Morgunblaðið - 05.11.1989, Blaðsíða 13

f-
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. NÓVEMBER 1989
13
—T;S
hafa sagt: “Ætlarðu að láta soninn
forpokast úti á landi?“
“Menn halda alltaf að þeir sem
starfa úti á landi forpokist við það,“
segir Jón. “Staðreyndin er hinsveg-
ar sú að ekkert starf er jafnlifandi
og það sem ég hef með höndum."
í laganámi
Jón ísberg nam lögfræði á árun-
um 1946-50. Hann tók virkan þátt
í félagslífi skólans, var kosinn í
stúdentaráð og síðar formaður Or-
ators félags laganema 1948-49. Sat
í stjóm Vöku, félags lýðræðissinn-
aðra stúdenta 1947-49. Meðal sam-
stúdenta hans í skólanum má nefna
þau Geir Hallgrímsson, Ragnhildi
Helgadóttur og Magnús Torfason.
“Eg hafði það framyfir marga
aðra stúdenta að ég kom frá lög-
fræðingsheimili. Þannig var ýmis-
legt af fræðunum sem kom beint
inn hjá mér,“ segir Jón. “Það var
siður þá að menn voru teknir upp
í tímum í Háskólanum og sá sem
vildi koma upp settist á fremsta
bekk. Hinir sátu aftarlega. í einum
fyrsta tíma mínum í réttarfari hjá
Olafi 'neitnum Jóhannessyni próf-
essor og síðar forsætisráðherra sat
ég á 3ja eða 4ja bekk ásamt fleirum
en einn maður sat á fremsta bekk.
Heldurðu ekki að Ólafur taki mig
upp, hvernig sem á því stóð. Líklega
hefur honum þótt ég svo myndar-
legur.“ Þessum síðustu orðum fylg-
ir mildur hlátur. “En hvað um það,
þetta gekk vel. 0g það var ein-
göngu vegna þess að fræðin höfðu
síast inn í mig í samskiptunum við
föður minn. Hlutir sem ég vissi
ósjálfrátt. Og þetta endaði með því
að þennan vetur ræddum við Ólafur
nær eingöngu saman í tímum. Hann
tók ekki aðra upp.“
Jón segir að honum hafi þótt
Ólafur vera prýðismaður alla tíð
þótt ekki væri Jón hrifinn af pólitík
hans enda sjálfur sjálfstæðismaður
fram í fingurgóma. Hann lætur
þess getið að þegar atlagan var
gerð að Ólafi í tengslum við Guð-
mundar-og Geirfinnsmálin hafi
hann verið fyrsti maðurinn sem
skrifaði nafn sitt á yfirlýsingu Ól-
afi til stuðnings.
Úlfiir í sauðargæru
I máli Jóns kemur fram að mikil
harka var í pólitíkinni á þessum
tíma, bæði í innanlandsmálum og
alþjóðlegum. “Þetta var bæði hörð
og ósvífin pólítík sem var rekin á
þessum árum. Til dæmis var aðal-
baráttan á kappræðufundum milli
Heimdallar og Æskulýðsfylkingar-
innar að komast í sætin á fremstu
bekkjunum til að trufla ræðumen:
andstæðinganna. Ég man að gitt
sinn var haldinn kappræðufundur
upp á lofti í gömlu Mjólkurstöð-
inni. Við biðum í líklega eina fjóra
tíma í hríðarveðri fyrir utan til að
ná fremstu bekkjunum.“
Frá alþingiskosningunum í jan-
úar 1950 á Jón eina skemmtilega
sögu í fórum sínum. “Andstæðingar
Birgis Kjaran höfðu búið til það
slagorð gegn honum að hann væri
úlfur í sauðargæru þar sem hann
væri nasisti. Hann sagði þá á móti
að eitt vseri sameiginlegt með sér
og úlfinum: Okkur er nákvæmlega
sama hve margar sauðkindur eru á
móti okkur. Þetta gekk.“
Jón ísberg lauk laganáminu á
fjórum árum. Hann segist hafa orð-
ið nokkuð skúffaður yfir því að
þegar Geir Hallgrímsson og Guð-
mundur heitinn Asmundsson léku
þann leik einnig fengu þeir frétt
um það í Morgunblaðinu en ekkert
var minnst á þetta afrek Jóns.
