Morgunblaðið - 05.07.1988, Síða 41

morgunblaðið, VIDSKIPn/ArVlNNUlÍF þriðjudagur 5. júlí 1988 41
Evrópubandalagið
Verða hreinlætiskröfur í
fiskiðnaði samræmdar?
Fjármál
hitastig en á við um kjötið. Samt,
segir höfimdur greinarinnar, er engin
vanþörf á auknu hreinlæti í fískiðn-
aði og rekur síðan tillögur skýrslunn-
ar, sem hann segir vera til bóta sum-
ar, aðrar óframkvæmanlegar og enn
aðrar algerlega út í loftið.
ílát úr timbri ónothæf
Tekur hann undir með því, sem
segir í skýrslunni, að fólk, sem þjáiát
af húðsjúkdómum eða magakveisum
einhvers konar, skuli ekki vera látið
vinna við físk en vísar á bug tillögum
um, að uppboðssalamir verði ekki
notaðir til neins annars. Þá leggja
skýrsluhöfundar til, að bannað verði
að nota fískikör og kassa úr timbri
og verði öll ílát þvegin vel eftir notk-
un. Einnig eru ákvæði um, að físk-
innflutningur verði bannaður frá
löndum, sem ekki uppfýlla lágmarks-
kröfur EB að þessu leyti.
Höfundur greinarinnar í Fishing
News Intemational fínnur þessum
tillögum margt til foráttu og aug-
ljóst er, að hann hefur ekki síst
áhyggjur af fískiðnaðinum { Bret-
landi. Þar í landi eru nú gerðar litlar
kröfur til fískvinnslustöðva en verði
EB-skýrslan samþykkt að einhveiju
eða öllu leyti er hætt við, að Bretar
standi höllum fæti í samkeppninni
við aðrar Vestur-Evrópuþjóðir.
Sovétríkin
Hættuleg
sjónvörp
SOVÉSKA timarítíð Ogonek hef-
ur upplýst að á árunum 1980 til
1986 mátti rekja 927 dauðsföll í
Sovétríkjunum til þarlendra sjón-
varpstækja sem sprungu i loft
upp. 512 manns hafa særst alvar-
lega.
Alls voru um 18 þúsund eldsvoðar
raktir til gallaðra sjónvarpstækja og
var tjón á öðrum eignum vegna
þeirra metið á jafnvirði ríflega millj-
arðs íslenskra króna. Þrátt fyrir
þetta virðast færri fá þessa skaðræð-
isgripi en vilja í Sovétríkjunum en
það tekur meðalsovétmann um 700
klukkustundir að vinna fyrir litasjón-,
varpi.
Fyrirtæki
Starfsþjónustan
h.f. tekur
til starfa
STARFSÞJÓNUSTAN h.f. hefur
tekið til starfa. Fyrírtækið rekur
alhliða ráðningarþjónustu, auk
þess að annast fyrirtækjasölu og
fjármálaráðgjöf fyrir fyrirtæki.
Forsvarsmaður Starfsþjónustunn-
ar er Brynjólfur Jónsson. í frétt frá
fyrirtækinu segir að þjónusta þess
sé ókeypis fýrir þá sem eru í atvinnu-
ieit, og einnig að ef starfsmaður, sem
viðskiptavinur fyrirtækisins hefur
ráðið, bregst af einhveijum ástæðum
á reynslutíma sínum, sé Starfsþjón-
ustan tilbúin til að útvega annan
starfsmann að kostnaðarlausu. Hið
nýja fyrirtæki er til húsa að Nóatúni
17.
um samantektina. Segir hann engu
líkara en einhver skriffinninn hafi
tekið sér í hönd reglugerð um kjöt-
vinnslu og strikað alls staðar yfír orð
kjöt og sett fískur í staðinn. Hafi
hann þó augljóslega gleymt sér einu
sinni því að þar fái orðið „kjötafurð-
ir“ að halda sér.
í tímaritsgreininni segir, að ólíku
sé saman að jafna, kjöti og físki.
