Morgunblaðið - 03.12.1989, Blaðsíða 33

C 33
G89i HaaMásaa
MORGUNBLAÐIÐ
MENMINGARSTRAUMAR
ai€AJaVTJD5IOM
DESEMBER 1989
DilHSS/Þutfum vid nokkrar
stellingarf____
Nytjalist gegn
fagurlist
EFTIR ÞVÍ sem flær leið heim styijöldinni seinni þeim mun
nær var djassinn því að kallast fagurtónlist. í stað þess að vera
eðlilegur þáttur í amstri daganna eða gleði hvíldarstundanna
var hann tónlist er menn settu sig í stellingar til að hlusta á.
Þannig hafði einnig farið fyrir þeirri tónlist er kölluð er klassík
í daglegu tali. Mozart og Charlie Parker urðu aðeins 35 ára
og báðir áttu í þvi stríði alla ævi að reyna að lifa af list sinni og
fá hana viðurkennda án tillits til kóngs eða prests. Þeir voru
fagurlistamenn í viðjum nytjalistar. Þannig hefur verið um
Qölda meistara frá því í árdögum. Nú er annað uppi og fagur-
listamenn allskonar iðka list óg sækja styrk í ýmsar uppsprett-
ur. Flestir ganga þeir í skóla og þar á geldlistin höfuðvígi sitt.
Menn kunna flest en hinn frjói andi er víðsijarri. Eg hef verið
að hlusta á tvær skífur undanfarið sem eru nær nytjalist en
fagurlist. Þrátt fyrir það vildi ég heldur hafa þær tvær á eyði-
eyju en hundrað skífúr með þeirri fagurlist er bergmálsung-
menni djassheimsins, sem hvað mest ber á um þessar mundir,
senda frá sér í stríðum straumi.
eftír Vernharð
Linnet
Voodoo (CBS) er þriðja skífa
lúðrasveitarinnar frá New
Orleans: The Dirty Dozen Brass
Band. í upphafi frægðarferils
síns kom hún til íslands og blés
■h í Broadway. Þá
kunni undirrit-
aður ekki fótum
sínum forráð og
sté dans, en slíkt
hefði hann for-
dæmt manna
mest, á árum
áður, að gert
væri í djass-
klúbbi. Það hafa orðið litlar
mannabreytingar í sveitinni frá
því hún var stofnuð 1975, en
piltarnir náðu saman á götum
New Orleans, þar sem þeir eltu
lúðrasveitimar með handtromm-
ur og blístrur. Sveitin er ólík
öllum öðrum New Orleans-lúðra-
sveitum, enda piltamir aldir upp
í rokki og hafa sumir spilað með
Fats Domino. Svo þekkja þeir
bíboppið og blása það gjaman.
Á Voodoo era tveir sígildir
bíbopp ópusar og gestaeinleikar-
ar í báðum: Oop pop a dah, þar
sem Dizzy Gillespie blæs í tromp-
.et og syngur og Moose The
Mooche, þar sem Branford Mars-
halis blæs í saxafón, en hann er
New Orleansingur. Æ, hve ellin
hefur leikiö Dizzy grátt. Allur
eldmóður horfinn, en flauelsblær
trompettónsins bætir margt upp.
Branford blæs óaðfinnanlega en
krafturinn í latnesku sveiflunni
kemur frá þeim Dörtý en ekki
honum.
Dr. John syngur með sveitinni
og slær píanó. Það lag gæti kom-
ist á vinsældalista. Svo era
blúsar í klassískum stíl og þá er
Ellington ekki fjarri — urrandi
trompetar og grófur Carney-
barrýton og meistaraverk sonar-
ins: Things ain’t what they used
to be undir og alltí kring.
Þessa skífur verður hver
lúðrasveitargaur og gella að
eignast — og allir hinir sem
meta heita sveiflu og rífandi
spuna — og ekki bregst Kirk
Joseph á súsafóninn frekar en
endranær.
Lou Rawls er hvergi að finna
í djassuppflettiritum, enda rætur
hans í sálartóniistinni og blúsn-
um. Hann hefur lengi verið lítt
áberandi, en nýja skífan hans á
Blue Note: Lou Rawls at Last,
hefur vakið mikla athygli. Þar
tjaldar hann fríðu: Dianne Ree-
ves, David „Father“ Newman,
Ray Charles, Stanley Turrentine,
Bobby Hutcherson, George Ben-
son og Bobby Watson era gestir.
