Morgunblaðið - 31.05.1987, Blaðsíða 44

44íL MOROUNBIAÐIÐ,"SUNNUBAG?UR8n MM' 1987«'M
Boeing 747-þota frá Lufthansa í flugtaki.
Lufthansa
Vestur-þýska flugfélag-ið Lufthansa er nú að
hefja vikulegt áætlunarflug milli Keflavíkur og
Munchen, og í því sambandi rifjast upp þau
tengsl er tókust milli frumheija í flugmálum hér
á landi og Lufthansa fyrir nærri sex áratugum.
höldunum árið 1947, og andaðist
árið 1972.
Áður en Lufthansa var stofnað
átti farþegaflug í Þýskalandi sér
allnokkra sögu. Hófst sú saga árið
1909 með stofnun félagsins Deutsc-
he Luftschiffahrts AG (DELAG) í
Frankfurt, sem stundaði farþega-
flutninga með loftskipum. Notuð
voru loftför smíðuð hjá Luftschiff-
: bau Zeppelin GmbH, sem tóku 24
farþega. Var þetta fyrsta loftflutn-
ingafélag heims, og þegar fyrri
heimsstyijöldin skall á í júlí 1914
höfðu loftskip félagsins flutt alls
10.088 farþega.
Þegar Flugfélag íslands var end-
urreist í fyrra sinn 1. maí 1928 hóf
félagið strax samstarf við Luft-
hansa, sem útvegaði bæði flugvélar
og flugmenn. Aðalhvatamaðurinn
að þessari endurreisn fyrsta Flugfé-
lags íslands (1919-1921) var dr.
Alexander Jóhannesson, síðar Há-
skólarektor, og mun það fyrst og
fremst hans verk að samningar tók-
ust um að Lufthansa sendi hingað
þtjár sjóflugvélar. Fyrsta vélin var
af gerðinni Junkers F13 og hlaut
nafnið Veiðibjallan en hinar voru
Junkers W33 vélar sem hlutu nöfn-
in Súlan og Álftin.
Um þennan kafla flugsögu okkar
segir dr. Þór Whitehead m.a. í bók
sinni „Ófriður í aðsigi" (bls. 111):
„Árið 1928 beitti dr. Alexander
Jóhannesson sér fyrir því að endur-
reisa Flugfélag íslands. Á ófriðarár-
unum hafði dr. Alexander verið
kjörræðismaður Þjóðveija í
Reykjavík, og áður en hann lagði
út í innanlandsflug hafði hann feng-
ið helsta flugfélag Þýskalarids,
Deutsche Lufthansa, til liðs við sig.
Lufthansa sá Flugfélaginu fyrir
flugmönnum og sjóflugvélum, og
var tilgangur Þjóðverja sá að kanna
hér veðurfar og lendingarskilyrði
með Atlantshafsflug fyrir augum."
Ekki er að efa að sú reynsla sem
Þjóðveijar fengu af fluginu hér á
landi var þeim mikilsverð, en þeim
reynslutíma lauk árið 1931 þegar
Flugfélag íslands varð gjaldþrota.
Síðar í ofangreindri bók dr. Þórs
Whiteheads (bls. 112) segir höfund-
ur hinsvegan „. . . eftir 1919 tók
Lufthansa þátt i hinum leynilega
undirbúningi að stofnun þýsks flug-
hers,“ og: „Forstjóri Lufthansa á
dögum Weimar-lýðveldisins var
Erhard Milch, leynifélagi í Nasista-
flokknum." Segir dr. Þór að Milch
hafí verið forstjóri Lufthansa
1924-33. í þessum umsögnum felst
nokkur misskilningur. I fyrsta lagi
var Lufthansa ekki stofnað fyrr en
árið 1926, og gat því varla fyrir
þann tíma átt neinn þátt í undirbún-
ingi að stofnun flughers í Þýska-
landi. í öðru lagi varð Erhard Milch
ekki forstjóri Lufthansa fyrr en
árið 1942, er hann tók við því emb-
ætti að Emil George von Stauss
látnum, en von Stauss hafði þá
verið forstjóri frá stofnun. Milch
var hinsvegar einn af þremur fram-
kvæmdastjórum félagsins og
stjómaði verkfræði- og flugrekstr-
ardeildum Lufthansa árin 1926-42.
Eftir að Adolf Hitler komst til valda
árið 1933 komst Milch til metorða
í flokknum, varð ráðherra í stjóm
Hitlers og hermarskálkur árið 1940.
Þau urðu síðar örlög hans að hann
hlaut fangelsisdóm sem stríðs-
glæpamaður í Numberg-réttar-
Junkers F13-vél frá Lufthansa í fjörunni við Akranes árið 1929.
Fast áætlunarflug með flugvél-
um hófst hinsvegar ekki fyrr en að
styijöldinni lokinni, og voru Þjóð-
veijar þar einnig fyrstir á ferð.
Áður en Lufthansa kom til sögunn-
ar voru mörg flugfélög starfandi í
Þýskalandi. Fyrst þeirra var
Deutsche Luft-Rederei GmbH, eða
DLR, sem stofnað var 5. febrúar
1919, tæpum þremur mánuðum
eftir lok fyrri heimsstyijaldarinnar.
Flugfélögunum fyölgaði á næstu
ámm, og fyrir stofnun Lufthansa
vom þau orðin 37.
Þegar líða tók á þriðja áratuginn
hafði aukin samkeppni leitt til þess
að mörg flugfélaganna vom sam-
einuð, meðal annars elsta félagið,
DLR, sem árið 1923 sameinaðist
Lloyd Luftdienst GmbH við stofnun
Deutscher Aero Lloyd AG. Í árslok
1925 ákváðu yfirvöld að draga mjög
úr framlögum sínum til flugmála,
\

Veiðibjallan á flugi yfir Reykjavíkurhöfn i ágúst 1930. Vélin á sjónum er flugbátur af gerðinni Dornier Wal, sem þýski
flugkappinn Wolfgang von Gronau kom tvívegis á hingað til lands, árin 1929 og 1930.