Morgunblaðið - 27.03.1990, Blaðsíða 46

-46
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. MARZ 1990
Einn vinningnr skil-
ur að 1. og22
___________Skák_______________
Bragi Kristjánsson
Þtjár umferðir voru tefldar á
Búnaðarbankamótinu í Faxafeni
12 um helgina. Keppnin er geysi-
jöfn og spennandi og skilur aðeins
einn vinningur að keppendur í
fyrsta og tuttugasta og öðru sæti.
Sjötta umferð á föstudagskvöld
Helgi Ólafsson var maður dags-
ins í skák við undrabarnið 15 ára,
Gata Kamsy. Sá síðarnefndi hóf
sókn í byijun, án þess að gefa sér
tíma til að undirbúa hana. Með
nokkrum hnitmiðuðum leikjum
sneri Helgi skákinni sér í vil. Hann
fórnaði skiptamun, en fékk í stað-
inn tvö peð og yfirburðastöðu í
endatafli. Kamsky réði ekki við
neitt og gafst upp, þegar hann
hafði tapað skiptamuninum aftur
og þriðja peðinu að auki. Jón L.
Árnason varð að gera sér jafntefli
að góðu gegn Gausel og Margeir
Pétursson mátti þakka fyrir jafn-
teflið gegn Nijboer. Karl Þorsteins
tapaði fyrir Dreev og með því urðu
draumar um stórmeistaraáfanga
nokkuð fjarlægir. Halldór Grétar
Einarsson tefldi af krafti gegn
Arkell og vann.
Af öðrum skákum er það helst
að segja, að deFirmian vann góða
skák af Azmajparasvílí, Ernst vann
Benjamin og gamli maðurinn,
Bronstein, sýndi snilldartækni,
þegar hann vann örlítið betra enda-
tafl af landa sínum, Túkmakov.
Helstu úrslit 6. umferðar:
Pólugajevskíj — Dolmatov,
'A-’A; deFirmian — Azmajpar-
asvílí, 1-0; Kamsky — Helgi Öíafs-
son, 0-1; Dreev — Karl Þorsteins,
1-0; Geller — Vaganjan, ’A-'A;
Bronstein — Túkmakov, 1-0; Ma-
karítsev — Wojkiewicz, 1-0;
Razúvajev — Wedberg, 1-0; Ernst
— Benjamin, 1-0; Seirawan — Tis-
dall, 1-0; Nijboer — Margeir Pét-
ursson, 'A- 'A; Mortensen — Ivanov,
0-1; Jón L. Árnason — Gausel,
'A- V2; Hannes Hlífar Stefánsson —
Browne, 0-1.
Sjöunda umferð á laugardag
Umferðin var í daufara lagi hjá
sterkustu íslendingunum. Helgi og
Margeir gerðu átakalítið jafntefli
við deFirmian og Wedberg, og Jón
L. lét Browne sleppa með skrekk-
inn. Karl bjargaði tapaðri stöðu
gegn Benjamin, en Halldór Grétar
tapaði fyrir Mortensen. Hannes
Hlífar vann Jón Garðar og Þröstur
Þórhallsson vann nafna sinn Árna-
son. Snorri G. Bergsson hefur stað-
ið sig vel á mótinu og vann nú
Bewersdorff. Guðmundur Gíslason
vann Becx og Kristján Guðmunds-
son vann Winsnes.
Helstu úrslit:
Dreev — Pólúgajevskíj, 'A-'A;
Helgi Ólafsson — deFirmian, 'A- 'A;
Domatov — Makarítsev, 1-0; Ernst
— Razúvajev, 0-1; Azmajparasvílí
— Geller, 0-1; Vaganjan — Bron-
stein, 1-0; Ivanov — Seirawan,
0-1; Sókólov — Kamsky, 'A-'A;
Túkmakov — Hellers, 1-0; Browne
— Jón L. Árnason, 'A- 'A; Wedberg
— Margeir Pétursson, 'A-'A; Karl
Þorsteins — Benjamin, '/z-'A; Hall-
dór Grétar Einarsson — Mortens-
en, 0-1; Þröstur Þórhallsson —
. sætið
Þröstur Árnason, 1-0; Bewersdorff
— Snorri G. Bergsson, 0-1; Guð-
mundur Gíslason — Becx, 1-0; Jón
Garðar Viðarsson — Hannes Hlífar
Stefánsson, 0-1; Kristján Guð-
mundsson — Winsnes, 1-0, Levitt
— Héðinn Steingrímsson, 'A-'A.
