Morgunblaðið - 25.03.1987, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. MARZ
I umboði hverra
taka þeir ákvarðanir?
eftir Guðrúnu
Agnarsdóttur
Hugmyndir um sameiginlegt og
sjálfstætt frumkvæði Norðurlanda-
þjóða í friðar- og afvopnunarmálum
hafa lengi vakað í hugum fólks á
Norðurlöndum.
Er það ekki síst vegna þess sem
Matthías Mathiesen utanríkisráð-
herra orðar svo vel í skýrslu sinni
um utanríkismál sem nýlega var
rædd á Alþingi: „Hið margslungna
og nána starf Norðurlandanna er á
alþjóðlegum vettvangi oft nefnt sem
dæmi um hvernig nágrannasam-
skipti ríkja geta best orðið. Til þess
er gjarnan vitnað sem hvatningar
til þjóða um að búa saman í sátt
og samlyndi."
Hið mikilvæga
hlutverk smáþjóða
Það frumkvæði sem Norðurlönd-
in geta sýnt í afvopnunarmálum er
ekki síst mikilvægt vegna þeirrar
virðingar sem þau njóta á alþjóða-
vettvangi sem hópur náskyldra
velferðarríkja og brautryðjenda á
mörgum sviðum. Þjóðum sem eiga
sameiginlega sögu, svipuð viðhorf
og menningu ætti að reynast auð-
veldara að ná samstöðu um mál en
mörgum öðrum.
íbúar Norðurlandanna eru að
verða sífellt betur meðvitaðir um
varhugaverða stöðu sína í heimi
kjarnorkunnar og mikil umræða
hefur orðið um afvopnunar- og frið-
armál á sl. árum.
Menn vita sem er að þeim er
engin vörn búin í ógn kjarnorku-
sprengjunnar og hótun um notkun
slíkra vopna er marklítil, v.þ.a. sá
sem skýtur kjamorkusprengju að
öðrum hittir um leið sjálfan sig.
Slík eru mengunar- og veðurfarsleg
áhrif kjarnorkusprengjunnar. Ein
þeirra hugmynda sem hefur verið
til umræðu er hugmyndin um að
Norðurlönd verði yfirlýst kjarn-
orkuvopnalaust svæði.
Skoðanakannanir meðal fólks á
Norðurlöndum hafa lýst eindregirini
andstöðu gegn kjamorkuvopnum
og vaxandi fylgi við hugmyndir um
kjarnorkuvopnalaus svæði. Þannig
voru 86% íslendinga fylgjandi
slíkum hugmyndum í skoðanakönn-
un Ólafs Þ. Harðarsonar sem gerð
var sumarið 1983.
Nýlega gerði svo Félagsvísinda-
stofnun könnun á því hvort menn
væru hlynntir því að ísland gerðist
aðili að norrænu samstarfi um að
lýsa Norðurlöndin kjarnorkuvopna-
laus svæði og vom 89,6% hlynntir
því.
I samræmi við
vilja þjóðarinnar
Það er því í samræmi við þennan
þjóðarvilja sem stjómmálamenn
hérlendis og á öðmm Norðurlöndum
hafa rætt hvort og hvernig væri
hægt að lýsa Norðurlönd kjarnorku-
vopnalaust svæði. Slík yfirlýsing er
að sjálfsögðu ekki annað en stað-
festing á ríkjandi ástandi, því að
ekkert Norðurlandanna hefur nú
(að því er best er vitað) kjarnorku-
vopn á yfirráðasvæði sínu og öll
iöndin hafa með aðild að samning-
unum um að dreifa ekki kjarnorku-
vopnum (Non-Proliferation Treaty)
skuldbundið sig til þess að taka
ekki við né framleiða slík vopn.
Hins vegar er slík yfirlýsing ein
af mörgum leiðum sem reyna þarf
til að draga úr vígbúnaði og spennu
milli stórveldanna og aldrei má
gleyma því mikilvæga hlutverki sem
friðsamar smáþjóðir geta haft til
að þrýsta á stórveldin og gefa for-
dæmi um afvopnun.
