Morgunblaðið - 26.11.1987, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1987
41
Athafnir Þingvalla-
nefndar undanfarin ár
samningagjörð á árunum 1984 og
1985, en þann tíma sem viðræðum-
ar fóru fram hafði einkar gott
samstarf tekizt milli framkvæmda-
stjóra Landssambands hestmanna-
félaga og gæzlumanna á Þingvöll-
um um tilhögun hestamennsku á
þjóðgarðssvæðinu.
Samkvæmt samningnum nýja
eru Skógarhólar áningarstaður,
sem Landssamband hestmannafé-
laga hefur forræði yfir. Meiri háttar
hestamannamót eru ekki haldin
þar. Hins vegar er að því stefnt að
gera hestamönnum heimsóknir svo
hægar sem verða má. Fastur starfs-
maður er í Skógarhólum sumar-
langt ár hvert. Landssambandið fær
mann þennan til verka, enda er það
sínum hnútum kunnugast. En Þing-
vallanefnd greiðir starfsmanninum
föst verklaun, og mat sinn hefur
hann í mötuneyti Þjóðgarðsins.
Þingvallanefnd tekur einnig nokk-
um þátt í varðveizlu mannvirkja.
Þessi tilhögun hefur gefízt prýði-
lega. Starfsmenn í Skógarhólum
eru sérlega vel verki famir. Á það
við um hvort tveggja, viðhald húsa
og annarra mannvirlq'a, — og um-
gengni við gesti. Samstarf milli
þeirra og gæzlumanna Þjóðgarðsins
hefur einkennzt af þeim gagn-
kvæma skilningi á mismunandi en
þó náskyldum verkefnum, sem er
aðalsmerki starfshópa á Þingvöll-
um.
Hestamenn fara nú annað hvort
beint í Skógarhólar ellegar þeir ríða
niður Kárastaðastíg og um Al-
mannagjá að fomum sið og þá
viðstöðulítið inn eftir Efri vöilum
og Leirum, án þess að spretta af
hestum sínum eða beita þeim í nám-
unda við Þinghelgina. Þegar komið
er í Skógarhóla, bíður gestanna
ýmis sú þjónusta, sem þeir þarfn-
ast. Þaðan em þeir og fluttir niður
í Hótel Valhöll, ef um er beðið, og
hefur starfsmaður í Skógarhólum
ellegar þjóðgarðsgæzlan annazt það
verk.
Skemmst er frá því að segja, að
upp til hópa virðast menn una þess-
ari tilhögun vel. Hún einkennist af
þeirri stefnu, sem Þingvallanefíid
hefur markað á flestum sviðum og
draga mætti saman í orðunum
„festa og fyrirgreiðsla". Víst er um
það, að ótvíræðar framfarir hafa
orðið varðandi þjónustu við hesta-
menn á svæðinu frá því að Þing-
vallanefnd hóf bein afskipti af þeim
málum.
Önnur ferðamanna-
þjónusta á sumrum
Segja má, að meginverkefni
Þingvallanefndar og Þjóðgarðsins á
Þingvöllum séu af tvennum toga
spunnin: Annars vegar er vemdun
lands og menningarverðmæta. —
Ferðamannaþjónusta er á hina hlið.
Ferðamannaþjónustan er hinn
rauði þráður allrar alvarlegrar orð-
ræðu um Þingvelli, eins og hér
hefur þegar komið fram. Hún er
samofín velflestum verkþáttum
Þingvallanefndar og Þjóðgarðsins.
Skal nú vikið að nokkrum þeim lið-
um þessarar þjónustu, er ekki hafa
verið nefndir fyrr í þessu máli.
Tjaldsvæði Þjóðgarðsins voru
endurskipulög sumrin 1983 og
1984. Nú er einkum tjaldað í Bola-
bási, undir Hvannabrekku og
Fögrubrekku, á Leirum og út með
Þingvailavatni. Önnur og dreifðari
tjaldsvæði hafa verið lögð niður.
Þetta gerir gæzlu, sorphreinsun,
branavamir og aðra þónustu við
tjaldbúa skilvirkari en ella.