Attunda umferð á sunnudag
Helgi Ólafsson gerði stutt jafn-
tefli við Razúvajev, en Jón L. Árna-
son vann Guðmund Gíslason og
Margeir Pétursson vann Tisdall
auðveldlega. Karl tapaði fyrir
Wojkiewicz, og er nú kominn niður
í helming mögulegra vinninga, eft-
ir að hafa unnið þijár fyrstu skák-
irnar í mótinu.
Þröstur Þórhallsson tefldi flókna
skák við Alexander Ivanov, þann
er vann einstaklingsverðlaunin í
Stórveldaslagnum. Ivanov missti
hrókunarréttinn og var í miklum
erfiðleikum, þótt hann kæmist
snemma út í endatafl. Þröstur nýtti
sér stöðuyfirburðina vel og vann
sannfærandi sigur. Snorri G.
Bergsson kom enn á óvart með
jafntefli við sterkan sænskan al-
þjóðameistara, Tom Wedberg, og
Halldór Grétar Einarsson gerði
jafntefli við annan sterkan Svía,
Richard Wessman. Kristján Guð-
mundsson sýndi í þessari umferð,
að hann kann ýmislegt fleira fyrir
sér en að stýra íslenska ólymp-
íuská-
kliðinu. Hann vann snotran sigur
á Höi, dönskum alþjóðameistara.
Af öðrum skákum er það helst
að segja, að deFirmian missti vinn-
ingsstöðu gegn Dolmatov niður í
jafntefli og bandaríski ofurstór-
meistarinn, Yasser Seirawan, er
kominn í mikinn ham, nú var Sov-
étmaðurinn, Alexei Dreev, fórnar-
lambið.
Helstu úrslit í 8. umferð:
deFirmian — Dolmatov, 'A-'A;
Pólúgajevskíj — Vaganjan, ‘A-'A;
Razúvajev — Helgi Ólafsson, ‘A- 'A;
Seirawan — Dreev, 1-0; Geller —
Sókólov, 0-1; Túkmakov — Ernst,
'A- 'A; Bronstein — Makarítsev,
'A-'A; Nijboer — Azmajparasvílí,
0-1; Mortensen — Browne, 1-0;
Margeir Pétursson — Tisdall, 1-0;
Karl Þorsteins — Wojkiewicz, 0-1;
Þröstur Þórhallsson — Ivanov, 1-0;
Jón L. Árnason — Guðmundur
Gíslason, 1-0; Snorri G. Bergsson
— Wedberg, 'A-'A; Wessman —
Halldór Grétar Einarsson, 'A-'A;
Krístján Guðmundsson — Höi, 1-0;
Hannes Hlífar Stefánsson — Davíð
Ólafsson, 1-0; Dan Hansson — K.
Arkell, 1-0.
Staða efstu manna eftir 8 um-
ferðir er þessi:
1.-6. Dolmatov, Pólúgajevskíj,
Seirawan, Helgi Ólafsson, deFiiTn-
ian og Razúvajev, 6 vinninga hver.
7.-8. Vaganjan og Sókólov,
5‘Av. hvor.
9.-22. Azmajparasvílí, Dreev,
Margeir Pétursson, Wojkiewicz,
Benjamin, Geller, Makarítsev, Jón
L. Árnason, Mortensen, Bronstein,
Finegold, Þröstur Þórhallsson,
Túkmakov og Ernst, allir 5 vinn-
inga.
23.-24. Kamsky og Gausel, 4 '/2-
vinning hvor og biðskák.
25.-28. Hannes Hlífar Stefáns-
son, Kristján Guðmundsson, Wed-
berg og Snorri G. Bergsson, 4 'Av.
hver.
