Morgunblaðið - 21.06.1988, Page 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚNÍ 1988
Þing norrænna barnalækna:
Einkum drengir sem leita læknis-
aðstoðar við of hægum vexti
Vaxtarhormón er nú hægt að framleiða á rannsóknarstofum
UM 3% barna vaxa ýmist hægar
eða hraðar en eðlilegt telst en
lítiil hluti þeirra þarf þó á lækn-
isaðstoð að halda vegna þess.
Yfir 90% þeirra sem leita lækn-
is vegna seinkunar vaxtar og
þroska eru drengir. Sjaldgæ-
fara er að leitað sé læknis
vegna þess að börn séu of há-
vaxin. Vaxtarhormón er mjög
dýrt efni og til skamms tíma
var takmarkað magn til af þvi.
A undanförnum árum hefur
aðstaða til rannsókna og með-
ferðar á börnum sem ekki vaxa
eðlilega batnað mikið. A þingi
norrænna barnalækna sem
lauk í síðustu viku kynnti
sænski barnalæknirinn Kerstin
Albertson Wikland rannsóknir
sínar.
Vöxtur og þroski barna var
yfírskrift þingsins og eitt af aðal-
umræðuefnunum var efnaskipta-
sjúkdómar sem m.a. valda ýmist
of örum eða of hægum vexti.
Kerstin Wikland hefur undanfarin
5 ár rannsakað tæplega 500 börn
og unglinga á aldrinum 1-20 ára
sem vaxa mjög hægt. Wikland
sagði eitt lykilatriðið í rannsókn-
inni vera þá breytingu, að árið
1985 hófst framleiðsla vaxtar-
hormóns á rannsóknarstofum.
„Þegar hormónið var unnið úr
heiladingli var einungis hægt að
framleiða það í mjög litlu magni
og því urðu fyrir valinu þau börn,
sem áttu við mesta vaxtarörðug-
leika að etja. Nú getum við tekið
til meðferðar mun stærri hóp sem
ekki þarf síður á aðstoð að halda,
jafnvel fullorðna," sagði Wikland.
Wikland hefur einnig rannsak-
að börn sem skortir ekki vaxtar-
hormón en eru engu að síður mjög
smávaxin. Hún hefur athugað
hvort hægt sé að hjálpa þeim
börnum með því að gefa þeim
vaxtarhormón. Hún sagði að allt-
af væri erfitt að dæma um hvenær
Morgunblaðið/KGA
Kerstin Albertson Wikland.
börnin yxu svo hægt að grípa
þyrfti inn í með hormónagjöf.
Miklu máli skipti að finna börnin
nógu snemma. Það ætti að reyn-
ast auðvelt á Norðurlöndum þar
sem heilsugæsla er góð. „Vöxtur
þessara barna stöðvast oft skyndi-
lega og áður en við gefum þeim
vaxtarhormón, verðum við að vita
hversu hratt barnið hefur vaxið
frá fæðingu og gefa því vaxtar-
hormón í samræmi við það.“
Wikland taldi enn of snemmt
að segja til um niðurstöður rann-
sóknanna en sagði þó ljóst að því
fyrr sem börnin kæmu til með-
höndlunar, þeim mun betri yrði
árangurinn. „Vísindamenn telja
að séu börnin komin á kynþroska-
aldur er meðferðin hefst, vaxi þau
hraðar en verði ekki stærri full-
vaxin. Til að þau bæti við endan-
lega hæð sína, verði að byija
meðferðina áður en kynþroska-
skeiðið hefst.
Börnin og foreldrar þeirra
spyija mig oft að því hvort ég
geti ráðið endanlegri hæð barn-
anna og óska jafnvel eftir ákveð-
inni hæð. En við búum ekki yfir
nægri vitneskju til að uppfylla þær
óskir.“
En skortur á vaxtahormónum
er ekki eina orsök vaxtartregðu.
I erindi Árna V. Þórssonar, sér-
fræðings í hormóna- og efna-
skiptasjúkdómum, kom fram að
bæði geti verið um ættgenga sein-
kun vaxtar og þroska að ræða og
vaxtartregðu af völdum langvar-
andi sjúkdóma eða efnaskipta-
sjúkdóma. „Það getur reynst mjög
erfitt að greina þessar orsakir að,
en það er nauðsynlegt til að með-
ferðin beri árangur. Sé um að
ræða ættgenga seinkun þroska
og vaxtar nægir langoftast að
útskýra málið fyrir unglingnum
og foreldrum hans. En sé hún
mikil getur hún valdið sálrænum
og félagslegum vandamálum. Þá
er stundum gripið til lyfjameð-
ferðar sem felst yfirleitt í því að
gefa kynhormóna tímabundið, því
að seinkun á kynþroska og vexti
helst yfirleitt í hendur. Kynhorm-
ónin geta tvö- og jafnvel þrefaldað
vöxt unglinga. Við notum sára-
sjaldan vaxtarhormón því þau eru
dýr og notkun þeirra enn á til-
raunastigi."