Nýveiddur fískur sé oftast laus við
örverugróður, sem sé skaðlegur
mönnum, og yfírleitt nái ekki aðrir
sýklar að þrífast í honum vegna þess,
að vinnslan fari fram við miklu lægra
Þýska markið fjörutíu ára
Vestur-Berlín, frá Ketilbirni Tryg^vasyni.
NÝLEGA var þess minnst hátíðlega hér í Þýskalandi að fjörutíu
ár eru liðin frá því þýska markið, „Deutsche Mark“, var innleitt
sem gjaldmiðill hérlendis.
Það var 20. júní 1948 sem stjóm-
völd vesturhluta hins hersetna
Þýskalands innleiddu ný gjaldmið-
ilslög þar sem hið verðlausa ríkis-
mark, „Reichsmark", sem hafði
verið gjaldmiðill frá 1924, var leyst
af með hinu nýja þýska marki.
Lögin sem hönnuð voru undir um-
sjá bandamanna fólu einnig í sér
ákvæði um enduruppbyggingu
banka- og peningakerfísins og voru
þar með ein af undirstöðum efna-
hagsuppbyggingar Þýskalands.
Með tilkomu þessara laga var
almenningi, fyrirtækjum og stofn-
unum í landinu gert skylt að nota
hinn nýja gjaldmiðil, en viðskipti
höfðu fyrstu árin eftir seinni heims-
styijöldina svo til einungis farið
fram með vöruskiptum. Einstakl-
ingar fengu í fyrstu einungis 40
þýsk mörk í hendumar til að full-
nægja brýnustu þörfum sínum, fyr-
irtæki 60 þýsk mörk fyrir hvem
starfsmann og ríkisstofnanir sam-
bærilegar upphæðir eftir stærð og
mikilvægi.
Með þessari fyrstu peninga-
sprautu hófst nýr ferill í sögu þýsks
efnahagslífs. A þessum ferli sem
kallaður hefur verið „tími hins
þýska efnahagsundurs" þróaðist
efnahagur landsins uppúr algjörri
eyðileggingu yfír í það form sem
við þekkjum í dag.
Vestur-Þjóðveijar gera þessum
atburði, nú fjörutíu árum seinna,
mikil skil og er greinilegt að gjald-
miðilsbreytingin og þau lög sem
henni fylgdu er flokkuð með merk-
ari atburðum eftirstríðsáranna.
Skýringin á þessu er einföld þegar
þróun þýskra gjaldmiðla fyrr á
þessari öld er skoðuð. Tvívegis
(1923 og 1948) þurfti þýskur efna-
hagur að þola algjört hrun þýsks
gjaldmiðils, í fyrra skiptið í kjölfar
óðaverðbólgu og í seinna skiptið
vegna efnahagslegs hruns Þýska-
lands í lok seinni heimsstyijaldar-
innar. í báðum tilfellum þurftu fyr-
irtæki og borgarar landsins að
horfa á eftir öllum peningaeignum
og byija efnahagslega uppbygg-
ingu uppá nýtt.
Það er því eðlilegt að Þjóðveijar
skuli meta það mikils að hafa í
samfleytt fj'örutíu ár getað lifað í
efnahagslega stöðugu þjóðfélagi
með öruggan gjaldmiðil.
Minningar um verðgildishrun
fyrri gjaldmiðla og það fjárhags-
lega tap sem Þjóðvetjar þurftu að
taka á sig tvívegis á þessari öld,
lifír enn sterkt í hugum hins þýska
borgara. Af þessum sökum eru
Þjóðveijar mjög meðvitaðir um
verðlagsþróun í landinu og bregð-
ast mjög hart við öllum kennileitum
verðbólgu, miklu fljótar en í flest-
um öðrum vestrænum iðnríkjum.