I gærkveldi var frí, en níunda
umferð verður tefld í kvöld í Faxa-
feni 12, Reykjavík, og verður ör-
ugglega hart barist. Að lokum
skulum við sjá glæsilegan sigur
Helga Ólafssonar á hinum 15 ára
gamla Gata Kamsky.
6. Umferð:
Hvítt: Gata Kamsky Svart:
Helgi Ólafsson.
Kóngsindversk-vörn
1. d4 - RfB, 2. Rf3 - g6, 3.
Bg5 — Bg7, 4. Rbd2 - d5.
Á Ólympíuskákmótinu á Möltu
1980 vann Helgi frægan sigur með
svörtu á einum fremsta stórmeist-
ara heims, Jan Timman. Byijunin
tefldist þannig: 1. d4 - Rf6, 2.
Rf3 - g6, 3. Bg5 - Bg7, 4. Rbd2
- c5, 5. e3 - cxd4!, 6. exd4 -
0-0, 7. Bd3 - Rc6, 8. c3 - d6,
9. 0-0 - h6, 10. Bh4 - Rh5!, 11.
Hel - f5!, 12. d5 - Re5, 13. Bc2
- Rf4, 14. Rxe5 - dxe5, 15. Bg3
- g5, 16. Bxf4 - gxf4 og svartur
hafði undirtökin. Hafi Kamsky
þekkt þessa skák og lumað á end-
urbót, þá kom Helgi í veg fyrir það
með síðasta leik.
5. e3 - 0-0, 6. Bd3 - Rbd7,
7. h47!
Kamsky leggur til atlögu á
kóngsvæng, áður en miðborðið
hefur lokast. Helgi er ekki í vand-
ræðum með að opna línur á mið-
borðinu og hrinda þannig þessari
ótímabæru sókn undrabarnsins.
Betra hefði verið fyrir hvít að leika
7. 0-0 ásamt c2-c4, Hal-cl og
Ddl-b3 o.s.frv.
7. - De8!
Hótar e7-e5.
8. Bf4 - c5,9. c3 - Rg4,10. h5
Tilgangslaus leikur. Betra hefði
verið að leika 10. De2 - e5, 11.
dxeö - Rdxeö, 12. Rxe5 - Rxe5,
13. Bc2 ásamt 14. 0-0-0 o.s.frv.
10. - e5, 11. dxe5 - Rdxe5,
12. Be2 - Bf5, 13. hxg6 - fxg6,
14. Rh4 - Bd3, 15. Rdf3
Eða 15. Bxg4 - Hxf4, 16. Be2
- Bxc2, (16. gxf4? Rf3++ mát;
16. Rdf3 - Bc4), 17. Dxe2 - Hf7
og svartur stendur betur, því hann
hefur komið mönnum sínum í
ákjósanlegar stöður, hvítur á enn
eftir að hróka og riddarinn á h4
stendur illa.
15. - Bxe2, 16. Dxe2
Ekki 16. Dxd5? - Rf7, 17. Kxe2
- Db5+ ásamt 18. - Dxb2 með
vinningstöðu fyrir svartan.
Daniel Day Lewis og Brenda Fricker í hlutverkum sínum í mynd-
inni Vinstri fóturinn.
Með vinstri fæti
Fyrir land og þjóð
Kvikmyndir
Arnaldurlndriðason
Vinstri fóturinn („My Left Foot“).
Sýnd í Háskólabíói. Leikstjórn
og handrit: Jim Sheridan. Byggð
á samnefhdri sjálfsæfisögu
Christy Brown. Aðalhlutverk:
Daniel Day Lewis, Ray McAnally
og Brenda Fricker.