Aðspurður sagði Árni að sjald-
an kæmi til þess að stöðva þyrfti
vöxt barna sem yxu of hratt.
„Það er miklu minna um að hæð
sé talin vandamál en smæð. Helst
er það á unglingsárunum þegar
stúlkurnar gnæfa yfir pilta á sama
aldri, að hæðin þjakar. í rauninni
er það óskiljanlegt að náttúran
skuli hafa komið því svo fyrir að
stúlkurnar séu 2 árum á undan í
þroska og þar af leiðandi miklu
hærri á þeim aldri sem viðkvæm-
astur er.“
Arangursríkt, þó eugar byltíngar-
kenndar nýjungar kæmu fram
- segir Víkingur Arnórsson, forseti þingsins
ÞINGI og aðalfundi norrænna
barnalækna lauk á fimmtudag.
Það var að þessu sinni var hald-
ið í Reykjavík og var hið 22. í
röðinni en þingin eru haldin 3.
hvert ár. Þingið sóttu 250 lækn-
ar en á fjórða hundrað manns
voru hér á landi vegna þess.
Að þinginu stendur Barna-
læknasamband Norðurlanda og
er formaður sambandsins jafn-
framt forseti þingsins. Að
þessu sinni gegndi Víkingur
Arnórsson barnalæknir þeim
embættum og í lok þingsins var
hann því beðinn að segja hvað
helst hefði borið á góma.
„Á síðasta þingi var ákveðið
að yfírskrift þingsins yrði vöxtur
og þroski bama. Það er vissulega
mjög yfirgripsmikið efni, sem
varðar svo ótalmargt, t.d. sjúk-
dóma, næringu, félagslegt ástand
og efnahagsástand. Hingað til
hefur athyglin beinst að sjúk-
dómum en nú eiga fyrirbyggjandi
aðgerðir æ meira upp á pallborð-
ið.“
Á þinginu voru fjögur sérsvið
bamalæknisfræðinnar til umfjöll-
unar; efnaskiptasjúkdómar, ill-
kynja sjúkdómar, sjúkdómar í
meltingarfærum og sjúkdómar í
taugakerfi. Tugir fyrirlestra og
erinda vom haldnir, auk þess sem
Víkingur Arnórsson
læknarnir gátu kynnt niðurstöður
rannsókna sinna á veggspjöldum.
„Á þinginu var ekki komið fram
með byltingarkenndar nýjungar
enda er tilgangurinn fyrst og
fremst að gefa þátttakendum
tækifæri á að koma vinnu sinni á
framfæri, ekki síst ungu fólki.
Hér fær það gagnrýni á vinnu
sína og hér hittast læknar frá
öllum Norðurlöndunum, kynnast
og miðla hver öðrum af reynslu
sinni,“ sagði Víkingur.
Aðspurður taldi hann erindi
Bretans J.M. Tanner eitt þeirra
sem hæst hefði borið. Þar íjallaði
Tanner um hvernig böm endur-
spegla það þjóðfélag sem þau búa
í. Víkingur nefndi einnig erindi
Bandaríkjamannsins Freemans
um heilaskaða í fæðingu og erindi
Finnans Juhani Eskola um bólu-
efni gegn heilahimnubólgu.
Hann kvaðst ánægður með
framkvæmd og árangur þingsins.
„Hér liggur geysileg vinna að
baki en hún er nauðsynleg til að
árangur náist. Öllum læknum er
nauðsynlegt að bera saman bækur
sínar og kynnast starfi hvers ann-
ars. Okkur Islendingum er ekki
síst nauðsyn á slíkri samvinnu.
Við þurfum að sækja svo mikið
til annarra þjóða t.d. hugmyndir
sem vakna á þingi sem þessu. Fæð
okkar háir okkur, aðeins starfa
33 barnalæknar hérlendis en þeir
eru alls 2200 á Norðurlöndum.
Við stöndum nágrannaþjóðum
okkar ekki að baki faglega séð
en okkur vantar tilfinnanlega að-
stöðu til að vinna að rannsóknum.
Þær vinnum við oftast utan venju-
legs vinnutíma."
Loftur Þór Pétursson eigandi og verzlunarstjóri.
Ný húsgagnaverslim
„Bólsturverk — húsgagna-
verzlun" var nýlega opnuð á
Kleppsmýrarvegi 8 í Reykjavík.
