Morgunblaðið - 10.12.1987, Qupperneq 40

Morgunblaðið - 10.12.1987, Qupperneq 40
40 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1987 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1987 41 sn*t£i Útgefandi mÞIftfetfe Árvakur, Reykjavík Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoöarritstjóri Björn Bjarnason. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Fróttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Askriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 55 kr. eintakiö. Hávaðamengun Hljóðið hefur verið fylgi- fiskur mannsins frá örófí alda. Hann lagði eyru við röddum umhverfis síns, náttúrunnar. Hann kom sér upp talmáli til tjáningar í samskiptum sínum við sam- ferðarfólkið. Hann þróaði talmálið í listform, þegar bezt lét, ljóðlist, leiklist, ræðulist. Og talandi um hljóð hlýtur hugurinn að staðnæmast við hljómlistina. í henni hefur maðurinn ekki sízt náð langt í leit sinni að fegurð og full- komleika. Þrátt fyrir mikilleik hljóðs- ins — á vegferð mannsins — var þagmælskan ein hinna fomu dyggða. Þögnin var og vé og griðastaður þar sem menn vóru einir með sam- vizku sinni og leituðu svara, í eigin hugarheimi, við spum- ingum mannlífsins og per- sónulegum viðfangsefnum. Þessi griðastaður þagnarinn- ar verður æ vandfundnari í nútíma þjóðfélagi. Með vaxandi notkun véla og tækja, sem eru einkenni samtímans, hefur hávaða- mengun aukizt ár frá ári. Hávaðinn segir hér um bil hvarvetna til sín: i umferð- inni, á vinnustöðum, á almennum þjónustustöðum og á heimilum. Hljóðmengun- in er ekki sízt í formi tónlistar og talaðs orðs úr hátölumm á almannafæri, bæði úr út- varpi og af segulböndum. Það er löngu orðið tíma- bært að staldra við og hugleiða, hvort ekki þurfí að spoma við fótum og draga úr óþarfa hávaða og hljóð- mengun, sem engin nauðsyn kallar á. í þessu sambandi verður að vekja athygli á því að ýmis ákvæði í lögum og reglugerðum banna háreysti og hávaða. Þessi ákvæði eru á hinn bógin flest komin til ára sinna og þarfnast endur- skoðunar, með hliðsjón af gjörbreyttum þjóðlífsháttum. Það segir sína sögu, þetta mál varðandi, að síðastliðinn sunnudag vóru sett á laggir Samtök gegn hávaða. Mark- mið þeirra er að koma af stað umræðu um hverskyns óþarfa og heilsuspillandi hljóðmengun og berjast gegn henni, að sögn Steingríms Gauts Kristjánssonar, borg- ardómara, talsmanns sam- takanna. í grein um þetta efni, sem Steingrímur birti nýlega í Morgunblaðinu, vitn- ar hann í ákvæði lögreglu- samþykkta, eldri og nýrri, sem og laga um hollustu- hætti og heilbrigðiseftirlit, sem meðal annars fjalla um ónæði og truflun frá hátölur- um og hljómflutningstækjum á almannafæri. Sjötta náttúrvemdarþing 1987 skoraði á stjómvöld og Alþingi að „undirbúa og setja hið fyrsta heildarlög og regl- ur til vamar gegn hávaðam- engun“. Fram hefur verið lögð tillaga til þingsályktunar á Alþingi um sama efni, flutt af sjö alþingsmönnum úr öll- um þingflokkum. Hún felur í sér áskomn á ríkisstjómina, þessefnis, „að láta semja frumvarp til laga um vamir gegn hávaða og hljóðmeng- un“. Það er því ljóst að hávaði sá, sem gerir hvarvetna vart við sig í nútímanum, hefur kallað á allnokkur viðbrögð til varnar. í þessum málum, sem öðr- um, ber að ganga fram með gát. Ekkert er eðlilegra en að ungt fólk — raunar ungt fólk á öllum