Einhverntímann um miðbik
myndarinnar Vinstri fóturinn eftir
Jim Sheridan situr hinn fjölfatlaði
Christy Brown í veitingahúsi eftir
fyrstu málverkasýningu sína. Með
honum er læknirinn Eileen Cole sem
hvatt hefur hann til dáða sem mál-
ara og rithöfund og hann elskar og
lifír í voninni um að það sé gagn-
kvæmt, galleríeigandinn og eitt
annað par. Christy er nýbúinn að
lýsa yfir ást sinni á henni í fyllstu
einlægni með sínum tilviljunar-
kenndu höfuðhreyfingum og mál-
helti þegar hún, án þess að taka
það alvarlega sem hann segir vegna
þess að hann er eins og hann er,
segist ætla að giftast galleríeigand-
anum. Christy tryllist en það er líka
I eina skiptið í allrþ myndinni um
þennan merkilega Ira sem hann
sýnir ofsareiði gagnvart bæklun
sinni og þó sérstaklega því að vera
ekki tekið sem fullgildum einstakl-
ing í samfélagi manna; að ástaijátn-
ingu hans skuli vera tekið eins og
hrifningu sjö ára krakka á kennslu-
konunni sinni. Niðurlæging hans
er algjör.
Þetta átakanlega atriði í mynd-
inni er lýsandi dæmi og eftirminni-
legt um það sem myndin boðar.
Ein mesta gæfan í lífi Christy
Brown var að fjölskylda hans og
sérstaklega móðir neitaði alltaf að
meðhöndla hann eins og hann væri
öðruvísi og myndin leggur mikla
áherslu á það. Fyrr skal hann í kist-
una en á hæli, segir eitilharður og
strangur faðir hans kráarfélögum
sinum. Christy var alltaf einn af
fjölskyldunni, bræður hans höfðu
hann með í leikjum sínum í hverfinu
og hann jafnvel spilaði með þeim
fótbolta. Hann var alinn upp eins
og einn af þeim og hann þoldi ekki
þegar fólk brást við honum eins og
hann væri öðruvísi, lakari maður.
í fyrstu vissi fjölskyldan ekki
hvort hann væri andlega bæklaður
líka en í ljós kom að Christy Brown
var fullkomlega heilbrigð, mjög við-
kvæm og listræn vera í snúnum og
undnum líkama lömunarveikinnar,
sem hann fæddist með. Hann hafði
aðeins hinn dýrmæta vinstri fót
undir sinni stjórn en lærði að skrifa
með honum og mála og endaði með
að kvænast árið 1972 þar sem
myndin endar.
Ofangreint atriði er líka lýsandi
dæmi um þá einstöku kvikmynda-
gerð sem býr hér að baki og nær
hámarki í afburðaleik Daniel Day
Lewis í hlutverki Christy Brown.
Sagan er rakin í endurliti þar sem
Christy situr með hjúkrunarkonu
og bíður eftir að koma fram á góð-
gerðarsamkomu en hjúkrunarkon-
an gluggar í æfisögu hans á meðan
og flytur okkur með sér í fortíðina.
Leikstjórn og handrit Sheridans -
þetta er hans fyrsta mynd - er
hvoru tveggja vel af hendi leyst.
Myndin er með öllu yfirlætislaus
og alltaf raunsönn og heiðarleg
gagnvart viðfangsefninu en líka
vægðarlaus og oft grimm. Rík
áhersla er lögð á samheldni og hlý-
leika fjölskyldunnar í bláfátækt
sinni og ást á Christy án þess nokk-
urntímann að væmni eða smekk-
leysi sé svo mikið sem gefið í skyn.
Og einhvernveginn tekst Sherid-
an með hjálp frá Lewis að bægja
frá óþarfa vorkunnsemi áhorfand-
ans gagnvart fötlun Christy; hugur
hans er sterkur og yfirvinnur líkam-
Iegar takmarkanir hans. Snilld
Lewis liggur ekki síst því að sýna
okkur inní óbugandi hugarheiminn
en túlkunin er auðvitað ekki síður
líkamleg; svo mikil áreynsla virðist
fara í svo einfalda hluti. Ray
McAnally og Brenda Fricker eru
frábær í hlutverki foreldra hans.
Það kemur ekki fram í myndinni
en Christy Brown er nú látinn.
Fæddur 4. júlí („Born on the
Forth of July“). Sýnd í Laugarás-
bíói. Leikstjóri: Oliver Stone.
