Morgunblaðið - 07.07.1987, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚLÍ 1987

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn BJarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 550 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakiö.
Þorskur og
þjóðarhagur
STEFNUYFIRL ÝSING OG STARFSÁÆTLUN RÍKISSTJÓRNAi
Jafnvægi í efns
um - öflugt at
Jöfnuður í ríkisbúskap og utanríkisviðskiptum
Áframhaldandi hjöðnun verðbólgu og bætt lífskjör
Varðstaða um efnahagslegt, sljórnarfarslegt
og menningarlegt fullveldi
Lífríki sjávar gerir ísland
byggilegt. Þau verðmæti,
sem safnast hafa saman í
þjóðarbúið, og sú velmegun,
sem lífsmáti þjóðarinnar ber
með sér, eru að stærstum
hluta sótt í sjó. Sjávarvörur
færa okkur langleiðina í 70%
af útflutnings- og gjaldeyris-
tekjum þjóðarinnar. Og
þorskurinn vegur langþyngst
sjávarfangs í þjóðarbúskap
okkar. Af öllum efnislegum
verðmætum, sem forsjónin
hefur lagt okkur upp í hendur
til framfærslu, er þorskurinn
dýrmætastur. Við eigum að
umjgangast hann sem slíkan.
I vikunni var kunngjörð
skýrsla Hafrannsóknastofn-
unar um ástand helztu nytja-
stofna fisks sem og
umhverfísþátta í sjónum við
land okkar. Þar er lagt til að
þorskveiði fari ekki fram úr
300 þúsund tonnum á ári ef
stefna eigi að því að stofninn
stækki. Þetta eru sömu físki-
fræðilegu niðurstöðumar og
næstliðin tvö ár. Við höfum
hinsvegar tekið meira úr
þorskstofninum um árabil en
fískifræðingar töldu hyggi-
legt. Þannig veiðum við nú
um 360 þúsund tonn á ári,
ef marka má þorskaflatölur.
Óstaðfestur orðrómur stendur
hinsvegar til þess að þorskafli
geti verið nokkru meiri, eða
allt að 400 þúsund tonn. Eigi
hann við rök að styðjast er
alvarleg brotalöm á því kerfí
veiðistýringar, sem við lýði er.
Hér er svo mikið í húfi að
óhjákvæmilegt sýnist vera að
ganga tryggilega úr skugga
um, hvort uppgefnar veiðitöl-
ur eru réttar eða ekki.
Sem fyrr segir telur Haf-
rannsóknastofnun mjög
æskilegt að þorskafli fari ekki
fram úr 300 þúsund tonnum
á ári tvö næstu árin, ef stefna
eigi að eðlilegri stækkun
þorskstofnsins. Fiskifræðing-
ar telja hinsvegar að 400
þúsund tonna ársafli tvö
næstu árin þýddi það að
þorskstofninn minnkaði um
200 þúsund tonn fram til árs-
ins 1990, en hrygningarstofn-
inn myndi standa í stað. Ef
sókn yrði aftur á móti tak-
mörkuð við 300 þúsund tonna
ársafla myndi stofninn vaxa
lítið eitt og hrygningarstofn-
inn nokkuð. Með því móti
byggjum við í haginn fyrir
framtíðina. Að óbreyttu
göngum við á höfuðstólinn.
Kristján Ragnarsson, for-
maður LÍÚ, segir í stuttu
viðtali við Morgunblaðið um
helgina, að hann sé sammála
fiskifræðingum um „að draga
verði úr ásókn í þorskinn".
„Nú þegar stofn ýsu og ann-
arra físktegunda fer vaxandi
gefst okkur tækifæri til að
hlífa þorskinum næstu árin,
enda veiðum við hann of smá-
an núna,“ segir formaður
LÍÚ. Tekið skal undir þessi
orð. Hver árgangur þarf að
fá tækifæri til að vaxa í æski-
lega þyngd og tegundin í heild
til að ná eðlilegri stofnstærð,
þann veg að hún geti gefið
hámarksafrakstur í þjóðar-
búið. Þessi markmið þurfa að
móta afstöðu okkar, ásamt
eðlilegum byggðasjónarmið-
um.
Skýrsla Hafrannsókna-
stofnunar færir okkur þær
kærkomnu fréttir að það góða
árferði, sem ríkt hefur í sjón-
um umhverfis landið allar
götur síðan 1983, setji enn
mót á umhverfisþætti og
lífríki. Þetta góðæri hefur
vegið að hluta á móti ofsókn
í þorskinn. Hefðu aðstæður
sjávar verið aðrar og verri og
meðvirkar ofveiðinni væri
staða þorskstofnsins enn lak-
ari. Góðærið má hinsvegar
ekki draga úr varkárni okkar.
Við verðum að draga tíma-
bundið úr sókn í þorskinn,
ekki sízt smáfískinn, minnug
þess, að sjálfskaparvítin eru
verst, eins og hrun síldar-
stofnsins fyrir Norðurlandi
færði okkur heim sanninn um.