Leiðsögn hefur verið aukin. Auk
hinnar hefðbundnu leiðsagnar, sem
þjóðgarðsvörður býður þeim hóp-
um, er þess óska árið um kring,
hefur þjóðgarðsgæzlan tekið upp
„lifandi leiðsögn", er í því felst, að
gengið er með ferðamönnum eftir
nánar auglýstum leiðum um innri
hluta Þjóðgarðsins og ýmiss konar
fræðsla í frammi höfð um sögu
staðarins og náttúrafar.
Áður er minnzt á upplýsingar um
umferð og hegðun á Þingvöllum.
Nýlega gaf Þjóðgarðurinn út lit-
prentaðan blöðung, þar sem þýðing-
armestu þættir sögu og umhverfís
standa frammi. Bækling þennan er
ekki aðeins að fínna á íslenzku,
heldur einnig dönsku, ensku og
frönsku. Hann er á sumri að fá í
upplýsingadeild Þjóðgarðsins í
Þjónustumiðstöðinni á Leiram, svo
og í sölubúðinni á sama stað og
einnig í Hótel Valhöll. Að vetrinum
er blöðungurinn til reiðu á Þing-
vallabæ.
í Þjónustumiðstöðinni á Leirum
er gæzlumaður til taks í upplýsinga-
deild Þjóðgarðsins sumarlangt frá
morgni til miðrar nætur alla daga.
Jafnframt hefur hann náttból í hús-
inu og bregzt við óvæntum tíðind-
um, er þá geta orðið. Gæzlumaður
selur mönnum leyfí til stangaveiði
í Þingvallavatni fyrir landi Þjóð-
garðsins og leyfí til næturvistar á
tjaldsvæðum. Uppdrættir Þjóð-
garðsins og hálendisins hér í kring
prýða veggi umhverfís afgreiðslu-
borð gæzlumanns. Hann ræðir við
gesti um þá kosti, sem f boði era
til dvalar og athafna innan Þjóð-
garðsins. Einnig veitir hann upplýs-
ingár um ástand vega í nágrenni
Þingvalla og leysir eftir fongum úr
öðra því, er ferðamönnum liggur á
hjarta.
Áður er minnzt á sölubúðina í
Þjónustumiðstöðinni. Hún er í eigu
Þjóðgarðsins og Þingvallanefndar,
en leigð einkaaðilum. Þar er að fá
ýmsar helztu ferðamannavörar og
veiðivörar, auk góðgætis af
margvíslegu tagi.
Alkunn er sú þjónusta, sem Hót-
el Valhöll veitir. Þau verk hafa
ekki verið unnin á vegum Þingvalla-
nefndar. En samstarf hefur um
árabil verið einkar gott milli Þjóð-
garðsins og eigenda og rekstrarað-
ila Valhallar. Tæpast getur þó farið
hjá því, að vel takist til um slíkt,
þegar góðviljaðir einstaklingar erf-
iða í nágrenni og viðfangsefni
tengjast á ýmsa vegu, ásamt
áhyggjum og gleði, — en hver um
sig sinnir afmörkuðum verkefnum,
er tæpast geta rekizt á. Ótalmörg
dæmi slíkrar samvinnu mætti
nefna. Með því að samantekt þessi
er fram komin er vert að nota tæki-
færið og þakka öllum aðstandend-
um Valhallar þeirra mikla framlag
til vandaðrar þjónustu á Þingvöllum
undanfarin ár. Hins sama er vænzt
á komandi tíð. Augljóst er, að Hót-
el Valhöll hlýtur enn að gegna
óbreyttu hlutverki um langa tíð —
hvað sem fjarlægari framtíð kann
að bera í skauti sér.
Ferðamannaþjónusta
á vetrum
Stóraukin bifreiðaeign lands-
manna og áður greindar vegabætur
valda því, að vetrarferðum Reyk-
víkinga til Þingvalla fjölgar mjög
ört ár frá ári. Undanfama vetur
hefur Mosfellsheiði verið radd með
reglubundum hætti í viku hverri, —
m.a. fyrir atbeina formanns Þing-
vallanefndar. Veðurfar hefur og
verið svo hagstætt, að með umget-
inni tilstuðlan Vegagerðar ríkisins
hefur heiðin nánast verið opin flesta
daga vetrarins.
