Morgunblaðið - 25.03.1987, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. MARZ
Indríði, það
borgar sig
Til Indriða H. Þorlákssonar for-
manns samninganefndar ríkisins
eftir Inga Boga
Bogason
Um þessar mundir er erfitt að
vera Indriði.
Kennarar og hjúkrunarfræðingar
eru komnir í verkfall og fjöldi ann-
arra langskólamenntaðra stétta hjá
ríkinu annaðhvort búinn að segja
upp eða á leiðinni í verkfall. Starf
Indriða felst í því að setja sig inn
í málefni hvers og eins, skilja og
skilgreina kröfur, setja fram mót-
kröfur, þæfa og þrefa og leggja
síðan fram tilboð sem felur í sér
engin aukin útgjöld fyrir ríkið.
Þetta hefúr gerst áður og mun lík-
lega gerast aftur. Samt er þessi
stutta grein skrifuð í þeirri von að
Indriði hafi ríkulegra innsæi en
hann vill vera láta og sé þess vegna
tilbúinn að losa sig úr viðjum van-
ans og semja við starfsmenn
rannsóknastofnana, sjúkrahúsa,
uppeldisstofnana og skóla eftir öðru
verðmætamati en gengur og gerist.
Indriði, slepptu tölvunni í þetta
sinn, það borgar sig! Komdu með
mér á staðinn í smáímyndunarleik,
— húsbyggingarleik. Það er flókin
athöfn að byggja hús og krefst ár-
vekni á öllum stigum ef hagkvæmni
ska! sitja í fyrirrúmi. Það þarf að
teikna, reikna út rúm og burðar-
þol, kaupa steypu, múra, leggja
raflagnir o.s.frv. o.s.frv. Það er
vandasamt að byggja gott hús,
kannski eins vandasamt og byggja
góðan einstakling. Það er nefnilega
margt líkt með húsbyggingu og
manneldi nema hvað viðhorfm til
einstakra þátta í manneldinu eru í
skötulíki miðað við húsbygginguna.
Lítum nánar á.
Að grafa grunn: Við stærum
okkur af því að taka vel á móti
nýjum þegnum hér á landi. Fæðing-
ardeildir og sjúkrahús eru góðum
tækjum búin og þar vinnur vel
menntað og ábyrgðarfullt fólk.
Sumir fá laun í samræmi við mennt-
un og ábyrgð en ljósmæður og
hjúkrunarfræðingar eru því miður
ekki í þeirra hópi.
Að steypa grunn: Barnaheimil-
in státa sig nú af sérmenntuðu fólki
sem er reiðubúið að annast uppeldi
yngstu þegnanna gegn sanngjamri
þóknun. Miklu máli skiptir að hér
takist vel til því lengi býr að fyrstu
gerð.
Að byggja kjallara: Grunnskól-
inn hefur í æ ríkara mæli tekið við
hlutverki uppeldis. Miklu máli skipt-
ir að í störf grunnskólakennara
veljist góðir mannþekkjarar, vel
menntað og hæft fólk, — og hljóti
þá laun í samræmi við sérhæfingu
og ábyrgð.
Að byggja hæð: Framhaldsskól-
inn á beinan þátt í þróun atvinnulífs
á íslandi. Héðan útskrifast fólk með
margvíslega menntun sem nýtist
því strax í starfi. Sömuleiðis skal
framhaldsskólinn veita almenna
og fáðu áskriftargjöldin
skuldfærð á greiðslukorta
-<u.:»ii.i.i.n.i.i..unrT.FnfTFT
SIMINN ER
691140
691141
menntun sem gerir nemendum
kleift að nýta sem best hæfileika
sína í störfum lýðræðisþjóðfélags.
Miklu máli skiptir að framhalds-
skólakennarar hafi góða faglega
menntun og næga víðsýni til að
rækja skyldur sínar — og hljóti laun
í samræmi við hlutverk vinnunnar.
