Morgunblaðið - 22.11.1988, Qupperneq 9

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. NÓVEMBER 1988
9
ERT ÞÚ í VANDA
VEGNA VÍMU ANNARRA?
Afleiðingarnar geta komið fram með ýmsum hætti í
líðan þinni:
• Erfitt að tjá tilfinningar
• Erfitt að taka sjálfstæðar ákvarðanir
• Skortur á sjálfstrausti
• Skömmustutilfinning og sektarkennd
• Kvíði og ótti
Nánari upplýsingar í fjölskyldudeild Krýsuvíkursam-
takanna, Þverholti 20, sími 623550.
Námskeið
Glæsiieg herraföt
Vörumerkið tryggir
gæði og bestu sniö
Macondeverksmiðjumar eru meðal stærstu
karlmannafataverksmiðja í Evrópu og stærstar í
Portúgal. Við bjóðum lægsta Evrópu-markaðsverð.
Karlmannaföt kr. 3.995,- til kr. 9.900,-
Jakkar kr. 4.995,-
Terelynefrakkar kuldafóðraðir kr. 4.760,-
Úlpur kr. 2.240,- og 3.400,-
Terelynebuxur kr. 1.195,- 1.595,- 1.695,- 1.795,-
og 1.995,-
Skyrtur nýkomnar, mikið úrval.
Andrés, Skólavörðustíg 22, sími 18250.
maconde
formen
MADE IN RpflTUGAL
í gangi. Viðtalstímar á fimmtudögum.
záÉi KRÝSUVfKURSAMTÖKIN
Mánaðarleg
vaxtaákvörðun
þér í hag
Ábót á vextina er ákvörðuð fyrir hvern
mánuð og um leið hvort þú eigir að njóta
verðtryggðra kjara eða óverðtryggðra
þann mánuðinn, eftir því hvor kjörin
færa þér hærri ávöxtun.
Á Ábótarreikningi er úttekt frjáls hvenær
sem er og þú nærð hæstu vöxtum strax
frá innlánsdegi.
Útvegsbanki Ísíands hf
Friedrich von Hayek Steingrímur
Hermannsson
Allt í rúst
Eitt helsta einkenni ræðumennsku
Steingríms Hermannssonar forsætisráð-
herra er að honum er gjarnt að vitna í
viðmælendur sína af ýmsum stigum þjóð-
félagsins án þess þó endilega að gera
skoðanir þeirra að sínum. Á hinn bóginn
er Ijóst, að menn endurtaka sjaldan sjón-
armið annarra í ræðu eða riti nema ann-
aðhvort til að láta í Ijós velþóknun á því,
sem sagt hefur verið, eða til að and-
mæla því. í Staksteinum í dag er vitnað
í ræðu Steingríms á flokksþingi fram-
sóknarmanna, þar sem hann vitnaði í
mann sem taldi ísland líkjast rústum
Evrópu eftir stríð, nú þegar framsóknar-
menn hafa verið 17 ár í ríkisstjórn.
Hvatttil
skömmtunar?
í þeim texta af flokks-
þingsræðu Steingríms
Hermannssonar, sem var
dreift til blaðamanna,
má lesa þennan kafla:
„A skrifstofu mina
kom nýlega maður, sem
ég hef talið sjál&tæðis-
mann. Hann lýsti miklum
áhyggjum yfir þeirri
stjómiausu fjárfestingu
og eyðslu, sem átt hefur
sér stað upp á síðkastið
í þessu þjóðfélagi. Hann
hafði margar tölur máli
sínu til stuðnings. Niður-
staða hans var sú að
ástandið hér væri í raun
engu betra en það var i
Evrópu eftir síðustu
heimsstyijöld. Þar voru
að visu rústir, en hér
þúsundir fermetra af
auðu og ónotuðu verslun-
ar-, iðnaðar- og skrif-
stofúhúsnæði, óhóflega
stúrum ibúðum, glæsileg-
um höllum og langtum
meiri bifreiðaeign en
samsvarar efiiahag þjóð-
arinnar eða vegakerfinu.
Hann taldi það lftíð betra
en rústimar og hafði töl-
ur um kostnað á reiðum
höndum. Þegar þær vom
lagðar saman reyndust
þær stór hluti af erlend-
um skuldum þjóðarinnar.
