Morgunblaðið - 19.05.1989, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 1989
Eru orð iðnaðarráð-
herra „innantóm orð“?
eftir Halldór Blöndal
Það var mikið um að vera í
skattamálum á síðasta þingi, —
þinginu þegar ríkisstjóm Þorsteins
Pálssonar sat. Sjálfstæðismenn
höfðu gert þá kröfti við myndun
ríkisstjómar Þorsteins Pálssonar að
nýskipan skattamála yrði lögfest. í
stórum dráttum náðist það fram.
Breytingamar tóku m.a. til niður-
fellingar vörugjalds af flölmörgum
vöruflokkum frá og með 1. janúar
1988. Jónamir í Alþýðuflokknum
þóttust eiga heiðurinn af skatta-
lagabreytingunum og töluðu um að
„búa iðnaðinn undir þær breytingar
sem fylgja sameiginlegum innri
markaði Evrópubandalagsins" eins
og orð féllu í grein iðnaðarráðherra
í Morgunblaðinu 10. maí sl.
Fyrir skömmu spurði ég forsætis-
ráðherra og iðnaðarráðherra í efri
deild hvort þeir væru á móti aftur-
virkum sköttum. Báðir svöruðu því
játandi. Þá minnti ég þá á, að á
síðasta þingi hefðum við staðið sam-
an að því að koma fram margvís-
legum leiðréttingum á þeim kafla
tekjuskattslaga, sem vissi að at-
vinnurekstri.-Fyrirtækin hefðu hag-
að rekstri sínum í samræmi við
það. Fyrir jólin hefði þessum leið-
réttingum „í anda Evrópubanda-
lagsins“ verið kippt tl baka og aft-
urvirkur skattur á lagður. Varð nú
fátt um svör hjá ráðherrum. Þó lét
iðnaðarráðherra orð falla, sem ekki
urðu skilin öðruvísi en svo, að fyrir-
tækin væru aflögufær á þessu ári
og þyldu óeðlilega skattheimtu, sem
ríkissjóður þyrfti á að halda.
Um síðustu áramót lét félags-
hyggjustjómin með hjálp Aðalheið-
ar Bjamfreðsdóttur lögfesta að
vömgjald yrði á ný lagt á fjölmarga
vöruflokka. Það varð til mikils
óhagræðis fyrir iðnaðinn. Um skatt-
lagningu þessa segir höfundur
. r
„I efiri deild voru stjórn-
arsinnar látnir fella til-
lögu okkar í stjórnar-
andstöðunni um, að nið-
urfelling vörugjalds af
þeim vörum sem iðnað-
arráðherra var hér að
tala um tæki þegar
gildi. Sama tillaga verð-
ur borin upp í neðri
deild í dag, þar sem iðn-
aðarráðherra hefur at-
kvæðisrétt.“
hennar, iðnaðarráðherrann, í fyrr-
nefndri grein í Morgunblaðinu en
fyrir þinginu liggur fmmvarp um
Halldór Blöndal
að fella niðm vömgjald af ýmsum
vömflokkum 1. sept. sem lagt hafði
verið á um síðustu áramót, sem
vitnar um staðfestuna í stjóm
landsins:
„Þar sem ég veit að þú berð
málefni húsgagna-, tijávöm-, og
málmiðnaðar sérstaklega fyrir
bijósti hlýtur þetta að gleðja þig.
Nauðsynleg bréyting á lögum um
vömgjald til þess að fella niður
vömgjald af þessum greinum verð-
ur samþykkt áður en þessu þingi
lýkur fyrir hvítasunnu. Það er mikil-
vægt verkefni að jafna starfsskil-
yrði iðnaðar og sjávarútvegs hér á
landi og búa iðnaðinn undir þær
breytingar sem fylgja sameiginleg-
um innri markaði Evrópubanda-
lagsins. Þetta em ekki innantóm
orð.“
Ekki innantóm orð? Það reynir á
það í dag. í efri deild vom sijómar-
sinnar látnir fella tillögu okkar í
stjórnarandstöðunni um, að niður-
felling vömgjalds af þeim vömm
sem iðnaðarráðherra var hér að
tala um tæki þegar gildi. Sama til-
laga verður borin upp í neðri deild
í dag, þar sem iðnaðarráðherra hef-
ur atkvæðisrétt. Þá kemur í ljós,
hvort hann metur hagsmuni iðnað-
arins svo mikils, að hann greiði
atkvæði með tillögu stjómarand-
stöðunnar og hagsmunum iðnaðar-
ins eða láti það danka fram eftir
hausti að vömgjaldið verði fellt nið-
ur.