Indriði! Það borgar sig að koma
til móts við sanngjamar kröfur
þeirra starfsstétta sem annast and-
legan og líkamlegan þroska og
velferð fólks. Það er fjárfesting til
framtíðar. Því margt af því sem
um þessar mundir er nefnt „spam-
aður í opinbemm rekstri" verður
skoðað í öðm ljósi síðar og líklega
snúið upp í andhverfu sína og gefið
heitið „sóun á mannlegum verðleik-
um“. Bætt kjör umræddra stétta
munu ömgglega leiða til bættrar
þjónustu við þá sem hennar eiga
að njóta. Þar sem undirritaður er
kennari vill hann minna á nokkur
atriði varðandi starfsgrein sína.
Það em einföld sannindi að eftir
því sem störf em betur launuð þeim
mun hæfara starfsfólk sækir í þau.
Þannig stuðlar vel launaður kenn-
ari að betri skóla og eftir því sem
skólamir batna verða til fleiri víð-
sýnir, þroskaðir og hamingjusamir
einstaklingar sem skilja betur hlut-
verk sitt I lífinu. Með betri skólum
em meiri líkur til að menningarleg
ördeyða víki fyrir uppbyggingu á
öllum sviðum. Með betri skólum
fækkar félagslegum vandamálum
og einstaklingamir finna sig frekar
heima í fjölbreytilegu og kröfuhörðu
nútímaþjóðfélagi.
Indriði! Það borgar sig ekki að
vera kaþólskari en páfinn. Þú veist
vel að það er samhljóma álit margra
ólíkra aðila að það beri að stórbæta
Tekst kröt-
um að hækka
bílverðið?
Ingi Bogi Bogason
„Miklu máli skiptir að
f ramhaldsskólakennar-
ar hafi góða faglega
menntun og næga víð-
sýni til að rækja skyld-
ur sínar — og hljóti laun
í samræmi við hlutverk
vinnunnar.“
kjör kennara. Ég minni á OECD-
skýrsluna, skýrslu um endurmat á
kennarastarfinu, áskomn ýmissa
foreldrafélaga, ályktun frá síðasta
landsfundi Sjálfstæðisflokksins og
umsögn núverandi menntamálaráð-
herra þess efnis að það þurfi að
gera kennarastarfið aðlaðandi aft-
ur.
Indriði! Húsið er ekki fullklárað.
Það er búið að halda reisugillið en
hins vegar skortir fjármagn fyrir
þakpappa og bámjámi. Það er leitt
að sjá stórt, fallegt og nytsamt hús
grotna niður vegna tímabundins
skilningsleysis og vanhirðu.
Indriði! vertu með! Það borgar
sig!
Höfundur er kennari við Fjöl-
brautaskólann í Breiðholti.
eftirSigríði
Arnbjarnardóttur
Kratar ætla að hækka verð á
bifreiðum ef þeir komast í valdaað-
stöðu til þess eftir kosningar. Það
kemur fram í grein um skattamál,
sem Jón Sigurðsson, fyrrverandi
forstöðumaður Þjóðhagsstofnunar,
skrifaði í Morgunblaðið á dögunum.
Þar segir fjármálaráðherraefni Al-
þýðuflokksins að honum fínnist
verð á bifreiðum og bensíni óeðli-
lega lágt og leggur til að það verði
hækkað aftur upp í það sem honum
fínnst eðlilegt, en orðrétt segir í
greininni: „Bifreiðaskattar, bæði af
kaupum og notkun bifreiða (þ.e.
aðflutningsgjöld, bensíngjald
o.s.frv.), verði teknir til endurskoð-
unar með það fyrir augum að
einfalda þessa skattheimtu og
tryggja eðlilegar tekjur (letur-
breyting mín) af þessum mikilvæga
þætti í einkaneyslunni."
Ein vinsælasta ráðstöfun þessar-
ar ríkisstjómar var þegar Þorsteinn
Pálsson, fjármálaráðherra, stóð fyr-
ir tollalækkun á bifreiðum. En verð
á bifreiðum hafði verið hér með þvj
hæsta sem gerist í heiminum. I
vestrænum ríkjum þekktist hvergi
eins hátt verð á bifreiðum, nema
þar sem kratar hafa lengst af ráðið
ríkjum, sbr. í Danmörku og Nor-
egi. Kerfískratinn Jón Sigurðsson
hefur fundið peningalyktina þaðan.
