Morgunblaðið - 16.04.1989, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. APRÍL 1989
ERLEIMT
INNLENT
Viðræður
í strand
Kjaraviðræður ríkisins og
BHMR hafa engan árangur borið
og ber tugi prósenta enn í milli.
Enginn samningafundur hefur
verið boðaður eftir helgina, og
tólf félög bandalagsins eru því enn
í verkfalli. Indriði H. Þorláks-
son, formaður samninganefndar
ríkisins hefur kallað kröfugerð
BHMR „eitt stórt undrunarefni"
og Steingrímur Hermannsson
forsætisráðherra kallaði hana
„vitfirru“.
Borgaraflokkurínn
klofnar
Tveir af þingmönnum Borgara-
flokksins, þeir Ingi Björn Al-
bertsson og Hreggviður Jóns-
son hafa sagt sig úr þingflokki
Borgaraflokksins og stofnað flokk
frjálslyndra hægrimanna. Forsæt-
isráðherra vill fá afganginn af
Borgaraflokknum inn í ríkis-
stjórnina.
Ekki útlit fyrir hvalveiðar
1990
Halldór Ásgrímsson, sjávar-
útvegsráðherra, er í opinberri
heimsókn í Þýzkalandi og sagði
þar meðal annars að allt útlit
væri fyrir að bíða þyrfti út árið
1990 ákvörðunar Alþjóða hval-
veiðiráðsins um það, hvort hval-
veiðar i atvinnuskyni yrðu leyfðar
á ný. Á meðan myndu íslendingar
ekki veiða hval.
Vaxtalækkun
Bankar og sparísjóðir hafa
lækkað vexti að meðaltali um
0,5%.
Heræfíngarnar fára fram
í skýrslu Jóns Baldvins
Hannibalssonar, utanríkisráð-
herra, sem hann hefur lagt fram
á Alþingi, kemur fram að fyrir-
hugaðar heræfingar 1.000 manna
varaliðs hér á landi verða haldn-
ar, þrátt fyrir deilur á Alþingi og
í ríkisstjóm.
Alþingi vill kaupa Borgina
Guðrún Helgadóttir, forseti
samein aðs Alþingis, vill kaupa
Hótel Borg fyrir
rekstur þingsins,
og munu margir
þingmenn vera
sama sinnis.
Borgarráð og
einstakir þing-
menn hafa hins
vegar mótmælt
þessum áform-
um.
Flugleiðir hætta við
málshöfðun
Flugleiðir hafa hætt við máls-
höfðun á hendur Verzlunar-
mannafélagi Suðumesja vegna
verkfallsvörzlu félagsins í verzl-
unarmannaverkfalli í fyrra. í stað-
inn samþykkja fimm aðildarfélög
ASÍ að hugsanlegt verkfall þeirra
muni ekki bitna á Flugleiðum fyrr
en í fyrsta lagi fjórum sólarhring-
um eftir að það hefst. Flugleiðir
hafa nú á ný hafið samningavið-
ræður við launþegasamtök um
orlofsferðir í sumar.
Andstaða við
húsbréfakerfið
Fimm af tíu stjómarmönnum í
Húsnæðismálastjóm hafa lýst sig
andvíga fmmvarpi félagsmála-
ráðherra um húsbréfakerfi. Þeir
vilja að endurbætur verði gerðar
á núverandi húsnæðiskerfí.
Háskólakennarar boða
verkfall
Háskólakennarar hafa sam-
þykkt að boða verkfall 28. apríl,
ef ekki semst um kaup og kjör
áður. Ef af yrði, myndu prófum
seinka í Háskólanum.
ERLENT
Georgíumenn
kreQast sjálf-
stæðis
Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovétleið-
togi sagði á miðvikudag að kröfur
Georgíumanna um fullt sjálfstæði
yrðu ekki liðnar en um síðustu
helgi brutust út átök í Tíflis, höf-
uðborg Georgíu, milli um 4.000
þjóðemissinna og sovéskra her-
manna. Talið er að 19 menn hafí
týnt lífi en þjóðemissinnar kveða
tölu látinna hærri. Hemaðar-
ástand ríkti í Tíflis fram eftir vik-
unni, hermenn voru á verði á göt-
um úti og herþyrlur sveimuðu
yfir borginni. Leiðtogi kommúni-
staflokksins í Georgíu sagði af sér
á föstudag en í stað hans var
skipaður fyrrum yfirmaður sov-
ésku öryggislögreglunnar, KGB,
í lýðveldinu.
Kohl breytir stjórn sinni
Helmut Kohl,
kanslari V-
Þýskalands,
skýrði á fímmtu-
dag frá mestu
breytingum sem
hann hefur gert
á stjórn sinni frá
því hann hófst til
valda árið 1982.
