Morgunblaðið - 22.11.1988, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. NÓVEMBER 1988
Fer áhrífa frá Kvennalistan-
um að gæta í norskri pólitík?
eftir Sigþrúði Helgu
Sigurbjarnardóttur
Nú hefur hróður Kvennalistans
borist svo víða að jafnvel Norðmenn
hafa uppgötvað tilvist hans. Ég hef
lengi látið mér gremjast áhuga- og
kunnáttuleysi Norðmanna um Island.
Það er svei mér ekki oft á undanförn-
um 13 árum sem blöð hér hafa fund-
ið ástæðu til að skrifa um það sem
er að gerast á íslandi. Það er a.m.k.
alveg víst að slíkir smámunir sem
stjómarkreppa þykja vart viðburðir
til að skrifa um. Jafnvel ekki þó að
til greina komi að Kvennalistinn fari
í stjóm.
Það er ekki nema eitthvað sé að
frétta af hundamálum Alberts Guð-
mundssonar sem blöðin fara af stað.
A sínum tíma þegar Lucy og Albert
áttu í sem mestri baráttu við löggjaf-
arvaldið fylgdust blöðin hér af nokkr-
um áhuga með því.
Það kom mér því ekki á óvart
þegar ég, rétt eftir upplausnina í
kringum stjómarskiptin, sá mynd af
einmitt Albert og Lucy í stærsta
dagblaði Norðmanna með fyrirsögn-
inni „Hundaslagsmál á íslandi". Þar
var baráttusaga Lucyar og Alberts
# enn rifjuð upp og sagt frá væntan-
legri atkvæðagreiðslu um hundahald
í Reykjavík. Þetta þykir Norðmönn-
um ákaflega áhugavert en pólitískt
ástand á íslandi og þess háttar ligg-
ur fyrir utan þeirra áhugasvið.
Og þó, nú eru norskar konur bún-
ar að fá nasaþefinn af því sem stöll-
ur þeirra á Fróni eru að bauka. Það
gerðist á Norræna kvennaþinginu
sem haldið var í Osló í sumar. Ahrif
frá íslenskum konum komu af stað
gerjun í konum vinstra megin við
norska Verkamannaflokkinn. Þær
tóku sig til og mynduðu hóp sem þær
kalla „Kvennafmmkvæði". Þær
héldu svo stóran fund þar sem tveim-
ur konum frá Kvennalistanum var
boðið að halda aðalræður kvöldsins.
A fundinum ræddu svo þær norsku
slæmt ástand í þjóðfélaginu. Mark-
miðið með fundinum var að athuga
möguleika á samvinnu kvenna þvert
á pólitískar línur. í fundarboðinu er
varlega farið í að minnast á hvort
kvennalisti væri hugsanlegur í Nor-
egi.
Stemmningin á fundinum var góð
en greinilegt að flokksbundnar konur
gengu mjög varlega um og sýndu
flokkum sínum fullan trúnað. Ég hef
fylgst með áframhaldi þessara um-
ræðna og virðist sem konurnar finni
verulega þörf fyrir að snúa bökum
saman. Það sem kannski virðist þeim
erfíðast er að fínna á hvaða grund-
velli þær geta unnið saman.
6. og 13. október sendi norska
sjónvarpið smá kynningarþætti um
Kvennalistann og viðbrögð nokkurra
íslenskra stjómmálamanna við hon-
um. A eftir voru umræður í sjón-
varpssal þar sem fjórum þekktum
konum, úr norskri pólitík, var boðið
að koma og rabba saman. Þær voru
frá Verkamannaflokknum, Hægri
flokknum, Miðju flokknum og Fram-
faraflokknum, sem er lengst til hægri
hér í Noregi. Konumar voru beðnar
um að segja hvemig þær hefðu upp-
lifað þessa kynningu á Kvennalistan-
um og hvemig það væri að vera
kona í norskri pólitík.
Konurnar frá Verkamannaflokkn-
um og Miðju flokknum vom mjög
sammála um að það tæki oft á og
væri erfítt að vera kona í hinu
pólitíska kerfi. Sú frá Miðju flokkn-
um sagði að það væri auðvitað stað-
reynd að flokkamir væm gmnnlagð-
ir af karlmönnum og það væri
pólitísk hugmyndafræði líka. „Þess
vegna em það karlagildi sem ráða í
pólitíkinni og þegar konur koma inn
þá þurfa þær að leika á forsendum
karla til að vera teknar alvarlega."
Sjálf sagðist hún hafa þurft að breyta
málnotkun sinni mikið til að fá tekið
tillit til þeirra mála sem hún hefur
áhuga á. „Það hefur svo sem ekki
alltaf dugað til,“ bætti hún við.
