Morgunblaðið - 04.03.1987, Side 61

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. MARZ 1987
61
Rætt við fulltrúa á búnaðarþingi
A * * • •
Agúst Gíslason, Isafirði:
Vandijaðar-
svæða verði
skoðaður
sérstaklega
Morgunblaðid/Þorkcll
Ágiist Gíslason á Isafirði
„ÉG HEF miklar áhyggjur af því stjórn-
kerfi sem nú hefur verið sett upp í
hefðbundnum búskap. Það bitnar harð-
ast á minni búunum og þeim sveitum sem
veikastar eru fyrir'. Einnig kemur það
mjög illa við margan frumbýlinginn,"
sagði Agúst Gíslason, refabóndi á
Isafirði, fulltrúi Búnaðarsambands Vest-
fjarða á búnaðarþingi.
Ágúst sagði einnig: „Bændur höfðu nokk-
uð sætt sig við kvótakerfið og tel ég að
stýra hefði átt út frá því, enda kom fullvirð-
isrétturinn mjög illa við fyrrnefnda aðila.
Ég óttast mjög að afleiðingin verði skipu-
lagslaus eyðing byggðar. Lítum á Vestfirð-
ina, þar sem byggð stendur víða höllum
fæti og meðalstærð búa er á bilinu 250—300
ærgildi og enn minni í einstökum sveitarfé-
lögum. Þar fá margir bændur minni fullvirð-
isrétt en svo að dugi til framfæris og er
þá sjálfhætt í búskapnum. Vinna er engin
tiltæk er stunda má að heiman og fólkið
verður að fara. En hvað gerist? Jörðin og
húsin eru verðlaus, óseljanleg í mörgum til-
vikum. Eignaupptakan er algjör.
Ef þetta, ásamt kaupum Framleiðnisjóðs
á fullvirðisrétti jarða, gerist skipulagslaust,
þá óttast ég ekki grisjun byggðar á Vest-
fjörðum, heldur hrun og það er ekki þjóð-
félagslega hagkvæmt og óverjandi
eignaupptaka gagnvart þeim sveitarfélögum
og því fólki sem fyrir þessu verður. Ég tel
því mjög brýnt að lengja aðlögunartímann
til búháttabreytinga, einkum hvað sauð-
fjárframleiðsluna varðar og tel óhjákvæmi-
legt að vandi jaðarsvæða, svo sem
Vestfjarða, verði skoðaður sérstaklega.
Þessi byggðarlög geta ekki axlað þá fram-
leiðsluskerðingu sem nú hefur átt sér stað.“
Ágúst er einn af brautryðjendum í loðdýr-
ararækt á Vestfjörðum. „Efling loðdýra-
ræktar er nokkur á Vestfjörðum. Við höfum
nánast óþijótandi hráefni í fóður, en vantar
sárlega leiðbeiningaþjónustu fyrir búgrein-
ina.“ Ágúst sagði að nú væru um 1.000
refalæður og 1.000 minkalæður á Vest-
íjörðum og útlit fyrir 50—60% aukningu
stofnsins. Einkum væru menn að huga að
fjölgun minka, því útkoman væri mun betri
í þeirri grein loðdýraræktarinnar. Ágúst
sagði að tap væri á hefðbundinni blárefa-
rækt en minkaræktin hefði verið rekin með
góðum hagnaði á síðasta framleiðslutíma-
bili. Auk Qölgunar stofnsins sagði Ágúst
að unnið væri markvisst að því að auka
verðmæti skinnanna með sæðingum og
gerðu menn sér vonir um að verðmæti hvers
refaskinns tvöfaldaðist á þessu ári, miðað
við óbreyttar verðforsendur. Þetta væri
einkum gert með því að sæða þriðjung blá-
refalæðanna með silfurref og norskum
gæðabláref.
Ágúst hefur starfað töluvert að félags-
málum bænda, er meðal annars í stjóm
Sambands íslenskra loðdýraræktenda og
fulltrúi á Stéttarsambandsfundum. Hann
hefur ekki setið á búnaðarþingi áður. „Svo
lengi sem Alþingi vill njóta umsagnar
bændastéttarinnar við lagasetningar, er
búnaðarþing nauðsynlegt," sagði Agúst er
leitað var álits hans á störfum búnaðar-
þings. Hann bætti því við að því miður
væri allt of mikil tilhneiging til að færa
ákvarðanir um framtíð landbúnaðarins frá
samtökum bænda og inn í landbúnaðarráðu-
neytið.