aldri — hafi svig- rúm fyrir lífsgleði sína, meðan hún leitar heilbrigðs farvegar og veldur ekki öðr- um skaða. Einstaklingsbund- ið frelsi og réttindi fólks verður að virða, meðan það skaðar ekki aðra, eða fótum treður sams konar rétt ann- arra. Þar af leiðir að barátta gegn hávaðamegnun á al- mannafæri á fullan rétt á sér. Sama máli gegnir um opin- berar þjónustustofnanir, sem reknar em í umboði sam- félagsþegnanna. Um hávaða innan þeirra gildir hið sama og um hljóðmengun á götum úti — á almannafæri. Þar verður að virða almennan vilja fólks. Boð og bönn eru að vísu ekki einhlít í þessu efni frem- ur en öðrum. En í ljósi gjörbreyttra þjóðlífshátta, einkum í þéttbýli, er ekki úr vegi, að Alþingi taki af skar- ið með löggjöf um vamir gegn hávaða og hljóðmeng- I un. Snæbjörn Araason, skipstjóri, skyggnist út um gluggann á stýrishúsinu á Pilot. f baksýn era Hrafnseyn og Bauluhúsaskriður. Á rækju í Arnarfirði: „Eina vandamálið er of mikil veiði“ Valur Björasson, háseti, lítur ánægður yfir aflann. Áttahundruð kíló í einu kasti og sáralítið af síld og öðru „rusli“. Bátarnir klára vikukvótann á mettíma „Við skreppum bara með ykkur inn á fjörðinn þar sem er gott í sjóinn,“ sagði Snæbjöra Áraason, skipstjóri á rækjubátnum Pilot BA 6, þegar blaðamenn Morgunblaðsins beiddust þess að fá að fara með honum í róður er þeir vora staddir á Bíldudal fyrir nokkru. Snæbirai var svo sem sama hvort farið væri á bestu miðin utarlega i firðinum, eða á lygnari slóðir með tilliti til sjóveikihræðslu Morgunblaðsmanna, þvi reglurnar sögðu að Snæbjöra mætti aðeins veiða í 21 kassa þann daginn, og 35 kíló í hvern, þannig að mokveiði var jafnvel verri en aflaleysi. Araarfjörðurinn er nú fullur af rækju eftir mörg mögur ár, og það hefur þurft að takmarka afla rækjubátanna tíu til að árskvótinn klár- ist ekki allt of snemma og vinnudagurinn í Rækjuveri verði ekki óhóflega langur. Við leggjum af stað klukkan rúmlega níu þegar aðeins er farið að birta af degi og siglum norður fyrir Langanes, sem klýfur Amar- fjörðinn í tvennt. Það er logn og blíða og ágætt útsýni, bæði út Am- arfjörðinn og inn að Mjólkárvirkjun í botni Borgarfjarðar, sem skerst inn úr Amarfirðinum. Snæbjöm sér eitthvað á dýptarmælinum og hann og Valur Bjömsson, háseti, setja út trollið og hyggjast draga það inn fjörðinn. „Ég vona bara ykkar vegna að þetta sé ekki síld,“ segir Snæbjöm og hlær, en einhver sfld hefur gengið inn á Amarfjörð og verið til smávægilegra vandræða fyrir rælqusjómenn. Við spjöllum um rækjuna, veðrið og kvótakerfíð við Snæbjöm á með- an dregið er, en hann er hinn hressasti og óhræddur við að láta skoðanir sínar flakka. „Kvótakerfið er að gera alla að meðaljónum, það er að drepa niður fískimennskuna í íslenskum sjómönnum. Ef þetta er stefnan á bara að ganga hreint til verks og gera þetta að allsheijar samyrkjubúi.