Morgunblaðið - 11.02.1990, Qupperneq 2

2 FRETTIR/INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. FEBRÚAR 1990
EFNI
Einar verður með
EINAR Þoi-varðarson, landsliðsmarkvörður í
handknattleik, verður með á heimsmeistaramót-
inu í Tékkóslóvakíu, sem hefst, 28. þessa mánað-
ar. Einar fékk nýrnasteinakast á dögunum, fór til
Óslóar í aðgerð og á laugardagsmorgun kom í
ljós að hún hafði heppnast vel.
Sprengdur var nýmasteinn í Einari með hljóð-
bylgjum og brotin gengu niður aðfaranótt laugar-
dags. Hefði það ekki gerst hefði Einai' þurft að fara
í uppskurð og þar með misst af heimsmeistaramót-
inu. Hann er væntanlegur til landsins í dag, sunnu-
dag, og getur byijað að æfa á ný fyrir mótið af full-
um krafti seinni hluta þessarar viku.
Miðstjórnarfimdur Alþýðubandalagsins:
Harðar deilur um kjör
fulltrúa ABR á ftmdinum
HARÐAR umræður urðu á miðstjórnarfundi Alþýðubandalagsins á
fostudagskvöld um kosningu manna til miðstjómar og rétt félaga í
Reykjavík til að kjósa menn í miðstjórnina.
Samkvæmt því, sem Ríkisútvarpið skýrði frá, efaðist Mörður Árna-
son, upplýsingafulltrúi fjármálaráðherra, um að Alþýðubandalagsfélag-
ið í Reykjavík hefði rétt til að velja fúlltrúa í miðstjórn. I lögum félags-
ins væri gert ráð fyrir að það sé í verkahring fulltrúaráða að kjósa í
miðstjórn og í Reykjavík væri ekkert fulltrúaráð. Það væri því eðlilegt
að kanna lögmæti þess að ABR kysi fúlltrúa sérstaklega þegar haft væri
í huga að þijú félög störfúðu í Reykjavík.
Tveir bát-
ar lentu í
árekstri á
Breiðafirði
Stykkishólmi.
GARÐAR II SH 164 og Þórsnes
11 SH 109 lentu í árekstri í slæ-
mu
skyggni á Breiðafirði um kl. sjö
á laugardagsmorgun. Ekki
urðu slys á mönnum, en dæld
kom á sfjórnborða á Þórsnes-
inu.
Garðar var á landsstími, en
Þórsnesið að búa sig undir
að draga inn línuna, þegar árekst-
urinn varð. Jónas Sigurðsson skip-
stjóri á Þórsnesinu vildi ekkert
um málið segja, en hann kom með
skip sitt til Stykkishólms um kl.
14.
Árni
Skyldusparnaður:
Vextir hækka
úr 5 í 5,9%
Ríkisstjórnin hefúr ákveðið að
hækka innlánsvexti af skyldu-
sparnaðarreikningum úr 5 í 5,9%.
Félagsmálaráðherra segir hækk-
unina miðast við kjör lífeyrissjóða
hjá Húsnæðisstofnun.
Lögum samkvæmt tekur ríkis-
stjórnin ákvörðun um vexti af
skyldusparnaði til eins árs í senn að
fenginni umsögn Seðlabanka. Vext-
irnir voru þó breytilegir á síðasta
ári, fóru úr 6,8% í 6% og síðast 5%.
Hagur eigenda skyldusparnaðar
vænkast því nokkuð nú.
Steingrímur J. Sigfússon, fundar-
stjóri og formaður miðstjómar,
úrskurðaði að allir hefðu rétt til setu
á fundinum þar til annað kæmi í ljós.
Ásmundur Stefánsson, forseti Al-
þýðusambands íslands, undi þessari
niðurstöðu ekki og vildi að
Steingrímur tæki af skarið strax um
setu fulltrúanna. Ásmundur sagði að
Birtingarmenn hefðu ekki gert at-
hugasemdir við kjör þessara fulltrúa
þegar þeir voru kjömir og margir
þeirra hefðu tekið þátt í kosningun-
um. Birtingarmenn sögðust hafa
gert athugasemdir við kjörið, sem
fram fór á tveimur félagsfundum
ABR og það hefði verið með öllu
ólögmætt.
Hópur fulltrúa ABR og fleiri
gengu af fundi um tíma og minnstu
munaði að þeir hyrfu á braut í mót-
mælaskyni og samkvæmt upplýsing-
um útvarpsins má segja að tveir
fundir hafi staðið yfir samtímis, ann-
ar í sal og hinn úti á gangi. Æsku-
lýðsfylkingin lagði fram kröfu um
að stofnað verði fulltrúaráð í
Reykjavík og samkvæmt lögum
flokksins verður það gert.
Bima Þórðardóttir sagði að Birt-
ingarmenn hefðu samþykkt kjör
ABR-fulltrúanna. „Lýðræðið er það,
góðir félagar, að viðurkenna úrslit
allra kosninga, hvort svo sem menn
tapa eða sigra," sagði Bima. Ólafur
Ragnar Grímsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins, kvað upp þann úrskurð
að ekki væri rétt að breyta þessu
kjöri. Hins vegar væri rétt að skoða
nánar stofnun fulltrúaráðs í
Reykjavík.