Að vetrinum liggur öll sú þjón-
usta, sem að framan var rædd, í
dvala að mestu. Þetta skapar vand-
kvæði, er verða sífellt tilfínnanlegri
með hveiju árinu sem líður. í ná-
grenni Þingvalla þyrfti að vera
bifreiðaverkstæði, hjólbarðaþjón-
usta, benzínsala og önnur aðstoð
við ökumenn árið um kring. Sama
máli gegnir um matsölu og gistingu.
Hér er ekki við neinn um að sak-
ast. Staðurinn býr í þessu efni að
háttum fyrri tíðar og hefur ekki enn
bragðizt við nýrri öld að því er til
vetrarumferðar tekur. Raunar hef-
ur sölubúðin á Leiram verið opnuð
litlu fyrr en áður síðustu vorin, —
og staðið opin í hálfa gátt nokkra
lengur fram eftir hausti. En að
öðra leyti er ferðamannaþjónusta á
vetram takmörkuð við eftirlit með
Þjóðgarðinum og þá fyrirgreiðslu,
sem unnt er að veita heima á Þing-
vallabæ.
Famar era tvær eftirlitsferðir um
alla vegu Þjóðgarðsins og nágrenni
hans dag hvern vetrarlangt, hin
fyrri í lýsing og hin síðar, er degi
tekur að halla. Kemur þá löngum
í ljós, að oft era kröggur í vetrar-
ferðum og margur fer miður búinn
að bifreiðakosti og fatnaði til Þing-
valia en skyldi. Þeir, sem ratað
hafa í nokkum vanda af þessum
sökum, era feijaðir heim á Þing-
vallabæ, Þar er þeim veittur beini,
meðan úrlausna er leitað símleiðis
um lengri vegu.
Gæzla er á Þingvallabæ daga og
nætur árið um kring. Er þar fylgt
fyrirmælum Þingvallanefndar, en
þau era reyndar næsta sjálfsögð:
Húsin á Þingvallastað era þjóðar-
gersemar, sem mörgum þætti
eflaust sjónarsviptir að, ef út af
brygði. Stöðug gæzla er nokkur
trygging fyrir' því, að húsin þoli
ekki hnekk. Jafnframt er viðhaldi
húsa iðulega áleiðis snúið á vetram,
og era iðnaðarmenn tíðir gestir
þann tíma ársins.
Símavarzla er hluti af gæzlunni
á Þingvallabæ. Síminn er vendilega
auglýstur á tveimur stöðum í síma-
skrá. Númerið er 99-2677.
Símhringingar verða margar á vetr-
um, eigi síður en á sumram. Er þá
spurt um aðstæður á Þingvalla-
svæðinu og sitthvað fleira. Svörin
byggjast á áðumefndum eftirlits-
ferðum. Iðulega leita menn fregna
af tilteknum ferðalöngum, sem þeir
era famir að hafa áhyggjur af.
Stundum hefur nýafstaðin eftirlits-
ferð leitt það í ljós, sem eftir er
leitað. í annan tíma verður að fara
sérstaka ferð til frekari könnunar.
Þegar veralega ber út af, era bænd-
ur úr nágrenninu kvaddir til lið-
veizlu, ellegar björgunarsveitir,
lengra að komnar.
Algengt er, að gestir leiti fót-
gangandi heim að Þingvöllum á
vetrardögum, þegar þeim hefur
hlekkzt á í Þjóðgarðinum ellegar í
fjöllunum hér í kring. Era menn
þá löngum kaldir, þreyttir og soltn-
ir og í stöku tilvikum aðframkomnir
eftir hrakninga. Slíkum gestum sem
öðram er veitt sú aðhlynning, sem
framast má að gagni koma, meðan
frekari úrræða er leitað og beðið.
