Morgunblaðið - 20.03.1987, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. MARZ 1987
Bretland:
Er Kinnock að gefa
eftir í varnarmálum?
London, Reuter.
NEIL Kinnock, forystumaður stjórnarandstöðunnar á Bretlandi, hyggst
segja Ronald Reagan Bandaríkjaforseta að stjórn Verkamannaflokks-
ins myndi leyfa Bandaríkjamönnum að halda stýriflaugum sinum á
breskri grundu meðan stórveldin væru að semja um takmörkun vígbú-
anaðar, að því er haft var eftir heimildarmönnum innan flokksins á
miðvikudag.
Embættismenn flokksins neituðu
að þetta væri meiriháttar breyting á
hinni umdeildu stefnu Verkamanna-
flokksins í afvopnunarmálum.
Flokkurinn hefur ítrekað lýst yfir því
að allar kjamorkuflaugar í Bretlandi
yrðu teknar niður ef flokkurinn kæm-
ist til valda og sögðu embættismenn-
imir að við það sæti. Aðrir sögðu
aftur á móti að hér væri um miklar
tilslakanir að ræða.
Stefna flokksins í næstu kosning-
um verður að taka niður allar breskar
kjamorkuflaugar og loka kjamorku-
stöðvum Bandaríkjamanna.
Heimildarmennimir í Verka-
mannaflokknum sögðu að Kinnock
mjmdi segja Reagan þegar hann fer
til Bandaríkjanna í næstu viku að
Verkamannaflokkurinn myndi ekki
vilja gera neitt, sem spillt gæti fyrir
Gengi
gjaldmiðla
London, AP.
GENGI Bandaríkjadollars lækk-
aði gagnvart öllum helstu gjald-
miðlum Evrópu. Gull lækkaði
lítUlega í verði.
Sterlingspundið lækkaði í 1,60
dollara en á miðvikudag kostaði það
1,6010 dollara og er það hæsta
verð í fjögur ár. Gengi dollarans
var annars þannig að fyrir hann
fengust: 1,8330 (1,8390). vestur-þýsk mörk,
1,5340 svissneskir frankar,
(1,5390). 6,0995 (6,1105). franskir frankar,
2,0715 hollensk gyllini, (2,0770).
1.304,50 (1.305,75). ítalskar lírur,
1,3149 kanadískir dollarar,
(1,3135).
151,88 japönsk jen, (óbreytt).
í London kostaði gullúnsan
403,90 dollara (405).
V-Þýskaland:
Tveir
fóruster
þyrla
hrapaði
Söst, Vestur-Þýskalandi. Reuter.
TVEIR breskir hermenn
fórust og þrír slösuðust,
þegar þyrla þeirra hrapaði
í nágrenni bæjarins Söst,
austur af Dortmund, á mið-
vikudag.
Talsmaður breska hersins í
Vestur-Þýskalandi sagði, að
þyrlan hefði verið á venjulegu
eftirlitsflugi, þegar hún hrap-
aði niður í húsagarð.
Karpov tók
sér frídag
Linares, Spáni. Reuter.
ANATOLY Karpov, fyrrum
heimsmeistari í skák, tók sér
frí í gær í einvíginu, sem
hann heyir um þessar mund-
ir við landa sinn, Sovét-
manninn Andrei Sokolov.í
bænum Linares á Spáni.
Karpov hefur forystu í ein-
víginu með 5,5 vinninga á
móti 3,5 og hann þarf aðeins
fjögur jafntefli úr þeim fimm
skákum, sem eftir eru af ein-
víginu, til að fá tækifæri til
að vinna aftur titilinn af Gary
Kasparov heimsmeistara.
samningaviðræðum um takmörkun
vígbúnaðar. Sögðu þeir að hann ætl-
aði að greina forsetanum frá því að
flaugarnar gætu verið á Bretlandi
meðan á viðræðum stórveldanna
stæði.
Aftur á móti myndi Verkamanna-
flokkurinn ekki eiga annars kost, ef
slitnaði upp úr viðræðunum, en að
segja Bandaríkjamönnum að fjar-
lægja flaugamar.
Líklegt er að þessi tíðindi um tilsl-
ökun valdi áhyggjum meðal vinstri
manna í flokknum af að Kinnock sé
að reyna að taka broddinn úr stefnu
Verkamannaflokksins í vamarmál-
um, en hún hefur ekki átti hylii
iq'ósenda í skoðanakönnunum.
En Verkamannaflokkurinn vonast
til að þetta muni draga slagkraftinn
úr ásökunum stjómar íhaldsfiokks-
ins um að stefnan í vamarmálum
grafi undan viðræðum Bandaríkja-
manna og Sovétmanna um að fjar-
lægja allar meðaldrægar flaugar í
Evrópu.
Súkkulaðiplötur
Reuter
Peter Lardong, sem búsettur er í Vestur-Berlín, hámar í sig
hljómplötur með bestu lyst. Lardong starfar sem vörubílstjóri
en nýtir hverja frístund sem gefst til að búa tU hljómplötur úr
súkkulaði. Þótt það sé lyginni líkast er unnt að spila plöturnar
nokkrum sinnum áður en „hljómgæðin" glatast að eilífu. Þegar
svo er komið er ekki um annað að ræða en leggja skífurnar sér
til munns.
