Morgunblaðið - 05.11.1989, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. NOVEMBER 1989
OLAFUR OLAFSSOIM
LANDLÆKNIR
Engin launung að ég
hef verið mótfallinn
því að f lytja heil-
brigðisþjónustu úr
sveitunum.
GUÐMUIMDUR BJARIMASOIM
HEILBRIGÐISRÁÐHERRA
Á ekki að hafa í för
með sér aukna mið-
stýringu.
SIGURÐUR BJORIMSSOIM
LÆKNIR
Það er í raun búið að
leggja almannatrygg-
ingakerfið niður.
SJUKRASAMLOGIH
IIR SOGUNNIH
TRYGGINGASTOFNUH RlKISINS
TEKIIR VID REKSTRISJÚKRA-
SAMLAGANHA.
LANDLJEKNIR SEGIR ÞETTA
SKAMMSÝNA RÁÐSTÖFDN.
OLLU STARFSFÓLKISJÚKRA-
SAMLAGANNA, HÁTT1200
MANNS, SAGT UPP STÖRFUM.
eftir^ Friðrik Jndriðason/myndinÁrni Sæberg
„ JÓN JÓNSSON“ á Húsavík hefur hingað til farið á bæjar-
stjórnarskrifstofiirnar við Ketilsbraut ef hann hefiir þurft
að sækja eitthvað til sjúkrasamlagsins. Þar hefiir Sverrir
Jónsson liðsinnt honum. Sverrir er vel látinn í bænum enda
viðræðugóður maður. Eftir áramótin verður „Jón“ að sækja
þessa þjónustu til sýslumannsembættisins við Utgarða,
nyrst í bænum. Þar mun fulltrúi Tryggingastofhunar ríkis-
ins hafa starf Sverris á sinni könnu. Þetta eru kannski
minniháttar óþægindi fyrir „Jón“ en kerfisbreytingin, sem
þarna er um að ræða, er umfangsmikil.
BREYTINGIN GERD AD KRÖFU
SVEITARFÉLAGANNA SEM
MÖRG HVER VORU AD SLIG-
AST UNDAN KOSTNADINUM.
011 sjúkrasamlög landsins
verða lögð niður um næstu
áramót í samræmi við lög
sem samþykkt voru á
síðasta degi Alþingis í vor.
Hér er um viðamikla kerf-
isbreytingu að ræða og
nokkuð undarlegt hve
hljótt hefur verið um hana í fjölmiðl-
um. Samkvæmt lögunum verður
starfsemi sjúkrasamlaganna flutt til
Tryggingastofnunar ríkisins. Þeir
sem unnið hafa að framgangi þessa
máls segja að breytingin eigi ekki
að skipta neinu máli fyrir hinn al-
menna borgara, hagur hans verði
jafnvel tryggður með hinu nýja fyrir-
komulagi og hann er í núverandi
kerfi. Margir læknar hafa hinsvegar
þungar áhyggjur af þeirri þróun sem
nú er í átt til aukinnar miðstýringar
í heilbrigðiskerfinu og segja þessa
kerfisbreytingu aðeins einn anga
þess máls. Raunar taka þeir svo
djúpt í árinni að segja þetta stórslys
sem muni leiða af sér mikið óhag-
ræði og erfiðleika fyrir fólk á lands-
byggðinni. Sigurður Björnsson
læknir á Landakotsspítala segir
m.a.: „Það er í raun búið að leggja
niður almannatryggingakerfið og
gera greiðslur sjúkrakostnaðar að
einhvers konar ölmusu hjá hinu opin-
bera. Sjúkrasamlögin hafa verið
svipt tekjustofni sínum, það er ið-
gjaldagreiðslum almennings í
landinu, en þess í stað sett á fjárveit-
ingar frá ríki og sveitarfélögum og
gengur misvel að innheimta þær.