“ Snæbjöm er að verða búinn með vikukvótánn sinn á rækju og fær þá ekkert borgað fyr- ir það sem er yfír fyrrgreindum mörkum, 21 kassa. Honum fínnst það undarlegt að ráðuneytið og Rækjuver skuli skammta honum dagsaflann, en ekki guð almáttug- ur. Það er tveimur bátum fleira við rækjuveiðamar í ár en í fyrra og vikukvóti bátanna var nýlega færð- ur úr fímm tonnum niður í fjögur, að beiðni Rækjuvers og allra rækju- sjómanna nema Snæbjöms. „Það er áreiðanlega einsdæmi í íslenskri fískveiðisögu að menn hafí beðið yfírvöld um að minnka við sig aflann," segir Snæbjöm og hlær. Fjögnrra tíma mokveiöiferð Við drögum fram hjá Hrafnseyri og Laugabóli og emm komnir lang- leiðina inn í fjarðarbotn þegar ákveðið er að hífa inn trollið eftir eins og hálfs tíma hal. Víramir em togaðir inn að aftan, en trollið er síðan tekið inn á síðuna og losað ofan í stóran kassa á dekkinu. Þetta er ekki sfld, heldur fínasta rækja, svo Morgunblaðsmenn sleppa með skrekkinn. Valur háseti hefst þegar handa við að losa úr kassanum á dekkinu ofan í litla kassa, sem tekn- ir vom með í túrinn, og reynt er að giska á hvað aflinn sé mikill. Valur og Snæbjöm giska á 15-17 kassa og eftir smáumræður er ákveðið að kasta ekki aftur, það taki því ekki að eltast við þessar fáu rækjur sem vantar upp á dags- kvótann. Rækjan er í minna lagi, en engin smárækja þó, og það er óvenju lítið af „msli“ innanum — ein og ein sfld og marhnútur sem Valur hend- ir útbyrðis um leið og hann setur rækjuna í kassa. Valur er ánægður með aflann: „Fyrir nokkram ámm þótti það gott ef menn fehgu 10 kassa með því að veiða frá 7 um morguninn til 6 á kvöldin, nú fáum við 20 kassa og jafnyel meira í einu kasti.“ Hann heldur áfram að raða í kassana þótt það gefí á bátinn þar sem við siglum til hafnar á Bfldudal, komnir út úr skjólinu á innfirðinum. Um tíma lítur út fyrir að þeir hafi fengið fleiri en 21 kassa; „það er verst að hafa ekki aflamæli þeg- ar maður er að draga, það verður líklega það næsta sem ráðuneytið sendir manni," segir Snæbjöm. En viti menn, þegar Valur raðar í síðustu kassana við bryggjusporð- inn á Bfldudal kemur í ljós að kassamir em nákvæmlega 21 — það er engu líkara en að og Rækju- ver hafí haft samráð í þetta skiptið. Við þökkum fyrir þægilega ljögurra tíma veiðiferð og lítum inn í Rækju- ver til að fylgjast með hvemig rækjan er meðhöndluð. Vikukvótinn lengir ver- tíðina og hlífir fólkinu Nafn Bfldudals hefur lengi tengst matvælavinnslu ýmiss konar; Bfldu-- Ólafur Egilsson, framkvæmda- stjóri Rækjuvers: Góð veiði og gott verð fyrir rækjuna, en ósam- ræmi í verðflokkun eftir stærð rækju úr sjó og af færibandinu veldur því að góðærið skilar sér betur til bátanna en til vinnslunn- ar. Það er rétt orðið verkljóst klukkan tíu að morgni þegar Snæbjöra og Valur kasta út nótinni innarlega í Arnarfirðinum. Rækjan á lokastigi vinnslunnar. Búið er að sjóða og pilla hana og hér er verið að hreinsa síðustu skelplöturnar sem enn kunna að loða við hana, en eftir það er rækjan tilbúin í salatið. dalssaltfískur þótti vera sá besti í heimi á síðustu öld, Bíldudals græn- ar baunir kannast allir við þó að þær hafí ekki sést í búðarhillum í háa herrans tíð, og óþarfí er að fjöl- yrða um umræður á nýliðnu hausti, þó að það sé kannski allt annar handleggur. Rækjuvinnsla hefur lengi verið á Bfldudal á vegum Rækjuvers hf. og vinna nú um 30 manns hjá fyrirtækinu, en megnið af konunum við vinnsluna vinnur þar þó aðeins hálfan daginn. „Það má segja að helsta vanda- málið núna sé að það er alltof mikil veiði," segir Ólafur Egilsson, fram- kvæmdastjóri Rækjuvers. Þrátt fyrir að fjörðurinn sé kjaftfullur af rækju er ekki tekið á móti meira en 40 tonnum á viku í Rækjuveri, enda lítið unnið við að klára heild- arkvótann fyrir vertíðina — sem er 500 tonn — á