Morgunblaðið - 27.03.1990, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. MARZ 1990
31
ÞINGBREF STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Evrópuráðið
Aðild íslands að Evrópuráðinu var samþykkt árið 1950. Síðan
hafa verið settir um 130 Evrópusáttmálar, flestir um réttindmál
einstaklinga, en mikilvægastur þeirra er mannréttindasáttmálinn.
Evrópuráðinu og Evrópubandalaginu er stundum ruglað saman.
Þetta eru þó ólikar stofhanir um margt. Evrópuráðið er samstarfs-
vettvangur 23 þjóða. Þing þess eru sótt af fulltrúum þjóðþinga.
Evrópubandalagið er bandalag 12 ríkja. Þing þess er kjörið í bein-
um kosningum.
I.
Fyrir skemmstu var lögð fram
á Alþingi skýrsla um 41. þing
Evrópuráðsins frá íslenzku sendi-
nefndinni á þinginu, en formaður
hennar er Ragnhildur Helgadóttir
(S-Rv). Þar kennir margra grasa,
sem vænta má. Ný Evrópa, sem er
í mótun, setti svip á þinghaldið
flestu fremur. í yfirlýsingu um
framtíðarverkefni segir m.a.:
„Evrópa stendur nú frammi fyr-
■ mikilvægri þróun. Evrópubanda-
lagið er að ljúka við gerð sameigin-
legs evrópsks markaðar. Evrópu-
bandalagið og EFTA-löndin sex
eru að vinna að víðara evrópsku
efnahagssvæði. í Austur-Evrópu
hafa sum löndin tekið upp stefnu
afvopnunar og endurbóta sem
skapa nýtt svið fyrir viðræður og
samstarf. Þessi þróun krefst þess
af Evrópuráðinu að það ítreki og
þrói sitt eigið hlutverk."
II.
Þing Evrópuráðsins, sem á
síðasta starfsári minntist 40 ára
afmælis ráðsins, var fjórskipt: í
mai-, í júlí-, í september- og jan-
úarmánuðum sl. í skýrslunni segir:
„Á afmælisdaginn var þó einn
atburður gleðilegastur frá sjónar-
miði íslendinga séð, og raunar
flestra Evrópuráðsmanna, en það
var hin formiega innganga Finn-
lands í ráðið. Þar með voru öll lýð-
ræðisríki álfunnar orðin fullgildir
aðilar að Evrópuráðinu/1
Það segir og sitt um þær breyt-
ingar, sem eiga sér stað í Evrópu,
að bæði Lech Walesa, forvígismað-
ur pólskrar mannréttinda- og sjálf-
stæðishreyfingar, og Gorbatsjov,
Sovétleiðtogi, vóru meðal gesta og
ræðumanna Evrópuráðsins, að
vísu ekki samtímis. Á þriðja hluta
þingsins vóru og gestasendinefndir
frá Ungverjalandi, Póllandi, Sov-
étríkjunum og Júgóslavíu.
III.
Sem sýnishorn af umfjöllunar-
og/eða alyktunarefnum Evrópu-
ráðsins má nefna: 1) framtíð Evr-
ópuráðsins, 2) málefni flóttamanna
í Mið- og Austur-Evrópu, 3) félags-
málasáttmáli, 4) verndun guðs-
húsa, 4) svæðaskipulag í álfunni
með sérstöku tilliti til umhverfis-
verndar, 5) evrópsk samvinna á
sviði skóla- og menningarmála, 6)
staða þjóðernisminnihluta, 7)
stækkun hins evrópska efnahags-
svæðis til suðurs (Kýpur, Málta,
Júgóslavía, Tyrkland), 8) veður-
farsbreyting vegna breytinga á
ósonlagi, 9) fjarskipti í Evrópu, 10)
vaxandi umferð í lofthelgi og við
flugvelli Evrópuríkja.
Upptalning þessi er hvergi nærri
tæmandi, en sýnir þó að Evrópur-
áðið er sameiginlegur vettvangur
Evrópuríkja til að fjalla um og
samræma sjónarmið á hinum
margvíslegustu sviðum.
IV.
Sú öra Evrópuþróun, sem yfir
gengur beggja megin hrynjandi
járntjalds, hefur að sjálfsögðu
áhrif á framtíð ráðsins, þótt of
snemmt sé að spá í þau spil hér
og nú.