I verzluninni fást eingöngu
íslenzk sófasett og hornsófar
(framleitt af Bólsturverk) sem
hægt er að fá smíðaða eftir máli.
Einnig sófaborð og hornborð,
hægindastólar og ýmislegt fleira.
Hægt er að velja Qölbreytilegt
úrval áklæða, leðurs- og leðurlúx-
efna, í samráði við framleiðandann
án milliliða. Einnig er boðið upp á
klæðningu á gömlum húsgögnum.
Veggi verzlunarinnar prýða
myndir eftir myndlistarmanninn
Sigurð Þóri og eru þær flestar falar.
„Bólsturverk — húsgagnaverzl-
un“ er opin alla virka daga frá kl.
10.00—18.00 og laugardaga frá kl.
10.00—14.00. Eigandi og verzlun-
arstjóri er Loftur Þór Pétursson.
Morgunblaðið/Sverrir
Stjórn Tónlistarsambands alþýðu fyrir utan Norræna húsið. F.v.
Sigrún Gunnarsdóttir, Kristín Þórarinsdóttir, Hildur Kjartansdóttir,
Guðmundur Guðmundsson, Torfi Antonsson formaður, og Sigurður
M. Haraldsson.
Tónlistarsamband
alþýðu til Óðinsvéa
ÞRÍR tónlistarhópar frá Tónlist-
arsambandi alþýðu halda til Óð-
insvéa 27. júní og verða með tón-
leika 30. júní í Ráðhúshöilinni.
Hver hópur verður með hálftíma
dagskrá en í lok tónleikanna
flytja hóparnir, um 100 manns,
eitt lag í sameiningu.
Tónleikarnir eru liður í 9. tónlist-
arhátíð Norræna alþýðutónlistar-
sambandsins. Mót þessi eru haldin
á 4—5 ára fresti til skiptis á Norð-
urlöndunum. Að þessu sinni verða
Samkór Trésmíðafélags Reykjavík-
ur, RARIK-kórinn og Luðrasveit
Verkalýðsins fulltrúar íslands á 9.
norræna tónlistarmótinu í Óðinsvé-
um.
ísland varð aðili að norræna al-
þýðutónlistarsambandinu 1976 og
hefur síðan verið virkur þátttakandi
í starfi sambandsins. Tónlistarsam-
band alþýðu áformar að halda 10.
tónlistarhátíðina hér á landi suma-
rið 1992. Að sögn Torfa Karls
Antonssonar formanns Tónlistar-
sambands alþýðu er mikill áhugi
meðal Norðurlandabúa að koma til
Islands og það væri þjóðhagslegur
ávinningur að fá hátíðina hingað.
Þegar hátíðin fór fram í Pori í Finn-
landi, sem er svipuð Reykjavík að
stærð, sóttu hana á milli 8 og 10
þúsund manns. Búist er við að 3—4
þúsund manns sæki hátíðina verði
hún haldin hér en þó gæti sú tala
orðið mun hærri því viðbrögð á hin-
um Norðurlöndunum eru afar já-
kvæð, að sögn Torfa.
Tónlistarsamband alþýðu hefur
sótt um styrki til yfirvalda og norr-
ænna sjóða en þeir aðilar hafa dauf-
heyrst við beiðni þeirra.
Að sögn Torfa eru félagar í tónlist-
arsambandinu afar óánægðir með
undirtektir yfírvalda því það sé ver-
ið að kynna þjóðlega menningu með
þátttöku í norrænu tónlistarhátíð-
inni. Torfi vildi þó geta þess að
borgarstjóri Reykjavíkur, Davíð
Oddson hefði tekið þeim vel þegar
mótshaldið 1992 var borið undir
hann.
Egilsstaðir:
Tveirungir
menní
bílveltu
TVEIR sautján ára piltar frá
Reyðarfirði lentu í umferðarslysi
á veginum til Egilsstaða laust
fyrir klukkan 14 á þjóðhátíðar-
daginn, 17. júní. Ökumaður
bílsins ætlaði að forðast að aka
á lamb en missti bílinn út í lausa-
möl og endasteyptist bíllinn.
Piltarnir komust hjálparlaust út
úr bílnum en voru báðir fluttir á
sjúkrahúsið á Egilsstöðum til rann-
sóknar. Farþeginn reyndist lítið
slasaður en ökumaður bílsins var
fluttur með sjúkraflugi til Akur-
eyrar til frekari rannsóknar. Báðir
kvörtuðu piltarnir undan eymslum
í baki. Bíllinn sem var nýr Skodi
er gjörónýtur.
Að sögn lögreglunnar á Egils-
stöðum voru piltarnir báðir með
bílbeltin spennt og telur lögreglan
að það hafi komið í veg fyrir alvar-
legra slys.