Að lokum var kosið um málið,
þrjátíu og sjö voru samþykkir kjöri
ABR-fulltrúanna, einn var á móti og
aðrir sátu hjá. Magnús J. Ámason,
bæjarfulltrúi í Hafnarfirði, fór fram
á að félagar ABR og Birtingar
reyndu framvegis að leysa sín mál í
héraði. „En mikið afskaplega hefur
það tekið mig sárt að horfa upp á
fíflaganginn í ykkur í kringum kosn-
ingaundirbúning að undanfömu og
ég hef gmn um að ég sé ekki einn
um það,“ sagði Magnús.
Magnús sagði, að það hallaði ekk-
ert á félögin í þessum efnum og það
gæti vel verið, að menn dásömuðu
lýðræðið, en hann hefði aldrei skilið
það svo, að það fælist í því að klóra
augun úr félögum sínum og baktala
þá. „Þá vil ég frekar hafa pínulítið
af gamla Stalín hér,“ sagði Magnús
J. Ámason.
Margt bendir til að útvarpsstöðvunum fækki:
Ójöfii samkeppni á
útvarpsmarkaðnum
Talsverður munur hefur verið á þróuninni í samkeppninni um
hylli sjónvarpsáhorfenda annars vegar og útvarpshlustenda hins
vegar frá því útvarpsfrelsi komst á 1986. Ríkissjónvarpið hefúr einn
öflugan keppinaut, Stöð 2, sem veitir því harða samkeppni bæði á
sviði dagskrárgerðar og fréttaflutnings. Hljóðvarp RUV hefúr hins
vegar yfirburðastöðu og samkvæmt nýjustu fjölmiðlakönnun segist
nærri helmingur útvarpshlustenda hlusta mest á Rás 1 eða Rás 2,
en Bylgjuna, vinsælustu einkastöðina, nefúdu 23% í sömu könnun.
Ymsar ástæður hafa verið
nefndar fyrir þessum mun. Ein
er sögð sú, að einka'nljóðvarps-
stöðvamar, sem keppa við RÚV,
séu alltof margar á meðan Stöð 2
hefur ein keppt við Ríkissjónvarpið.
Frá því að útvarpsfrelsi kom hér á
hafa verið veitt
fimmtán leyfi
til þess að reka
almennt út-
varp. Þrjú
þeirra voru
aldrei nýtt, og
nokkrar stöðvar hafa dottið upp
fyrir vegna fjárhagsvandræða. Nú
eru það einkum Bylgjan og Stjarn-
an, stöðvar íslenzka útvarpsfélags-
ins, EFFEMM og Aðalstöðin, sem
keppa við ríkishljóðvarpið. Staða
Islenzka Útvarpsfélagsins er talin
nokkuð góð, bæði fjárhagslega og
hvað hlustun varðar. Hinar stöðv-
amar standa miklu verr samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins og
EFFEMM mun vera til sölu.
Stöðvunum gæti því farið fækk-
andi. Margt virðist benda til að
auglýsingamarkaðurinn beri ekki
með góðu móti nema eitt útvarps-
fyrirtæki auk Ríkishljóðvarpsins.
Áð slíkri stöðu var stefnt er sterk-
ustu einkastöðvamar, Bylgjan og
Stjarnan, ætluðu að leggja saman
á síðasta ári en það fór öðru vísi
en ætlað var og Aðalstöðin var
stofnuð auk
hinna tveggja,
sem átti að
sameina. Marg-
ir spá því að svo
muni fara um
síðir að Is-
lenzka útvarpsfélagið verði á ný
eini keppinautur RÚV sem talandi
er um, búið að styrkja sig í sessi
frá því að það hóf rekstur Bylgj-
unnar, fyrstu fijálsu stöðvarinnar.
Önnur ástæða fyrir því, að einka-
sjónvarpsrekstur gengur betur en
hljóðvarp, er eflaust sú að Stöð 2
getur nýtt sér tæknina til þess að
mgla útsendingar sínar og inn-
heimta áskriftargjöld af þeim, sem
vilja sjá dagskrána óruglaða. Þetta
geta einkahljóðvarpsstöðvamar
ekki gert og verða því eingöngu
að treysta á auglýsingamarkaðinn,
sem hefur skroppið saman og auk
þess er RÚV þar fyrir.
Yfírburðastaða ríkishljóðvarps-
ins - sem verður ekki breytt jafn-
vel þótt það eignist einn sterkan
keppinaut - felst einkum í því að
nefskattur, afnotagjald, er lagður
á alla eigendur viðtækja í landinu.
Enginn kemst undan því að greiða
afnotagjaldið, og RÚV á lögveð í
öllum viðtækjum fyrir skattinum.
Það er athyglisvert að athuga
hækkun afnotagjalda RÚV miðað
við framfærsluvísitölu undanfarin
ár, en hana má sjá á meðfylgjandi
línuriti. Nokkram mánuðum eftir
stofnun Bylgjunnar taka afnota-
gjöldin stökk og segja skilið við
kúrfu framfærsluvísitölunnar.