Noregur:
NATO-sveit-
ir við æfingar
Osló, Reuter
UM 12.000 hermenn Atlantshafs-
bandalagsins eru komnir til
Lofoften í Norður-Noregi til
vetraræfinga.
7.000 hermenn frá Bretlandi,
Hollandi og Bandaríkjunum og
5.000 frá Noregi munu taka þátt í
æfingunum sem miða að því að æfa
varnir flugstöðva við Bardufoss á
óvissu- eða átakatímum. Æfingam-
ar, sem munu standa yfir í viku og
ganga þær undir nafninu „Fimbul-
vetur“ (Cold Winter), eru hinar
umfangsmestu sem fram fara í vet-
ur í Noregi. Með þeim mun her-
stjórn Atlantshafsbandalagsins
einnig gefast tækifæri til að reyna
menn og tækjabúnað við óblíð veð-
urskilyrði.
16 norskir hermenn fórust er
vetraræfingar fóru fram í Narvík í
fyrra. Embættismenn segja það
landsvæði sem valið var til æfinga
í ár ekki jafn viðsjárvert og Narvík
og nágrenni.
Jafnaðarmenn í Vestur-Þýskalandi:
Deilt á Brandt fyrir
að ráða blaðafulltrúa
Bonn, AP.
WILLY Brandt, formaður vestur-þýska Jafnaðarmannaflokksins
(SPD), var í eldlinunni hjá flokki sínum á miðvikudag vegna
þess að hann hefur skipað grískan borgara til að gegna starfi
blaðafulltrúa.
„Það var alfarið röng ákvörðun
að ráða Margaritu Mathiopoulos,"
sagði Hans-Jurgen Wischnewski,
áhrifamikill jafnaðarmaður. Mathi-
opoulos fæddist í Vestur-Þýska-
landi, en hún hefur grískan
ríkisborgararétt og er ekki flokks-
bundin í SPD.
Wischnewski sagði í viðtali við
Kölnarblaðið Express að ráðning
Mathiopoulos kæmi eins og „köld
vatnsgusa framan í marga þá
blaðamenn, sem eru í SPD“.
Wischnewski sagði að neyðar-
ástand ríkti í forystu helsta stjóm-
arandstöðuflokks í Vestur-Þýska-
landi. Flokkurinn hefur mátt þola
kosningatap undanfarið ár og deil-
ur hafa ríkt um stefnu og einstakl-
inga.
Willy Brandt er 73 ára. Hann
er fyrrum kanslari og hefur verið
formaður SPD síðan 1964. Ýmsir
flokksmenn telja að hann beri
ábyrgð á því hvemig flokknum
hefur gengið í kosningum, nú
síðast þegar kosið var til þings 25.
janúar. Brandt hefur lýst yfir því
að hann ætli að draga sig í hlé á
næsta ári, en ýmsir fréttaskýrend-
ur segja að þá ákvörðun hefði hann
átt að taka fyrir löngu.
Mathiopoulos, sem lagði stund
á stjómmálafræði við Harvard-
háskóla og Sorbonne í París, var
ráðin fyrir tilstilli Brandts þrátt
fyrir andstöðu innan landsstjómar
flokksins. Á blaðamannafundi, sem
haldinn var eftir að ráðning hennar
var tilkynnt á þriðjudag, viður-
kenndi Mathiopoulos að hún þekkti
hvorki flokksskipulagið í smáatrið-
um, né þau vandamál, sem flokkur-
inn ætti við að stríða.
Brandt brást við gagnrýni vegna
ákvörðunnar sinnár í viðtali við
dagblaðið General-Anzeigerí Bonn
á miðvikudag: „Þetta eru óþarflega
mikil læti og hávaði út af engu.
Mathiopoulos er óvenju hæfíleika-
mikil ung kona og þegar menn
kynnast henni munu þeir segja:
það var rétt að ráða hana í starfið.“
Mathiopoulos er dóttir grísks
blaðamanns og bíður hún enn eftir
svari við umsókn sinni um þýskan
ríkisborgararétt. Hún tekur við af
Gúnter Verheugen, sem settur var
í starf blaðafulltrúa SPD þegar
Wolfgang Clement sagði af sér í
nóvember vegna innanflokks-
deilna.
Þetta mal hefur vakið umræður
um forystu flokksins: „Við þurfum
á starfhæfri forystu að halda á
nýjan leik og taka þarf ákvörðun
[um eftirmann Brandts] sem
fyrst,“ sagði Karl-Heinz Hirse-
mann, formaður flokksins í
Bæjaralandi.
Nígería:
Stofnuð sam-
tök til lausnar
milliríkjadeilna
Lagos, Reuter.
FULLTRÚAR 16 ríkja hafa af-
ráðið að stofna formleg samtök
sem munu Ieitast við að stuðla
að lausn deilumála ríkja í millum.
