Morgunblaðið - 03.12.1989, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MANNLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 3. DESEMBER 1989
LÆKNISFRÆÐI/Var Forssmann á réttri leib?
Hjartaþræðingar
SAGAN AF manninum sem fyrstur gerði hjartaþræðingu var
ekki nema hálfsögð í pistlinum á sunnudaginn var.
Hann hélt áfram að gera til-
raunir á sjálfum sér og
þurfti ekki að fara í launkofa
með þær eftir að Schneider gamli
hafði séð röntgenmyndina og lagt
blessun sína yfir
athæfi hans og
fyrirgefið hon-
um óhlýðnina.
Hann ráðlagði
unga manninum
að skrifa grein í
eftir Þórarin læknatímarit og
Guðnoson . lýsa tilraunum
sínum; élla
kynni einhver annar að hnupla
hugmyndinni og verða fyrri til.
Forssmann varð fljótlega ljóst að
hjartaþræðing hans mundi gegna
hlutverki rannsóknar, jafnvel
fremur en meðférðar sem hann
hafði þó einkum í huga í upphafi
og ætlaði sér að sprauta lyfjum
beint inn í hjarta. Hann sá í hendi
sér að hægt yrði að meta þrýst-
inginn í hjartahólfinu þar sem
slönguendinn lægi, ennfremur
taka sýni til mælinga á súrefni
í hjartablóðinu og síðast en ekki
síst yrði ómetanlegar upplýsingar
að fá um innviði hjartans og starf
með því að dæla skuggaefni inn
í það og taka röntgenmyndir. Svo
skrifaði hann grein í víðlesið
læknablað og þá varð uppi fótur
og fit. Dagblöðin birtu útdrætti
og rugluðu lesendur í stað þess
að upplýsa þá. Eitt Berlínarblað-
anna bauð Forssmann þúsund
mörk fyrir röntgenmynd sem
sýndi slöngu inni í hjartanu en
hann afþakkaði. Honum var
meira í mun að rannsóknir hans
yrðu sjúklingum til gagns en eig-
in pyngju. Auðvitað þyrfti hann
að prófa ýmis skuggaefni á dýr-
um áður en gerlegt væri að taka
hjarta- og æðamyndir af mann-
eskjum. En hann vann á litlum
spítala þar sem hvorki var hús-
rúm né aðstaða til slíks. Sagan
segir að móðir hans hafi haft
nokkra hunda í fóstri fyrir hann;
einum og einum þeirra gaf hann
morfínsprautu þar heima og flutti
svo rakkann hálfsofandi í poka á
mótorhjólinu sínu til spítalans.
Þegar þangað kom opnaði hann
bláæð á hálsi skepnunnar og
þræddi slöngu inn í hjartað eins
og Frakkarnir höfðu gert við
hestinn forðum. Hjartamyndirn-
ar tókust ekki sem skyldi en
Forssmann vissi að hann var á
réttri leið og hundunum varð
ekki meint af skuggaefninu sem
hann hafði valið. Þá var ekkert
lengur því til fyrirstöðu að gera
samskonar athuganir á manni,
og maðurinn var enn sem fyrr
Forssmann sjálfur.
- Hann skýrði í ræðu og riti frá
reynslu sinni en áhugi á tilraun-
um hans virtist dvína því betur
sem honum miðaði áfram í leit
sinni. Nú var hann orðinn eigin-
maður og faðir; konan var líka
læknir og hún bað hann um að
hætta sér ekki lengra út á þessar
brautir og hann lét að orðum
hennar. Upp frá því varði hann
tímanum til hefðbundinna starfa
á sjúkrahúsi en vísindin hurfu í
skuggann, og svo kom stríðið.
Hann var kallaður í herinn og
þegar hann hóf starf á ný fékk
hann stöðu í smábæ úti á landi.
En vestur í New York voru
tveir menn sem höfðu lesið rit-
gerðir hans skömmu eftir að þær
birtust og ekki getað gleymt
þeim. Þeir voru fullir áhuga á
starfsemi líffæra í brjóstholi og
dýratilraunir þeirra voru mjög í
anda Forssmanns en lengi vel
höfðu þeir veigrað sér við að
gera tilraunir á mönnum, bæði
sjálfum sér og öðrum. Annar
þeirra var læknir og hét Díckin-
son Richards en hinn var fransk-
ur lífeðlisfræðingur að nafni
André Cournand. Þeir félagar
fengu nóbelsverðlaun 1956 og
ekki aðeins þeir tveir, heldur
þriðji maður með þeim. Það vat'
Werner Forssmann.
Þannig kom, þótt seint væri,
viðurkenning á merkilegu starfi
sem var unnið í kyrrþey og ýmist
í óþökk eða afskiptaleysi þeirra
sem gerst máttu vita hvað var á
seyði. Sú rannsóknaraðferð sem
hann átti upptökin að er nú hvar-
vetna undanfari skurðaðgerða á
hjarta og slagæðum. Án hennar
væri ekki hægt að bæta það sem
C 13
Teikning af kransæðum og til
samanburðar röntgenmynd
eftir hjartaþræðingu og
skuggaefnisgjöf.
aflaga hefur farið í mannshjart-
anu, fyrir eða eftir fæðingu, og
ekki væri heldur unnt að stað-
setja þrengsli í kransæðum og
koma þar nýjum æðagreinum
fyrir í stað þeirra sem stíflast.
Einnig okkur, „fáum fátækum
smáum“, hefur auðnast að rétta
seint og hægt úr kútnum í þessu
tilliti undir öruggri handleiðslu
Þórarins Arnórssonar og þeirra
sem með honum vinna. En hve-
nær skyldu skurðlækriar okkar
hafa fetað í fótspor frumheij-
anna? Árið 1960 lokaði Jón K.
Jóhannsson opnum samgangi
milli stóru slagæðanna við hjart-
að og ellefu árum síðar skar
Gunnar H. Gunnlaugsson burt
fyrstu ósæðarþrengsli sem lækn-
uð voru hér.
HONDA Á ÍSLANDI, VATNAGÖRÐUM 24, S-689900
HONDA
Honda sigraði í Formúla-l
heimsmeistarakeppninni í kappakstri fjögur
ár í röð. Sú reynsla og tækniþekking sem .
fékkst við hönnun Honda kappakstursbílanna
hefur verið nýtt við gerð fólksbíla.
Honda Accord 1990 er enn eitt dæmið um
yfirburði Honda. Þar er að finna alla þá þætti
sem prýða vandaðan bíl. Vélin sem er
úr áli er mjög kraftmikil. Hún er 16 ventla,
2,0L/112 hestöfl og 2,0-i/135 hestöfl.
Tvöfaldir jafnvægisásar eru á sveifrás sem
minnka titring og hávaða.
Hægt er að velja um 5 gíra beinskiptingu
eða fjögurra þrepa tölvustýrða sjálfskiptingu
sem hefur verið endurbætt. Fjöðrunin,
sem er sjálfstæð fyrir hvert hjól, gefur frábæra
aksturseiginleika. Áhersla hefur verið lögð á
aukna hljóðeinangrun. Honda Accord 1990
er stílhreinn að utan og innan. Allur frágangur
er til fyrirmyndar á þessum glæsilega
og rúmgóða bíl fyrir 5 fullorðna.
Sýning í dag kl. 13-17