RÚV hefur einnig fengið beint
framlag úr ríkissjóði, meðal annars
í formi niðurfellingar skulda. Eig-
endur útvarpstækja og aðrir skatt-
greiðendur standa því að miklu
leyti undir kostnaðinum við rekstur
RÚV, sem hefur stóraukizt á tíma
fijáls útvarps með lengri og fjöl-
breyttari dagskrá. Bent hefur verið
á, að afnotagjöld Stöðvar 2 hafí
hækkað mun hraðar en hjá RÚV
upp á síðkastið, en þau er enginn
skyldugur að borga og væntanlega
er áskriftin að Stöð 2 liður, sem
fær fljótt að fjúka í heimilisbók-
haldinu þegar þrengist í búi.
í þessu ljósi þarf að skoða yfir-
burðastöðu RÚV og vandræði
einkastöðvanna. Auðvitað ber á það
BAKSVIÐ
eftir ÓlafÞ. Stephensen
Hækkun afnotagjalda RÚ miöað við framfærsluvís júlí 1985 til jan.1990 V tölu
Afnotagjald RÚV—i
400

ar Framfærs uvísitala
Heimild: Hagstofa íslands
J85J86 J'87 J'88 J89 J'90
að líta, að Ríkisútvarpið hefur sam-
kvæmt útvarpslögum sérstökum
menningarlegum skyldum að
gegna og því ber einnig að ná til
allra landsmanna af öryggisástæð-
um. Hins vegar má spyija, og er
lesendum látið eftir að svara: Ef
RÚV verður að halda úti langri og
dýrri dagskrá á tveimur hljóð-
varpsrásum í samkeppni við einka-
stöðvamar til að gegna menningar-
legu hlutverki sínu, gegndi það
þessu hlutverki þá illa eða ekki
þegar dagskráin var styttri og fá-
breyttari og auk þess engar aðrar
útvarpsstöðvar til að sinna léttmet-
inu? RÚV átti að fá tvær 3% gjald-
skrárhækkanir á þessu ári, en nú
er óvíst hvort af þeim verður vegna
kjarasamninga. Þetta er talið kosta
RÚV um 100 milljónir króna. Út-
varpsstjóri segir að fáist þessar
hækkanir ekki, verði að ganga á
dagskrána. Menn verða væntan-
lega að svara því hver fyrir sig,
hvort þeir kjósa heldur, hækkun á
nefskattinum eða styttri dagskrá.
Gróðurhúsaáhrifin
►ísland að kólna og leið koltví-
sýrings í hafdjúpin er hér í norður-
höfum /10
Beðið eftir ríka frænda
fyrirvestan
►Bjöm Bjamason, aðstoðarrit-
stjóri Morgunblaðsins var nýverið
á ferð um A-Evrópu og í fýrstu
grein sinni segir hann frá því
hvemig A-Þýskaland kom honum
fyrir sjónir/Í2
Ekkert öruggt en allt
mögulegt
►Heimsmeistarakeppnin í hand-
knattleik er i þann veginn að
bresta á. fslenska landsliðið er á
lokastigi í undirbúningi sínum fýr-
ir keppnin með leikjum við rúm-
enska landsliðið í dag og eftir helg-
ina. Logi Eiðsson íþróttafrétta-
maður spáir í möguleikana. /16
Bheimili/
FASTEIGNIR
► 1-24
Smiðjan
► Mismunandi byggingarstig/2
Verktakasambandið
►Betri horfur í byggingariðnaði
heldur en jarðvinnsluiðnaði/12
Hýbýli/Garður
►Helgi Eiríksson skrifar um ljós
og liti/22
►Morgunblaðið heimsækir ósköp
venjulegan stigagang í fjölbýlis-
húsi í Skaftahlíð og ræðir við íbú-
anna um lífið ogtilveruna/1
Á yðar valdi
►Fjöldi dýra og fugla stendur
frammi fyrir tortímingu og fjöida-
samtök víða um heim vinna að
björgun þeirra. Á sama tíma er
útrýming ákveðinna dýrategunda
enn markmið í íslenskum lögum/ 6
Líkið í f rystikistunni
►Umdeilt morðmál skiptir Sviss-
lendingum í fylkingar/12
FASTIR ÞÆTTIR
Fréttir 1/2/4/6/bak Afmæli 16c
Dagbók 8 ýjölmiðlar 18c
Hugvekja 9 Myndasögur 20
Leiðari 20 Stjömuspá 20
Helgispjall 20 Brids 20c
Reykjavíkurbréf 20 Skák 20c
Minningar 32 Dægurtónlist 22c
Fólk í fréttiyn 34 Kvikmyndir 23c
Karlar 35 Menningarstr. 24c
Útvarp/sjónvarp 36 Bíó/dans 27c
Gárur 39 Vetvakandi 28c
Mannlífsstr. 9c Samsafnið 30c
Minningar I4c Bakþankar 32c
INNLENDAR FRÉTTIR:
2-6-BAK
ERLENDAR FRÉTTIR:
1-4