Þessi reynsla þýsku þjóðarinnar
er einnig skýringin á því af hvetju
valdsvið þýska seðlabankans er
svona frábrugðið valdsviðum seðla-
banka flestra annara landa. Seðla-
bankinn hér í Þyskalandi er ekki
undir beinum áhrifum frá ríkis-
stjóm landsins, hann hefur sín eig-
in lög sem hann á að fara eftir,
jafnvel á móti stefnu ríkisstjórnar
ef þurfa þykir. Bankastjórar seðla-
bankans, sem valdir eru eftir mjög
flóknu kerfi til að fyrirbyggja áhrif
ríkjandi ríkisstjórnar, eru jafn
valdamiklir og ráðherrar landsins.
Undir stjóm þessara manna á
bankinn lögum samkvæmt að gera
allt í sínu valdi til að tryggja traust
verðlag í landinu. Stöðugleiki í
verðlagi hefur oft verið nefnt
„fyrsta boðorð" þýskra yfírvalda.
Þessi áhersla hefur oft sætt gagn-
rýni erlendis frá. Þjóðveijar hafa
verið sakaðir um að hafa horft of
blint í eigin barm og leitt hjá sér
þróun í gengismálum og almennt
í heimsviðskiptum til að halda verð-
bólgu í skefjum heima fyrir. Þjóð-
veijar vísa þessum ásökunum á
bug, benda á þann árangur sem
þjóðin hefur náð fram með þessu
móti og fullyrða að einmitt vegna
þessarar stefnu hafi þýska markið
náð þeim virðingarsessi sem mynt-
in hefur í dag.
Það er ekki erfítt að vera Þjóð-
veijum sammála í þessu máli. Stað-
reyndin er sú að þýska markið, sem
eins og myntir annarra landa end-
urspeglar efnahagslíf þjóðarinnar,
hefur á þessum fyrstu fjörutíu
árum í sögu sinni, þróast úr því
að vera verðlaus mynt yfír í það
'að vera ein sterkasta og virtasta
mynt alþjóðaviðskipta. I dag er
áætlað að fjármagnseignir erlendra
aðila bundnar í þýskri mynt telji
650 milljarða marka. Einnig er
áætlað að 14% af gjaldeyrisforða
erlendra ríkja sé bundin í þýskum
mörkum. Þar með er þýska markið
önnur vinsælasta alþjóðamynt ver-
aldar á eftir bandaríkjadollar sem
eftir sem áður telur langstærsta
hlut alls gjaldeyrisforða heims eða
74%.
Þýska markið gegnir einnig
miklu hlutverki sem viðmiðunarein-
ing annarra gjaldmiðla. Á alþjóða
peningamörkuðum er bandaríkja-
dollar oftast mældur í þýskum
mörkum og Evrópu-gjaldmiðillinn
(ECU) styðst að mestu við þróun
marksins.
í framtíðinni kemur þýska mark-
ið áfram til með að vera áhrifaríkt
í þróun alþjóðaviðskipta, sérstak-
lega þó með tilliti til áætlana um
sameiginlega seðlabanka og notk-
um sameiginlegrar myntar Evrópu-
bandalagslandanna. Umræður sem
nú þegar eru í gangi um þessi mál
ganga út frá leiðandi hlutverki
þýska marksins.
MARKIÐ — Tvívegis hafa fyrirtæki og íbúar Þýskalands þurft
að horfa á eftir peningaeignum sínum vegna hruns þýska gjaldmiðils-
ins. í fyrra skiptið, 1923, í kjölfar óðaverðbólgu og í seinna skiptið,
1948, vegna efnahagsleg hruns í lok seinni heimsstyijaldarinnar.
ÚT er komin hjá Evrópubandalag-
inu skýrsla um aukið hreinlætí við
meðferð fisks, jafnt um borð í
fiskiskipunum sem í vinnslustöðv-
um í landi. Eru viðbrögð margra
sjómanna og fiskverkenda i Bret-
landi í stuttu máli þau, að verði
reglurnar samþykktar óbreyttar
sé eins gott að leggja niður fisk-
iðnaðinn.
Um þessa skýrslu var fjallað ný-
lega í breska sjávarútvegstímaritinu
Fishing News Intemational og fer
höfundurinn oft háðulegum orðum