Sá síðastnefndi kom hingað í
smekkbuxnaliði Art Biakeys og
þandi altósaxafón í Austurbæj-
arbíói haustið 1978 og hefur
gert það gott síðan.
Hvað er djasssöngur og hvað
ekki hefur lengi verið spumingin.
Lou Rawls hefur fallega baný-
tónrödd og minnir oft á A1 Hibl-
er. Blúsinn hans er djassættar
en stundum er sálarpoppið nærri.
Einleikararnir skreyta skífuna
og Dianna Reeves svíkur engan.
Nútíma Louis Jordan? Ekki fjarri
lagi og nær lagi að þetta sé
skífan sem haldi skammdeginu
utan stofuveggjanna þegar syrtir
að.
Dirty Dozen Brass Band á íslandi — fyrir alla lúðrasveitargaura
og gellur ...
Guðríður og blásarakvintettinn — „samspil af bestatagi“.
SÍGILD TÓNLIST/.; gaman ad spila Moxartf
Píanó og blásarar
ANNAÐ KVÖLDverða tónleikar á vegum Kammermúsíkklúbbsins
í Bústaðakirkju. Á efiiisskránni verða Kleine Kammermusik eftir
Paul Hindemith (1895-1963), Kvintett eftir Reicha (1770-1836) æsku-
vin Beethovens og eftir hlé Píanókvintett í Es-dúr eftir Mozart (1756-
1791). Flytjendur eru Blásarakvintett Reykjavíkur, þeir Bernharður
Wilkinsson, Einar Jóhannesson, Daði Kolbeinsson, Hafsteinn Guð-
mundsson og Joseph Ognibene ásamt Guðríði St. Sigurðardóttur
píanóleikara.
En það var einmitt Guðríður
sem ég hitti að máli og hún
sagði mér frá píanókvintett Moz-
arts.
„Píanókvintettinn er saminn
árið 1784 og
frumfluttur 1.
apríl á' því ári.
Þetta verk var,
eins og flest önn-
ur verk Mozarts,
samið á mjög
eftir Jóhönnu V. stuttum tíma Og í
Þórhollsdóttur bréfi til föður síns
frá þessum tíma
segir Mozart að þetta sé besta
verk sitt fram að þessum tíma.
Og var framflutningi vel tekið.
Það er oft talað um þetta verk
samtíma píanókvintetti Beethov-
ens, því það er skrifað fyrir sömu
hljóðfæri, þ.e. óbó, klarinett, fag-
ott, horn og píanó og oft talið að
Beethoven hafi haft kvintett Moz-
arts að fyrirmynd. Þeir hefjast
báðir í hægum inngangi og eru
svipaðir í uppbyggingu en það eina
sem er kannski öðru vísi er að
Mozart velur óbó sem leiðandi
hljóðfæri, á meðan Beethoven not-
ar klarinett. Það má líka taka það
fram að á þessum tima, 1784,
samdi Mozart mikið af píanókons-
ertum sínum, K 449, K 450,
K 451rK 453, K 456 og K 459.
Þetta var gott tímabil hjá honum
og nóg að gera. Þetta er tveimur
áram eftir að hann gifti sig. Hann
kenndi alla morgna og eftir hádeg-
isverð og góða hvíld var seinni
partur dagsins notaður til að semja
og auk þess þau kvöld sem hann
var ekki að spila.“
— Hvernig finnst þér svo að
spila Mozart?
„Ég hef jú spilað Mozart frá
því ég var í skóla og ennfremur
spilaði ég konsertinn í A-dur K
488 með Sinfóníuhljómsveit ís-
lands haustið 1986. Og þessi
kvintett er alveg frábært verk,
verk sem ég hef þekkt síðan ’73
þegar ég keypti plötu með því. Svo
er líka mjög gaman að spila með
Blásarakvintettinum. Þetta era
fyrsta flokks hljóðfæraleikarar og
mjög lærdómsríkt að æfa rneð
þeim. Kvintettinn er vel samspilað-
ur enda hafa þeir unnið saman í
mörg ár. Þeir eru líka vanir að
hlusta á aðra þegar þeir spila og
maður hefur á tilfinningunni og
veit reyndar að þeir vita hvað allir
era að gera. Samspil af besta tagi.
Það er mikill heiður að fá að kynn-
ast þessu verki og ekki síst að fá
að spila það með Blásarakvintett
Reykjavíkur.“
hjá gólfteppadeild Álafoss í Mosfellsbæ.
20-50% af sláttur
Opnunartími kl. 10-18 alla virka daga.
Utsalan stendur til 20. desember.
Sími 666300.