Það er rétt hjá Jóni að þetta er
mikilvægur þáttur einkaneyslunn-
ar, en í hans huga er aðalatriðið
það sem á kerfískratamáli er kallað
eðlilegar tekjur fyrir ríkissjóð, en
þýðir í reynd himinhátt bílverð fyr-
ir almenning.
Nú hefði mátt halda að reyndir
menn hefðu vit á að leyna þeim
áformum sínum að hækka aftur
verð á bifreiðum rétt fyrir kosning-
ar. En ákafínn er svo mikill að
seilast ofan í vasa almennings að
þeir sjást ekki fyrir. Enda telja þeir
sig náttúrlega vita betur en þú
hvemig þínum peningum er best
varið.
Það hefur ekki farið fram hjá
neinum að kratar hafa nú um hríð
verið í kosningaham og biðlað í all-
ar áttir í von um að geta komið
Alþýðuflokknum upp fyrir eðlilega
stærð. Ekki síst hafa þeir gert hos-
ur sínar grænar fyrir sjálfstæðis-
mönnum og reynt að telja fólki trú
um að með því að greiða þeim at-
kvæði aukist líkur á myndun nýrrar
Viðreisnar, en eins og dæmin sanna
gæti atkvæði greitt Alþýðuflokkn-
um alveg eins verið ávísun á vinstri
stjóm.
Greinilegt er að hinn fjölmiðla-
glaði Jón Baldvin hefur gefíð út
tilskipun þess efnis að nú skuli allir
tiltækir kratar raða sér á síður
Morgunblaðsins og DV fram að
kosningum. Kennir þar margra
grasa en oft gægjast kerfískrata-
hárin fram undan kosningagær-
unni, eins og sjá má í grein Jóns
Sigurðssonar, ijármálaráðherraefn-
is krata.
Lækkun sú sem orðið hefur á
bensínverði síðustu misseri hefur
verið mörgum dijúg búbót. En einn-
ig þar sjá kratar gullið tækifæri.
Þeir em aldrei ánægðir nema sem
drýgstur hluti hverrar krónu sem
aflað er renni í ríkiskassann.
Það sem almenningur lítur á sem
FURÐULEG DEILA
eftir Víking
Guðmundsson
Upp er komin ein furðulegasta
deila sem um getur í íslenskri verka-
lýðssögu. Vinnuveitendasamband
Islands krefst þess að Landssam-
band vömbifreiðastjóra semji um
lögvemdaðan rétt vömbifreiða-
stjóra til leiguaksturs. Ennfremur
að þeir afsali sér stjómarskrár-
vemduðum rétti sínum til að bjóðast
til að vinna ákveðið verk fyrir fast
verð.
Forsaga þessa máls er sú að VSI
hefur tekið inn í sín samtök Verk-
takasamband íslands sem er milli-
liður á milli verkkaupa og verkalýðs
að amerískri fyrirmynd. Amerískir
verkkaupar semja ekki við verka-
lýðsfélög. Þeir láta verktaka um að
lemja á (þeim) lýðnum. Þetta hefur
gengið nokkuð vel með aðra aðila
en vömbílstjóra. Þeir hafa reynst
nokkuð fastir fyrir í baráttunni.
Ekki kannski gagnvart kaupinu, en
frekar gagnvart almennum mann-
réttindum.
Ráðamenn þessarar þjóðar komu
eitt sinn auga á að nauðsynlegt.
mundi vera að hafa vömbfla vítt
og breitt um landið til almennra
nota. Þeir settu því lög um réttindi
og skyldur vömbflstjóra.