Stofnskrá Evrópuráðsins frá
1949 er byggð á þeirri trú stofn-
enda, að nánari tengsl Evrópuríkja
styrki lýðræði, mannréttindi og
frið í okkar heimshluta. í inngangi
stofnskrárinnar segir að aðild-
arríkin „staðfesti á ný trú sína á
þau verðmæti, andleg og siðferði-
leg, sem eru hin sameiginlega arf-
leifð þessara þjóða, og hin sönnu
upptök einstaklingsfrelsis, stjórn-
málalegs ftjálsræðis og skipunar
laga og réttar“, eins og segir í
skýrslunni.
Þegar Ísland gerðist aðili að
Evrópuráðinu var rökstuðningur-
inn sá að „ísland eigi ekki að sitja
hjá í samstarfi lýðræðis- og menn-
ingarríkja álfunnar. Er þess og að
vænta er stundir líða fram að Evr-
ópuráðið geti orðið öflugt tæki til
að greiða fyrir framkvæmd þeirra
hugsjóna er það hefur sett sér að
markmiði."
Það vefst ekki fyrir neinum að
Evrópuráðið hefur þjónað þörfum
tilgangi. Það hefur hins vegar fall-
ið nokkuð í skuggann af öðru Evr-
ópusamstarfi, einkum EB og
EFTA. Hvern veg sem samstarf
Evrópuþjóða þróast næsta áratug-
inn stendur það upp úr og er
óhagganlegt, að fátt, ef nokkuð,
kemur til með að hafa meiri utan-
aðkomandi áhrif á íslenzka
framtíð.
Meintar njósnir á Miðnesheiði:
Meiri reisn yfir þ ví að ræða
hernaðarógnina í Litháen
- sagði Þorsteinn Pálsson
Það væri meiri reisn yfir Alþingi og ríkisstjórnarflokkunum í dag
ef við værum hér og nú að ræða sjálfstæðisbaráttu Eystrasaltsþjóð-
anna og hernaðarógn Sovétríkjanna í Litháen, sagði Þorsteinn Páls-
son (S-Sl) á þingi í gær, þegar Hjörleifúr Guttormsson (Abl-Al) hóf
utandagskrárumræður um Qarskiptahleranir og meintar njósnir varn-
arliðsins á Keflavíkurflugvelli. Það vóru fréttir ríkisútvarpsins í fyrra-
kvöld um hlerunarloftnet FRD-10 og meintar, njósnir sem þingmaður-
inn gerði að umtalsefiii. Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra
sagði að hann myndi láta kanna, hvort einhver fótur væri fyrir þessum
fréttaflutningi.
Hjörleifiir Guttormsson (Abl-
Al) sagði að fréttaritari Ríkisút-
varpsins í Bandaríkjunum Jón Ás-
geir Sigurðsson hafi fyrir því frétta-
heimildir að hér á landi sé starf-
semi, tengd Öryggismálastofnun
Bandaríkjanna, sem væri sjálfstæð
njósnastofnun. Á Miðnesheiði væri
hlerunarloftnet sem geri þessum
aðilum kleift að hlera loftskeyti
skipa á Norður-Atlantshafi. Þessi
bandaríska stofnun ráði yfir tækni
til að hlera símtöl svo að segja hvar
sem er.
Mál er að linni, sagði Hjörleifur,
að Bandaríkjamenn misnoti aðstöðu
sína hér á landi. Hann krafði ut-
anríkisráðherra sagna um, hvern
veg hann myndi bregðast við frétta-
flutningi þessum.
Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra sagði það ekkert
leyndarmál að hér væri starfrækt
eftirlitsstöð, sem gæti numið boð
frá farkostum í og yfir sjó á eftir-
litssvæðinu. Slíkt efirlit færi fram
með vitund og samþykki íslenzkra
stjórnvalda. Hins vegar væri hér
ekki staðsett, sér vitandi, FRD-10
hlerunarloftnet. Hér færu ekki
fram, sér vitandi, neins konar borg-
aralegar eða persónulegar njósnir.
Ráðherra sagði hins vegar að hann
myndi kanna, af tilefni fréttar
RÚV, hvað hæft væri í þessum frá-
sögnum, þ.m.t. hvort búnaður af
þessu tagi væri hér til staðar, og
ræða málið nánar síðar, væntanlega
í umræðu um skýrslu sína um ut-
anríkismál, sem er á dagskrá þings-
ins nk. fimmtudag.