Samstarf norrænna
þingmanna
Þann 29.—30. nóvember 1985
var haldin ráðstefna í Kaupmanna-
höfn þar sem þingmenn flestra
flokka og samtaka sem sæti eiga á
norrænum þjóðþingum hittust til
að ræða hugmyndina um kjam-
orkuvopnalaust svæði á Norður-
löndum. Þar kom fram greinilegur
stuðningur við hugmyndina og vilji
til að vinna að henni.
Guðrún Agnarsdóttir
„Ef utanríkisráðherra
beitir sér gegii skipun
embættismannanef nd-
ar til að fjalla um
kj arnorku vopnalaus
Norðurlönd er hann
jafnframt að vinna
gegn vilja 83,4% stuðn-
ingsmanna f lokks síns
og gegn vilja 89,6% ís-
lendinga.“
Þennan fund sóttu fulltrúar allra
íslenskra stjórnmálaflokka og -sam-
taka sem sæti áttu á Alþingi. Að
lokinni ráðstefnunni var mynduð
nefnd norrænna þingmanna sem
hefur það hlutverk að halda áfram
umræðu um málið, athuga og
kanna möguleikana á því að koma
á kjarnorkuvopnalausu svæði á
Norðurlöndum. Ennfremur að
kanna og meta afstöðu kjarnorku-
veldanna til þessa máls.
Sautján flokkar og samtök eiga
aðild að þingmannanefndinni, tveir
flokkar eiga áheymaraðild og Fær-
eyjar og Alandseyjar hafa átt hvort
sinn fulltrúa í nefndinni.
Nefndin hefur nú hist 4 sinnum
og rætt málin og leggur það til að
skipuð verði nefnd embættismanna
sem hafi það hlutverk að vinna frek-
ar að hugmyndinni um kjarnorku-
vopnalaust svæði á Norðurlöndum.
Forsætisráðherrar Norðurland-
anna hafa mælt með skipun slíkrar
embættismannanefndar og nýtur
skipun hennar meirihlutafylgis á
þjóðþingum hinna Norðurlandanna.
Að sjálfsögðu er vinnu embættis-
mannanefndarinnar ætlað að verða
samhliða og jafnframt starfi þing-
mannanefndarinnar og er henni
ætlað að starfa á svipaðan hátt og
aðrar embættismannanefndir gera
í Norðurlandasamvinnu við upplýs-
ingaöflun og undirbúningsvinnu, til
stuðnings vinnu þingmannanefnd-
arinnar.
Hvers vegna stendur
hnífur í kúnni?
Þótt undarlegt megi virðast eru
ekki allir á eitt sáttir um þessi mál.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins
mættu ásamt fulltrúum annarra
íslenskra stjómmálaafla á ráðstefn-
una í Kaupmannahöfn 29,—30.
nóvember 1985. Þeir hafa þó ekki
tekið þátt í starfi þingmannanefnd-
arinnar, einir íslenskra stjómmála-
flokka, og hefur utanríkisráðherra
verið því andsnúinn að skipa emb-
Stykkishólmur:
Miklar hafnarfram-
kvæmdir fyrirhugaðar
Stykkishólmi.
Bræðumir Bergsveinn og Kristinn B. Gíslasynir sátu meðal ann-
arra fundinn.
Ellert Kristinsson, oddviti, Sturla Böðvarsson, sveitarstjóri, og
Pétur Ágústsson, formaður hafnarsljórnar.
MIKLAR hafnarframkvæmdir
hafa verið undirbúnar í Stykk-
ishólmi. Hönnun' mannvirkja
hefir staðið yfir að undanförnu
og em uppi tillögur um mjög
miklar breytingar á höfninni
við Stykkið með því að hug-
myndir og tillögur em uppi um
að loka sundinu milli lands og
Súgandiseyjar sem er við hafn-
armynnið. Vegna mikillar
stækkunar bátaflotans í Stykk-
ishólmi og grósku í smábátaút-
gerð hefir á vegum hreppsins
verið hugað að leiðum til þess
að auka viðlegu og löndunar-
pláss fyrir bátaflotann.