Vömbílstjórar em skilgreindir
sem faglegir verkamenn sem megi
reka og eiga einn vömbíl hver og
hafa að aðalatvinnu að aka honum
sjálfír. Þeir geta því aldrei talist
atvinnurekendur, því að þeir hafa
engan mann í vinnu og taka öll sín
laun í vinnu hjá öðmm. Þeim er og
skylt að hafa opna afgreiðslustöð
og vera jafnan til taks ef eftir er
leitað. Þá hafa vinnuveitendur hlut-
ast til um að ákveða fjölda bíla á
hverri stöð með tilliti til þarfa á
hveijum stað. í lögum þessum sem
em nr. 36/1970, segir m.a. í 5.
grein: „í þeim kaupstöðum og á
þeim sýslusvæðum, þar sem viður-
kennd vömbifreiðastöð er starfandi,
er öllum óheimilt að stunda leigu-
akstur á vömbifreið utan stöðvar
eða frá stöð, sem eigi er viður-
kennd. Leiguakstur telst það, þegar
vömbifreið er seld á leigu ásamt
ökumanni til flutninga á vömm fyr-
ir tiltekið gjald, þar sem ökumaður
eða eigandi bifreiðarinnar er hvorki
eigandi, seljandi né kaupandi vör-
unnar sem flutt er.“
Nú hafa vinnuveitendur séð þann
kost vænstan að bjóða vömbílstjór-
um inngöngu í Vinnuveitendasam-
band íslands. Þetta þýðir að nú á
endanlega að ganga frá þeirri þjón-
ustu sem vömbílar geta veitt og
þurfa að veita hinum dreifðu byggð-
um landsins.
Vömbílstjórar hafa ekki gert
neinar kröfur á hendur vinnuveit-
endum, hvorki um launahækkanir
umfram almennar verðhækkanir né
aukin réttindi. En Vinnuveitenda-
samband Islands hefur krafíst þess
að vömbílstjórar afsali sér þeim
lögbundnu réttindum sem tilvera
þeirra byggist á. Þá hafa þeir vinnu-
veitendur krafíst þess að vörubíl-
stjórar afsali sér mannréttindum
sem hver einasti íslendingur hefur,
en það er rétturinn til að bjóðast
til að vinna ákveðið verk fyrir fast
gjald. Þetta hlýtur að flokkast und-
ir einokunarbrölt, mnnið undan
rifjum Verktakasambands Islands.
Verktakasamband íslands gerir
út á sömu mið og vömbflstjórar.
Þeir stefna að því að ná allri vinnu
á vegum hins opinbera, bæði vega-
vinnu og hafnargerð, hvar sem er
á landinu. En þetta er einmitt sú
vinna sem gert hefur mögulegt að
reka vömbfla til þjónustu við al-
menning og fyrirtæki út um landið.
Takist þeim þetta em þeir einir á
markaðnum og það er markmiðið.
Skammsýnir pólitíkusar hafa
ginið við gylliboðum Verktakasam-
bandsins, en það er sú stefna sem
fljótast brýtur niður efnahag lands-
byggðarinnar og hefur hingað til
verið nefnd nýlendustefna. Þ.e.
skattur er heimtur af landsbyggð-
inni í formi þungaskatts og bensín-
gjalds og svo fá menn sendan
vegarspotta einhvemtíma seinna.
Það var þessi stefna sem Mahatma
Ghandi barðist gegn á Indlandi
þegar hann setti upp vefstól heima
og fór að vefa sjálfur, vafði dúknum
um sig en gekk að öðm leyti nak-
inn til að mótmæla nýlendustefnu
Breta og innflutningi þeirra á vefn-
aðarvöm til Indlands.
Þegar farið var að láta bensín-
gjald og þungaskatt standa undir
vegaframkvæmdum á íslandi var
byijað á að leggja vegi út frá
Reykjavík. Heita má að allir vegir
þar í kring hafí verið komnir með
bundið slitlag þegar byijað var að
byggja upp vegi norðanlands og
Víkingur Guðmundsson
En Vinnuveitendasam-
band íslands hefur
kraf ist þess að vörubíl-
stjórar afsali sér þeim
lögbundnu réttindum
sem tilvera þeirra
byggistá.
austan. Þegar svo að okkur kemur,
eigum við aðeins að fá að horfa á
aðra vinna þetta verk og standa
atvinnulausir og fylgjast með.
Höfundur er formaður stjórnar
vörubílstjórafélagsins ValsáAk-
ureyri ogritari stjórnar Lands-
sambands vörubifreiðarstjóra.