Konan frá Verkamannaflokknum
sagðist á margan hátt vera heilluð
af Kvennalistanum. Hún sagði að
Kvennalistinn legði áherslu á og
gerði sýnilega málaflokka sem konur
í flokkunum hefðu lengi reynt að fá
skilning fyrir, án þess að takast það
nægilega vel. Henni fannst starfsað-
ferðir íslensku kvennanna spenn-
andi. „Hvort aftur á móti Noregur
þarfnast kvennalista fer eftir því
hvemig hefðbundnu flokkunum tekst
að greina þær hræringar sem em í
þjóðfélaginu," sagði hún.
Þessar tvær konur sáu engan
gmndvallar mun á stöðu íslenska og
norskra kvenna í pólitík, þrátt fyrir
hlutfallslega fleiri konur í norskri
pólitík.
Það var annað uppi á teningnum
hjá konunni frá Hægriflokknum.
Hún sagði að ástandið hefði breyst
mikið á síðustu 15 ámm. „Nú em
svo margar konur komnar með í
pólitíkina." Hún taldi að norskum
konum hefði tekist allvel að taka.þau
mál fyrir innan flokkanna sem
Kvennalistinn berst helst fyrir. „Við
höfum sjálfsagt allar saman upplifað
það að við höfum þurft að ganga af
fullum krafti inn í þá málaflokka sem
karlamir meta mikilvæga eða þunga,
„I þessum þætti heyrði
ég í fyrsta skipti í
stj órnmálamanneskj u
utan Kvennalistans sem
hefiir greinilega áttað
sig á kjarnanum í því
sem kvennalistakonur
eru að segja. Konan firá
V erkamannaflokknum
sagði að það væri
kannski kominn tími til
að ræða tilverurétt
hinna hefðbundnu hug-
myndafræða og hvort
þær hefðbundnu línur
sem ríktu í stjórnmál-
unum þyrfitu ekki end-
urskoðunar við.“
til þess að verða teknar alvarlega
þegar við svo tökum upp mál eins
og barnaheimili eða kvennaathvarf.
Við verðum sem sagt fyrst á ein-
hvern hátt að skapa okkur alvarlegan
grundvöll til þess að reiknað sé með
okkur.“ Þó að henni fyndist hug-
myndin um kvennalista heldur vond,
þá skildi hún samt að íslenskar kon-
ur gripu til þess ráðs vegna þess hve
erfítt þær ættu uppdráttar.
Ég get ekki skilið annað en að
þetta sé það sama og hinar eru að
segja. Konumar koma inn að dekk-
uðu borði og verða að temja sér þá
borðsiði sem ríkja. Þetta er ekki í
fyrsta skipti sem ég verð vör við að
konur hægra megin í pólitíkinni eiga
erfítt með að sjá eða viðurkenna það
beint að það ríki karlaveldi í flokkun-
um. Ef maður aftur á móti skoðar
það sem þær segja þá skín í gegn
hvemig karlagildin eru ríkjandi. Þær
virðast sætta sig við það að karlarn-
ir ákvarði hvaða mál em mikilvæg.
Þær taka því eins og sjálfsögðum
hlut að þurfa að sýna að þær geti
talað gáfulega um „mikilvægu mál-
in“, því þá geta þær laumað að sínum
hjartansmálum.
Að mínum dómi liggja skilin milli
kvenfrelsishugsjónar og jafnréttis-
hugsjónar í þessum tveimur sjónar-
miðum.
Ég sleppi alveg að fara í það sem
konan frá Framfaraflokknum sagði.
Hún komst aldrei að því um hvað
umræðurnar snemst og kom í sífellu
inn á hvernig Kvennalistinn rekur
sína pólitík á íslandi, þó hún hefði
að sjálfsögðu enga hugmynd um
hvemig Kvennalistinn starfar.
I þessum þætti heyrði ég í fyrsta
skipti í stjórnmálamanneskju utan
Kvennalistans sem hefur greinilega
áttað sig á kjarnanum í því sem
kvennalistakonur em að segja. Kon-
an frá Verkamannaflokknum sagði
að það væri kannski kominn tími til
að ræða tilvemrétt hinna hefðbundnu
hugmyndafræða og hvort þær hefð-
bundnu línur sem ríktu í stjórn-
málunum þyrftu ekki endurskoðunar
við. Hún sagði að Kvennalistinn hefði
hjálpað til við að koma auga á nýjar
víddir og vísað veginn frá (hefð-
bundnum) læstum hugsunarhætti
stjómmálanna.
Það er kannski von til að nýr hugs-
unarháttur og nýjar starfsaðferðir
þröngvi sér inn í stjórnmálin víðar
en á íslandi?
Höfundur stundar nám ífélags■
fræði í Osló.
H')l IA.S\A KUKrnWvxVniii
Á ícrí)
nicðíiugaubíifcmu
wnga3i£gltxi(J
BnmkarSdmtm
iMii/ÖlliiiiÞ’imiiiMtr
VAXAinaovnj.

HELGAFELL
• ••