Morgunblaðið - 10.12.1987, Qupperneq 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1987
LEIÐTOGAFUNDURINN I WASHINGTON
Skálað fyrir Gorbatsjov
Reuter
Ronald Reag-an lyftir þarna glasi fyrir Míkhaii
Gorbatsjov i kvöldverðarboði forsetans á þriðju-
dag. Eins og sjá má var forsetinn í smóking en
Gorbatsjov hélt fast við sovéskar hefðir og kom
i dökkum fötum með slifsi til veislunnar.
V estur-Þýskaland:
Vilja taka vígvallar-
vopn með í reikninginn
Bonn, Reuter.
ALLT stefnir i ágreining milli
Vestur-Þjóðveija og banda-
manna þeirra í NATO vegna þess
að Þjóðverjar krefjast þess að
bandalagið tengi saman hefð-
bundinn vígbúnað og vígvallar-
vopn (flaugar -sem draga
skemmra en 500 km) í afvopnun-
arviðræðum við Varsjárbanda-
lagið.
Undanfarið hefur komið fram
vilji Atlantshafsbandalagsríkja,
sérstaklega Bandaríkjanna og Bret-
lands, til að samið verði um fækkun
hefðbundinna vopna áður en
vígvallarvopn verði tekin fyrir. Til
dæmis sagði Margaret Thatcher
forsætisráðherra Bretlands eftir
fundinn með Míkhaíl Gorbatsjov á
mánudag: „Ég sé ekki neitt svigrúm
fyrir frekari fækkun kjamorku-
vopna í Evrópu þangað til tekist
hefur að semja um hefðbundin vopn
og efnavopn."
Bandarísk og bresk stjórnvöld
vilja framfylgja samþykkt frá því í
Montebello í Kanada árið 1983 um
endumýjun vígvallarvopna sem
staðsett em í Vestur-Þýskalandi.
Stjómmálaskýrendur telja að Vest-
ur-Þjóðveijar séu ófúsir að setja
upp nýjar og fullkomnari flaugar í
stað hinna gömlu einkum með tilliti
til almenningsálits heima fyrir þar
sem allt sem tengist kjarnorku er
mjög óvinsælt.
Langdræg kjarnorkuvopn risaveldanna:
Deilur um undirmörk
ásteytingarsteinninn
Washington, frá Ásgeiri Sverrissyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
LÍKLEGT má telja að markverðasta niðurstaða leiðtogafundarins í
Washington verði sú að þeir Ronald Reagan Bandaríkjaforseti og
Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovétleiðtogi nái um það samkomulagi að fela
samningamönnum risaveldanna að finna lausn á ágreiningi ríkjanna
varðandi fækkun langdrægra lqamorkuvopna. Til þess að þetta verði
unnt munu bæði ríkin þurfa að fallast á verulegar tilslakanir einkum
varðandi svonefnd undirmörk eða leyfilega samsetningu kjarnorkuher-
aflans sem eftir mun standa. Náist samkomulag um fækkun þessara
vopna, ógnvænlegustu gjöreyðingarvopna risaveldanna, verður sá
samningur mun mikilvægari en sá sem leiðtogarair undirrituðu á
þriðjudag.
Leiðtogamir höfðu náð um það
munnlegu samkomulagi að stefna
að helmings fækkun langdrægra.
kjamorkuvopna á fundinum í
Reylq'avík er Gorbatsjov setti það
óvænt sem skilyrði að Reagan for-
seti takmarkaði tilraunir með
geimvamir við rannsóknarstofur. Nú
virðist sem Sovétmenn séu reiðubún-
ir til að fallast á ákveðnar tilslakanir
í þessu efni. Gorbatsjov sagði í ræðu
er hann flutti í tilefni undirritunar
sáttmálans um upprætingu meðal-
og skammdrægra kjamorkuvopna
að Sovétstjómin væri tilbúin til að
fallast á helmingsfækkun lang-
drægra kjamorkuvopna gegn þvi að
báðir aðilar hétu því að virða hefð-
bundna túlkun ABM-sáttmálans frá
árinu 1972 um takmarkanir gagneld-
flaugakerfa. Ágreiningurinn varð-
andi geimvamaáætlun Bandaríkja-
manna hefur einkum varðað túlkun
þessa samnings og mun það því koma
í hlut samningamanna risaveldanna
að ná samkomulagi um hvað hugtak-
ið „hefðbundin túlkun" merkir í
þessu viðfangi.