Þessi maður lagði til að
fjárfestingarráði yrði
komið á fót á ný. Þótt
ég viðurkenni rökrétta
hugsun þessa manns
treysti ég mér ekki að
leggja það til. Ég vil enn
treysta á skynsemi opin-
berra aðila, einstaklinga
og fyrirtækja. Hitt er
hinsvegar deginum ljós-
ara að fyrirhyggjan
verður að vera langtum
meiri en gætt hefur til
þessa og ríkisvaldið verð-
ur að vera tilbúið til að
geta gripið í taumana,
ekki síst þegar góðæri í
þjóðarbúskapnum virðist
ætla að leiða til þenslu
og nýrrar kollsteypu. Til
þess þurfa stjómvöld að
hafa lagaheimildir og
það mega ekki vera nein
vettlingatök.“
Astæða er til að
staldra við þessi orð. Þeir
sem leyfa sér að bera
saman rústir og hörm-
ungar Evrópu eftir stríð
og ástandið hér á landi
um þessar mundir hafa
sérkennilegt hugmynda-
flug. Hitt er þó enn
fúrðulegra að komast að
þeirri niðurstöðu, að
skömmtun, höft og for-
ræði misviturra stjóm-
málamanna; ákvarðanir
þeirra um það, hvar
skynsamlegast sé að Qár-
festa, sé besta leiðin út
úr ógöngunum, að kenna
slíkt við sjálfstæðismenn
er út í hött. í því efni
þurfa menn ekki annað
en bera saman þróunina
undir stjóm kommúnista
í Austur-Þýskalandi ann-
ars vegar og framfarim-
ar í Vestur-Þýskalandi
hins vegar.
Viðhorf
Hayeks
Mesta fram&raskeið
íslandssögunnar hófst
með viðreisnarstjóminni
á sjöunda áratugnum,
þegar horfið var frá
stjómarháttunum sem
einkenndust af ofúrvaldi
og skömmtunum Qár-
hagsráðs. Hið sama varð
uppi á teningnum í Vest-
ur-Þýskalandi á árinu
1948. Friedrieh A. Hay-
ek, nóbelsverðlaunahafi _
í hagfræði, kom hingað
til lands 1980. f timarit-
inu Frelsinu ræddi hann
meðal annars efnahags-
undrið í Vestur-Þýska-
landi, sem leiddi til þess
að á örskömmum tima
reis landið úr rústum og
er nú auðugasta rfltí Evr-
ópu. Hayek sagði:
„Dæmið af Þjóðveij-
um 1948 sýnir, hvemig
hleypa má verðbólgu út
úr atvinnulifinu í einu
vetfangi. Verðbólgan i
Þýskalandi var enn verri
en opin verðbólga, þvi að
hún var falin. Verðbólg-
an var óskapleg, en allar
verðhækkanir vom
stranglega bannaðar.
Varla var til nokkur
markaður nema fyrir
þær vörur, sem skammt-
aðar vom af valdsmönn-
um. Menn höfðu fullar
hendur Qár án þess að
geta keypt nokkuð fyrir
það. Ég bjó í Bretlandi á
þessum árum, en vinir
mínir í Freiburg sögðu
mér, að menn hefðu ein-
ungis getað útvegað sér
mat með því að fara fót-
gangandi upp i sveit og
kaupa hann af bændum.
Menn sultu og vom jafh-
vel að svelta til bana. En
einn sunnudaginn i júni
1948 lýsti Ludwig Er-
hard þvi yfir, að skipt
yrði um gjaldmiðil og
öllum verðhöftum hætt.
Og um tíuleytið næsta
morgun komu íbúar
Freiburg að öllum mörk-
uðum fúllum af mat! Er-
hard hefúr sjálfúr sagt
mér það, að yfirmaður
hemámsliðs Banda-
manna í Þýskalandi hafí
komið til sin eftír yfirlýs-
ingiuia og sagt: „Doktor
Erhard, ráðgjafar mínir
segja mér, að yður séu
að verða á reginmistök!"
Erhard segist hafa bros-
að og svarað: „Ráðgjafar
minir segja mér hið
sama!““
Þau Qömtiu ár sem
siðan em liðin sýna, að
Erhard hafði rétt fyrir
sér en ráðgjafamir
rangt. Skammt fyrir
austan Freiburg, fyrir
austan jámtjaldið, hafa
Þjóðveijar og aðrir enn
í dag fé undir höndum
án þess að geta keypt
nokkuð fyrir það vegna
skömmtunar og hafta.
Þar fær fólk hvorltí i sig
né á nema með mikilli
fyrirhöfii. Þar ræður
forsjárhyggjan enn lög-
um og lofúm, kennd við
sósíalisma en ekki félags-
hyggju eins og hér.
Hvemig 7.500 kr
verða 25.000,- á mánuði
í 12 ár:
Maður á 55. aldursári leggur fyrir 7.500 krónur
á mánuði til sjötugsaldurs. Ef vextir haldast
fastir 7,5% yfir verðbólgu verður sparnaður hans,
að meðtöldum vöxtum og vaxtavöxtum, alls 2,4
milljónir króna. Súfjárhæð nægirfyrir 15 þúsund
króna mánaðarlegri greiðslu án þess að ganga á
höfuðstólinn eða fyrir 25 þúsund krónum á
mánuði í 12 ár.
Það borgar sig að spara hjá VIB.
VIB
VERÐBRÉFAMARKAÐUR IÐNAÐARBANKANS HF.
Ármúla 7, 108 Reykjavík. Sími68 15 30