Þingvallastaður er þannig eins
konar umferða- og björgunarmið-
stöð að vetrinum. Þetta er ekki að
undra. Svo þverstæðukennd er lega
Þingvalla, að annars vegar era þeir
í örskotsfæri við mesta þéttbýli ís-
lands, en hins vegar kúrir staðurinn
utan í hálendisbrúninni, umluktur
háskalegum fjallvegum og reginör-
æfum að austan og norðan.
Aðdráttarafl Þingvalla virðist
óþijótandi, og leita menn þangað
öllum stundum, en af misjafnri fyr-
irhyggju. Lítið má út af bera, ef
stýra skal hjá vanda. Það er þakkar-
efni, að ekki hefur orðið mannskaði
á þessum leiðum með sívaxandi
umferð undangenginna ára.
Við þessu hefur verið bragðizt á
framangreindan hátt og með dyggu
fulltingi Þingvallanefndar. Enginn
vafí leikur á því, að eftiriitsferðim-
ar, símavarzlan og stöðug gæzla
og aðhlynning á Þingvallastað hafa
skilað þeirri ferðamannaþjónustu,
sem við verður komið á vetram,
meðan annarra og skilvirkari að-
ferða er beðið.
Ætíð er ánægjulegt að vera í
hlutverki þess aðila, sem leysir
vanda manna, þegar það tekst. En
ferðamannaþjónusta að vetri til á
Þingvöllum hefur að geyma fleiri
gleðiefni. Leiðsögn er þá öðru frem-
ur í höndum þjóðgarðsvarðar.
Marga góða gesti ber að garði,
opinbera aðila og aðra hópa, inn-
lenda menn og útlenda. Viðurgem-
ingur fer eftir aðstæðum. Þegar
nepjan tekur að sverfa að hlustend-
um á víðavangi, rejmist hallkvæmt
að leita skjóls í kirkjunni ellegar á
Þingvallabæ, er svo vel var húsaður
upp fyrir fáum áram sem frá er
skýrt í upphafí þessa máls.
Framfaraskeið
Ekki er um það að villast, að
undanfarin tvö kjörtímabil hefur
Þingvallanefnd hrandið í fram-
kvæmd mörgum verkum, er marka
þáttaskil í sögu Þingvalla hin síðari
ár. Á það við um allt í senn ytri
umbúnað og þjónustu, rannsóknir
og raunhæfa heildarskipan mála.
Gömul mannvirki kasta ellibelg og
ný rísa af granni. Gæzla hefur
margfaldazt og önnur fyrirgreiðsla
við ferðamenn verið bætt til muna.
Vemdun viðkvæmrar náttúra Þjóð-
garðsins er gaumur gefínn með
þeim hætti, að í þvi efni er sköpum
skipt. Lagt hefur verið á ráðin um
framtíðina af eindregnari ásetningi
en fyrr. Þessar staðreyndir era al-
menningi ekki ætíð svo ljósar sem
skyldi. Því er bent á þær hér —
þegar fráfarandi Þingvallanefnd
býst til að skila umboði í verkalok.
Staðreyndimar tala sínu máli. Hver
sá, sem í sannleika ann Þingvöllum
við Öxará, hlýtur að leggja hlustir
við þeirri raaðu. Hinn sami lætur
sér fátt um fínnast, er miður velvilj-
aðir menn leita uppi vandfundna
hnökra á stefnu Þingvallanefndar
og tilhögun einstakra verkþátta.
Mestu skiptir að leggja rækt við
yfírsýn um mikið og margslungið
svið, þar sem fjölþætt viðfangsefni
hvíla í styrkum höndum þeirra stór-
huga forystumanna, er setið hafa
í Þingvallanefnd um sjö ára bil.
Þingvellir era þjóðarhelgidómur
Islendinga. Þeir era annar tveggja
„homsteina í þjóðartilvera" okkar,
eins og komizt var að orði í forystu-
grein hér í Morgunblaðinu fyrir
fáum áram. Jafnframt horfa Þing-
vellir við öldungis nýjum tímum og
gjörbreyttum vérkefnum. Tækni-
framfarir og áður óþekktir um-
ferðahættir valda því, að þessi
heillandi fjaliasalur í útjaðri höfuð-
borgarsvaeðisins hlýtur að þróast
örar en áður var. Miklu varðar, að
haldið sé fast við foma háttu og
hefðbundin verðmæti í hveiju því
efni, sem við verður komið. En ekki
er minna vert um hitt, að staðurinn
helgi nýtist lifandi íslenzkri þjóð á
þann veg, að verði öllum lands-
mönnum til hugbótar og hamingju-
auka á viðsjálli öld. Að þessu hefur
lengi og vel verið unnið. En verk-
hraðinn eykst með áram.