Greinilegt er þó að Sovétmenn
leggja ekki jafn mikla áherslu og
áður á geimvamaáætlun Reagans
forseta. Gennadíj Gerasimov, tals-
maður sovéska utanríkisráðuneytis-
ins, sagði á blaðamannafundi hér í
Washington á dögunum að Sovét-
menn teldu áætlunina óframkvæm-
anlega. Þeir hefðu hins vegar af því
áhyggjur að tilraunir Bandaríkja-
manna gætu leitt til þróunar og
smíði mun ógnvænlegri vopna en nú
þekktust.
Mikilvæg tilslökun
Ágreingurinn um undirmörk eða
hámarks leyfilegan fjölda tiltekinna
vopnagerða endurspeglar ólíka sam-
setningu kjamorkuherafla risaveld-
anna. Bandaríkjaménn hafa lagt á
það höfuðáherslu að fækkun lang-
drægra kjamorkuvopna taki einkum
til landflauga Sovétmanna, en á því
sviði njóta Sovétmenn yfirburða.
Karlmaður sigrar í keppni
um hver líkist Raísu mést
Washington, Reuter.
HALDIN var keppni um það hver
líktist Raísu Gorbatsjovu mest í
Washington í gær. Sá sem sigr-
aði í keppninni var karimaður.
Keppnin fór fram á skemmtistað
í Washington og komust færri að
en vildu. Þátttakendur í keppninni
um það hver líktist Raísu mest voru
sex, fjórir þeirra karlmenn. Sigur-
vegarinn, Rick Latham, bar úr
býtum plastrósir, 100 dollara og
100 rúblur. „Mamma fær hjartaslag
þegar hún fréttir þetta," sagði Lat-
ham að keppninni lokinni.
Yfirvöld ákváðu að horfa framhjá
þessum atburði en samþykktu ekki
að keppnin yrði haldin. Sovéskur
fréttamaður sem var spurður að því
hvort hann héldi að frú Gorbatsjova
yrði móðguð vegna keppninnar
sagði að líklega myndi henni ekki
renna í skap. „Hún lætur slíkan
fíflaskap ekki trufla sig. Hér er
mikið af furðulegu fólki," sagði
fréttamaðurinn sovéski.
Bandaríkjamenn njóta hins vegar
yfirburða á sviði Q'ölda kjamaodda í
kafbátaflaugum og langdrægum
sprengjuflugvélum. Risaveldin eru
sammála um að fækka beri kjama-
oddum nokkum veginn um helming
þannig að hvort ríkið ráði yfir 6.000
stykkjum. Préttir herma að Banda-
ríkjamenn séu nú reiðubúnir til að
falla frá kröfum sínum um undir-
mörk og séu tilbúnir til að samþykkja
að ríkjunum verði í sjálfsvald sett
að ráða samsetningu kjamorkuher-
aflans eftir að samið hefur verið um
helmingsfækkun langdrægra vopna.
Ef þetta er rétt er hér um mjög
mikilvæga tilslökun að ræða sem
kann að flýta fyrir samningum.
Sovétmenn vilja takmarka fjölda
kjamaodda í bandarískum kafbátum
sem hafa gífurlegan fælingarmátt
vegna þess að auðvelt er að fela
vopnin. Bandarikjamenn hafa á hinn
bóginn verulegar áhyggjur af þeim
eldflaugum Sovétmanna á landi sem
eru hreyfanlegar. Þótt samninga-
menn risaveldanna fínni leiðir til að
jafna þennan ágreining um undir-
mörk verður það gríðarlega viðamik-
ið verkefni að semja um eftirlitsá-
kvæði hugsanlegs samkomulags þar
sem augljóslega verður mjög erfitt
að halda uppi eftirliti með hreyfan-
legum eldflaugum og kafbátum.