Mesta athygli vakti að vamar-
málaráðherrann, Rupert Schoiz,
var látinn víkja en við stöðu hans
tók Gerhard Stoltenberg, sem
áður hafði gegnt embætti fjár-
málaráðherra. Kohl boðaði einnig
allsheijar endurskoðun á stefnu
stjórnarinnar en vinsældir hennar
hafa farið ört dvínandi að undanf-
ömu.
ísraelar fordæmdir
ísraelskir lög-
reglumenn skutu
sex Palestínu-
menn til bana og
særðu 15 á
fímmtudag og
era þetta ein
mannskæðustu
átökin sem brot-
ist hafa út á
hemámssvæðunum frá því upp-
reisn Palestínumanna hófst.
Perez de Cuellar, framkvæmda-
stjóri SÞ, fordæmdi morðin og
yfírstjóm Rauða krossins sagði
hamslausa valdbeitingu ísraela
mikið áhyggjuefni.
Fjöldamorð í Austurríki
Fjórar austurrískar hjúkranar-
konur hafa játað að hafa myrt
49 aldraða sjúklinga frá árinu
1983. Hjúkranarkonurnar kváð-
ust í fyrstu hafa deytt sjúklingana
til að lina þjáningar þeirra en síðar
viðurkenndu þær að hafa einnig
myrt sjúklinga sem þóttu erfíðir
í umgengni. Þetta munu vera
umfangsmestu óhæfuverk sem
vitað er til að unnin hafi verið á
evrópsku sjúkrahúsi en Franz
Vranitsky kanslari segir morðin
grimmilegustu glæpaverk í sögu
Austurríkis.
Holst gagnrýndur
Vamarmálaráðherra Noregs,
Johan Jörgen Holst sætti gagn-
rýni á norska Stórþinginu í vik-
unni er í Ijós kom að hemaðaryfir-
völd í Noregi höfðu haldið kaf-
bátaslysinu við Bjamarey leyndu
fyrir norskum ráðamönnum og
alþýðu manna þar. Holst sagði
málið. hafa verið viðkvæmt í her-
fræðiiegu tilliti en tók jafnframt
á sig alla ábyrgð. Kannanir nor-
skra vísindamanna hafa leitt í ljós
að óeðlilega geislavirkni er ekki
að finna í námunda við slysstað-
inn. ., ,3 ....
Er samband á milli oflítill-
Læknamir birtu niðurstöður sínar
í nýjasta hefti Brezka lækna-
blaðsins, British Medical Journal.
Niðurstaða læknanna er: „Við
ályktum að þær ráðleggingar, sem
almenningi hafa verið gefnar um
að minnkuð neyzla mettaðrar fitu
leiði nauðsynlega til færri dauðs-
falla, kunni að hafa verið mistök“.
Heilbrigðisyfirvöld og hjarta-
Grænlend-
ingar fá
flugfélag
Kaupmannahöfn. Frá N.J Bruun, frétta-
rítara Morgunblaðsins.
Grænlendingar hafa nú fengið
sitt fyrsta flugfélag í einkaeigu.
Heitir það Nuna Air og ætlar að
einbeita sér að vaxandi Ieiguflugs-
markaðinum, á stuttum og löngum
leiðum, innanlands sem utan.
Félagið, sem hefur aðsetur í Nu-
uk, er með þijár flugvélar.
Cessnu Conquest 2, Cessnu 206 og
Cessnu 172. Til að byija með verður
boðið upp á leiguferðir frá Nuuk til
Syðri-Straumfjarðar, Jakobshafnar,
Narssarssuaks og Kulusuks en auk
þess ætlar félagið að stunda sjúkra-
og flutningaflug. Cessna 206-vélin
er búin til að lenda á sjó.
Eigendur félagsins era stórhótel-
eigendumir í Grænlandi, fjármála-
maðurinn Poul Brandt og Per Björk,
forstjóri ferðaskrifstofunnar Vejle
Rejser.
100 ár frá fæðingu Chaplins
EIN öld er í dag liðin frá því að kvikmyndaleikarinn og Ieikstjór-
inn Charlie Chaplin fæddist . Þessa er minnst um heim allan og
er mikið um dýrðir af þessu tilefni í London, fæðingarborg hans.
Myndin var tekin f Kamabæjarstræti í London í gær þar sem
fram fór samkeppni um það hver bezt gæti hermt eftir hinu
fræga göngulagi Chaplins.
Sjá einnig grein um Chaplin á bls. 16.
ar blóðfitu og krabbameins?
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðarí Frímannssyni, fréttaritara Morgnnblaðsins.
