræktar á Norður-
löndum og er þar brugðið upp
sterkri og fallegri heildarmynd
skógræktar og trjánýtingar
með frábæru myndefni, fjölda
muna úr tré og greinargóðum
upplýsingum.
Við opnunina bauð formaður
stjórnar danska skógminjasafns-
ins, H.J. Kristensen, gesti vel-
komna og fagnaði því, að
samnorræn sýning skyldi sett upp
í húsakynnum safnsins. Næst tal-
aði formaður stjómar sænska
skógminjasafnsins Silvanum,
Svenn Larsson, og rakti hann
undirbúning sýningarinnar, en
hann mun hafa átt hugmyndina
að gerð hennar. Þakkaði hann
danska skógminjasafninu höfð-
ingsskap við að halda sýninguna
þar og einkum framkvæmdastjór-
anum, Vibeke Koch, sem stjómað
hefur af einstökum dugnaði og
áhuga. Þá léku feðginin Sara og
Gunnar Wallevik á fiðlu og píanó
Romanze eftir Johan S. Svendsen,
norrænt lag, þrungið ljósi norð-
ursins, leikið á tréhljóðfæri, eins
og kynnirinn Jette Baagöe sagði.
Gunnar Wallevik tjáði fréttarit-
ara, að tónlistarmenntun sín væri
að miklu leyti íslensk, þar sem
hann hefði um árabil verið nem-
andi Axels AmQörð frá Bol-
ungavík, sem lengi var tónlistar-
kennari og organisti hér í borg.
Að lokum talaði Niels Bemstein,
ráðuneytisstjóri i landbúnaðar-
ráðuneytinu, en hann kom í stað
ráðherrans, Brittu Schall-Hol-
berg, sem ekki gat mætt vegna
anna. Lýsti hann sýninguna opna
og gladdist yfir áhuga fyrir að
koma upp skógminjasöfnum í
Finnlandi og á Islandi, eins og
væm í hinum þrem löndunum og
raunar í Lapplandi líka, og yfír
því að finnska og íslenska skóg-
ræktarfélagið og Skógrækt ríkis-
ins á íslandi skyldu standa með
söfnunum að sýningunni. Hún
væri hin fyrsta í röð fleiri slíkra,
sem hugmyndir væm uppi um.
Margir lögðu hönd á plóginn
til að gera Hið græna gull Norður-
landa að vemleika, en ákvörðun
um sýningarhaldið var tekin á
fundi norrænu skógminjasafn-
anna 20. september 1985.
Fengust styrkir til verkefnisins
víða að og eiga Ráðherranefnd
Norðurlanda og Norræni menn-
ingarsjóðurinn þar ekki síst
þakkir skyldar. Þá lögðu ýmis
fyrirtæki fram aðstoð sína svo og
skógræktarmenn hvarvetna.
Sigurður Blöndal skógræktar-
stjóri hefur séð um allan undir-
búning fyrir hönd íslendinga.
Segir hann að hér fáum við tæki-
færi til að sýna brot af örlögum
skóganna okkar og kynna skóg-
ræktina í dag í myndum og máli.
Leggur Sigurður áherslu á, hve
ánægjulegt sé, að íslandi er gert
fullkomlega jafn hátt undir höfði
og hinum Norðurlöndunum og
greiðum við þó engan kostnað
vegna sýningarinnar. Allar yfír-
skriftir á sýningunni byija á
íslensku, en þar em alls staðar
öll 5 málin. Þá rómar hann mjög
störf Vibeke Koch við uppsetn-
ingu sýningarinnar og fram-
kvæmdastjóm, og einnig Jette
Baagöe, sem er ritstjóri sýningar-
blaðsins. Aðspurður kvað Sigurð-
ur hugmyndina um skógminjasafn
á íslandi hafa borið á góma fyrir
meir en 10 ámm og þá var rætt
um að koma því upp á Hallorms-
stað undir Safnastofnun Austur-
lands í tengslum við tijásafn
(Arborretum). Þótt ekki hafí af
orðið enn er t.d. elsta steintré
landsins í geymslu á Hallormsstað
og bíður safnsins.
Sýningarblaðið er 24 síður í
íslensku dagblaðabroti og em þar
margar áhugaverðar greinar, all-
ar á málunum fímm. Má nefna
Seljuflautuna eftir Ola Kai Led-
ang, Skógarvinnan fyrr og nú
eftir Heikki Vahantaniemi, Heil-
brigði skógarins, sem Sven
Granström hefur ritað, Glommu-
verkefnið eftir Öivind Vestheim,
Tijáviður mikilvægasta hráefni
okkar eftir Anders Björkman, að
ógleymdum greinum Sigurðar
Blöndals; Örlög íslensku birki-
skóganna og Skógrækt á íslandi.