Þannig haí'a mörg sjúkrasamlög
komist á heljarþröm og eins og vant
er sjá stjórnmálamenn og löggjafinn
enga aðra lausn en að fullkomna
miðstýringuna og láta Tiygginga-
stofnun gleypa öll samlögin." Guð-
mundur Bjarnason heilbrigðisráð-
herra segir hinsvegar að með þessu
sé ekki verið að auka miðstýringu
og vald ráðuneytisins í heilbrigðis-
málum. Hann vonar að breytingin
hafi þveröfug áhrif og að umboðs-
menn Tryggingastofnunar verði eins
sjálfstæðir og þeim er unnt að vera.
Breytingin sem verður um áramót
þýðir að öllu starfsfólki sjúkrasam-
laganna hefur verið sagt upp störf-
um. Hér er um hátt á annað hundr-
að manns að ræða, þar af 30-35 hjá
Sjúkrasamlagi Reykjavíkur. Alls eru
40 sjúkrasamlög í landinu, annað
hvort í kaupstöðum eða svokölluð
sýslusamlög og skiptast þau nær til
helminga þar á milli. Breytingin á
aðallega við um sjúkrasamlög í
kaupstöðum þar sem starfsemi
þeirra flyst til umboðsmanna Trygg-
ingastofnunar, það er sýslumanna-
og bæjarfógetaembættanna. Starf-
semi sýslusamlaganna er þegar í
höndum sýslumanna.
Þessi breyting hefur einnig í för
með sér að þeim kostnaði sem sveit-
arfélögin hafa haft af sjúkrasamlög-
unum er velt yfir á ríkissjóð. Raunar
munu sveitarfélögin hafa knúið mjög
á um að þetta yrði úr í gegnum
„Verkaskiptingarnefnd ríkis og
sveitarfélaga". Sú nefnd vann að því
frumvarpi sem samþykkt var í vor.
Kostnaðarhlutfall sveitarfélaganna
af rekstri samlaganna var 15% á
móti 85% frá ríkinu. Hér er að vísu
um nokkuð breytilega tölu að ræða
því kostnaðarhlutfall sveitarfélag-
anna var hærra þar sem sjúkrahús
eru til staðar.
Og rökin fyrir þessum þrýstingi
sveitarfélaganna voru einföld, mörg
þeirra voru að sligast undan kostn-
aðinum. Og sum raunar í þannig
vanskilum að viðkomandi sjúkra-
samlag gat ekki staðið við skuld-
bindingar sínar. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Sigurði Hermundarsyni
hjá Ríkisendurskoðun er þetta
vandamál ekkert áberandi bundið
við ákveðna landsfjórðunga en segja
megi að það sé einna verst á Vest-
fjörðum.
En lausn eins vandamáls kallar á
fleiri. Ríkinu er skylt að sjá því
starfsfólki sem sagt hefur verið upp
hjá sjúkrasamlögunum fyrir annarri
sambærilegri vinnu. Það liggur því
Spurningin
er hvort
sjúklingur-
inn er ein-
hvers virði
sem persóna
eða ekki.
beinast við að koma því fyrir hjá
Tryggingastofnun eða umboðs-
mönnum hennar út á landi. Það er
hinsvegar ekki auðvelt mál, til dæm-
is, hvað Sjúkrasamlag Reykjavíkur
varðar. Starfsfólk þar er á umtal-
svert hærra kaupi en starfsfólk
Tryggingastofnunar. Samkvæmt
upplýsingum frá Tryggingastofnun
er verið að vinna að lausn þess
máls en það sagt á „viðkvæmu stigi".
Ríkisvaldið mun víst fljótlega hafa
hafnað þeirri hugmynd að færa
starfsfólk Tryggingastofnunar upp
í sama kaup og samlagið borgar.
Landlæknir mótfallinn
breytingnnni
Ólafur Ólafsson landlæknir segir
að hann sé mótfallinn því að leggja
niður sjúkrasamlögin og færa þjón-
ustu þeirra í hendur Tryggingastofn-
unar. Hann segir það skammsýna
ráðstöfun að láta meint íjárlagsleg
sjónarmið, eða hagkvæmni, ráða í
málum sem þessum.
„Það er ekkert launungarmál að
ég hefur verið mótfallinn því að taka
ábyrgð af heilsugæslu úr höndum
sveitarfélaga því þar sem annarstað-
ar gildir sjónarmiðið að sjálfs er
höndin hollust," segir Ólafur Ólafs-