í viðamikilli rannsókn, sem
læknar við Westem Infirmary and
Ruchill-sjúkrahúsið gerðu, kemur
fram að því minni sem blóðfitan
er, því minni líkur em á hjarta-
sjúkdómum. En lág blóðfita eykur
líkumar á krabbameini að því er
kemur fram í rannsókninni.
verndarfélög hafa bragðist hart við
þessari grein. Þau leggja áherzlu á
að ráðleggingar um að draga úr
neyzlu mettaðrar fítu dragi úr líkum
á sjúkdómum af öllu tæi.
Ánthony Lever, einn af læknun-
um, sagði um helgina að taka yrði
þessum niðurstöðum með varúð.
Hann bætti því við að það væri
„hroðaleg hneigð í læknastétt að
leggja til breytingar á mataræði á
veikum rökum“.
Umbætur í Sovétríkjun-
um og sérstaða Finnlands
FINNSKIR sérfræðingar eru á einu máli um að umbótastefiia
Mfkhaíls S. Gorbatsjovs Sovétleiðtoga komi til með að hafa áhrif
utan landamæra Sovétríkjanna og þá ekki síst í Finnlandi. Líklegt
þykir að svigrúm Finna á sviði utanríkismála muni aukast og
horfa menn í því sambandi m.a. til samskipta Finnlands og aðild-
arríkja Evrópubandalagsins. Þá þykir einnig sýnt að stefiia Gor-
batsjovs hafi áhrif á viðskipti ríkjanna og sérstöðu Finna á þeim
vettvangi.
Allt frá lokum síðari heims-
styijaldarinnar hafa sam-
skipti Finnlands og Sovétríkjanna
verið einstök. Á Vesturlöndum
hafa menn gjarnan litið til sam-
skipta ríkjanna með tortryggni.
Við lok áttunda
áratugarins og í
byijun þess
níunda töldu
hægri menn,
m.a. í Vestur-
Þýskalandi,
samband ríkjanna víti til vamaðar
og töldu það dæmi um hvemig
Sovétmenn gætu aukið áhrif sín
í Evrópu. Við lok síðari heims-
styijaldarinnar endurskoðuðu
Finnar utanríkisstefnu sína með
tilliti til hagsmuna Sovétmanna í
Norður-Evrópu. Ríkin gerðu með
sér víðtækan sáttmála um vináttu,
samvinnu og gagnkvæma aðstoð.
Þótt erkióvinurinn væri með þessu
ekki tekinn í tölu góðvina þá var
alltjent litið svo á að Sovétmenn
væru grannar sem unnt væri að
eiga samskipti við.
Finnar nutu einkum góðs af
samningi þessum á viðskiptasvið-
inu og gátu í krafti hans fengið
einstakan aðgang að mörkuðum
í austri. Viðskipti ríkjanna vora
að flestu leyti óháð efnahags-
ástandinu á hveijum tíma og í
viðskiptasamningum var oftar en
ekki kveðið á um langan af-
greiðslufrest. Finnar flytja olíu
inn frá Sovétríkjunum en finnsk
fyrirtæki í bygg-
ingar- og mál-
miðnaði hafa
verið öragg um
verkefni í Sov-
étríkjunum. Á
undanfomum
áram hafa hins vegar komið upp
ýmsir örðugleikar í viðskiptum
ríkjanna. Olía hefur fallið í verði
og Sovétmenn hafa kvartað undan
ójöfnuði þar eð Finnar hafa verið
tregir til að auka innflutning á
sovéskri framleiðslu.
Finnar líta svo á að umbóta-
stefna Gorbatsjovs feli í sér að
endi verði bundinn á sérstöðu
þeirra í viðskiptum við Sovétríkin
þar eð perestrojka kveði á um
grandvallarbreytingu á utanríki-
sviðskiptum Sovétríkjanna. Horf-
ið verði frá þeirri miðstýringu sem
ríkt hafi á þessum vettvangi og
valdið í auknum mæli fært í aukn-
um mæli í hendur einstakra fyrir-
tækja. Tauno Tiusanen, einn
helsti sérfræðingur Finna á sviði
Harri Holkeri, forsætisráð-
herra Finnlands, fer fyrir
samninganefiid Finna i
Finnsk-sovéska verslunarráð-
inu.
Sovét-viðskipta, telur að sá grein-
armunur sem gerður hafi verið á
milli viðskipta við ríki Vesturlanda
og við ríki austurblokkarinnar
standist ekki lengur. Aukið sjálf-
ræði sovéskra fyrirtækja geri það
að verkum að samkeppni muni
einkenna viðskipti á þeim vett-
vangi sem öðram. Sovétmenn líti
svo á að sömu grundvallarreglur
eigi að gilda í öllum utanríkis-
viðskiptum þannig að sérsamn-
ingar við Finna eða önnur ríki
verði úr sögunni.
BAKSVIÐ
eftir Tom Kankkonen