“Það er svo annað mál að Rann-
veig Þorsteinsdóttir tók námið á
þremur árum. Hún var mjög þekkt
kona. Hún var mikil kvenréttinda-
kona og henni gramdist launamis-
réttið milli karla og kvenna. Hún
dreif sig því fertug í menntaskóla
og síðan í lögfræði," segir Jón.
“Hún var svoldið feimin í fyrstu en
við tókum henni strax sem einni
úr okkar hóp og spjölluðum alltaf
við hana þannig.“
Að loknu náminu í Háskólanum
dvaldi Jón einn vetur í London við
framhaldsnám í þjóðarrétti. “Fyrir
utan námið var maður líka að reyna
að sjá sig um í heiminum. Maður
komst ekkert því engir peningar
voru til staðar, því jafnvel þótt þeir
væru til hér heima fékk maður þá
ekki yfírfærða. Ég brá þá á það ráð
að selja frímerki, í samkeppni við
Póst og síma og það gekk ágæt-
lega,“ segir Jón.
“London var þá heimsborgin sem
allir vildu koma til og í mínum
huga er hún það enn. Síðan finnst
mér ég alltaf að vissu ieyti kominn
heim þegar ég heimsæki þessa borg
og mér líkar hún ákaflega vel.“
Deilurnar við Björn
Fyrstu ár Jóns ísberg í starfi
voru án sviðsljóss íjölmiðla en síðan
kom Löngumýrar-Skjóna til sög-
unnar. Hestur sem enn mun til
uppstoppaður austur á Selfossi.
Bjöi-n á Löngumýri átti í miklum
deilum við Jón vegna þessarar mer-
ar og endaði málið fyrir Hæstarétti
sem dæmdi Bimi í hag.
“Málið er að Björn, frekar en
HAMSAGDIÞAA
MÓTIAÐEITTVÆRI
SAMEIGIALEGT MED
SÉR OG ÍILEIAEM:
OKRIIR ERVÁ-
KVÆMLEGA SAMA
HVEMARGAR
SAl DKIVDl R ERI 4
MÓTIOKKLR
EMBÆTTIÐ HEFLR
ÞVÍ VERID í HÖAD-
LMFJÖLSKYLDLM-
ARÍRLMAHÁLFA
JÖI
aðrir Húnvetningar, var ekkert gef-
inn fyrir að láta hlut sinn,“ segir
Jón. “Ég kann vel við Björn. Ég
kann ekki við þá sem lúffa. Menn
geta sagt sína meiningu og ég kann
betur við það heldur en þá sem
skríða um og baknaga mann síðan.“
Jón segir að Hæstaréttardómur-
inn sem kveðinn var upp í máttfiu
hafi verið hrein og klár della. “Ég
ætla nú að skrifa um hann og fleiri
dómá ef mér endist líf en ekki fyrr
en ég læt af störfum. Raunar er
ég búinn að skrifa megnið af text-
anum, gerði það er ég dvaldi um
þriggja vikna skeið í Marokkó einu
sinni.“ Til upprifjunar má í stuttu
máli segja að málið snérist um eign-
arrétt- Björns á Löngumýri yfir
Skjónu. Senr tryppi gekk hún með
hrossum Björns en síðar þótti sann-
að að hún væri ekki undan neinum
þeirra. Hinsvegar var dæmt á þá
leið að Björn hefði eignast hana
samkvæmt hefð. Um þetta segir
Jón: “Það er ekki-hægt að vinna
hefð á lifandi skepnu,_slíkt er útilok-
að. Mesti glæpur á íslandi fyrrum
var að stela sauðkind eða hrossi og
var skylda þeirra sem höfðu skepnu
undir höndum sem ekki var með
þeirra marki að leita uppi réttan
eiganda. Ef þú leitaðir að skepnum
hjá öðrum var það hið sama og að
þjófkenna viðkomandi. Slíkt var
mesta mannorðsrán sem hægt var
að fremja. Þessvegna er dómurinn
bull út frá hugsun þjóðarsálarinn-
ar.“
Leitað að brugg-i í
Qóshaugnum
A þeim tæpu þijátíu árum sem
liðin eru frá því að Jón tók við
embætti sýslumanns hafa skapast
um hann aragrúi sagna. Og sjálfur
mun hann hafa hina bestu skemmt-
un af því að segja tvíræðar sögur.
