Morgunblaðið - 05.11.1989, Blaðsíða 2

2 FRETTIR/IIMNLEIUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. NOVEMBER ]989
Skarðsvíkin kemur með fyrstu loðnuna til Sigluflarðar.
Morgunblaðið/Matthías Jóhannsson
Lágt fituhlutfall loðnunnar
Siglufírði.
LOÐNAN sem komið hefur til Síldarverksmiðja ríkisins á Siglu-
firði er smá og er fituhlutfallið aðeins 13%. Að sjign Þórhalls
Jónassonar rekstrarstjóra er eðlilegt fituhlutfall á þessum árstíma
16—17%. Mun minna lýsi fæst því úr loðnunni og þar af leiðandi
minni verðmæti.
Aðfaranótt laugardags komu
tveir bátar með loðnu, Hilmir
II. með 650 tonn og Harpa með
30 tonn og í gær kom Höfrungur
III. með rúm 100 tonn. Fyrsta
loðnan á þessari vertið kom á
fimmtudagskvöld, þegar
Skarðsvík kom með 600 tonn og
á föstudag kom Albert með 500
tonn. Loðnuna veiddu bátarnir 5-6
mílur vestur af Kolbeinsey.
Guðjón Bergþórsson skipstjóri
á Höfrungi sagði að þetta væri
tómur barningur hjá bátunum og
loðnan léleg. Loðnan væri smá
og dreifð og erfitt að ná henni.
Sagði Guðjón nauðsynlegt að
finna meira af loðnu. Matthías
Fjárlagairumvarp ársins 1990:
466 millj. vantar til LÍN að
gefiium óbreyttum reglum
SAMKVÆMT útreikningum
Lánasjóðs íslenskra námsmanna
vantar tæpan hálfan milljarð
króna í Qárlagafrumvarp ársins
1990 til þess að sjóðurinn geti
lánað allt næsta ár í samræmi við
núgildandi reglur. Að sögn Sigur-
björns Magnússonar, stjórnar-
formanns LIN, er ástæðan einkum
Ijölgun námsmanna og minni tekj-
ur þeirra á þessu ári en búist
hafði verið við. Ef reiknað er með
hækkun þeirri sem Svavar Gests-
son menntamálaráðherra hafði
gefíð námsmönnum fyrirheit um
í janúar næstkomandi vantar
650-680 milljónir upp á fjárlaga-
frumvarpið samkvæmt útreikn-
ingum LIN.
Nú þegar Ijóst er hver fjöldi láns-
umsækjenda er á þessu skóla-
ári og hveijar eru tekjur námsmanna
reiknast okkur til að það sem LÍN
er ætlað í lánveitingar á næsta ári,
þ.e.a.s. 2,8 milljarðar, sé a.m.k. 466
milljónum króna of lág tala miðað
Þyrla sæk-
ir slasaðan
sjómann
ÞYRLA Landhelgisgæzlunnar
sótti í gærmorgun slasaðan sjó-
mann um borð í Hjalteyrina, sem
stödd var um 100 mílur undan
Reykjanesi. Maðurinn var að
vinnu á dekki þegar vír slóst í
hann og hann féll harkalega á
höfúðið.
Landhelgisgæzlunni barst hjálp-
arbeiðni frá skipinu um hálf-
átta. Klukkan tíu var búið að ná
manninum um borð og var hann
fluttur á slysadeild Borgarspítalans.
Maðurinn hafði fengið heilahristing,
en við fyrstu myndatöku virtist höf-
uðkúpan óbrotin.
við þær reglur sem gilda nú. Þetta
stafar af því að lánþegum hefur
fjölgað um 5%, þeir eru 300 fleiri nú
í haust en gert var ráð fyrir við
smíði fjárlagafrumvaipsins. Einnig
er rauntekjulækkun námsmanna frá
því sumarið 1988 18,5% en við reikn-
uðum með 15%. Þetta veldur hækk-
un lána því minni tekjur dragast frá
en gert var ráð fyrir.
Skýringin á fjölgun námsmanna
er náttúrulega bágt atvinnuástand
og það hversu námslánin eru orðin
há og hagstæð. Ég held að útreikn-
ingar okkar sem lagðir voru fram á
stjórnarfundi á fimmtudag séu meira
að segja hófsamir því búast má við
enn meiri fjölgun námsmanna eftir
jól og næsta haust ef ástandið í þjóð-
félaginu verður óbreytt. Þessar nýju
tölur sýna náttúrulega best að sú
stefna menntamálaráðherra að lofa
námsmönnum hækkuðum lánum
hefur beðið skipbrot og er svona
eins og sagt er ekkert annað en
„gaga-pólitík“,“ sagði Sigurbjörn.