Nú tekur ný Þingallanefnd við
boðkeflinu og ber það á veginn
fram. Megi nefndinni margt að sólu
ganga.
Þingvöllum á Klemenzmessu
1987.
Höfundur er þjóðgarðsvörður á
Þingvöllum og sóknnrprestur.
Hnnn er einnig fromkvæmd&siji: i
Þingvallamefndar.
Samtök sveitarfélaga í Vesturlandskjördæmi:
Aðalfundur á Stykkishólmi
Morgunblaðið/Gréta Friðriksdóttir
Systurnar Jóhanna og Elisabet Benediktsdætur eigendur verslunar-
innar og Anna Á. Helgadóttir afgreiðslustúlka.
Ný verslun á Reyðarfirði
AÐALFUNDUR Samtaka sveit-
arféiaga í Vesturlandskjördæmi
verður haldinn í Hótel Stykkis-
hólmi dagana 27. til 28. nóvem-
ber. Á fundinn mæta meðal
annarra Jóhanna Sigurðardóttir
félagsmálaráðherra, sem ræðir
verkaskiptingu ríkis og sveitar-
félaga, og Matthías Á. Mathiesen
samgönguráðherra, sem ræðir
samgöngumál á Vesturlandi.
Fundurinn verður settur á föstu-
dag klukkan 10 og sfðan verður
kosning fundarstjóra, fundarritara
og lq'örbréfanefndar. Að því loknu
flytja gestir ávörp og Gunnar Már
Kristófersson, formaður stjómar
samtakanna, les skýrslu stjómar-
innar. Þá les Guðjón Ingvi Stefáns-
son skýrslu framkvæmdastjóra,
Ragnar Hjörleifsson les skýrslu
iðnráðgjafa, Haukur Sveinbjöms-
son les skýrslu fræðsluráðs, Þórir
ólafsson les skýrslu Fjölbrauta-
skóla Vesturlands og Guðjón Ingvi
Stefánsson kynnir reikninga og
fjárhagsáætlun stjómarinnar.
Jóhanna Sigurðardóttir ávarpar
fundargesti á föstudag klukkan
13.30 og ræðir verkaskiptingu ríkis
og sveitarfélaga. Að því loknu flyt-
ur Sturla Böðvarsson úttekt nefnd-
ar samtakanna og síðan verða
almennar umræður um verkaskipt-
inguna.
Skýrsla kjörbréfanefndar verður
lesin klukkan 16 og kosið verður í
starfsnefndir fundarins sem taka
síðan til starfa. Nefndimar halda
áfram störfum klukkan 20.30.
Á laugardag hefst fundur klukk-
an 9.30 og verða þá samgöngumál
á Vesturlandi rædd. Matthías Á.
Mathiesen samgönguráðherra flyt-
ur ræðu og síðan verða fyrirspumir
og umræður. Fyrir svöram sitja auk
samgönguráðherra embættismenn
frá vegamálastjóra, hafnarmála-
stjóra, flugmálastjóra, póst- og
símamálastofnun og ferðamála-
stjóra. Nefíidir skila áliti og mál
verða afgreidd klukkan 13.30 og
síðan verða kosningar. Áætluð
fundarlok era klukkan 15.30.
Reyðarfirði.
NÝ fataverslun var opnuð hér á
Reyðarfirði föstudaginn 20. nóv-
ember. Nafn verslunarinnar er
Fataverslun Þjálfa og Röskva.
Eigendur verslunarinnar era
systumar Jóhanna og Elísabet
Benediktsdætur.
Þetta er fyrsta verslunin á Reyð-
arfirði sem hefur eingöngu fatnað
á boðstólum.
— Gréta