Dr. Phil Stine Prytz var við-
stödd opnunina, en hún er dóttir
C.V. Prytz prófessors við Land-
búnaðarháskólann hér, sem var
forvígismaður um skógrækt á Is-
landi um síðustu aldamót, er Carl
Ryder skipstjóri fékk hann til að
kanna aðstæður til skógræktar
heima. Dr. Stine Prytz er háöldr-
uð, en vel em og naut þess
greinilega að ræða skógarmál.
íslensku munimir á sýningunni
era sumir fengnir að láni úr Þjóð-
minjasafninu og aðrir smíðaðir af
feðgunum i Miðhúsum, Halldóri
Sigurðssyni og Hlyni Halldórs-
syni. Trafakefli, askur, rúmfjöl
og tágaskór era gamlir gripir og
sóma sé vel. En feðgamir hafa
Morgunblaðið/Haukur Hauksson
Dr. Stine Prytz og Sigurður Blöndal skógræktarstjóri.
smíðað langspil og skorið skál úr
birki, listagripi. Þá era þama
rekaviðurbútur, birkiraftur, rif-
hrís og kolaviður, auk tijáklipp-
anna góðu, sem lengi vora notaðar
á Hallormsstað. Fjöldi stórra lit-
mynda prýðir sýninguna og era
þar 2 litskyggnusýningar. Nefnist
önnur Skógarfegurð og hefur Sig-
urður Blöndal tekið allar íslensku
myndimar, 32 að tölu, og ber
myndröðin sannarlega nafn með
rentu. Hin litskyggnuröðin nefnist
Fólk í skóginum.
Ýmsar forvitnilegar tölulegar
staðreyndir koma fram í sýningar-
básunum. Skulu hér nokkrar
tilfærðar:
1. 2. 3.
1% 30 800.000
11% 1000 16.000.000
22% 16700 67.000.000
57% 28600 400.000.000
65% 42000 250.000.000
Undirbúningsnefnd og arkitektar, talið frá vinstri Tagem arkitekt, Vibeke Koch framkvæmda-
stjóri, Ame Hedling formaður, Ebert arkitekt, Markku Rauhalahti, Inger Marie Arlukkt, Pekka
Patosaari, 0ivind Vestheim ritari, Jette Baagoe ritstjóri og Sigurður Blöndal.
ísland
Danmörk
Noregur
Svíþjóð
Finnland
1. Hluti landanna þakin skógi
2. M2 pr. íbúa þakinn skógi
3. Gróðursetning tijáplantna
Jagt- og skovbragsmuseet í
Hörsholm var tekið í notkun 1942
og er til húsa í gripahúsum og hlöð-
um Hirschholm-hallarinnar, sem
stóð á tanga úti í vatninu skammt
þama frá. Var síðasta höllin þar
rifín 1812 og Hörsholm-kirkja
byggð á sérkennilegu hallarstæðinu
1822. Veiðisafnið er í útihúsunum
og þar er norræna sýningin, en
skógminjasafnið í geysistórri hlöð-
unni. Era bæði húsin vönduð að
smíð og á hlaðinu á milli þeirra er
360 ára eik, tákn og prýði safn-
anna. Gömul tré era einnig inni í
safninu, svo sem eðalgreni frá
Norðurskógi við Furavatn á Sjá-
landi 42 m langt, en það var fellt
líflaust 1961. Ur því er sagaður
gegnheill kúbikmetri, svo svert er
það. Margs konar tæki, vagnar og
vélar era einnig áynd í hinu áhuga-
verða safni.
Sýningin Hið græna gull Norður-
landa er farandsýning, sem fara
mun um öll Norðurlöndin og enda
í Norræna húsinu í Reykjavík á
næsta ári. Verður hún opnuð þar
20. febrúar og hyggjast undirbún-
ingsnefndarmenn þá hittast og
ræða framtíðarsamstarf, en þeir era
Ame Hedling formaður, Öivind
Vestheim ritari, Vibeke Koch, Jette
Baagöe, Markku Rauhalahti, Pekka
Patosaari og Sigurður Blöndal.
Syningin í Hörsholm verður opin
til 28. júní, alla daga nema mánu-
daga. Jagt- og Skovbragsmuseet
er á Folehavevej 15—17 í Hörsholm
og er lestarstöðin Rungsted Kyst.
