Morgunblaðið - 16.04.1989, Blaðsíða 10

MMiBgSi -31 H'JOAU'JVt/fliií U1UA1H/:UOH0iv:
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. APRIL 1989
SVTFIK VTTR ESJIWI
SÓmGAD m
■ Vaxand! loftmenguii í Reyiqaiík helsl í Hcndiu1 vló mlkla fjölgun blfrelóa
■ Mengunarvamir Hollustuvemdar ríkisins gera tillögur um hreinsibúnað á bíla
■ Rcykjaiikurborg hyggst ráóa scrslakan starfsmann tll umfaitgsmíkilla mengunarmælinga
..........................■■■•-,■■■ : ■ ■ :: :-■-■

ili '.
■Aw-iU ‘Jm'íWí' ',**J»?-*v*4í£i*/. írV/rt»>^w<i V'f’jti’í* jí*\jííJí«w sWm.Sííw i! ■fiS
BS§|||l8|ilillSSI^W8
•!3>?
-1 • - * 1 ánkam&m jgj|gzlp|p|

eftir Svein Guðjónsson
REYKVÍKINGUM ÞYKIR
vænt um Esjuna og þegar
rómantíkin grípur um sig í
hjörtum borgarbúa er
gjarnan vitnað til lýsinga
hagyrðinga á fegurð
vorkvöldanna í
höfúðborginni, þar sem
sólroðin ský svífa yfir
fjallinu góða. Á síðustu
árum hafa menn þó talið sig
merkja uggvænlegar
breytingar á þessu hugljúfa
ástandi og í stað
heiðríkjunnar og sólroðans
hefiir orðið vart við
gulbrúna þoku yfir
Sundunum og Esjunni.
Sótmenguð ský eru farin að
svífa yfir þegar síst skyldi,
á stilltum og sólbjörtum
dögum, og þykir sérfróðum
mönnum nú tími til kominn
að grípa til viðeigandi
ráðstafana.
ælingar, sem gerðar
hafa verið á vegum
Mengunarvama Holl-
ustuvemdar ríkisins,
hafa leitt í ljós að loftmengun yfir
höfuðborginni hefur farið vaxandi
á undanfömum þremur ámm og
virðist það haldast í hendur við
mikla ijölgun bifreiða á þessu tíma-
bili. Sérfræðingar hafa varað við
þessari þróun, þeirra á meðal Ólaf-
ur Pétursson, efnaverkfræðingur
og forstöðumaður Mengunarvama,
en þar hefur nú verið gengið frá
tillögum að nýrri reglugerð, sem
nær til allrar mengunar ytra um-
hverfís. í tillögunum er meðal ann-
ars gert ráð fyrir að í framtíðinni
verði bifreiðir búnar sérstökum
hreinsitækjum til að draga úr
mengun af völdum útblásturs. Það
ákvæði er í samræmi við nýju norr-
ænu umhverfismálaáætlunina, sem
Islendingar hafa undirritað.
Borgaryfírvöld hafa látið málið
til sín taka og í fjárhagsáætlun
Reykjavíkur fyrir árið 1989 er gert
ráð fyrir 7 milljóna króna íjárveit-
ingu til kaupa á færanlegum vagni
með tækjabúnaði til mælinga á
ýmsum mengunarvaldandi efna-
samböndum í andrúmsloftinu, svo
sem köfnunarefnisoxíðum og kol-
sýrlingi. Um þessar mundir er verið
að auglýsa eftir tilboðum sam-
kvæmt útboðslýsingu í slík tæki og
ennfremur verður auglýst eftir
starfsmanni, væntanlega efnafræð-
ingi, til að annast þessar mælingar.
Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur hef-
ur unnið að undirbúningi þessa
máls í um það bil tvö ár eða frá
því að fyrstu niðurstöður mælinga
Mengunarvarna ríkisins voru kunn-
gerðar. Davíð Oddsson borgarstjóri
sagði í samtali við Morgunblaðið
vegna þessa máls að hann væri að
vísu sannfærður um að mun minni
mengun væri í Reykjavík en í flest-
um öðrum borgum. „Á hinn bóginn
blasir við, einkum vegna stórauk-
innar bílaumferðar, að mengun hér
hefur farið vaxandi og vissulega
ástæða til að gefa þessu máli gaum.
Þess vegna hafa borgaryfirvöld
ákveðið að fara af stað með um-
fangsmeiri mengunarmælingar en
hér hafa verið framkvæmdar áður,
sem sýnir að við erum mjög vak-
andi fyrir þessu vandamáli," sagði
borgarstjóri.
Samkvæmt orðanna hljóðan hafa
Mengunarvamir Hollustuverndar
ríkisins eftirlit með hvers konar