Handrit: Oliver Stone og Ron
Kovic. Aðalhlutverk: Tom
Cruise, Willem Dafoe.
Víetnamstríðið hefur skilið eftir
stærri sár í þjóðarsál Bandaríkjanna
en utanaðkomandi aðilar geta gert
sér almennilega í hugarlund. Mörg
þeirra hafa verið ýfð upp í myndum
allt frá Hjartarbana Michael Cimin-
os til Stríðsógna Brians De Palma
og íjalla þær ýmist um stríðið á
vígvellinum eða stríðið heima fyrir,
þær bestu á opinskáan, hreinskilinn
og gagnrýnan hátt en umfjöllunin
hefur í ríkari mæli færst á hendur
þeim mönnum sem börðust sjálfir
í Víetnam og kynntust stríðinu af
eigin raun og eftirmálum þess.
í þeim hópi er Fæddur 4. júlí
eftir fyrrum Víetnamhermennina
Oliver Stone (Herflokkurinn, Wall
Street) og Ron Kovic, stórkostlega
áhrifamikil og æfintýralega vel leik-
in mynd um æfi Kovie og þau líkam-
legu og sálrænu ör sem stríði lét
honum eftir. Hún er byggð á
sjálfsæfisögu hans og rekur þær
breytingar sem verða á honum á
tíu ára tímabili frá því hann vill
ólmur beijast fyrir fánann og föður-
landið og góðan málstað innblásinn
af orðum landsfeðranna, gömlum
stríðsmyndum með John Wayne og
saklausum stríðsleikjum æskunnar,
til þess að hann særist í Víetnam
og lamast frá bijóstkassa og niðr-
úr, kemur heim og finnst með
tímanum að hann hafi verið blekkt-
ur og notaður fyrir rangan málstað
og tekur að beijast með mótmæl-
endum stríðsins. I bakgrunni eru
ólæti og mótmælaöldur í Banda-
ríkjunum myndaðar af sömu ringul-
reiðinni og stríðið, þjóðfélagsbreyt-
ingar hippatímans og gjörbreytt
viðhorf til stríðsbrölts frá því Kovic
ólst upp.
Fæddur 4. júlí er því ekki um
Víetnamstríðið sem slíkt heldur
stríðið heimafyrir og sálarstríðið í
hugum manna eins og Kovic sem
sneru heim úr Víetnam lamaðir eða
aflimaðir, höfðu farið í stríðið með
góðum hug en voru ljóta leyndar-
málið þegar þeir komu heim sem
enginn vildi viðurkenna eða gera
neitt fyrir. Einhver ónotalegustu
atriðin í myndinni eru úr sjúkrahúsi
uppgjafahermanna í Bandaríkjun-
um sem Kovic er fluttur í eftir að
hann særist í Víetnam þar sem
aðbúnaður hinna særðu er hroða-
legur, rottur og sýkingar vaða uppi
og ekkert er gert fyrir sjúklingana
nema rétt að halda í þeim líftór-
unni og varla það. Oliver Stone
notar það sem lýsandi dæmi um
afskiptaleysið sem Víetnamher-
mennirnir mættu heima fyrir.
Myndin er eftirminnileg og kraft-
mikil ádeila og uppgjör hans og
Kovics við Víetnamtímabilið í sögu
bandarísku þjóðarinnar og kannski
ekki síst virðingarvottur við þá sem
sneru aftur. Þetta er saga þeirra.
Kovic er dæmigerður smábæjar-
strákur, fæddur á þjóðhátíðardegi
Bandaríkjanna, alinn upp í kaþ-
ólskri trú á guð og föðurlandið og
hann er uppfullur af rómantískum
hugmyndum um stríð og heiður.
En þegar hann kemur í Víetnam-
stríðið sér hann að það er ekki beint
sniðið fyrir unga, rómantíska hug-
sjónamenn. Eini bardaginn sem við
sjáum hann í er við saklausa borg-
ara, konur og börn sem menn hans
drepa fyrir misskilning og svo skýt-
ur hann félaga sinn til bana í ringul-
T
_____________________________j i_____________