Lífríki sjávar er sá höfuð-
stóll, sem almenn lífskjör í
landinu og efnahagslegt full-
veldi þjóðarinnar verða fyrst
og fremst reist á til langrar
framtíðar. Þorskurinn er
þungamiðja þessa höfuðstóls.
Við verðum að læra að lifa í
sæmilegri sátt við umhverfi
okkar, ekki sízt lífríki sjávar,
vernda það og nýta að því
marki sem fiskifræðileg og
efnahagsleg rök standa til.
Ef við gætum ekki sjálfír að
þessu efnahagslega fjöreggi
þjóðarinnar þá gera aðrir það
ekki fyrir okkur.
Hér fara á eftir drög að
stefnuyfirlýsingu og starfsáætl-
un ríkisstjórnar Þorsteins Páls-
sonar, eins og þau voru lögð fyrir
helztu valdastofnanir stjórnar-
flokkanna um síðastliðna helgi.
I. Stefnuyfirlýsing
Sjálfstæðisflokkur, Framsóknar-
flokkur og Alþýðuflokkur hafa náð
samkomulagi um myndun nýrrar
ríkisstjórnar. Helstu verkefni ríkis-
stjómarinnar verða að stuðla að
jafnvægi, stöðugleika og nýsköpun
í efnahags- og atvinnulífi, bæta
lífskjör og draga úr verðbólgu.
Markmið stjómarsamstarfsins er
að auka einstaklingsfrelsi og jafn-
rétti, vinna að valddreifíngu og
félagslegum umbótum og treysta
afkomuöryggi allra landsmanna.
Ríkisstjómin mun standa vörð um
efnahagslegt, stjómarfarslegt og
menningarlegt sjálfstæði þjóðarinn-
ar.
Undirstaða hagsældar er jafn-
vægi í efnahagsmálum og öflugt
atvinnulíf. Ríkisstjómin leggur
áherslu á stöðugt verðlag og at-
vinnuöryggi. Hún mun nú þegar
grípa til ráðstafana tii þess að draga
úr þenslu í þjóðarbúskapnum og
spoma við verðbólgu.
Meginatriði í stefnu ríkisstjómar-
innar og þingmeirihluta hennar eru:
1) Gengi krónunnar verði haldið
stöðugu, stefnt að hallalausum við-
skiptum við útlönd og lækkun
erlendra skulda í hlutfalli við þjóð-
arframleiðslu.
2) Jafnvægi í ríkisfjármálum
verði náð á næstu þremur árum.
Tekjuöflun ríkisins verði gerð ein-
faldari, réttlátari og skilvirkari.
Útgjöld ríkisins verði endurskoðuð
þannig að gætt verði fyllsta aðhalds
og spamaðar og þau vaxi ekki örar
en þjóðarframleiðsla. Skatttekjur
nýtist sem best í þágu almennings.
3) Eftirlit með framkvæmd
skattalaga verði bætt. Einföldun
við öflun ríkistekna mun sjálfkrafa
draga úr möguleikum til skattsvika
og stuðla að sanngjarnari greiðslum
einstaklinga og fyrirtækja til sam-
eiginlegra þarfa.
4) Stuðlað verði að eðlilegri
byggðaþróun í landinu og varð-
veislu auðlinda lands og sjávar og
skynsamlegri hagnýtingu þeirra.
Fylgt verði byggðastefnu, sem
byggist á atvinnuuppbyggingu,
átaki í samgöngumálum, eflingu
þjónustukjama og bættri fjár-
magnsþjónustu heima í héraði.
5) Fylgt verður sjálfstæðri ut-
anríkisstefnu sem tryggir öryggi
landsins og fullveldi þjóðarinnar.
Stefnan mótast af þátttöku íslands
í norrænni samvinnu, starfi Sam-
einuðu þjóðanna og vamarsam-
starfí vestrænna ríkja.
6) I samvinnu við aðila á vinnu-
markaði verður unnið að því að
auka framleiðni þannig að unnt sé
að stytta vinnutíma og bæta kjör
hinna tekjulægstu.
7) Kjör kvenna og aðstaða bama
verði bætt og áhrif kvenna í þjóðlíf-
inu aukin.
8) Komið verður á samræmdu
lífeyriskerfí fyrir alla landsmenn.
Undirstöður samfélags mannúðar
og menningar verða treystar, stuðl-
að verður að jafnari skiptingu
lífskjara og bættri aðstöðu aldraðra
og fatlaðra.
9) Fjárhagsgrundvöllur hús-
næðiskerfisins verði treystur
þannig að sem flestir geti eignast
húsnæði. Valfrelsi verið aukið í
húsnæðismálum.
10) Gerðar verða breytingar á
stjómkerfí hins opinbera til að gera
það virkara.
11) Lagður verður traustur
gmnnur að samfélagi framtíðarinn-
ar með því að efla íslenska menn-
ingu, menntun, rannsóknir og
vísindi.