Höfundur er varaformaður þing-
flokks Sjálfstæðismanna.
Bjargreið Olafs liljurós-
ar o g hlaup annars Olafs
Rýnt í táknmynd
eftirEgilJ.
Stardal
Islensk stjómvöld og umræður á
þeim vettvangi hafa eitt nær
óbreytanlegt einkenni, þau em yfir-
leitt leiðinleg, gjörsneidd reisn og
andríki. Líklega er engin stétt í
heiminum jafn gjörsneydd kímnig-
áfu sem íslenskir stjómmálamenn.
Raddir þeirra sífrandi, ef ekki með
frekjutóni sem ber vott um innan-
holað sjálfsöryggi, munnvik beygð
niður, — í skeifu sem oft fylgir
gengiskúrfu krónunnar. Bregði ein-
hverri fyndni fyrir er það nær ætíð
óviljaverk, en þá geta líka fæðst
skrítlur sem fá jafnvel þjóð í þreng-
ingum til að skella upp úr. Ein slík
skrítla var á síðum Morgunblaðsins
á sjálfan hvítasunnudag, og hefur
vart farið fram hjá þjóðinni enda
tók hún yfir nærri þijár heilsíður,
— með fyrirsagnaletri stríðsfrétta
— og fylgdi fimm dálka mynd.
Textainnihaldið, sennilega samið
af viðmælanda, er að mestu píslar-
saga núverandi fjármálaráðherra
af viðskiptum hans við lærdómsfólk
og vísindamenn í þessu kalda landi.
Þó með viðkvæmnislegu persónu-
legu ívafi, jafnframt kvartað yfir
að pólitískum ferli megi líkja við
ferð um frera heimsskautaland-
anna.
Fyrirsögnin tröllaukna var hins
vegar sótt til öllu dulmagnaðri vett-
vangs; í upphafi hins kynngimagn-
aða danskvæðis um liljurósariddar-
ann, nafn hins pólitíska heim-
skautafara.
Ólafur reið með
björgum fram
(villir hann o.s.frv.)
Næst lá því að leita í myndinni
sem fyllti fimmdálkana, að tákni
efnis og fyrirsagnar. Menn sem
skipa sér í fylkingarbijóst gera sér
„Fyrirsögnin tröll-
aukna var hins vegar
sótt til öllu dulmagn-
aðri vettvangs; í upp-
hafi hins kynngimagn-
aða danskvæðis um
lilj urósarriddarann,
nafiia hins pólitíska
heimskautafara."
yfirleitt Ijóst gildi symbóla: marg-
víslegra tákna, mynda, minnis-
merkja o.s.frv. annars er allt unnið
fyrir gýg. Þetta vissu faraóar
Egypta og létu reisa pýramída;
þetta vissi Loðvík 14. og tók árs-
tekjur ríkis síns til margra ára og
byggði Versalahöll, fyllti hana af
málverkum af Le Roi au Soleil;
þetta skildi Napóleon öllum betur
og fékk bestu málara síns tíma til
að gera tíguleg skilirí af sínum lág-
vaxna kroppi; Stalín lét reisa sér
styttur um alla Austur-Evrópu á
hæð við Hallgrímskirkju.
Þetta veit jafnvel Davíð okkar
er hann lokar spítölum til að hafa
fé í ráðhús og spunahótel.
