Morgunblaðið - 29.01.1988, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. JANÚAR 1988
p/ V"

SLYSA VARNAFELA GISLANDS
60ÁRA
Klifuræfing á jökli.
ingsnefnd undir formennsku
Guðmundar Bjömssonar landlæknis
og efndi hún til stofnfundarins 29.
janúar 1928. Við undirbúning máls-
ins hafði jafnan verið rætt um að
félagið skyldi heita björgunarfélag,
en við nánari athugun þótti nafnið
slysavamafélag heppilegra, þar eð
tilgangur félagsins skyldi vera
tvíþættur, annars vegar að vama
því, að slys verði, og hins vegar að
sjá þeim fyrir hjálp, er í háska lenda.
Sjóslysin —
hörmulegt þjóðarmein
í erindi, sem Guðmundur Bjöms-
son landlæknir flutti á stofnfundin-
um, sagði hann m.a.:
Frá landnámstíð hefur sjórinn
Innfellda myndin fyrir ofan. Hin
síðari ár hefur SVFÍ, deildir þess
og sveitir, kappkostað að efla
búnað björgunarsveitanna með
nýjum og fullkomnum hrað-
skreiðum björgunarbátum.
árlega slitið mörg ættarbönd, marg-
an snaran þátt af þjóðinni. Við
höfum of lítið um þetta hugsað,
vafalaust af því, að hér er að ræða
um ættarböl, sem hefur fylgt þjóð-
inni frá upphafí íslandsbyggðar. Og
þó má vafalaust ráða mikla bót á
þessu hörmulega þjóðarmeini. En
vitanlega hlýtur það að kosta mikið
erfíði og mikið fé. Við stöndum enn
að einu leyti langt að baki öðrum
menningarþjóðum: Manndauði af
slysförum er miklu meiri hér en í
öðrum löndum. Það er sárasta og
hörmulegasta banameinið, sem þjóð-
in á við að stríða. Þar erum við
lengst á eftir öðrum þjóðum. Þar
eigum við lengst í land. Og allt er
það sjóslysunum að kenna, því
manndauði af öðrum slysförum er
minni hér en ! öðrum löndum, hér
eru engin jámbrautarslys eða námu-
slys, og verksmiðjuslys mjög fátíð."
í erindi Guðmundar kom fram,
að manntjón á íslenskum fiskiskip-
um á árunum 1901—1910 var að
minnsta kosti tífalt meira hlutfalls-
lega en á norskum fiskiskipum, en
á þessu tímabili misstu fslendingar
u.þ.b. 550 fískimenn f sjóinn eða til
jafnaðar 12 af hveijum 1000 fiski-
mönnum á ári.
Guðmundur Bjömsson var kosinn
forseti félagsins á stofnfundinum og
gegndi hann því starfí til 1932. Auk
hans hafa gegnt því starfí þessir
menn: Þorsteinn Þorsteinsson, skip-

Morgunblaðið/RAX
Frá björgun áhnfnarinnnr af Skúmi GK 22 sem strandaði við Grindavík 3. febrúar 1986. Slysavarnasveit-
inni Þorbimi hafði þá auðnast að bjarga 201 íslenskum og erlendum sjómanni með fluglfnutækjum.
Hvað hefur
áumiist
Erennþörf?
eftirHarald
Henrysson
í dag, 29. janúar, eru 60 ár liðin
frá því er Slysavamafélag íslands
var stofnað í Bárubúð í Reykjavík.
Á þessum tímamótum langar mig
að staldra við nokkur atriði varðandi
sögu og starf félagsins.
Aðdragandinn
Aðdragandinn að stofnun Slysa-
vamafélagsins var nokkuð langur.
Flestum er kunnugt hið merka starf
sr. Odds Gíslasonar að sjóslysavöm-
um á 19. öidinni, sem fólst m.a. í
stofnun bjargráðanefnda, útgáfu
„Sæbjargar", fræðslufundum o.fl. Á
fyrstu áratugum þessarar aldar kom
öðru hveiju upp mikil umræða um
þessi mál, einkum í kjölfar sjóslysa,
sem tóku þungan skatt af þjóðinni.
Þó leið langur tími áður en menn
bundust í skipulögðum samtökum
til átaka. Vestmanneyingar riðu á
vaðið með stoftiun Björgunarfélags
Vestmannaeyja 1918 og réðst félag-
ið í það stórvirki að kaupa skip til
ojörgunar- og gæslustarfa, Þór, sem
ríkið eignaðist síðar og var fyrsta
björgunar- og varðskip íslendinga.
Allt frá stofnun Fiskifélags ís-
lands 1911 voni sjóbjörgunar — og
slysavamamái mjög til umræðu á
þingum þess. Verulegur skriður
komst þó ekki á þessi mál fyrr en
eftir Halaveðrið mikla 1925, en þá
var á vettvangi félagsins kosin nefnd
til að §alla um þau og skyldi hún
leggja ákveðnar tillögur fyrir næsta
fískiþing. Lagði hún fram ítarlegar
tillögur 1926 um margvíslegar að-
gerðir til aukins öryggis á sjó og
jafnframt var lagt til að ráðinn yrði
sérstakur erindreki til félagsins í
björgunarmálum. Var Jón E. Berg-
sveinsson, yfírfiskmatsmaður, ráð-
inn til starfsins og ferðaðist hann
um ýmis lönd til að kynna sér, hvem-
ig þessum málum væri þar háttað.
A fískiþingi 1927 flutti hann tillögu
um að unnið yrði að stofnun björgun-
arfélags. Þessi tillaga var samþykkt
og hófst Jón þegar handa. í desem-
ber 1927 var haldinn almennur
fundur, þar sem kosin var undirbún-