sem skemmstum tíma. „Með því að takmarka aflann er verið að reyna að jafna nýtingu og vinnslu á rækjunni,“ segir Ólafur, „og líka að hlífa fólki við of mikilli vinnu. Nú er unnið frá 7 á morgn- ana til 7 á kvöldin í Rækjuveri og reynt að vinna ekki um helgar." Rækjustofninn á mikilli uppleið Takmörkun á aflakvóta veldur því að bátamir em enga stund að veiða upp í hann, eins og við feng- um að kynnast í veiðitúrnum með Pilot. „Það er umdeilanlegt að fjölga bátum frá því sem var,“ seg- ir Olafur, „en þó að nú sé tveimur bátum fleira en í fyrra hafa flestir sjómennimir sætt sig við að skipta heildarkvótanum hnífjafnt á milli, og að þurfa að eyða flestum stund- um í landi.“ Rækjan er sæmilega stór og góð, að sögn Ólafs, og lítið af smárækju í aflanum. Hún er hins vegar hrognafull á þessum tíma árs, og hörð á henni skelin, og leiðinlegt að vinna hana þar til eftir áramót. Verðið á rækjunni er gott, með því besta sem verið hefur, en það er ekki samræmi á verðflokkun eftir stærð á rækju upp úr sjó annarsveg- ar og unninni rækju hinsvegar. „Við emm að kaupa rækju á fyrsta flokks verði og selja hana svo á annars og þriðja flokks verði út, vegna þessarrar stærðarflokkun- ar,“ segir Ólafur „og þannig hefur hagnaður af rækjuvinnslu skilað sér beint til útgerðarinnar, en ekki til vinnslunnar." „Rækjustofninn í Amarfirði er á mikilli uppleið eins og þessi veiði ber með sér,“ segir Ólafur, en hann vonast, eins og margir aðrir, til að kvótinn verði aukinn upp í að minnsta kosti 600 tonn úr 500 tonn- um. Ef kvótinn verður ekki aukinn endar vertíðin í byijun febrúar, en víst er að bæði vinnslan og bátam- ir gætu hugsað sér að halda áfram og enginn skortur er á rækjunni. Grein: Hugi Ólafsson Myndir: Börkur Arnarson Líkan af K-byggingu Landspítalans. K-bygging Landspítala: Miðstöð hátækni í læknisfræði á Islandi eftirDavíðA. Gunnarsson K-bygging Landspítalans er sá þáttur í uppbyggingu Landspítal- ans sem nú veldur stjómendum Ríkisspítala vanda. Skýringin er einföld. í þessari byggingu verður á næstu áram miðstöð hátækni í læknisfræði á íslandi. Hátækni kostar mikla peninga. Hvert herbergi fullbúið tælq'um kostar í þessu húsi frá u.þ.b. 10 m.kr. fyrir miðlungs skurðstofu og upp í amk. 50 m.kr. sem er kostnaður á geislaheldu birgi fyr- ir línuhraðal til krabbameinsmeð- ferðar. Það er þessi bygging og búnaður sem höfundur þessarar greinar kallaði hjarta Landspítala í viðtali við Morgunblaðið 29. nóv- ember 1980 í tilefni af 50 ára afmæli Landspítalans. Þá ætluðu menn að reisa K-bygginguna á 5 ámm. Nú 7 ámm síðar er V3 hluti byggingarinnar vel fokheldur. Við eigum vel menntaðar heil- brigðisstéttir þó skortur sé á sumum þeirra. Sennilega einna best menntaða í heiminum. Hvað tæknina varðar emm við að drag- ast aftur úr. Allstaðar í hinum vestræna heimi ryður hátækni í læknisfræði sér nú meir og meir til rúms. Það er hátækni sem gerir okkur kleift kí meira og ríkara mæli en áður var að greina og meðhöndla sjúkdóma sem áður leiddu af sér örkuml, skerta starfsorku eða jafnvel dauða. Hátæknin fyrirbyggir þannig oft ótímabæra örorku. Auðvitað þurfum við íslending- ar að leggja höfuðáherslu á fyrirbyggjandi aðgerðir í formi fíræðslu, heilsuvemdar og heilsu- gæslu. Það breytir þó ekki þeirri staðreynd að hversu skynsömu lífi sem við lifum þá stöndum við frammi fyrir margskonar sjúk- „Það er í K-byggingu Landspítalans sem hjarta þessarar þjón- ustu þarf að slá og í dag slær það bara á einum þriðja takti.