Agústa Þorkelsdóttir,
Refsstað:
Eig’um að
snúa vörn
í sókn
„MÉR list bara vel á. Ég á sæti í alls-
herjarnefnd og höfum við fengið mörg
og merkileg mál til að fjalla um. Ég sé
fram á mikla vinnu framundan," sagði
Ágústa Þorkelsdóttir á Refsstað i Vopna-
firði, fulltrúi Búnaðarsambands Austur-
lands á búnaðarþingi.
„Mitt mesta áhugamál er að snúa vöm
í sókn í landbúnaðarmálum og tryggja til-
vem bændastéttarinnar í framtíðinni. Flest
málin hér á þinginu blandast inn í þetta
áhugamál mitt, en ég er ekki tilbúin til að
taka eitt sérstakt mál út úr,“ sagði Ágústa,
aðspurð um helstu áhugamál hennar á bún-
aðarþinginu. Nánar aðspurð um þetta sagði
hún: „Við verðum öll að standa saman í
bændastéttinni, megum ekki láta etja okkur
saman. Við þurfum að kynna stöðu okkar
hvar og hvenær sem er og megum ekki
Morgunblaðið/Þorkell
Ágústa Þorkelsdóttir á Refsstað.
gugna fyrir áróðri gegn landbúnaðnum. Það
er farið að bera á því meðal bænda að nei-
kvæð umræða um landbúnaðinn gerir þá
svartsýnni og örvæntingarfyllri en ástæða
er til.“
Ágústa sagði um stöðuna heima í hér-
aði: „Vopnafjörður hefur fram á síðustu ár
byggt aðallega á hefðbundnum búgreinum,
þannig að framleiðslutakmarkanir bitna
hart á okkur. Bændur hafa þó í auknu
mæli snúið sér að loðdýrarækt. Við höfum
trú á að hún geti hjálpað til búháttabreyt-
inga í héraðinu. Enn sem komið er hefur
ekki orðið byggðaröskun. Við vitum ekki
nákvæmlega hvar mörkin eru, en ég held
að óhætt sé að fullyrða að við þolum ekki
meiri samdrátt en orðinn er. Þó er ástandið
verra í næstu byggðum, til dæmis Þistil-
firði, þar sem ástandið er mjög slæmt."
Einar Þorsteinsson, Sól-
heimahjáleigu:
í mark-
aðsmálum
verði gert að
P T|' ^ ® ® Morgunblaðid/Þorkell
anersiuatnoi ■ sói“”í
Atak
„ÉG HEF áhuga á öllum málum hér á
búnaðarþingi. Þetta eru allt merkileg
mál. Sérstakan áhuga hef ég á frum-
varpi til nýrra jarðræktarlaga sem hér
er til umsagnar," sagði Einar Þorsteins-
son bóndi og ráðunautur í Sólheimahjá-
leigu i Mýrdal, einn af fimm fulltrúum
Búnaðarsambands Suðurlands á búnað-
arþingi. Þetta er 1. búnaðarþing Einars.
Einar sagði að í nýju jarðræktarlögunum
væru ákvæði um nýjar búgreinar, eins og
til dæmis loðdýrarækt og garðyrkju. „Svo
eru það markaðsmálin sem brenna á okkur.
Þau eru alltaf ofarlega á dagskrá. Staðan
í þeim er mjög erfið. Ef ekki væri hálfgerð
kreppa í af afsetja vissa hluta framleiðslunn-
ar, væri mikið góðæri og bjart yfir í
landbúnaði.
Ég vil leggja sérstaka áherslu á að erfitt
er að draga framleiðsluna meira saman er
þegar er orðið. Hefðbundinn búskapur er
undirstaða lífs í hinum dreifðu byggðum,
sérstaklega í stijálbýlustu sveitunum. Því
þarf að leggja mikla áherslu á að auka
markaðsstarf fyrir kindakjötið. Við fulltrúar
Suðurlands höfum viljað gera átak í mark-
aðsmálum að áherslumáli hér á búnaðar-
þingi. Ég er ekki segja að lítið hafi verið
gert, heldur að starfinu þurfí að halda áfram
og gera enn betur.
