Morgunblaðið - 17.05.1987, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. MAÍ 1987
Sviðsmynd úr Yermu.
Harmljóð um
frelsi og fjötra
Því má ekki gleyma að García
Lorca lagði á það áherslu að
Yerma væri dæmigert leikrit um
spænska alþýðu, daglegt líf henn-
ar, en þó einkum raunir. Yerma
eignast ekki bam með bónda
sínum, hún er ófrjó, htjóstur eins
og nafn hennar merkir. Þetta er
strangur dómur yfir hinni ungu
konu, ekki síst í landi þar sem
ófijósemi er hið sama og útskúfun
úr mannlegu félagi. Yerma fær
líka að þjást, er tortryggð af manni
sínum og höfð að háði og spotti
af kynsystrum sínum. Að lokum
er hún á valdi örvæntingar og
grípur til þeirra ráða sem full-
komna ógæfu hennar.
Það eru miklar tilfinningar í
leikritum García Lorca, ekki síður
en í ljóðum hans, en þessar tilfinn-
ingar búa innra með persónunum,
koma sjaldan upp á yfirborðið.
Þess vegna er mikill vandi að tjá
þær, leikarar eru í þeirri hættu
staddir að oftúlka í staðinn fyrir
að láta áhorfendur skynja eldinn
sem undir býr. Þórhildur Þorleifs-
dóttir, leikstjóri Yermu, áttar sig
að sjálfsögðu á þessu grundvallar-
atriði þegar túlka skal leikrit
García Lorca, en tekst ekki alveg
að sigla fram hjá skeijum þrátt
fyrir góða viðleitni og hugkvæmni
sem fram kemur í ýmsum atriðum.
Metnaðarfull og vönduð tónlist
Hjálmars H. Ragnarssonar leitað-
ist til dæmis við að grípa fram í
fyrir höfundinum, leggja óþarflega
mikla áherslu á hinar tilfinninga-
legu sveiflur. Tónlistin var of
fyrirferðarmikil og söngurinn í of
klassískum anda þegar þess er
gætt að Yerma er fyrst og fremst
alþýðuleikrit. Líka var það galli
að söngtextinn heyrðist ekki allt-
af, en það er höfuðsynd í leikriti
eftir García Lorca þar sem textinn
skiptir svo miklu máli og verður
allur að komast til skila.
Leikmynd og búningar Sigur-
jóns Jóhannssonar hafa þá kosti
að vera í einföldum stíl, en líka
táknrænum eins og Páll Ragnars-
son dró svo eftirminnilega fram
með lýsingu sinni. Himinninn
skiptir um lit eftir hugarástandi
persónanna. Leikmyndin var ekki
eins og maður á að venjast í leik-
riti eftir García Lorca, heldur
sjálfstætt verk sem stóð nær
grískum harmleik en spænskum
alþýðuleik. Að þessu leyti var hún
lík tónlistinni, en ekki eins að-
gangshörð við verkið.
Það var áberandi að þau atriði
Yermu sem voru hvað hógværust,
þegar talaður texti naut sín einn
og sér, voru best heppnuð. Undan-
tekning var dýrlingshátíðin, en í
henni náði leikritið vissri reisn sem
kallaði fram hið óræða hjá skáld-
inu og hið villta í boðskap þess.
Dansatriðin voru einkar skemmti-
leg, enda í höndum kunnáttufólks
og leikstjórinn á heiðurinn af
samningu þeirra. Þvottaatriðið var
kafli út af fyrir sig, en ekki nógu
trúverðugt. Þetta atriði var vel
gert, en hefði að mínu viti mátt
vera eðlilegra, minna klassískt.
í Yermu er góður leikur og að
mestu hnökraláus. Það var at-
hyglisvert hve leikarar stóðu sig
vel, voru öruggir. Þetta hlýtur að
mega þakka leikstjóranum, en
vissulega hafði hann á að skipa
fólki sem lagði sig fram og gaf
af sjálfu sér.
Leikur Tinnu Gunnlaugsdóttur
í hlutverki Yermu er gæddur þeirri
dýpt sem gérir hann markverðan.
Tinna sýnir vel þær tilfínningar
sem krauma undir niðri og hún
fyllir salinn af þeim skáldskap sem
býr í orðunum. Yerma Tinnu er
merkur áfangi á leiklistarferli
hennar og gefur sýningunni í heild
mikið gildi.
Leiklist
Jóhann Hjálmarsson
Þjóðleikhúsið: YERMA eftir
Federico García Lorca. Þýðing:
Karl Guðmundsson. Tónlist:
Hjálmar H. Ragnarsson. Lýsing:
Páll Ragnarsson. Leikmynd og
búningar: Sigurjón Jóhannsson.
Leikstjóri: Þórhildur Þorleifs-
dóttir.
YERMA eftir Federico García
Lorca er harmljóð í leikrænum
búningi, sprottið úr spænskri
menningarhefð og dregur jafn-
framt dám af lærdómi frá Grikkj-
um, örlagaþunga hinna gömlu
harmleikja.
Skeifan 3h - Sími 82670
ÖRYGGIÐ
FYRIR ÖLLU
Dynjandi hefur nú aukið þjónustu sína
meö því aö opna á jarðhæð aö Skeifunni
3, stóran sölu- og sýningasal á öryggis-
vörum og vinnuhlífum.