Morgunblaðið - 12.02.1988, Blaðsíða 11

Morgunblaðið - 12.02.1988, Blaðsíða 11
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. FEBRÚAR 1988 11 Blóði drifin matinúð BókmenntSr Jóhann Hjálmarsson Niccolo Machiaveili: FURSTINN. Ásgrímur Albertsson þýddi og samdi skýringar og eftirmála. Mál og menning 1987. Endurreisnartímabil Ítalíu hefur löngum vakið áhuga, enda gerðist þá margt sem átti eftir að marka . spor og hafa áhrif á síðari tíma. Þetta átti ekki síst við um vísindi, , Hstir og bókmenntir, en vissulega stjómmál líka. Á þessu tímabili eða i byrjun sextándu aldar samdi Nic- colo Machiavelli Furstann. Um þetta einkennilega rit hafa menn ekki alltaf verið sammála, en fáum blandast hugur um sérstöðu þess. Tilgangur ritsins er að leiðbeina valdhöfum, það er í senn hvatning og viðvömn. Mönnum hefur orðið tíðrætt um húmanisma endurreisnarinnar og þátt Flórensborgar í _því að setja manninn í öndvegi. Ásgrímur Al- bertsson hefur sína skýringu á þess- um húmanisma og verður hún að teijast málsvöm fyrir Machiavelli. Að mati Ásgríms átti húmanismi endurreisnarinnar „ekkert skylt við mannúðarstefnu í nútíma skilningi. Þama réð stefna skeijalausrar ein- staklingshyggju. Þrátt fyrir alla þá fegurð, sem sköpuð var á þessum tíma og verk sem bera háleitri hugs- un vitni, þá var þetta grimmt þjóð- félag. Þar ríkti andi blóðhefnda og miskunnarlausrar valdasóknar og auðhyggju." Furstinn er vissulega bam síns tíma. Áður höfðu verið skrifaðar bækur í líku formi og hann eins og Ásgrímur Albertsson minnir á. En hann segir líka um Machiavelli: „En það sem markar bók hans sérstöðu er að hann kemur þar fram með ákveðnar pólitískar skoðanir, sem hann setur fram af hispursleysi og óft á ögrandi hátt. Umræða hans var nýjung er átti eftir að reynast upphaf nýs tímabils pólitískrar hugsunar". Þótt Machiavelli hafí í raun plægt akurinn fyrir einvaldsstefnu og ein- ræðisherra framtíðarinnar er ekki ólíklegt að markmið hans hafí m.a. verið að hvetja til sameiningar ít- alíu, að minnsta kosti vissra ríkja, og efla menn til þess að veijast erlendum innrásarsveitum. Um ■ þetta og margt fleira fjallar Ás- grímur Albertsson í viðamiklum eftirmála sínum. Margt mætti tína til úr Furstan- um sem er líkt og sniðið fyrir ein- ræðisherra, enda gamalkunnugt bragð þeirra. Sautjándi kafli nefn- Niccolo Machiavelli ist: Um harðýðgi og miskunn — hvort betra sé að fursti sé elskaður eða að menn óttist hann. Machia- velli telur að fursti eigi ekki að hafa af því áhyggjur „þótt hann verði sakaður um harðýðgi á meðan eining og drottinhollusta ríkir með- al þegna hans. Með því að sýna örfá dæmi til viðvörunar kemur hann fram af meiri miskunn en þeir sem eru of góðhjartaðir og líða stjórnleysi, sem hefur morð og rán í för með sér. Þeir sem það líða, skaða næstum alltaf samfélagið í heild, þar sem aftur á móti aftökur og skipun furstans snerta aðeins fáa einstaklinga." Það kemur dálí- tið flatt upp á nútímalesanda að lesa í framhaldi að aðgerðir furst- ans eigi að vera yfírvegaðar og vitna um vitsmuni og mannúð. Að mati Machiavellis er æskilegt að fólkið elski og óttist í senn fursta sinn. Og hvernig lýsir Machiavelli fólkinu: „Um mennina má yfirleitt segja, að þeir séu vanþakklátir, hvikulir, lygnir og hræsnisfullir. Þeir eru hræddir við hættur og fé- gjamir." Ekki er tónninn alltaf þannig hjá Machiavelli. Hann leggur líka áherslu á að furstinn eigi að varast að baka sér hatur fólksins. Besta vamarvirkið sé að eiga vináttu þess. Furstinn er með ýmsum hætti sið- ferðilegt og heimspekilegt umræðu- rit. Gildi bókarinnar er þvi ekki aðeins stjómmáialegs eðlis heldur er j>að maðurinn í styrkleika sínum og veikleika sem fjallað er um. Oft reynist erfitt að koma auga á „mannúð" Machiavellis, en lærdóm- ur hans og ritleikni vekja á köflum aðdáun. Blóðþef fortíðar leggur að vitum og við þekkjum betur en áður jarðveg þeirra menningarverðmæta sem Vesturlönd hafa gert að lifandi arfleifð sinni. Ásgrími Albertssyni ber að þakka fyrir þýðingu sína á Furstanum. NY FRÍHÖFN VIÐ EIÐISTORG? TOLLALÆKKUN OG ALLT AÐ 40% AFSLÁTTUR AÐ AUKI Um síðustu áramót féllu niður tollar á rafmagnsvörum og hljómplötum. Þegar hressilegur afsláttur Sljömubœjar kemur til viðbótar fara verðin að minna á Fríhöfnina í Keflavík. VERÐDÆMI: Hljómtœkjasamstœða m/geislaspllara kr. 29.900 Litasjónvörp 14" kr. 17.SOO Gelslaspllarar kr. 10.900 20" litsjónvarp (áður kr. 32.500) Hltabrúsar kr. 1.250 Sfmar kr. 1.999 Brauðristar kr. 1.490 Sœlkeraofn kr. 4.995 (áður kr. 6.390) Expresso kafflvélar kr. 2.795 Electrolux fsskápar WHH'l' Ignls fsskápar rWm p"Ir-Tsf í Rowenta handryksugur kr. 1.990 Rowenta gufustraujám kr. 2.590 Tvófalt kassetluferðatœki kr. 4.900 Ullarmottur 60x120 sm kr. 1.790 Gólfteppi 2x3 m kr. 14.900 Vatnsrum m/öllu kr. 62.900 1000 W ryksuga frá AEG kr. 6.690 (áður kr. 8.215) hWÆMMMÆÆMM Ofangreind verðtilboð standa aðeins f nokkra daga. Sendum í póstkrðfu. Stjörnubær EIÐISTORGI SÍMI 611120 Sigrún Davíðsdóttir Pottarlm eftir Sigrúnu Davíðsdóttur MÁL og menning hefur sent frá sér bókina Pottarím eftir Sigrúnu Daviðsdóttur. í þessari bók er úrval matreiðsluþátta, en Sigrún birti lengi þætti um það efni í Morgunblaðinu. í kynningu útgéfanda segir að bókin sé ekki aðeins matreiðslubók, því auk þess að birta fjölda matar- uppskrifta flalli Sigrún um mat- reiðslu fyrr á tímum, matarsiði í ýmsum löndum, hollustu í mat og margt fleira sem snertir matargerð. í bókinni er fjallað um þjóðlegan mat og alþjóðlegan, og er efninu raðað eftir árstíðum. Sigrún hefur áður sent frá sér tvær bækur um matreiðslu. Pottarím er 235 bls. að stærð. Kápu hannaði Teikn, myndskreyting- ar eru eftir Sigrúnu Eldjám. Bókin er prentuð hjá Prentstofíi G. Bene- diktssonar og bundin hjá Hólum hf.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.