Þegar hann er inntur eftir þessu
kemur glampinn góðkunni fram í
augunum um leið og hann lætur
þess getið að sögurnar séu allar upp
til hópa haugalygi. “Það er ekkert
að marka sögurnar en ég skal segja
þér eina helvíti góða sem er sönn.
Einhveiju sinni, fyrir löngu síðan,
var ég að koma akandi eftir malar-
veginum vestan frá Hvammstanga.
Ég átti þá Volkswagen bifreið. Allt
í einu heyri ég mikinn gný fyrir
aftan mig og sé þar bíl koma á
geysihraða. Nú ég jók hraðann hjá
mér og komst í 115 km á klukku-
stund. Þá fór hinn bíllinn að gefa
mér merki en mér leist ekkert á
það því ég kom druslunni minni
ekki hraðar. Ég stoppaði því bílinn
á miðjum veginum og hugðist taka
ökumann hans fyrir ofhraðan akst-
ur og ræða jafnframt við hann um
afhveiju honum lægi svona lífið á.-
Þá kom í ljós að þetta var lög-
reglubíll úr bænum með séra Gunn-
ar Gíslason alþingismann á heim-
leið. Með þeim var sonur Bjarna
Benediktssonar þáverandi dóms-
málaráðherra, á leið í sveit hjá
Gunnari. Uppúr kafinu ko.m að lög-
reglumaðurinn sem keyrði ætlaði
að taka mig fyrir ofhraðan akstur
og var að gefa mér merki um að
stoppa."
Og nú er komið stuð á Jón. Hann
ekur sér öllum í sætinu og nýr sam-
an höndunum. “Jú og eina skondna
sögu kann ég enn frá þeim tíma
að ég var ungur maður og vann
ekki við embættið. Ég hafði verið
sendur sem aðstoðarmaður, með
lögreglumönnum til að leita að
bruggi sem var þá aðalglæpurinn.
Við komum að bæ, eða raunar
tveimur bæjum sem stóðu saman
og var stutt á milli þeirra. Bæimir
hétu svipuðum nöfnum þannig að
villast mátti á þeim. Við komum á
annan bæinn og verður bóndinn þar
mjög vandræðalegur. Hann segist
ekkert skilja í erindi okkar en lætur
þess getið að við mættum leita alls-
staðar hjá sér. Síðan spyr hann
okkur hvort það geti ekki verið að
við hefðum átt að fara á efri bæ-
inn; Þdnnig vildi svo til að bóndinn
á efri bænum var að labba á milli
bæjarins og fjóshaugsins. Viðmæl-
andi okkar sagði að sennilega væri
hann að fela tækin sín í haugnum.
Það gat svo sem vel staðist og við
drifum okkur á hinn bæinn. Bónd-
inn þar var nokkuð kindugur á svip-
inn en leyfði okkur að leita hátt og
lágt, meðal annars í haugnum. A
meðan kom bóndinn sem við hittum
upphaflega öllum sínum bruggtækj-
um fyrir á öruggum stað.“
Lagabókstafiirinn ekki
aðalmálið
Jón ísberg hefur haft það orð á
sér að hann fylgi oft ekki strön-
gustu túlkun lagabókstafsins í dóm-
um sínum og úrskurðum. Raunar
hefur því verið fleygt að í lagadeild
Háskólans sé talað um sérstakan
bálk sem nefnist “Jónslög“ og
geymi þá dóma Jóns sem ekki þykja
falla nákvæmlega að ferli svipaðra
mála frá öðrum sýslumönnum.
Þegar forvitnast er um þessa
hlið Jóns segir hann: “Ég get sagt
þér eitt. Það var settur á söluskatt-
ur einu sinni fyrir löngu. Þá var
ein stór verslun, kaupfélagið, á
Skagaströnd. Verslunin komst í
söluskattsskuld. Þáverandi toll-
stjóri, hinn ágæti Torfi Hjartarson,
þi-ýsti mjög á um að þessi skuld
yrði greidd. Hann sagði mér að loka
versluninni en ég sagði honum að
það væri ekki hægt, þetta væri eina
verslunin á staðnum. Hann sagði á
móti að það kæmi mér ekki við ég
ætti ekki að hugsa um það. Ég
sagði jú, ég ætti að hugsa um það
og ég lokaði ekki versluninni. Hins-
vegar þurfti ég að tryggja hags-
muni ríkisins og ég talaði við stjórn
kaupfélagsins og þeir létu mig hafa
trygg veð fyrir skuldinni. Ef ég
hefði lokað versluninni, hvar átti
fólkið þá að kaupa í matinn? Það
var rétt hjá Torfa að ég átti ekkert
að hugsa um þetta en það þýðir
ekkert að tala svona.“
Jón segir að aðalatriðið sé að
Iögin séu framkvæmd eins fyrir alla.