Patreksg ör ður:
Hraðfrystihúsið til sölu
FISKVEIÐASJÓÐUR hefúr
ákveðið að auglýsa Hraðfrystihús
Patreksfjarðar til sölu, svo og
togskipið Patrek.
Fiskveiðasjóður keypti Hrað-
frystihúsið á 95 milljónir á nauð-
ungarappboði þann 25. september.
Aður hafði sjóðurinn eignast tog-
skipið Patrek, sem var í eigu Odda
hf. „Við höfum ákveðið að selja
bæði húsið og skipið, en það er ekki
skilyrði að sami aðili kaupi hvort
tveggja," sagði Már Elísson, fram-
kvæmdastjóri fiskveiðisjóðs. „Við
höfum ekki rætt við neinn um hugs-
anleg kaup, heldur ákváðum einfald-
lega að auglýsa þetta til sölu og sjá
hvaða tilboð bærust. Við áskiljum
okkur rétt til að taka hvaða tilboði
sem er eða hafna þeim.“
Siglufjörður:
Nýr prest-
ur kiörinn
Siglufírði. **
BRAGI J. Ingibergsson guðlræð-
ingur var kjörinn prestur Siglfirð-
inga á kjörfúndi sóknarnefúdar í
fyrradag.
Bragi, sem er tæplega þrítugur,
lauk guðfræðiprófi frá Háskóla ís-
lands síðastliðið vor. Matthías
Sjúkrasamlög lögð
niður um áramót
ÖLL sjúkrasamlög landsins
verða lögð niður um næstu ára-
mót í samræmi við lög sem sam-
þykkt voru á síðasta degi Al-
þingis í vor. Samkvæmt lögunum
verður starfsemi samlaganna
fiutt til Tryggingastofúunar
ríkisins. Þeir sem unnið hafa að
framgangi þessa máls segja að
það eigi ekki að breyta neinu
fyrir hinn almenna borgara.
Landlæknir mun hinsvegar mót-
fallinn því að leggja sjúkrasam-
lögin niður og fleiri læknar gagn-
rýna þessa ráðstöfún harðlega, í
samtali við Morgunblaðið.
Starfsfólki sjúkrasamlaganna,
hátt á annað hundrað manns,
hefur verið sagt upp störfum. Alls
eru samlögin 40 talsins, annaðhvort
í kaupstöðum eða svokölluð sýslu-
samlög. Hið stærsta er í Reykjavík
með um 30-35 starfsmenn.
Það var vegna þrýstings frá
sveitarfélögum að fyrrgreind lög
voru samþykkt. Þau greiddu yfir-
leitt um 15% af kostnaði við samlög-
in og var sú fjárhagsbyrði að sliga
mörg þeirra. Raunar voru vanskil
sveitarfélaganria á sumum stöðum
orðin þannig að viðkomandi sjúkra-
samlag gat ekki lengur staðið við
skuldbindingar sínar.
Læknar þeir sem gagnrýna þessa
ráðstöfun hafa einkum áhyggjur
af því sem þeir telja aukna miðstýr-
ingu í heilbrigðisþjónustunni og sé
afnám sjúkrasamlaganna aðeins
einn angi þess máls.
Guðmundur Bjarnason heilbrigð-
isráðherra segir aftur á móti að
þessi ráðstöfun eigi ekki að auka
miðstýringu heldur þvert á móti.
Sjá nánar á bls. 10-11.
Broadway
verður
Glymur
GLYMUR er nýja nafnið á
Broadway, sem Reykjavíkur-
borg opnaði formlega í gær.
Tillöguna átti Kristín Hlíf
Andrésdóttir og hlaut hún
að launum kr. 50.000 fyrir.
Að sögn Ómars Einarsson-
ar, framkvæmdastjóra
íþrótta- og tómstundaráðs,
bárust 500 tillögur í hug-
myndasamkeppni um nýtt nafn
á veitingahúsið. „Glymur er
sterkt íslenskt nafn og merkir
meðal annars bergmál," sagði
Ómar. Aðrar merkingar eru
drunur eða hávaði samkvæmt
orðabók.
