Morgunblaðið - 03.12.1989, Blaðsíða 32

V
32 C
MORGUNBLAÐIÐ
MENNINGARSTRAUMAR
—
„DESEMBER 1989
VtlYNDUST/Kunna íslendingar ekki á uppboöf
„Fyrsta, amuiö, og
LISTAVERKAUPPBOÐ hafa nokkuð verið til umfjöllunar síðustu
vikurnar, einkum eftir að listaverk fóru fyrir verð sem voru al-
mennt langt undir matsverði á uppboði fyrir um mánuði. Þótti það
slá öll met í vanvirðu landans gagnvart verðmati sérfróðra. Reyndar
sagði einn uppboðshaldarinn í viðtali að því lengur sem hann væri
við þetta, því minna skildi hann í þessum málum - og er erfitt að
sjá hvernig slík yfirlýsing um eðli sérþekkingar á að vekja traust
væntanlegra seljenda eða kaupenda. Hins vegar eru til ihun nærtæk-
ari skýringar á þessum atburðum en þær sem tengjast listrænni
sérþekkingu eða þekkingarleysi; og jafnframt eru þær skýringar
einnig mun meira Iýsandi fyrir þjóðflokkinn íslendinga.
u
Stærstu, flölsóttustu og vinsæl-
ustu uppboðin á íslandi eru nefni-
lega ekki haldin í virðulegum sölum
Hótel Borgar eða á Hótel Sögu. Þau
eru því síður sótt af peningalega
vöxnum mönnum í
tvíhnepptum
jakkafötum eða
pelsklæddum frúm;
þar ganga engir
þjónar um beina.
Þessi uppboð eru
haldin í köldum
vöruskemmum,
bakhúsportum og
úti undir beru lofti; uppboðsmunir
eru hlutir sem eigendur hafa yfirgef-
ið, týnt, eða ekki hirt um að borga
lögboðin gjöld af. Þetta eru regluleg
uppboð embættis tollstjóra á því sem
ekki hefur verið greitt, og uppboð
lögreglustjóra á því sem ekki hefur
verið sótt.
Á slík uppboð flykkist fólkið, bæði
í von um góð kaup og góða skemmt-
un. Það kemur til að fylgjast með
og það kemur til að bjóða í númerin,
og taka áhættuna á því að fá ef til
vill kassa af vinstri fótar skóm fyrir
lítið, eða stafla af tískufötum síðasta
árs fyrir enn minna; ef heppnin er
ekki með má alltaf hlæja að öllu
saman. Það er verið að kaupa köttinn
í sekknum, og eins gott að fá hann
eins ódýrt og mögulegt er.
Það kemur vel í ljós á þessum
uppboðum að það virðist mjög áríð-
andi fyrir íslendinga að hafa eitthvað
af öðrum. Óskastaðan er sú að fá
allt fyrir ekki neitt, en það má sætta
sig við að fá mikið fyrir lítið. Að
borga sannvirði fyrir hlutina er að
tapa leiknum sem kaupandi, og menn
gera það afar treglega, nema þá
vanhagi raunverulega um það sem
keypt er.
Þar sem engan vanhagar í raun
um listaverk, koma uppboðsgestir
með þetta skranvöruuppboðaviðhorf
inn á listaverkauppboðin; að fá mikið
fyrir lítið, og helst sem mest fyrir
sem allra, allra minnst. Eftir fréttum
í nóvember að dæma virðist kaupend-
um hafa tekist þetta ætlunarverk
sitt ágætlega upp á síðkastið. En það
verður líka að segjast eins og er, að
á sömu fréttum má skilja að upp-
bygging uppboðanna sé svo ótrygg,
að það leiði til vissrar ævintýra-
mennsku og kæruleysis. Því til stuðn-
ings má benda á nokkur atriði.
Birt er ákveðið matsverð fyrir
listaverkin, en hins vegar er óljóst á
hveiju það mat byggist, og ekkert
staðfest verð er birt til samanburð-
ar. Upprunaskrá verka er sjaldnast
fyrir hendi, og því ekki hægt að sann-
reyna sögu verksins frá hendi lista-
mannsins allt til uppboðsins; jafnvel
kemur fyrir að nafn síðasta eiganda
er ekki gefið upp. Hann gæti þess
vegna verið náunginn sem býður
hvað mest í listaverkið á móti þér,
en hættir þegar tilboðin nálgast
„hæfilegt" söluverð. Þannig áttu eig-
endurnir hæsta boð í eitt verkið á
uppboði fyrir mánuði - og komu þar
með í veg fyrir að verkið væri selt
fyrir þriðjung af matsverði. Verkin
á uppboðunum eru greinilega ekki
tryggð fyrir lágmarksverði, sem þau
yrðu ekki seld undir; því er eigandi
sem ekki getur verið viðstaddur upp-
boðið ófær um að veija eigur sínar.
Loks má nefna, að vegna þess að
upprunaskrár eru ekki fyrir hendi,
virðist engin leið að tryggja að fals-
anir komist ekki í umferð í gegnum
uppboðin.
Á meðan grundvallaratriðum sem
varða traust og áreiðanleik er þannig
ábótavant við framkvæmd uppboða
á listaverkum, er varla nema grín
að þeim gerandi, og ekki nema von
að listamenn með einhveija sjálfs-
virðingu forðist þau eins og heitan
eldinn.
Reyndar sagði upphafsmaður
listaverkauppboða hér á landi eitt
sinn, að „aldrei væri sannvirði líðandi
stundar á nokkrum hlut nákvæmar
metið en á fijálsu vel auglýstu upp-
boði. Þar ákvæði eftirspurnin verðið
og hefði hún löngum þótt óhlut-
drægnust í matl á ljármunum.“ -
Takið eftir að hann sagði „í mati á
fjármunum", en ekki „í mati á lista-
verkum"; í þeim tveimur orðum kann
mismunandi viðhorf að speglast hve
best.
Uppboðshaldarinn tekur 10% sölu-
verðs í uppboðslaun. Það getur verið
nokkur skildingur, ef verkin seljast,
og jafnvel dágóð fúlga, ef allt fer
fyrir matsverð. Fyrir það gjald eiga
kaupendur heimtingu á að það sé
tryggt, að þeir séu ekki að kaupa
köttinn í sekknum; og seljendur eiga
á sama hátt að geta treyst því að
þeirra eigur séu ekki seldar fyrir
fáeinar baunir.
... koma með skranvöruuppboðaviðhorf á listaverkauppboðin.
ER FYRSTI
SUNNUDAGUR
I tilefni dagsins
bjóðum við upp á
heitt súkkuiaði
meðrjóma
ognýbakaðar
piparkökur.
Komiðogskoðið
okkar sérstæðu
aðventu-
skreytingar.
Opið alla daga frá kl. 9-21.
BIÓMÍWIXIIH
Hafnarstræti 3 í Grófinni - Símar 12717 og 23317