Ekki megi taka einn fram yfir ann-
an og því hafi hann reynt að fram-
fylgja. “Lögin eftir bókstafnum,
sögðu Rómveijar, eru hin mestu
ólög.“
Og fyrir þá sem eru að velta
fyrir sér tilurð ferskeytlunnar hér
í upphafi þessarar greinar skal upp-
lýst að hún barst með telefaxi á
skrifstofu Jóns þegar sýslusjóðs-
málið kom upp. Undir henni stóð
einfaldlega “Samheijar úr Rangár-
þingi.“
nnaj
Q
0
Vorum að
fylla verslunina
af glœsilegum
haust- og vetrarfatnaði.
VERSLUNARHUSINU MIÐBÆR
HÁALEmSBRAUT 58-60 S:38050 105RVK.
SJÓNVARPIÐ
• •
SONGVAKEPPNI
SJÓNVARPSSTÖÐVA
EVRÓPU 1990
Rfkisútvarpið-Sjónvarp auglýsir hér með eftir sönglagi
til þátttöku í Söngvakeppni sjónvarpsstöðva í Evrópu
1990, sem fram fer í Júgóslavíu 5. maí. Undankeppnin
fer fram í Reykjavík í janúar og febrúar.
,Skilafrestur er tíl
15. desember 1989.
Þótttökuskilyrii:
Þátttaka er öllum opin. Laginu skal skila á nótum eða
hljóðsnældu. Frumsaminn texti á íslensku skal fylgja.
Lagið má ekki taka nema þrjár mínútur í flutningi. Lag-
ið má ekki hafa komið út á nótum, hljómplötum, snæld-
um eða myndböndum, og það má ekki hafa verið leikið
í útvarpi eða sjónvarpi.
Nótur, snælda og texti skulu merkt heiti lagsins og dul-
nefni höfunar.
Rétt nafn höfundar, heimilisfang og íjimanúmer skulu
fylgja með í lokuðu umslagi, merktu sama dulnefni.
Sendi höfundur fleiri en eitt lag skulu þau send inn,
hvert fyrir sig og hvert undir sínu dulnefni.
Sjónvarpið leggur til útsetjara, hljómsveit og hljómsveitar-
stjóra.
Ríkisútvarpið áskilur sér einkarétt til flutnings laganna í
útvarpi og sjónvarpi meðan á keppninni stendur.
Kynning lognnna:
Dómnefnd velur 12 lög til áframhaldandi þátttöku.
Þegar þau hata verið valin, verða umslögin með dulnefn-
um höfunda opnuð, og nöfn þeirra tilkynnt.
Lögin 12 verða síðan útsett og flytjendur valdir i sam-
ráði við höfunda og kynnt í tveimur sjónvarpsþáttum í
lok janúar. Sex lög verða kynnt í hvorum þætti. Áhorfend-
ur í sjónvarpssal velja þrjú lög úr hvorum þætti til áfram-
haldandi keppni.
Úrslit;
Þau sex lög sem þannig hafa verið valin verða síðan flutt
í beinni útsendingu úr sjónvarpssal, þar sem sigurlagið
1990 verður valið.
Verðlaun verða 200 þúsund krónur tyrír sigurlagið og
ferð tyrir höfund lags og texta til Júgóslavíu í úrslitakeppn-
ina 5. maí 1990. Séu höfúndar tveir eða fleiri skiptast
verðlaunin milli þeirra eins og úthlutunarreglur STEFS
segja til um.
Sigurlagið verður fulltrúi íslenska Sjónvarpsins í
„Söngvakeppni sjónvarpsstöðva Evrópu 1990“.
Nánari upplýsingar um tilhögun keppninnar veitir ritari
dagskrárstjóra innlendrar dagskrárdeildar Sjónvarpsins,
sími 693 731, Laugavegi 176, Reykjavík.
Utanáskrift: Ríkisútvarpið-Sjónvarp, „Söngvakeppni",
Laugavegi 176, 105 Reykjavík.
TÍSKUVERSIUN