Ákveðið hefur verið að samtökin
skuli kallast „Lagos-samtökin“ og
hafa fulltrúar Alsír, Egyptalands,
Senegal, Zimbabwe, Nígeríu, Ind-
lands, Malasíu, Austurríkis,
Svíþjóðar, Sviss, Júgóslavíu, Arg-
entínu, Brasilíu, Venesúela og
Mexíkó setið á fundum til að ræða
stofnun þeirra. Á miðvikudags-
kvöldið var síðan gert heyrinkunn-
ugt að samtökin hefðu formlega
verið stofnuð.
Bolaji Akinyemi, utanríkisráð-
herra Nígeríu, átti hugmyndina að
stofnun samtakanna og sagði til-
gang þeirra m.a. vera þann að brúa
bilið milli Samtaka óháðra ríkja og
stórveldanna.
Tékkóslóvakía:
Husak heitir umbótum
og opinskárri umræðu
Prag, AP, Reuter.
GUSTAV Husak, leiðtogi tékk-
neska kommúnistaflokksins,
hefur heitið umbótum í stjórn-
kerfinu og opinskárri umræðu
í anda Mikhails S. Gorbachev
Sovétleiðtoga. Husak lýsti
þessu yfir er hann ávarpaði
miðstjórn tékkneska kommúni-
staflokksins í fyrrakvöld.
Almennt er litið svo á að Husak
hafi látið undan þrýstingi end-
urbótasinna innan flokksins.
Husak sagði
að til greina
kæmi að taka
upp leynilegar
kosningar til
hárra embætta
innan flokksins
en Gorbachev
hefur einmitt
boðað sams kon-
ar breytingar. Þá
sagði hann einn-
ig nauðsynlegt
að miðla upplýs-
ingum til al-
mennings. „Við viljum að
almenningur viti hvað er að ger-
ast í þjóðfélaginu, hvaða ákvarð-
anir eru teknar og hvemig," sagði
hann. Kvað hann embættismenn
skylduga til að stuðla að skoðana-
Gustav Hus-
ak, leiðtogi
tékkneska
kommúni-
staflokks-
ins.
skiptum til þess að landsmenn
gætu betur gert sér grein fyrir
vanda samfélagsins og hvernig
bæri að sigrast á honum.
Husak boðaði róttækustu
breytingar á stjórn efnahagslífs-
ins frá lokum síðari heimsstyrjald-
arinnar þegar öll helstu fram-
leiðslufyrirtæki voru þjóðnýtt.
Sagði hann að sérstök löggjöf um
þetta atriði yrði lögð fram fyrir
15. júní. Meðal annars væri gert
ráð fyrir að yfirmenn fyrirtækja
yrðu ekki lengur skipaðir af ríkis-
valdinu heldur myndu verkamenn
tilnefna þá. í janúarmánuði birti
stjómin áætlun um endurskipu-
lagningu efnahagslífsins og er
samkvæmt henni stefnt að au-
kinni sjálfsstjóm fyrirtækja undir
ströngu eftirliti ríkisins.
Athygli vekur að Husak skyldi
nota orðið „umbætur" en ráða-
mönnum í Tékkóslóvakíu hefur
þótt það minna óþægilega á um-
bótaviðleitnina árið 1968 sem
Sovétstjómin barði niður í krafti
hervalds. Þá sjaldan valdhafar
hafa minnst á umbætur hefur
orðið „endurskipulagning" verið
það djarfasta sem þeir hafa árætt
að taka sér í munn. Husak tók
skýrt fram að Sovétmenn hefðu
ekki þröngvað tékkneskum kom-
múnistum til fylgis við umbóta-
stefnu Gorbachevs. „Í gegnum
tíðina höfum við fært okkur í nyt
reynslu sovéskra kommúnista og
við munum gera það í enn ríkari
mæli en hingað til,“ sagði hann.
Hann vísaði á bug fullyrðingum
vestrænna fjölmiðla um ágreining
innan tékkneska kommúnista-
flokksins varðandi umbótastefnu
Gorbachevs Sovétleiðtoga. Yfir-
lýsingar tékkneskra embættis-
manna varðandi breytingarnar í
Sovétríkjunum hafa verið ósam-
hljóma og fréttir herma að hart
hafi verið deilt um hvort fylgja
beri fordæmi Gorbachevs. Lubom-
ir Strougal forsætisráðherra hefur
verið í fylkingarbrjósti umbóta-
sinna en Vasil Bilak, helsti
hugmyndafræðingur flokksins,
Husak sjálfur og aðrir harðlínu-
menn hafa hvatt til varfærni.
Virðist svo sem Husak, sem er
74 ára gamall, hafí látið undan
þrýstingi yngri og fijálslyndari
manna. Flokksmönnum hefur
vafalaust þótt áríðandi að skýra
sjónarmið flokksins gagnvart
þeim breytingum sem átt hafa sér
stað í Sovétríkjunum þar eð Mik-
hail S. Gorbachev er væntanlegur
í opinbera heimsókn til Tékkósló-
vakíu eftir þijár vikur.