Árið 1975 var byggður nýr við-
legu- og löndunarkantur í Stykk-
inu sem mest hefir verið notaður
af bátaflotanum. Um og eftir
1981 var gerð ný höfn við skip-
asmíðastöðina í Skipavík sem
þjónar einnig bátaflotanum ásamt
vöruhöfn. Með tilkomu þeirrar
hafnar gerbreyttist öll aðstaða
flotans sem er enn að stækka.
Þessi mál hafa verið þaulrædd
bæði í sveitarstjórn og hafnar-
nefnd.
Sunnudaginn 15. mars sl. boð-
aði hafnarstjóm Stykkishólms til
fundar um fyrirhugaðar hafnar-
framkvæmdir. Framsögu höfðu
þeir Pétur Ágústsson, formaður
hafnarstjómar, og Sturla Böð-
varsson, sveitarstjóri.
Pétur Ágústsson gerði grein
fyrir áætlunum og samþykktum
hafnarstjómar sem miða að því
að skapa fullnægjandi aðstöðu
fyrir vaxandi bátaflota, trillubáta
og Breiðafjarðarfetju sem innan
tíðar þarf á betri aðstöðu að halda
en flóabáturinn Baldur hefír núna.
Pétur gerði glögga grein fyrir
sjónarmiðum sjómanna og þeim
vandkvæðum sem eru vegna
þrengsla í höfninni og lagði
áherslu á að ekki mætti þrengja
að bátaflotanum með aðstöðu fyr-
ir ferjuna, sem samt sem áður
verður að fá fullkomna aðstöðu í
höfninni.
Sturla Böðvarsson gerði grein
fyrir valkostum sem kannaðir
höfðu verið og skýrði fram-
kvæmdaáform og kostnað við
mismunandi valkosti. Skýrði hann
tillögur með myndum sem sýndu
glögglega þá kosti sem til umræðu
eru. Hann lagði ríka áherslu á
nauðsyn þess að vanda fram-
kvæmdir í gömlu höfninni, sem í
hugum margra er ein fegursta
höfn á landinu. Til þess að vanda
allan undirbúning hefir verið
fenginn arkitekt til þess að vinna
með hönnuðum Hafnarmálastofn-
unar að gerð mannvirkja og mun
það vera nýlunda við hafnargerð.
Þá gerði Sturla grein fyrir þeim
framkvæmdum sem eru og
ákveðnar á þessu ári, en þær eru
að endurbyggja gömlu Hafskipa-
bryggjuna og koma upp flot-
bryggju fyrir smábáta. Þessar
framkvæmdir eru brýnar og fagna
sjómenn þeim mjög. Þá lagði hann
fram og sýndi kostnaðaráætlanir
við hveija framkvæmd.
Voru framsöguræður mjög
ítarlegar og áhugaverðar. Að
loknum framsöguerindum voru
almennar umræður og svöruðu
frummælendur margvíslegum
fyrirspumum fundarmanna sem
voru rúmlega sextíu og tóku
margir þeirra til máls. Margar
ábendingar komu fram á fundin-
um svo sem vænta mátti um svo
viðamikil framkvæmdaáform sem
kynnt voru.
Fundurinn var hinn gagniegasti
og til stuðnings fyrir sveitar-
stjómarmenn sem þurfa að taka
afstöðu til framkvæmda.
Voru menn einróma um að
fundurinn hefði verið mjög til
gagns og ber að þakka hann. Er
þess að vænta að umræður fund-
arins leiði til endanlegrar niður-
stöðu svo framkvæmdir geti hafist
og þær geti orðið samkvæmt fyr-
irframgerðri áætlun til langs tíma.
Fundur þessi var haldinn í Hót-
el Stykkishólmi og eins og áður
var hann vel sóttur af áhuga-
mönnum. Fundinum stýrði Ellert
Kristinsson, oddviti Stykkis-
hólmshrepps.
— Árni
Morgunblaðið/Ámi
Frá fundinum sem haldinn var í Hótel Stykkishólmi.