Flókið eftirlit
Samningurinn um upprætingu
meðal- og skammdrægra flauga er
meðal annars merkilegur fyrir þær
sakir að eftirlitsákvæðin eru sérlega
viðamikil og ítarleg. Hins vegar er
mun auðveldara að halda uppi eftir-
liti ef samið er um algera útrýmingu
tiltekinna vopnakerfa en ekki aðeins
takmörkun þeirra. Hér í Banda-
ríkjunum tala menn um að eftirlits-
ákvæði samningsins um meðaldrægu
flaugamar geti reynst mikilvægt for-
dæmi í frekari viðræðum risaveld-
anna. Þá er einnig nefnt að
samningurinn sé mjög mikilvægur
vegna þess að aldrei áður hafi stór-
veldin skipst á svo ítarlegum upplýs-
ingum um kjamorkuvopn, sem hljóti
að leiða til aukins trausts í viðræðum
risaveldanna á flestöllum sviðum.
Fullvíst má telja að afdráttarlaus
eftirlitsákvæði verði frumkrafan í
viðræðum stórveldanna í framtíðinni
og að því leyti hafa verið stigin sögu-
leg skref hér í Washington. En á
hitt ber að líta að viðræður um niður-
skurð hins hefðbundna herafla og
fækkun tiltekinna kjamorkuvopna;
meðaldrægra, skammdrægra, lang-
drægra og vígvallarvopna, taka til
mjög mismunandi atriða og að-
stæðna, sem gera það að verkum að
semja þarf sérstaklega um fram-
kvæmd eftirlits í hveiju einstöku
tilfelli.
Ron og
Míkhaíl
Washington. Reuter.
SVO miklir dáleikar era með
þeim Ronald Reagan Bandaríkja-
forseta og Míkhaíl Gorbatsjov
Sovétleiðtoga, að þeir eru orðnir
dús og kalla hvor annan Ron og
Míkhail.
Að lokinni undirritun samningsins
um meðaldrægu eldflaugamar fóru
þeir leiðtogamir inn í setustofuna
þar sem taka átti myndir af þeim
saman. Meðan á því umstangi stóð
sagði Reagan „ég heiti Ron að for-
nafni“ og „mitt er Míkhaíl" svaraði
þá Gorbatsjov að bragði. „Við get-
um þá bara notað fomöfnin á
einkafundum okkar,“ sagði Reagan
og Gorbatsjov tók undir það og
sagði: „Það líkar mér vel.“
Eru þessi orðaskipti höfð eftir
háttsettum embættismanni í Hvíta
húsinu.
Á tveimur fyrri fundum þeirra
leiðtoganna, í Genf árið 1985 og í -
Reykjavík í fyrra, ávörpuðu þeir
alltaf hvor annan sem „hr. forseti"
og „hr. aðalritari".
Morgunblaðið/Ingvar Guðmundsson
Einkabifreið Gorbatsjovs ekið inn í bílskúr sovézka sendiráðsins í
Reykjavík skömmu fyrir Reykjavíkurfundinn í fyrra. Bifreiðin er nú
í Washington bandarískum bíladellumönnum til mikillar gleði.
Bíll Gorbatsjovs vekur
athygli í Washington
Washington. Reuter.
Bandarískir bíldellumenn era
mjög ánægðir með leiðtogafund-
inn í Washington. Með heimsókn
Mikhails Gorbatsjov gefst kær-
komið tækifæri til að kynnast
sovézka fyrirmannabílnum Zil,
sem er svo keimlík 1965 árgerðini
af Cadillac.
Gorbatsjov lét fljúga svörtu skot-
heldu embættisbifreið sinni til
Washington ásamt um 10 slíkum til
viðbótar fyrir helztu samstarfsmönn-
um sínum og leiðtogum sovézka
kommúnistaflokksins.
Enda þótt stórar lúxusbifreiðar,
límúsínur, séu algengar á götum höf-
uðborgar Bandaríkjanna hefur bifí
reiðin vakið mikla athygli í
Washington, en líklega vildu fáir
kaupa bíl af þessu tagi.
„Þessi bifreið er ekki flutt út og
það er engin eftirspum eftir henni.
Við vitum lítið meira en að hún er
ekki mjög góð,“ sagði Csaba Csere,
ritstjóri bílablaðsins Car and Driver.
Bifreiðin er eftirlíking af 1965 ár-
gerðinni af Cadillac, með risastóra
vél og vegur um 3,2 tonn. Hún er
að mestu handsmíðuð og til munu
vera nokkur þúsund slíkra. Það eru
nær eingöngu fyrirmenn í kommúni-
staflokknum og háttsettir embættis-
menn, sem hafa aðgang að þessum
bílum í Sovétríkjunum.