Karl Steinar Guðnason (A-Rn)
rifjaði upp fréttafárviðri RÚV fyrir
nokkru, þar sem reynt hafi verið
að gera hlut Stefáns Jóhanns Stef-
ánssonar, formanns Alþýðuflokks-
ins, að varnarsamstarfi vestrænna
ríkja tortryggilegan. Allur hafi
þessi fréttaflutningur verið á röng-
um forsendum. Þingmaðurinn sagði
það merg málsins að Atlantshafs-
bandalagið og varnarsamningurinn
hafi vel reynzt og þjónað sínum til-
gangi. Öðru máli gegni um þá kúg-
un kommúnismans í Austur-Evr-
ópu, sem nú blasi við öllum.
Þorsteinn Pálsson (S-Sl) sagði
að meiri reisn væri yfir Alþingi og
stjórnarliðinu ef við ræddum nú
sjálfstæðisbaráttu smáríkjanna við
Eystrasalt og hernaðarógn Sovét-
ríkjanna í Litháen en að eltast við
óstaðfestar fréttir af þessu tagi.
Upphlaup sem það, sem hér væri
efnt til, væri gamalkunnugt. Það
sýndi að Alþýðubandalagið hafi
ekkert breytzt í afstöðu til öryggis-
Wéiagslíf
□ SINDRI 59902737 = 3.
I.O.O.F. Rb.1 = 1393278 - 9.I.
□ Fjölnir 59892737 - 1 Frl.
O EDDA 59902737 = 1
□ HAMAR 59903277 - Tónl.
Skyggnilýsingafundur
Þórhallur Guðmundsson og
Brenda Harper halda skyggni-
lýsingafund í dag þriðjudaginn
27. mars, kl. 20.30 í Skútunni,
Dalshrauni 14, Hafnarfirði. Hús-
ið opnað kl. 19.30. Miðar seldir
við innganginn.
AD-KFUK
Fundur í kvöld kl. 20 á Amt-
mannsstíg 2b. Aðalfundur
KFUK og Hlíðarmeyja. Fram
fara venjuleg aðalfundarstörf.
Ath.: Fundurinn hefst kl. 20.
og varnarmála. Það sýndi og að
ríkisstjórnin væri þverklofin í ör-
yggis- og varnarmálum.
Kristín Einarsdóttir (SK-Rv)
sagði óviðunandi, ef hér væri rekin
njósnastarfsemi af því tagi sem
frétt RÚV hafi látið að liggja. Nauð-
synlegt væri að kanna málið ofan
í kjölinn, eins og utanríkisráðherra
hafí heitið að gera.
Olafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra sagði að umrædd
bandarísk stofnun stundaði m.a.
borgaralegar njósnir. Nauðsynlegt
væri að kanna málið rækilega og
fá upplýst, hvort og þá hvenær
íslenzkt stjórnvald hefði leyft slíka
starfsemi.
Eiður Guðnason (A-Vl) riijaði
upp nokkurra ára hasarfrétt RUV,
hafða eftir fréttaheimildum erlend-
is, að hér á landi væru geymd
kjarnavopn. Málinu hafi verið fylgt
eftir með miklu fjaðrafoki, m.a.
utandagskrárumræðu á Alþingi,
eins og einnig væri gert nú. Allt
hafi þetta reynst tilbúningur einn
og heimildarmaðurinn um síðir beð-
jlýsingar
FERÐAFÉLAG
ÍSLANDS
ÖLDUGÖTU 3 S: 11798 19533
Miðvikudagur28. mars
Kvöldvaka
Á slóðum Fjalla-Eyvind-
arog Höllu
Ferðafélagið efnir til kvöldvöku
miðvikudaginn 28. mars í Sókn-
arsalnum, Skipholti 50a. Ath.:
Kvöldvakan hefst stundvíslega
kl. 20.30. „Á slóðum Fjalla-
Eyvindar" er heiti þessarar
kvöldvöku. Árni Björnsson og
Grétar Eiríksson rekja í máli og
myndum æviferil Fjalla-Eyvindar
og Höllu konu hans. Hér gefst
tækifæri til þess að sjá á mynd-
um þá staði í óbyggðum, sem
frægasti útilegumaður islands
valdi sér til dvalar á flótta undan
réttvísinni og um leið sögu hans.