mengun hér á landi, svo sem loft-
mengun, vatnsmengun, úrgangs-
mengun og hávaðamengun svo
nokkuð sé nefnt, og þar eru gerðar
áætlanir um hvemig stemma megi
stigu við menguninni. Hvað loft-
mengun varðar beinist eftirlitið
annars vegar að stórum fyrirtækj-
um og verksmiðjum, sem em starfs-
leyfisskyld, en mengunarvamir
gera starfsleyfístillögur fyrir slík
fyrirtæki. í þeim koma fram kröfur
um mengunarvamarbúnað og við-
miðunarmörk þess magns af úr-
gangsefnum sem viðkomandi verk-
smiðjur mega sleppa út í umhverf-
ið. Undir þessi ákvæði falla Sem-
entsverksmiðjan, Áburðarverk-
smiðjan, Steinullarverksmiðjan,
fiskimjölsverksmiðjur og fískeld-
isfyrirtæki, svo dæmi séu nefnd.
Á hinn bóginn fylgjast mengun-
arvarnir einnig með smærri meng-
unaruppsprettum, sem valda lítilli
loftmengun hver fyrir sig, en safn-
ast þegar saman kemur eins og
orðtakið segir. Bifreiðir em gott
dæmi um þetta og þar eram við
komin að viðfangi þessarar greinar,
það er uppsprettu sótmenguðu skýj-
anna yfir Esjunni.
Rykmengun nálgast
viðmiðunarmörk
Ólafur Pétursson staðfesti í sam-
tali við Morgunblaðið að gulbrúnu
skýin yfir Reykjavík mynduðust úr
samböndum köfnunarefnisoxíða,
sem koma aðallega úr útblæstri
bifreiða, og væri þetta sama loftteg-
undin sem áður fyrr var áberandi
úr reykháfi Áburðarverksmiðjunnar
í Gufunesi. Mælingar hefðu hins
vegar sýnt fram á að loftmengun
yfír höfuðborginni hefði aukist í
réttu hlutfalli við mikla fjölgun bif-
reiða á undanförnum þremur áram.
„Við hófum mælingar í mars 1986
og skömmu síðar fóru niðurstöður
þeirra að sýna greinilega aukningu
á loftmengun, sem var nokkurn
vegin samstiga aukningu bílaflot-
ans,“ sagði Olafur.
Hann sagði að mælingamar
hefðu til þessa einungis náð til
fallryks og svifryks. Mengunar-
varnir miðuðu þar, sem og í öðrum
mengunartilfellum, við ákveðin
áhyggjumörk, það er þau mörk sem
talin eru skaðiaus öllum umhverfis-
þáttum. „Á meðan við erum vel
undir þessum viðmiðunarmörkum
er ekki ástæða til að grípa til rót-
tækra aðgerða. Hins vegar hafa
mælingar sýnt að hér í Reykjavík
erum við farin að nálgast þessi
mörk þannig að full ástæða er til
að fara að huga að einhveijum að-
gerðum. Næst höfum við komist í
93% af þessum mörkum, sem sýnir
að aðgerða er þörf áður en ástand-
ið verður enn verra. Þar sem við
vitum að meginparturinn af þessari
loftmengun kemur frá bílunum
liggur beinast við að gera kröfur
til þeirra um hreinsibúnað, sem síar
úr köfnunarefnisoxíðin, kolmónoxíð
og kolvetni, svo sem bensíngufur
og annað slíkt. Um leið eram við í
rauninni að gera kröfur um blý-
laust bensín því að til þess að hægt
sé að nota . þennan hreinsibúnað
má ekki vera blý í bensíninu. Það
hefur reyndar legið fyrir síðan ís-
lendingar undirrituðu norrænu um-
hverfismálaáætlunina, þar sem
meðal annars er kveðið á um
hreinsibúnað í bíla, að gripið yrði
til slíkra aðgerða hér á landi burt-
séð frá niðurstöðum mælinganna.
Þær undirstrika hins vegar enn
frekar nauðsyn þess að hefjast þeg-
ar handa í þessum efnum,“ sagði
Ólafur.
Eins og áður segir ná mælingar
Mengunarvarna eingöngu til svif-
ryks og fallryks, en að sögn Ólafs
er full þörf á víðtækari mælingum.
„Við mælum eingöngu rykið í and-
rúmsloftinu og gerum efnagrein-
ingar á því, en ef vel ætti að vera
þyrftum við einnig að mæla loftteg-
undir, sem koma frá útblæstri bif-