II. Starfsáætlun
Ríkisstjómin hefur sett sér
starfsáætlun fyrir kjörtímabilið sem
hér segir:
1. Efnahagsstefna
— Helstu markmið
Markmið efnahagsstefnu ríkis-
stjómarinnar er að örva hagvöxt
og framfarir í atvinnulífínu á grund-
velli aukinnar framleiðni og nýsköp-
unar, að bæta lífskjör, tryggja
jafnvægi í viðskiptum við útlönd,
sem stöðugast verðlag og fulla at-
vinnu.
Þessum markmiðum hyggst rík-
isstjómin fyrst og fremst ná með
því að móta meginreglur um efna-
hagsleg samskipti og umgjörð
atvinnu- og efnahagslífs, sem
tryggi eðlilega samkeppni og sam-
keppnishæfni íslenskra atvinnu-
vega. Afskipti ríkisins af einstökum
atvinnugreinum og fyrirtækjum
verði sem minnst. Með almennum
aðgerðum verði skapaðar aðstæður
fyrir tækniþróun, aukinn útflutning
og fjölbreytni í atvinnulífínu.
Ríkisstjómin mun beita hag-
stjómartækjum með samræmdum
hætti. Fjárlögum, lánsfjáráætlun,
peninga- og gengismálum verður
markvisst beitt til þess að draga
úr sveiflum og treysta jafnvægi í
þjóðarbúskapnum.
Stjóm peningamála mun miða
að jákvæðum, en hóflegum raun-
vöxtum. Lánastofnanir munu njóta
frjálsræðis en verður veitt aðhald
frá ríki og Seðlabanka innan ramma
gildandi laga. Ríkisstjómin mun
stuðla að jafnvægi á lánamarkaði
og lækkun vaxta.
Gengisákvarðanir munu miðast
við að veita aðhald að verðlags-
þróun innanlands og tryggja jafn-
vægi í utanríkisviðskiptum. Dregið
verði úr erlendum lántökum hins
opinbera.
Meginþættir í efnahagsstefnunni
á næstu árum em:
★ Að verðbólgu verði náð niður
á svipað stig og í helstu við-
skipta- og samkeppnislöndum.
★ Að halla á ríkissjóði verði
eytt á næstu þremur árum.
★ Að jafnvægi verði náð í við-
skiptum við útlönd.
★ Að erlendar skuldir sem hlut-
fall af þjóðartekjum lækki.
★ Að innlendur spamaður aukist.
Ríkisstjómin mun stuðla að því
að launaákvarðanir í þjóðfélaginu
samræmist þessum markmiðum,
jafnframt því sem kaupmáttur
lægstu launa verði aukinn.
Ríkisstjórnin stefnir að upp-
byggingu öflugs atvinnulífs og
menntakerfis, sem tryggi hagvöxt
til framtíðar og treysti undirstöðu
velferðar þjóðarinnar.
2. Atvinnustefna
Efling atvinnuvega —
nýsköpun atvinnulífs
Markmið atvinnustefnunnar er
að búa atvinnulífínu sem best vaxt-
arskilyrði. Allar atvinnugreinar
njóti sem jafnastra starfsskilyrða.
Hlutverk ríkisins er fyrst og fremst
að tryggja stöðug almenn skilyrði
fyrir atvinnulífíð hvað varðar gengi,
skatta og lánakjör. Ríkisafskipti og
ríkisrekstur á atvinnufyrirtækjum
verði sem minnstur.
Opinber afskipti af verðlagningu
verði sem minnst, en stuðlað að
aukinni samkeppni og verðgæsla
efld, þar sem samkeppni er ófull-
nægjandi. Löggjöf gegn hringa-
myndun, samkeppnishömlum og
óeðlilegum viðskiptaháttum verður
endurskoðuð.
Starfsháttum og stjóm fíárfest-
ingarlánasjóða verður breytt,
einkum með því að hverfa frá skipt-
ingu þeirra, sem miðuð er við
hefðbundnar atvinnugreinar, þann-
ig að nýjar greinar standi jafn vel
að vígi og gamlar hvað varðar að-
gang að lánsfé.
Mikilvægir þættir í atvinnustefn-
unni eru:
★ Fríverslun verður meginstefnan
í viðskiptum. Stefnt verður að því
að tryggja tollfijálsan innflutning á
fískafurðum í helstu viðskiptalönd-
um íslendinga.
★ Greitt verður fyrir stofnun og
starfsemi smáfyrirtækja á sviði
fíarskipta og upplýsingatækni, sem
byggjast á hugviti og markaðs-
þekkingu. Sama gildir um fyrirtæki
á sviði nýrrar tækni, t.d. líf- og
rafeindatækni, og hagnýtingu
slíkrar tækni í hefðbundnum at-
vinnugreinum.
★ Áfram verður leitað samstarfs
við erlend fyrirtæki um stóriðju,
eftir því sem markaðsaðstæður
Formenn sljómarflokkanna: Stein