Að loknum flutningi þessa efnis
verður létt myndagetraun.
Allir velkomnir, félagsmenn og
aðrir. Munið að mæta tíman-
lega. Veitingar í umsjá félags-
manna f hléi á kr. 300. Aðgangur
kr. 200.
Ferðafélag Islands.
ist afsökunar á frumhlaupi sínu.
Hreggviður Jónsson (FH) sagði
varhugavert að þingmenn væru að
hlaupa eftir óábyggilegum fréttum.
Dæmið sem Eiður hafi nefnt væri
víti til varnaðar.
Jóhann Einvarðsson (F-Rn),
formaður utanríkismálanefndar
þingsins, sagði það eðli máls að
eftirlitsstöð héldi upp eftirliti með
umferð um og yfir sínu eftirlits-
svæði. Fráleitt væri hins vegar að
tala um persónunjósnir. Ef utanrík-
isráðherra hygðist kanna hvort slík
starfsemi ætti sér stað hér á landi,
þyrfti sú athugun að ná til fleiri
en eins aðila, m.a. fjölmennasta
erlenda sendiráðsins í Reykjavík,
þess við Túngötuna.
Steingrímur J. Sigfiísson sam-
gönguráðherra sagði að Banda-
ríkjamenn hefðu misnotað aðstöðu
sína hér á landi. Það ættum við
ekki lengur að líða.
Guðrún Agnarsdóttir (SK-Rv)
sagði nauðsynlegt að ganga úr
skugga um, hvort starfsemi af því
tagi, sem frétt RUV hefði greint
frá, færi fram hér á landi.
Hjörleifiir Guttormsson þakk-
aði viðbrögð utanríkisráðherra, sem
heitið hefði að kanna málið og ræða
frekar í umræðu um utanríkismála-
skýrslu síðar í vikunni.
Þorsteinn Pálsson sagði Al-
þýðubandalagið og ráðherra þess
kengfasta í gömlu öryggismálaum-
ræðunni. Þeir hefðu engu gleymt
og ekkert lært. Ljóst væri og að
ríkisstjórnin væri engan veginn
samstiga í afstöðu sinni til þessa
mikilvæga málaflokks.
Jóhann Einvarðsson sagðist
hafa í höndum þau bandarísk blöðj
sem fréttamaður hefði vitnað til. I
texta fréttafrásagnar þeirra væri
hvergi minnst á ísland. Landið
væri hins vegar sett inn á kort, sem
frásögninni fylgdi.
Jón Baldvin Hannibalsson
minnti á að ríkisstjórnin hefði þegar
sent utanríkisráðherra Sovétríkj-
anna áskorun um að beita ekki
hervaldi í Litháen en ganga þess í
stað til samningaviðræðna.
t
Hjartkeer móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
ÞÓRA CARLSDÓTTIR
frá Stöðvarfirði,
Smáratúni 8,
Keflavík,
andaðist í Sjúkrahúsi Keflavíkur laugardaginn 24. mars.
Útförferfram frá Keflavíkurkirkju föstudaginn 30. mars kl. 14.00.
Erna Gunnarsdóttir, Ólafur Þorvaldsson,
Jane Petra Gunnarsdóttir, Jón Þorvaldsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
MóÖir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
SIGRÍÐUR GUÐMUIMDSDÓTTIR,
Hrafnistu, Hafnarfirði,
áður til heimilis í Fellsmúla 11,
lést í Vífilsstaðaspítala sunnudaginn 25. mars.
Bergþóra Jensen, Gunnlaugur Jónsson,
Helgi Ólafsson, Stella Þorláksdóttir,
Steinunn Ólafsdóttir, Hreinn Helgason,
Elmar Ólafsson, Agnes Árnadóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Elsku faðir okkar, tengdafaðir og afi,
JENS FRIÐRIK JÓHANNESSON
bifvélavirki,
Brávallagötu 42,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Langholtskirkju fimmtudaginn 29. mars
kl. 13.30.
Jóhannes Ragnar Jensson,
Hulda Jensdóttir,
Helena Jensdóttir,
tengdabörn og barnabörn.