Þorskurinn fær harðnandi sam-
keppni frá öðrum fisktegundum
ÞORSKURINN sem veiddur er hér við land fær nú vaxandi sam-
keppni frá öðrum fisktegundum á helstu mörkuðum íslendinga,
einkum á markaði fyrir frystan fisk í Bandaríkjunum. Helstu
keppinautarnir eru Alaskaþorskur og -ufsi og lýsingur veiddur
við Suður-Afiríku. Vegna sívaxandi framboðs af þessum tegundum
hefúr mikill samdráttur þorskafla í nágrannalöndunum, einkum
Noregi og Kanada, ekki haft áhrif til verðhækkana á frystum
fiski eins og annars hefði mátt búast við. Þorskurinn hefur þó
enn sterka stöðu á saltfiskmörkuðum og vegna minnkandi fram-
boðs er sá markaður að styrkjast. Þróunin í heild virðist vera í
þá átt, að skil milli tegunda á botnfiskmarkaði verði ógleggri,
neytendur velji í minna mæli ákveðna tegund, þeir biðji ekki
um þorsk, heldur um fisk.
Þorskveiði hefur dregist svo markaði mun fyrirsjáanlega
saman í Barentshafi að kalla minnka. Ólíklegt er þó talið að
má hnin. Þar var þorskveiði það hafi verðhækkanir í för með
Norðmanna
fyrir tveimur
árum 342 þús-
und tonn en
stefnir í að
verða 100 þús-
und tonn eða
minni á næsta ári. Sama hefur
gerst í Kanada, veiðin við Ný-
fundnaland hefur dregist veru-
lega saman. Af þessu leiðir að
framboð af þorski á Bandaríkja-
BAKSVIÐ
eftir Þórhall Jósepsson
sér og er skýr-
ingin meðal
annars aukin
samkeppni
vegna meira
framboðs af
fyrrnefndum
fisktegundum, sem eru að koma
inn á markaðinn í sívaxandi
mæli.
Friðrik Pálsson, forstjóri Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna,
segir að viðbrögð við aukinni
samkeppni annarra tegunda felist
meðal annars í að halda sérein-
kennum íslenska þorsksths og
halda þess vegna því verðbili sem
hann hefur umfram aðrar fiskteg-
undir. „Þetta þýðir þó ekki að við
þurfum ekki að fara að öllu með
gát, því að við erum í mikilli sam-
keppni við hinar tegundirnar.
Séljendur þeirra hafa gert stór-
átak í gæðamálum á síðustu árum
og misserum."
Friðrik segir þessa þróun ekki
fyrirsjáanlega mynda betri mark-
að fyrir aðrar íslenskar tegundir.
Ekki hafi náðst mikill árangur til
dæmis í sölu karfa, þar hefur
verið mikil samkeppni við
Kanadamenn. Sérunnin karfa-
pakkning hefur gefið töluvert
hærra verð, „en við höfum ekki
treyst okkur í verðsamkeppni við
Kanadamenn um venjulegan unn-
inn karfa. í ufsa og grálúðu eru
ákveðnar pakkningar sem ganga
inn á markaðinn en ekki í miklu
magni. Þær teguridir eru miklu
betri í sölu á Evrópumarkaði.“
Magnús Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri Sölusambands
íslenskra fiskframleiðenda, segir
að á botnfiskmarkaði í heild sé.
mismunur á milli tegunda að
minnka. Þó búi söltunin ennþá
að meiri skiptingu á milli tegunda
en frystingin, á mörkuðunum sé
gerður greinarmunur á þorski og
ufsa. Magnús segir að saltfisk-
markaðurinn í heild sinni sé að
styrkjast. „Og maður leyfii' sér
örlítið meiri bjartsýni en undan-
farna mánuði þegar liorft er fram
á veginn, j)ví að það er ljóst að
framboðið hlýtur að dragast tölu-
vert saman miðað við núverandi
forsendur vegna niðurskurðar á
kvóta í nágrannalöndunum."
íslendingar hafa um skeið haft
forskot á mörkuðunum vegna
gæðg. Nú hafa keppinautarnir
tekið sig á og veita harða sam-
.keppni á því sviði, auk þess sem
‘ þeir bjóða riýjár tegundir. A móti
kemur að framboð af þorski hefur
dregist saman.