Er þess að vænta að fjölmargir ís-
lendingar á ferð hér í vor muni
skoða hana.
— G.L.Ásg.
Athugasemd vegna við-
tals við Stefán Sigfússon
- frá Páli Ólafssyni, Brautarholti
Páll Ólafsson í Brautarholti á
Kjalarnesi hefur sent Morgun-
blaðinu eftirfarandi athugasemd
til birtingar:
„Það er kominn tími til að starfs-
menn ríkisins og opinberra stofnana
hætti því að leika stóra karla á
kostnað skattborgaranna." Þessi
setning kom í huga minn þegar ég
las fréttaviðtal við Stefán Sigfússon
landgræðslufulltrúa í Morgunblað-
inu föstudaginn 27. febrúar síðast-
liðinn, þar sem leitað var álits hans
á lokun graskögglaverksmiðja ríkis-
ins.
Vandi íslensku graskögglaverk-
smiðjanna er mikill í dag og ekki
síst hjá Fóður og fræ í Gunnars-
holti. Vandinn felst í því að fram-
leiðslan hefur ekki selst miðað við
afkastagetu verksmiðjanna og ekki
á því verði, sem verksmiðjumar
hafa þurft fyrir framleiðslu sína.
Þessi staða er eðlileg afleiðing ó-
skynsamlegrar uppbyggingar á
kostnað skatt'borgarans, samanber
Vallhólm í Skagafírði sem frægt
er orðið, minnkandi sölu vegna sam-
dráttar í landbúnaði og erfíðrar
samkeppni við innflutt kom, sem
niðurgreitt er af Evrópubandalag-
inu, þrátt fyrir kjamfóðurskatt.
Þess ber þó að geta að íslenskir
bændur nota grasköggla mun meira
i heildarfóðri búpenings síns, þótt
árssala fari niður í 5.000 tonn.
En hvernig hafa stjómendur
verksmiðjanna bragðist við þessu
vandamáli? Þeir hafa farið út í mis-
kunnarlausan bardaga um markað-
inn með skefjalausum undirboðum,
sem jafnvel eggjaframleiðendur
myndu kalla englasöng. Þar hefur
Stefán Sigfússon verið iðnastur við
og átt auðveldara með en aðrir, því
þægilegt er að geta gripið til flutn-
ingatækja Landgræðslu ríkisins og
látið þá stofnun lána Fóður og fræ
áburðinn, samkvæmt staðfestu
bréfí frá Ríkisendurskoðun, þegar
aðrar verksmiðjur stóðu í ströngu
síðastliðið vor í því að tryggja áburð
með samningum við Áburðarverk-
smiðju ríkisins, sem eðlilegt var.
Spyija má hvort Landgræðslu ríkis-
ins sé ekki komin út fyrir lögleg
verkefni sín með þessu.
íslenskir bændur era nú að leysa
vanda, sem offramleiðsla á ýmsum
landbúnaðarvöram hefur skapað
hjá þeim. Til þess verða þeir að
axla þungar byrðar sem getur þýtt
byggðaröskun í sumum héraðum.
Ríkisvaldið verður að endurskoða
þátttöku sína í þessari framleiðslu-
grein og jafnframt forða meira tjóni
en orðið er.
Að láta allar graskögglaverk-
smiðjur landsins framleiða áfram
með hálfum afköstum, eins og gert
var síðasta sumar, er svo fáránleg
tillaga að hún er ekki umræðuhæf.
Páll Ólafsson.
Sandgerði:
Af li tregur og
enginn ufsi
AFLI Sandgerðisbáta í febrúar
varð minni en sama mánuð í
fyrra. Starfsmaður á hafnarvigt-
inni taldi þetta stafa af þvi að
enginn ufsi hefði veiðst undan-
farið. Þá hefði siðasta vika
mánaðarins komið illa út þar sem
bátarnir voru að skipta um veið-
arfæri. Alls var landað 2.737
lestum úr 690 róðrum, en i fyrra
2.964 lestum úr 617 róðrum.
I síðustu viku varð Jón Gunn-
laugsson aflahæstur af línubátum
með 47,5 tonn úr þremur róðram
en Amey hæsti netabáturinn með
52,6 tonn úr sex róðram. Minni
bátarnir vora með 2—3 tonn úr
róðri. Handfærabátarnir ellefu
komu alls með 37,5 tonn úr 35 sjó-
ferðum.