Vei! Ó vei! Á fimmdálka mynd-
inni örlar ekki á neinu sem minnir
á liljurósarriddarann. Það er engu
líkara en hvorki greinarhöfundur,
víðmælandi, né höfundur listaverks-
ins, — ljósmyndarinn, kunni nema
fyrstu hendinguna í danskvæðinu
foma. Hvar er glæstur fákurinn
sem bar Ólaf vikivakans á vit álfa-
skarans þar sem hann stóðst næst-
um allar snörur huldukvennanna?
Don Quixote átti þó hest þó haltur
væri og dálítið víxlaður. Menn ríða
ekki hestlausir undir björgum eða
hvað? Tæplega er það ofrausn af
Morgunblaðinu að sýna þó ekki
væri nema eitt stykki múlasna,
jafnvel aðeins í taumi, helst í lit, —
á kannski að skilja þessa ijarvist
svo að hið mýlda dýr hafi spymt
við klaufum og slitið spottann. Alfa-
ranninn og álfkonumar ijórar em
líka týndar.
í stað hrollvekjandi hamra óvætt-
anna er hestlausi riddarinn, sjónum
hrygg'i, staddur á grárri flatneskju,
skeiðandi undir sjálfum sér, eða svo
sýnist, jafnvel á flótta. Frá hveiju?
Hvert?
Sé grannt skoðað grillir samt í
tákn á myndinni, þó ekki eigi þau
heima með fyrirsögninni, — hæfa
kannski textanum betur? Út í homi
myndar er viti að hverfa, enda log-
ar hann ekki. Tákn vita em marg-
ræð, þeir lýsa út í svartnættið, vísa
veg þeim sem em á villtri leið. Er
þetta menningarviti sem er að týn-
ast í vitund myndhetjunnar, orðið
er enda svo útjaskað að við liggur
að það sé skammaryrði. Brennið
þið vitar, kvað þó skáldið á sínum
tíma. í miðri mynd er húskumb-
aldi, gæti verið hjallur, e.t.v. gal-
tómur, sem riddarinn hestlausi
hraðar sér frá. Þessi kumbaldi
gæti se_m best verið tákn menning-
arlífs íslands sem hlauparanum
virðist sama um þótt hrynji — eða
jafnvel leif hins pólitíska hug-
myndaheimilis sem nú skal hlaupið
frá í leit að öðm, — eða hvað?
I textanum sem fylgir fyrirsögn-
inni um bjargreiðina og mynd
hlauparans em, að frádregnum dá-
lítið leiðigjörnu sífri um vonda
menntamenn, einnig ýmis merki
sem glöggir kunna e.t.v. betri skil
á en undirritaður svo sem hvert
leið hlauparans kunni að liggja,
eftir pólitísku bjargreiðina (les
hlaupaförina) og koss íjórðu álfkon-
unnar með tilheyrandi atlotum. Er
höll hinna vopnbitnu ekki eðlilegur
næsti áningarstaður. En þá vaknar
spuming. Verður Ólafi-ekki-lilju-
rós, boðinn þar sængurbleðill, nenn-
ir einhver að ómaka sig með síðu-
bandið og hve margar verða stund-
imar? Eitthvað er tómlegt yfir þess-
um pólitísku táknum. Undirritaður,
sem er lítill sérfræðingur í pólitísku
táknmáli íslenskrar stjómvisku á
þessum tímum snöggra veðra-
brigða, vogar sér þó að koma með
uppástungu til úrbóta. Riddarar
hetjukvæða og dans miðalda riðu
við skildi, táknum prýdda, er ein-
kenndu þeirra dáðir, eðli eða mark-
mið. Garpar nútímans hlaupa gjam-
an á afreksvöllum með tuskubleðla
í bak og fyrir, áletraða: Have a
Coke, Drink Pepsi eða þessháttar
hreystiyrði. Hefði ekki vel farið ef
hlauparinn, á spretti burt frá eldri
hugmyndum sínum, góðum eða ill-
um eftir aðstæðum: um hemaðar-
bandalög, rétt launafólks gagnvart
vinnuveitendum, nauðsyn menning-
arlífs (af nógu er að taka) hefði
hengt á sig pjötlu letraða — WEST-
ERN FRIED.
Höfundur er kennnri við Verslun-
arskólann.