Við verðum að reyna að koma upp nýjum
búgreinum, samhliða því sem framleiðslan
dregst saman. Að því er heilmikið unnið en
þetta er mikið verk þar sem hvergi er til
búskaparhefð fyrir þessum nýbúgreinum.
Af því að markaðurinn hefur dregist svo
ört saman er aðlögunartími búháttabreyt-
inganna of stuttur og veldur erfiðleikum."
Einar sagði að staðan í búskapnum væri
svipuð í Mýrdal og annars staðar á landinu.
Eitt loðdýrabú væri komið upp, vísir að
komrækt og ferðaþjónustu og svo væri þar
heykögglaverksmiðja. Við ýmis vandamál
væri þó að etja við uppbygginguna, til dæm-
is væri fjarlægðin frá höfnum mikil. „En
við fylgjumst með af áhuga og menn eru
sífellt að reyna að finna upp á einhveiju
nýju. En allt tekur þetta sinn tíma,“ sagði
Einar.

Jón Gíslason,
Stóra-Búrfelli:
Loðdýrarækt
til þeirra sem
hafa of litla
framleiðslu
Morgunblaðið/Þorkell
Jón Gíslason á Stóra-Búrfelli.
„Leiðbeiningaþjónustan og endur-
skipulagning hennar," sagði Jón Gislason
á Stóra-Búrfelli í Svínavatnshreppi er
hann var spurður um mikilvægustu mál
búnaðarþings að þessu sinni. Jón er bún-
aðarþingsfulltrúi Búnaðarsambands
Austur-Húnavatnssýslu og situr sitt
fyrsta búnaðarþing.
Jón sagði: „Brýnt er að ráða sérmenntaða
leiðbeinendur til starfa í nýjum búgreinum.
Það getur riðið baggamuninn þegar upp-
byggingin er svona hröð og mikil. Einnig
þurfa núverandi ráðunautar að fá endur-
menntun, örar breytingar í búskapnum kalla
á stöðuga endurmenntun. Einnig get ég
nefnt að ríkisvaldið þarf að standa við lög-
boðnar greiðslur til sjóða landbúnaðarins,
svo sem í samræmi við búfjárræktarlög,
jarðræktarlög, lög um Stofnlánadeild og
Bjargráðasjóð. í þessum tilvikum vantar
framlag ríkisins á móti greiðslum bænda.
Þá skuldar ríkið Framleiðnisjóði 200 milljón-
ir vegna skerðingar á framlögum samkvæmt
jarðræktarlögum. Einnig geta þess Búnað-
arsamband Austur-Húnavatnssýslu er hér
með tillögu um að Byggðasjóður taki aukinn
þátt í uppbyggingu á landsbyggðinni.“
Hvernig er staðan heima í þínu héraði?
„Hún er ákaflega misjöfn. Sauðijárbænd-
ur standa verst, sérstaklega þeir sem verið
hafa að auka við bústofninn. Héraðið hent-
ar vel til hefðbundins búskapar og verður
að leggja áherslu á að það haldi að minnsta
kosti núverandi framleiðslu. Nauðsynlegt
er að skipuleggja framleiðsluna miklu betur
og taka tillit til skilyrða til framleiðslunnar.
Búmarkskaupin eru mér ofarlega í huga.
Svona skipulagslaus kaup eru óskaplega
slæm aðgerð, sem getur valdið eyðingu
byggðar. Ég vil að tekið sé tillit til allra
aðstæðna, svo sem staðhátta, landgæða og
annarra aðstæðna. Búmarkskaupin verða
að gerast markvisst.“
Jón sagðist vera með blandað bú, sauðfé
og kýr. Þijú refabú væru komin í Svína-
vatnshreppinn og ágætlega stór kanínubú
á 2 bæjum.„Ég tel að bændur sem hafa
takmarkaðan framleiðslurétt í hefðbundnu
búgreinunum eigi að skoða möguleika þess-
ara greina vel. Að mínu mati er það mikil-
vægt að uppbyggingin í loðdýraræktinni
komi sem viðbót hjá mönnum, sem eru með
of lítinn framleiðslurétt, án þess að þeir
þurfi að afsala sér fullvirðisrétti í mjólk eða
kindakjöti."
Jón vildi láta þá skoðun sína koma fram
að brýnt væri að koma framleiðslustjórnun
á alla kjötframleiðsluna í landinU. Ekki
væri nóg að taka eina grein, kindakjöts-
framleiðsluna, fyrir og stjóma henni.
*V
*