“ dómum sem tæknin í dag því miður hefur ekki ráð til að fyrir- byggja. Meðal þessara sjúkdóma em hjarta- og æðasjúkdómar, krabbamein, gigt, sykursýki og ýmsir geðsjúkdómar svo eitthvað sé nefnt. Við getum með skjm- sömu lífemi að einhveiju leyti dregið úr áhættu af þessum sjúk- dómum en ekki komið í veg fyrir þá. Sameiginlegt með öllum þess- um sjúkdómum er að með nútímagrejningaraðferðum má greina þá á byijunarstigi eða með læknis inngripi bjargað eða lengja líf eftir að_ sjúkdómurinn er kom- inn fram. í hópi þeirra yfírmanna á ríkisspítölunum sem undirritað- ur hefur einna mest samskipti við í daglegu starfí em tveir læknar. Þessir læknar em í hópi þeirra. manna sem mér sýnist vafalaust hafa nýtt þekkingu sína og lifað tiltölulega heilsusamlegu lífí. Báð- ir þessir mætu menn eiga samt í dag starfsorku sína hátækni læknisfræði að þaklca, eins og margir íbúar þessa lands. Annar hefur gengist undir hjartaskurð- aðgerð nú nýlega á Landspítalan- um og hinn í London áður en þessar aðgerðir hófust hér á landi. Störf þessara tveggja vina minna em reyndar eins og svo margra okkar álagsstörf og vinnutíminn oft langur. Þeim hefur því ekki tekist þrátt fyrir þekkingu sína í læknisfræði að fyrirbyggja sína sjúkdóma. Það sýnir okkur hversu Davíð Á. Gunnarsson erfítt er að fyrirbyggja jafnvel þó þekkingin sé fyrir hendi. Ég minnist hér einungis á hjarta- skurðlækningar en þær em aðeins einn þeirra fjölmörgu þátta há- tækni læknisfræðinnar sem eiga í framtíðinni að hafa aðsetur í Kbyggingu Landspítalans. Við getum ekki fyrirbyggt allt og þvi þurfum við að hafa þekkingu, búnað og aðstöðu til að takast á við vandann. Það er í K-byggingu Landspítalans sem hjarta þessar- ar þjónustu þarf að slá og í dag slær það bara á einum þriðja takti. Því treysti ég því að þeir menn sem fara með stjóm fjár- mála þjóðarinnar taki nú höndum saman og tryggi fjármuni svo ljúka megi þessari byggingu á sem skemmstum tíma. Höfundur er forstjóri Ríkisspít- aJanna. Samstarfsráð verslunarinnar: Lækkun gjalda skilar lægra verði í TILEFNI af fyrirhuguðum breytingum á tollum og aðflutnings- gjöldum um næstu áramót hefur Samstarfsráð verslunarinnar sent frá sér ályktun þar sem segir að ráðið telji að neytendur muni að fullu njóta lækkunar aðflutningsgjalda í lægra vöru- verði. Reynslan hafi sýnt að neytendur njóti lægri kostnaðár verslunarinnar í lægra verði. Er í því sambandi bent á að tolla- lækkanirnar í febrúar 1986 hafi skilað sér algjörlega í útsölu- verði til neytenda. í ályktuninni segir ennfremur ingar, ómaklegar. Staðreyndin sé að ráðið telji dylgjur ráðamanna, sú að þrátt fyrir að margar versl- um að verslunin muni ekki láta anir muni tapa umtalsverðum neytendur njóta, minni skattlagn- Qárhæðum vegna verðlækkunar á birgðum um áramótin og að mikil röskun verði á jólaverslun, hafí Samstarfsráð verslunarinnar hvatt til þess að fmmvörðin um tolla og vörugjald verði afgreidd enda séu þau almenn framfaramál. Ráðið telji að fijáls samkeppni og hófleg skattlagning ásamt heilbrigðu að- haldi neytenda tryggi lægst vömverð, góða vöm og þar með hag almennings.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.